De coloribus oculorum Simonis Portii Neapolitani

11쪽

DE COLORIBUS OCUL OLORUM SIMONIS PORTI I

NEAPOLITANI.

IV M hominis, multorumque animaliti pra statissima, qu natura animalia liberalissime honestauit, sunt oculi; qui lucis usu vita distinguut a morte neque ulla ex parte maiora,ac certa indicia aegri--tudinu& affectuum animi,vel maxime hominis, quam ab oculis habemus Aquibus hominis clementia , misericordiam , odium, amore, tristitiam,laetitia, temperamentu, caeterasque

perturbationes coniicimus .Qu' sit ut non ignobiles philosophi, praecipuam animi sedem in oculis posuerint. Etenim ardent Olendescunt, nictant, rident, tristatur. Hinc illae lachrymae commiserationis, ac pietatis, nonnunqua laetitiae notae. His accedit non mediocris persuasio, in oculis animu contineri quare cum illos osculamur, animum videmur attingere. Ad hoc, cum aliquid intentissime cogitamus, ita sane a visibilibus praesentit, abducimur,ut oculoru nullus videatur usus. Sic, qui morbo comitiali sunt correpti, apertis oculis nihil cernui, animo caligate. quod apertius cognoscimus, cum lepores patetibus Oculis,dormire videamus, multos l. hominum, quos Gρνβιώπας Graeci nominant. Ob id Galenus caput propter Oculosa natura sormatum persuasit,cum in illis totus pe

12쪽

ne conspiciatur animus, quamuis sint parti 'minim :atque propter utilitatis dignitate, cerebro, in quo est precipua animae facultas, ex illius sententia natura coiunxit. Sed Peripatetici, quorum studiu in perquirenda veritate semper fuit, sensibus rationem comite adhibere visus nobilitatem inter c teros sensius, duabus viis nanciscuntur; rebus visu cognitis, sinceritate instrumeti. Etenim rerum plurimaria, longeque

dissentientiu percipimus naturam, ipso visu duce, ut qui maxima ac plurima eoru , quae corporibus insut,

certissime eminus discernat, colore. magnitudine, figuram, motum positione at l. interuallii inter sese, interea quae procul sunt dissita re nuciat, videtque aha quidem moueri, alia vero loco manere. quaedam rursus quo pacto inter se connectantur, alia quomodo seiungantur diiudicat. Inde Aristoteles supra omnes alios sensus, visum homines diligere , per belle notauit quonia multas rerum disterentias nobis demonstrat Aeterna quippe, generationi obnoxia corpora luminis natura sibi asci cunt, quod nullo alio sensu, nisi solo visu in ipsis stelli percipimus. Sut

quidem oculi veluti anteambulones ad metienda astra, I aeternorun perscrutationem. lubd si illis privabimur,non modo coloris ac luminis scientia aboletur, verum etiam Mnobilissima scientiarum , post nator alis astrorumque peritia, proxime corruent.

Lita ad haec huius sensus utilis nobilitas sit vel maxime declarant ceci, qui cum usu videndi priuentur,

ab omni ciuili dignitate arcentur, veluti animalia media inter uiuentia Sc mortua. His accedit Morgani sinceritas, quod non ex elementorum coitu costat, sed aquae naturam obtinet, ut Aristoteles libro

de Sensu, secundo de Partibus, quinto de Gene

13쪽

DE COLORIBUS OCULORUM

rat .animal docuit. Quod si sectione Problematum xxxLigneum esse pronunciauit, id sit, quod saepe usu veniat in circularibus disputationibus respondere, quod philosephorum vulgus sentire tunc videtur: quoniam facile credimus , quod vulgatum est. Sed

quod elaborate docuit id ex libris acroamaticis accipiendum est. Huius igitur nobilissimi sensius propositum est colores cillorum differeti as,ac causas perquirere in quibus rationibus animi propensiones ex ipsis oculis praesentimus. quoniam non satis explicatae sunt catas difformitatis oculo rhi, nec a Philo phis,longeque minus a Medicis. Caeterum in horum

tractatione, operae pretium est partes ac situm, ordinemque partium, e quibus colores oriuntUr, enarrare quandoquidem omnis certa cognitio a primis recta via proficiscitur. singula summatim tamen iureuissime perstringam, quod haec a Medicis quam longi sit me sint tractata , iuniores Anatomici magna de iis ediderint volumina. Destu oculorum. Cap. II.

