장음표시 사용
31쪽
DUODECIM ABULARUM FRAGMENTA. I. I-3. XII. 1-3 XXVII sepultus, diciturque bustum quasi bene ustum; ubi vero combustus qui tantummodo, alibi vero est sepultns, is locus ab urendo strina vocatur Sed modo busta Sepulcra Vocamus. Muli. p. 32.)
D. 1. ambus cum plebe conubium sit. XI. 2.)Livius IV. . Hoc ipsum, ne connubium patribus cum plebe esset, non Decemviri tulerunt δDionysius Halic. X. 60. οἱ δε περί τολυππιον του λοιπους συγγραψαντες νόειον ἐν δελτοις δυσί, καὶ ταυτας ταις προτερον ἐξενεχθείσαις προσεθηκαν - ἐν αἷς καὶ δε ὁ νομος ην, ,μη ἐξειναι τοῖς πατρικίοις ποος τους δημοτικους ἐπιγαμίας συνα ραι. Sed Appius eiusque collegae, cum reliquas leges
in duabus ahulis scripsissent, has quoque illi decum prioribus addiderunt in quibus haec quoque lex erat: Ne patriciis couubia cum plebeiis contrahere liceret. deicero de se p. II. 36 37 Qui decemviri duabus tabulis iniquarum legum additis, quibus otiam quae disiunctis populis tribui solent conubia, haec illi ut ne plebei cum patribu oggent inhumanissima lege sanXerutit; quae postea plebeiscito Canuleio abr0gata est CL Gai ad L. t Tab. r. 238 pr. . de V. S. D. 2. De intercalando. Macrob. Saturn. I. 13. 21 auditanus reseri, X viros qui decem tabulis duas addiderunt, de intercalando populum rogagse Cassius eosdem scribit auctores s. omnisen, R Chronolog. 31. 10 .
D. De diebus fastis et nefastis.
Cicero ad Atti c. I. quibus libris de republ. unum ιστορικόν requiris de Cn. Flavio Ille vero ante decemviros non fuit. - Quid ergo profecit, quod protulit fastos Occultatam putant quodam tempore istam tabulam, ut dies agendi peterentur a paucis. Cf. om msen, Chronol. 1. 210. qui . l. calendarium adiectis dierum astorum nefastorumque notis propositum fuisse censet.)
D. De pionoris capione adversus eum qui hostiam emit et XIL L)
Ulpianus D. 2. Q. D. de noxia act. 9. 4. In lege antiqua Suit XI tub.), si servus sciente domino furtum fecit, vel aliam noxam commiait, ervi nomine actio est Oolis, nec dominus suo nomine tenetur. - Sed Si placeat, quod Iulianus libro XXXV scribit: Si servus furtum faxit, noxiamve nocuit, noaeit, Schoel 96 etiam ad posteriores leges pertinere, poterit dici etiam Servi nomine cum domino agi posse 110xali iudicio, rel. Festus . Noxia, ut Servius Sulpicius Rufus ait, damno Significat, apud poeta autem et oratores ponitur pro culpa. At DOX peccatum, aut pro eccato poenam, ut Attius. - Item cum Lex iubet noxae dedere, pro peccat dedi
D. Si iudiciam salsam tulit, si velit is tor arbitros tres dato eorum arbitri fructus duplione damnum decidito. XII. 3.)Festus v. Vindiciae appellantur res eae de quibus controversia est. - ut in XII: Si indiciam s. ut supra verba dedimus ex illi pag. 376ὶ Quae uia-cius obserV. V. 21 ita interpretatus est Si vindiciam falsam tulit, rei sive litis arbitro ire dato, or arb. fructus dupl. damn decidito. - illlor p. 378 notinita Si vind. ais tulit, stlitis et vindiciarum Praetor arb. III. dato, eorum urbitrio s0Sse830r sive euvi se dupl. damn decidito.
32쪽
xxvm DUODECIM ABULARUM FRAGMEΝΥA. XII. 4-5. Gaius libro I. ad L. il ab D. 19. D. de suris 22. 1.): Videamus an
in omnibus rebus petitis in fructus quoque condemnatur posSessor etc. t. UlP. fr. s. g . . ad exhib. 10. 4. Τheod. Od. IV. 19. c. 1. - Quod a nobis exemplo aequabili ex iuris prisci est formulis introductum, ut, quia malae fidei 08sessores tu mictus duplos conveniuntur, aeque mala fidei debitores simile damni periculum persequatur.
D. Ne res litistiosa in sacrum dedicetur XII. 2.)Gaius libro VI. ad L. XIIoab. r. 3. . de litigiosis 44 6. Rem de
qua controversia est prohibemur in aerum dedicare alioquin dupli poenam patimur.
D. . tuo postremum populus iussit id ius ratum esse. XI. 1.
Livius VII. 17. In secundo interregno orta contentio est, quod duo patricii Consule creabantur intercedentibusque tribunis int0rrex Fabius visebat in lItabulis legem esse, ut quodcunque postremum populus iussisset, id ius ratumque esset iussum populi et suffragia esse. Livius IX. 34. Nemo eorum Censorum XII tabulas j0git nemo id ius esse quod postremo populus iussisset civit Omo vero omnes sciverunt; et ideo Aemilia potius legi paruerunt, quam illi antiquae qua primum Censores creati erant, quia hanc. postremam iusserat populus; et quia, ubi duae contrariae leges Sunt, semper rentiquae obrogat nova. Appendicem incertae sedis fragmentorum addit Sehoel p. 163. comprehendens hos locos Festi V. Nancitor. Quando Sub vos placo. Donati ad Tarsent. unuch. III. 3. O . Ciceronis de Rep. II. 1. de offic. III. 1. Plimi ist. nat. VII. 60 212. Gai I. 122. Gai D. 237. 238. D. de Verb. Sign. 50. 16. Sidon. Apoll. epiεέ. VIII. .
33쪽
35쪽
1 Ν0M IN DOMINI NOSTRI IESU CHRISTI.
Iinperatoriam maiestatem non solum armis decoratam, sed etiam legibus oportet esse armatam, ut utrumque tempus et belloruin et pacis recte possit gubernari, et Princeps Romanus victor existat non solum in hostilibus proeliis, sed etiam per legitimos tramites aliumniantium iniquitates expellens, et stat tam iuris religiosissimus, quam victis hostibus triumphator. 1. Quorum utramque viam cum summis vigiliis et summa providentia, annuente Deo, perfecimus. Et bellicos quidem sudores nostros barbaricae gentes sub iuga nostra deductae cognoscunt, et tam Africa quam aliae innumerosae provinciae post tanta temporum spatia nostris victoriis a caelestiuumine praestitis iterum dicioni Romanae nostroque additae imperio probestantur. Omnes vero populi legibus iam at vel a nobis promulgatis ite sal quam compositis reguntur. D2. Et cum sacratissimas constitu-biones antea confusas in luculentam ereximus consonantiam, tunc nostram 3xtendimus curam et ad immensa prudentiae veteris Volumina, et opus deSpe-atum quasi per medium profundum euntes caelesti favore iam adimplevimus. gra Cumque hoc Deo propiti peractum est, Triboniano, viro magnisse'ssagistro et Exquaestore sacri palatii nostri, nec non Theophilo et Dorotlieo, iris illustribus, Antecessoribus, quorum omnium sollertiam et legum scien-
iam et circa nostras iussiones idem iam ex multis rerum argitinentis acce imus, convocatis specialiter mandavimus, ut nostra auctoritate nostrisque; uasionibus componant institutiones ut liceat vobis prima legum cunabula
36쪽
non ab antiquis sabulis discere, sed ab Imperiali splendore appetere, et tam aures quam animae vestrae nihil inutile nihilque perperam positum, sed quod in ipsis rerum obtinet argumentis accipiant et quod in priore tempore vix post quadriennium prioribus contingebat, ut tunc constitutiones Imperatorias legerent, hoc vos a primordio ingrediamini, digni tanto honore tantaque reperti selicitate, ut et initium vobis et sinis legum eruditionis
voce Ρrincipali procedat. D4. Igitur post libros quinquaginta digestorum
seu pandectarum in quos omne tu antiquum collatum est, quos per Undem virum excelsum Tribonianum nec non ceteros viros illustres et lacundissimos consecimus, in hos quatuor libros easdem institutiones partiri iussimus, ut sint totius legitimae scientiae prima elementa, ora. in quibus breviter expositum est, et quod antea obtinebat, et quod postea deSuetudine inumbratum ab Imperiali remedi illuminatum est. φ . 0uas ex omnibus antiquorum institutionibus, et praecipue ex commentariis Gai nostritam institutionum quam rerum cottidianarum, aliisque multis commentariis compositas, cum tres praedicti viri prudentes nobis obtulerunt, et legimus
et cognovimus, et plenissimum nostrarum constitutionum robur eis accommodavimus.