MEdici primae classis, quorum princeps Ga

lenus est, persuaserunt, motus tensus ori ginem,cerebrum esse. Et cum eius substantia,neruorum substantia sit valde similis Lab eodem celebro , neruos proscisci uidentibus ad sensum probationibus demonstrasse, omnes pro confesto habuerunt. Addes, caput propter oculos persectis animalibus, datum est a natura Hinc colligere est cur

oculi positi sint in capite, nempe propter nobilitat cmVt longe viderent: tum ut ad cerebrum quod est sensus principium quo defendantur tropius accederent. Hanc quoque sententiam libro secundo

14쪽

de Partibus animalium Aristoteles probasi videtur: eis sexcentis aliis in locis apertissime eam impugna-xit. Inquit enim, Caput priuatum esse carne, Ut melius sentiat cerebru. Rationem l annectit, Vim enim sentiendi sitam in cerebro existimandu est. Hinc sensus omnes oriri a cerebro colligunt. Sed Aristotelos rationibus rebus congruentibus questionem hanc diremit libro de Partibus anima d. natura ait optimo consilio animal bus perfectis , ac sanguine praeditis, parte superiori capiti vide icet ac anteriori oculos, formaste. Superiora suide, quo cum aque sit naturae cert brum nimium fragidum est ut facillime a cerebro conseruentur ac generentur. conseruatur an ea suo simili, quonia quere naturae est oculus, frigidus scilicet tumidus A cerebro igitur defenditur ne ab exiccantibus calefacientibus l. causis, an si meretur. Porro ab oculis meatus ad venas circa

cerebru sparsas tendunt: tu sanguine purissimu coniment, Unde purissimi etia spiritus exeuntes,videndi senium absoluunt. Inde Philosophus vim sentiendi, in cerebio sitam dixit quonia ibi operantur spiritus, Vt Viscui,&auditui vim sentiendi praeparent ob id ergo maxime in capite hi duo sensus siti sunt, ut a cerebro illoru organa foueatur:a cerebro quide, visas; a cerebello veto parte post citori auditus, chi multus aeris in parte illa posteriori, qui organu sensus auditus est. Ad haec, oculi a cerebro origine duc ut,Vt paulo post audies. Tactus vero iustiis aperte a corde d pendent; quonia caro , ouod est illo rhi organu, vel ne diu , si cordi coparetur, vel spiritibus, a corde ortu ducit; cu generetur a finguine , qui postremo a corcle proscis citur, ut sensit Philo ophus. Per carne aute, musculosam intelligas substantia, et nos inplice.