7. Summa itaque ope et alacri studio has leges nostra accipite, et vosmet ipsos sic eruditos ostendite, ut spes vos pulcherrima foveat, toto legitim opere persecto, posse etiam nostram rempublicam in partibus eius vobis credendis gubernare sal stubernari, Data undecimo calendas decembres, Constantinopoli, Domino nostro Iustiniano perpetuo Augusto tertium Coiisule.
37쪽
Suum cuique tribuens sal tribuend/J. 2 ex VIp. D. 10. it. Q. Iurisprudentia est divinarum atque humanarum rerum notitia, iusti atque iniusti scientia.
2. is generaliter cognitis, et incipientibus
nobis exponere iura populi Romani, ita maxime videntur posse tradi commodissime, si primo levi ac simplici, post deinde diligentissima atque exactissima interpretatione singula tradantur alioqui, si statim ab initio rudem adhuc et infirmum
animum studiosi multitudine ac varietate rerum oneraverimus duorum alterum, aut desertorem studiorum effficiemus, aut cum magno labore eius,
saepe etiam cum dissidentia quae plerumque iuvenes avertit, serius ad id perducemus ad quod leviore sal leniore via ductus sine magno labore et sine ulla dissidentia maturius perduci potuisset.
3 ex Ulpor. 10. cit. φ 3. Iuris praecepta sunt haec honeste vivere, iterum non laedere, Suum cuique tribuere. 4 ex UIp. r. I. g . . Od. Huius studii duae Sunt 0sitiones, publicum et privatum publicum ius est, qu0d ad statum rei Romanae Spectat privatum, qu0d ad singulorum utilitatem pertinet. Dicendum est igitur de iure privat0, quod tripertitum est collectum est enim ex naturalibus praeceptis, aut gentium, aut civilibus.' Ulpianus libro I. Regularum Iustiti est constans et perpetua voluntas ius suum cuique fribuendi. Iuris praecepta haec sunt honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere. Iurisprudentia est divinarum atque humanarunι rerum notitia, iusti atque iniusti scientia. 4r. 10. i. de iustitia et iure I. 1).'' Ulpianus libro I. Institutionum Huiua studii duae sunt positiones, publicum et privatum. Publicum est, quod a statum rei 0manae spectat, privatum, quod ad sinoulorum utilitatem sunt enim quaedam publice utilia, quaedam privatim. Publicum ius in Sacris, in sacerdotibus, in magistratibus con8istit. Privatum ius tripertitum est collectum enim est eae naturalibus praeceptis, aut gentium, aut civiliabus. h. 1 g . . de iustitia et iure I. 1).
38쪽
Tit. II. DB IURE NATURALI, GENTIUM ET CIVILI. 13 ex Ulp. D. I. ἔ3. . de iust. oti.' hi natiirale est, quod nati ira Omnia animalia
docuit. iam iis Stii non humani generis pro prium est, sed omnium animalium quae in caelo, quae in terra, quae in mari nascuntur. hinc descendit maris atque seminae coniugotio at coniunctio quam nos matrimonium appellamus hinc liberorum procreatio et educatio videmus etenim cetera quoque animalia istius iuris peritia censeri. DE IURE CIVILI ET NAPURALI. g 1. Ius autem civile, vel gentium
1 Omnes populi qui legibus ita dividitur omnes populi qui legi-
et moribus rest tur partim Suo hus hi moribus reguntur partim suo proprio, partim communi omnium proprio, partim communi omnium ho-homim/m iure utuntur num quod minum iure utuntur: nam quod quisquis lite populus ipse sibi ius con que populus ipse sibi ius constituit, id stituit, id ipsius proprium est Oca ipsius proprium civitatis est, vocaturturque ius civile, quasi ius proprium que ius civile, quasi ius proprium ipsius civitatis; quod ver naturalis ratio civitatis; quod vero naturalis ratio in- inter omnes homines constituit, id ter omnes homines constituit, id apud
apud omnes populos peraeque custo omnes p0pulo peraeque custoditur v0ditur vocaturque ius gentium, quasi caturque ius gentium, quasi quo iure quo iure omnes gente utuntur. Po omnes gentes utuntur a populus ita-pulus itaque Romanus partim suo que Romanus partim suo proprio, par- proprio, partim communi omnium tim communi omnium hominum iure hominum iure utitur. quae singula utitur quae Singula qualia sunt, suis
qualia sint, suis locis proponemus locis proponemus g 2. Sed ius quidem civile ex unaquaque civitate appellatur, Veluti theniensium. Nam si quis velit Solonis vel Draconis leges appellare ius civile theniensium,
non erraverit sic enim et ius quo populus Romanus utitur ius civile Romanorum appellamus;
' Ulpianus liliro I. institutionum Ius naturale est, quod natura omnia a Lmalia docuit; nam ius istud non humani generis risi tum est, sed omnium anima-ὶium quae in terra, quae in mari nascuntur, tuum quoque commune est. Hinc descendit maris atque ominae coniunctio quam nos matrimonium vocamus, hine liberorum procreatio, hinc edi catio videmus etenim cetera quoque animalia, feras etiam istius iuris peritia ea eri. r. 1 gra. D. de iust et iure I. 1). Eandem notionem iuris naturalis exhibet Ulp. r. 1. not. Eequ. h. . . Od. cf. TryΡhon. h. 31. r. . depos. 16 3. D. 64 D. de cond. indeb. 12 6 . ' Gai Q. ita supplenda est e si . . . de iust et iuro I. 1. ,, i libro I. Institutionum: Omnes populi qui legibus et mortibus reguntur partim in proprio, partiri communi omnium hcminum iure utuntur. Nam quod uisquae popuIus ipse sibi ius constituit, id ipsius proprium civitatis est vocaturque ius civile, ut i proprium ipsius civitatis; quod vero naturalis ratio inter omnes homines eo istiirιit, id apud omnes peraeque sustoditur vocaturque tu sentium, quasi quo iure omnes gentes utuntur Cuius iuris exempla habemus in Ges 1 156 189. II 65. 69 sq. III. 3.132 sq. 154. 194. Inst. h. f. 2. 11. II. 1. 11 12. - Ulpianus r. a. o. D. 00d ius genti iam ei naturale ii distinguit ius gentium est, quo gentes huma laeutuntur; quod a nuturali rece fostile intelligere licet quia illud omnibus ania litus, hoc solis hominibu mi commu)ι Sat.
39쪽
vel ius uiritium, quo uirites utuntur Romani enim a uirino uirites appellantur. Sed quotiens
non addimus, cuius sit civitatis, nostrum ius significamus: Sicuti cum poetam dicimus, nec addimus nomen, Subauditur apud Graeco egregius ome-0 cf. r. 4- . . de iust e tur rus, apud no8 Vergilius. Ius autem gentium omni humano generi commune est Nam usu exigente
et humanis necessitatibus, gentes humanae iurulquaedam sibi constituerunt. bella etenim orta sunt et captivitates secutae et servitutes quae sunt iurinaturali contraria: iure enim naturali ab initio omnes homines liberi nascebantur. Ex hoc iure gentium et omnes paene montractus introducti sunt, ut emptio venditio, locatio conductio, societas, depositum, mutuum, et alii innumerabiles.si 2 ' Constant autem iura Constat autem ius nostrum aut ex Populi Romani ex legibus, ple scripto, aut ex non sal. sine script0 ut apud biscitis, senatusconsuliis, con Graecos, των νομιον οι με εγγραφοι, οἱ stitutionibus Principum, edictis δὲ ιιγραφοι Scriptum ius est lex plebiscita, eorum qui ius edicendi habent, Senatusconsulta, Principum placita magistra- responsis prudentium tuum edicta, resp0nSa prudentium. 3. Lex est quia pupuliis iubet M. Lex est quod populus Roma- atque constituit. lebiscitum est nus, senatorio magistratu interrogante quod plebs iubet atque constituit veluti Consule, constituebat. Plebi- plebs autem a populo eo distat, quod scitum est quod plebs, plebeio magi- populi appellatione universi cives si stratu interrogante veluti Tribuno, gnificantur, connumeratis etiam a constituebat. lebs autem a populo triciis plebis autem appellatione sine eo dissert, quo specie a genere nam patriciis ceteri cives significantur appellatione populi universi cives si- Unde olim patricii dicebant plebisci gnificantur, connumeratis etiam patis e non teneri, quia sine auctori triciis et senatoribus plebis autemtate eorum acta essent sed postea appellatione sine patriciis et sena- lex ortensia lata est qua cautum toribus ceteri cives Significantur. est ut plebiscita universum populum sed et plebiscita lege ortensia lata tenerent itaque eo modo legibus non minus Valere quam leges coepe-
g4. 'Senatusconsultum Senatusconsultum est qu0d senatus iubetes quod senatus iubet at atque constituit. Nam cum auctus est populusque constituit, idque legis Romanus in eum m0dum, ut difficile sit in unum
fr. 6. Q. D. des iust et iure I. 1. Ulpianus libro I. Instit. me igitur ius nostrum constat σι eae scripto aut in Scripto, ut apud Graeco των νομέον οἱ μεν ἔγγραφοι, οἱ δε γραφοι. s. r. Σ. ς 5. 12. D. de origine iuris 1 2. et Papin. D. . pr. . de iust et iure I. 1 .n cf. r. 2 gra de orig. iuris P 2. D. I. . . de Legg. L ).b Iustin. c. 12. o. C. de ρgg r. 11.): leges condere soli Imperatori son
Non ambigitur Senulum iu iacere OSSs.