totum

15쪽

totum enim illud sentiendi medium,est fibris ac ne uulis coagmentatum. luae vero caro simplex dicitur, parenchyma peregregie Erasistrato Aristoteli, veluti limus, qui in venarum capitibus generatur,dicitur.Non est igitur in alia parte locatus oculus,nis in capite,quod sanguis caeterarum partium, utpote crassior,de plus iusto calidior tensum retunderet,cotraque efficeret , quam institutus, cuius gratia adiunetus est animalibus, exigeret Eapropter quO-que Natura caput carne vacansformauit,tum ne grauaret pressum onere:tum quod si circuseptum caput esset carne, quae calida est,cerebrum spiritus refrigerare non posset,leperet enim intemperatiores spiritus sensoriis diffunderet. Haec itaque est prima,a substantia oculi desumpta ratio,cur in parte anteriori, superiori,iuxta cerebrum oculos Natura locauerit. Mox altera ratio sequitur a fine prosecta. Cum motus in directum sat in partem anteriorem; e dem sane prospiciendum est,quo motus agitur Hac igitur rationes, parti posteriori non infixit oculos, tum quia functiones non absoluuntur, nisi in dire-6tiam,& antea tum quia cerebrum parti anteriori,&non posteriori Natura indidit. Succedit: tertia, tio Philosophi,qubd cum omnes sensus a corde veluti a sente proueniant,idque parti priori animalis comissum sit,sensius quoque eade in parte locantur. Sed his se ingerit dubitatio quare gemini sint oculi' Ἀ-ca ,quod praeter tactum,gemina sedes sensoriis data est nam etiam ipsa lingua bifida est, huius ratio est, duplex corporis pars,dextra scilicet, sinistra fit nim utraque in parte sensus.Sicin aures duae . nares duae,& oculi gemini sunt, quin in gustu, etsi obscurius, distinctio tamen quaedam videtur: linea

16쪽

enim tenuis linguam partitur. Sed laoc in laictu incertum est,quoniam primum eius sensorium non est caro,nec aliqua pars carnis ted aliquod intinatim, quod philosophi cor vel spiritum dicunt. Quoniam enim tactus totius animalis principium est, ct quo animal est animal par erat, ut omnibus partibus othbus indiscrete se dili underet ob id igitur certa particula in corpore animalis non est illi sensu constituta Se

inferto alia dubitatio. Quid sibi velit Philosophus

secundo libro de Generatione animalium , cum in quit: Solum prae arteris sensoriis, oculum corpus propriuin haberes cum aures sint propriae particui, auditus Satisfaciendum huic est , quod per proprium, aut intelligendum est, determinatam particulam vel proprium corpus, in quo cum aliis non communicet,nam humor crystallinus, primum est visus instrumentum , eius lite peculiare corpus ac proprium: caetera ero sensuum igan aiunt communia caeteris partibus, Vt membranae cartilagines, caro,&huius generis reliqua. Et de situ oculorum hactenus. De panibus oculi. Carp. III.

Culus sub fronte in ossis cauitate veluti in

sua regia loca tu, multisque constat particu lis: quaru una est, quae nobis usum videndi pia stat, caeteras Veio ad huius si lutem cingentes,ac si pantes Natura instituit. In medio omnium haec nobilissima particula, ius a Grecis medicis dicta est ii ν χρυWVMoci A locum sibi vendicauit c. et e re vero tuna humores tum tuniciae, aliae, iis quae ost odere Hordere possent,resistunt; aliae ad functiones absoluendas conserunt. Ab humore igitur cib stallino initium sume-

17쪽

mus .Est crystalloides humor, non suidus, sed paulo

firmio pene lacera, ut recipere imagines commodὰl ossit lucetque in media pupilla, albicati, ut faciatus varios colores recipiat, non secus quam in externis in puro crustallo fieri videmus. Atque interdum tanta est huius luciditas, ut extra oculos splendor mittatur, veluti in cattis, multisque animalibus noctu videre licet. Rotundus hic in sectionibus conspicitur, non autem angularis, ne ab occursu rerum aD datur; non tamen exqui lite ut imago rei visu percipienda figatur, lumenque ipsum certo loco firmiter consistat. Quod enim vindicivaque sphaer ictam est,nos xe recipit. Porro Optici, ex Mathematicis subtilius rem inquirentes, oculum montis altitudinem,& rerum visibilium magnitudinem non assecuturum; nisi est et rotundus animaduerterunt; quippe nisi pupilla, per quam immutatur, est et spherica, non perciperet, nisi aequale sibi, quoniam visum effici contingit, per lineas rectas in oculum incidentes perpendi-lariter ωin oculi centro concurrentes. Quare si est et superficie plana, nisi ex superficie equuli, non ingererent se perpendiculariter. Decuit gitur illum esse sphaericum, ut lineae a re visa ad perpendiculum caderent in pupillam, quod, si oblique ciderent mmus videremus. Sed ut omnis oculorum ratio a naturalibus functionibus petatur,dicamus, quod cum variis motibus moueatur oculus, decet figuram eius es.sphaericam, quoniam ad motus, quae in gyrum sunt, est aptissima. Adhaec,habet oculus rationem centri, ut comparatur visbilibus; quoniam lineae quae ducuntur ad ipsum,ut paulo ante dixi, ad peruendi culum cadunt,& ob id efficacius ab his mouetur,ut vi