40쪽
5. ' Constitutio Principis est quod Imperator decreto vel edicto vel epistula constituit nec umquam dubitatum est, quin id legis vicem optineat, cum ipse Imperator per legem imperium accipiat. m. ' lus autem dicendi habent magistratus p0puli Romani; sed amplissimum
ius est in edictis duorum Praetorum Urbani et peregrini quorum in provinciis iurisdictionem raesides earum habent; i sena in edictis Aedilium Curulium, quorum iurisdictionem in provinciis populi Romani Quaestores habent; nam in provincias Caesaris omnino Quaestores non mittuntur, et
ob id ioc edictum in his provinciis non
sunt sententiae et opinione eorum quibus permissum est iura condere qu0rtim omnium si in unum sententiae concurrunt, id
itio ita sentiunt legis vicem optines si vero dissentiunt, iudici licet quam elit sententiam
eum convocari legis Sanciendae causa, aequum visum est senatum vice populi consuli.
6. Sed et quod rincipi placuit legis habet
vigorem cum lege regia quae de imperio eius lata est populus ei et in eum omne suum imperium et potestatem concessit. Quodcumque igitur Imperator per epistolam con Stituit, vel cognoscens decrevit, vel edicto praecepit, legem esse constat hae Sunt, quae conStitutione appellantur. plane ex his quaedam Sunt personales, quae nec ad exemplum trahuntur, quoniam non hoc Princeps vult nam quod alicui ob merita indulsit, vel si cui poenam irrogavit, vel Si cui sine exemplo
Subvenit, pere0nam non egreditur aliae autem, cum generales Sunt, omne procul dubio tenent.
7. Praetorum quoque edicta non m0dicam iuris obtinent auctoritatem hae etiam ius honorarium Solemus appellare,
est magistratus, auctoritatem huic iuri dederunt. r090Debant et Aediles curules edictum de quibiisdam casibus sal. causis , quod edictum iuris honorarii portio St. 8. Responsa prudentium Sunt sententiae et opiniones eorum quibus permissum erat iura condere. Nam antiquitus institutum sal constitutum erat ut essent qui iura publice interpretarentur, quibus a Caesare ius respondendi datum est, qui iurisconsulti appellabantur quortim omnium
sententiam et opiniones eam rauctoritatem' cf. r. r. . de Const. Princ. 1. 4. Ulpiauus libro I. Inst. Quod Principi
placuit legis Me vigorem utpote cum lege regia, quae de imperio eius lata est, populit ei et in eum omne suum imperium et potestatem conferat g 1. Quodcunque igitur Imperator per epistolam et subscriptionem Statuit, vel cognoScen decrevit, vel de plano interlocutus est, vel edicto praecepit, legem esse con8tat haec Sunt, qua8viugo constitutiones spellamus. 2. Plane eae his quaedam Sunt personale nec adeaeemplum trahuntur; nam quae Princeps alicui ob merita indulsit, vel ε quam poenam erogavit, vel si cui in exemplo Subυeuit, perSonam non egreditur. f. h. 2. 11 D. de orig. iuris l. 2. De avfiduo more legem de imperio ferendi id Cleor de qp. II 13. II. 18. 20 de aetate Imperatorvini acit. I. I. I. 55 V. . . et fragm. cci do imperio Vespasiani. c. imperii vocatur in . . . VI 23 cf.D. 14. Q. 1 . XL. 1; Leae Regia in Otist Deo auctore G. '' Intereidisse . l. quandam edict0rum definitionem us Illi recte iudicat. De re ipsa est D. 2. 9 10 de origine uris 1 2. sc T Q. D. de itast et iure I. I .u fr. 2. Q. T. de Orig. ur. 1. 2. cf. T. eoden L Qv optimu a Senatu appellatus εt, cui sublice domus data St, quo faciliu cor utererur.