de liquam ab iis quae sibi circumstant. Ac vi conside

18쪽

ret species,non omnino sphaericum Natura esllnxiti Quod si quispiam obiiceret,nos non probasse,crystalloidem esse praecipuum instrumentum, quo vide. mus;id ratione, dc experimeto clare persuadebimus. Ratione quidem,quod nulla pars oculi, ne clarior, nec dilucidior,nec magis in medio fixa sit quam ista. fit enim viso ab illa sane oculi parte, quae lucida est, ct qua lucida,non autem qua humida . Cum igitur nulla sit lucidior hac , nec fluida sit, sed firma, 4n

medio reposta; esse praecipuum strumentum quo videmus,humorem crystallinum patet Hoc quidem argumento Aristoteles perbelle philosophis persuast, cor esse principium omnium partium,tum smil rium,tum disiimilarium corporum animalium quoniam in medio natura constituebatur. Quod stare non probes, experimento Medicorum sine cunctatione credendu tibi erit; quo constat, qu bd quado in suffusionibus oculorum,inter corneam tunica,&crystalloidem humor dist unditur, paulatim crassescit, visu priuamur. Si vero aut inferius cogitur,vel ad latus humor ille crassus depellitur, vis videndi reddituri Igitur, cum non alia in parte, hanc suffusionem visum prohibere inspiciamus, nisi cum crystalloidem occupati quandoquidem , eis in albugineo aliisve partibus circum uicinis stilletur humor capite,vsum tamen videndi non impedit verum hoc esse videndi instrumentum assentiendum est. Est igitur crystallinus lucidus, rotundus, ct in medio sius,quo absoluitur viso Porio cum hic sit in medio partium Oculi, parte posteriori,&anteriori, contiguos habet humores, parte quidem posteriori eum, quem Graecivo λινον , Latini Vati eum dixerunt hic nec ut crystallinus constat albicatue, nec fluidus est ut albugi-

19쪽

neus sed sapit naturam mediam,atque ob id, vitro liquefacto assimilatur. In vitreo crystallinus, veluti

gemma in anulo infixus est, mediamque huius partem posteriorem ambit. Huiusmodi humoris utilitas,de finis,cuius gratia illum Natura instituit,est, ut adiumentum praestet crystallino cum enim omnis animalis particula calido vigeat , quo praesens nutrimentum mutatur,ac concoquitur,similisque particulae redditur; crystalloides, cum sit animalis nobilis larticula, aqueam naturam sapiat, utputa anima- is membrum, calido fouetur. venis igitur reti r-mis qui panniculus est immediatus crystallino, resultat humor vitreus inui sane non est sanguis,sed an gninis excrementum ut alimentum praestet crystal-sno Verum , quia crystallinus, calidum sanguinem in sui substantiam conuertere non potest consulto a Natura constitutus est medius humor, quissimilis se crystallino, propter debile calidum,facilius quod

de crystallino deperditum est,restauret Parte autem anteriori est humor,albo ouo persimilis, ut totum oeulum irriget; crystalloidem, ne ab exteriori aere desiccetur,& afficiatur,desendat. Hic albugineus humor fluidus,subtilis & multus intercipitur inter corneam membranam, crystallinum humorem subtilis, ut spiritus per eum facile penetrent; multus, Ut iis quae offendere queunt resistat Tres igitur esse omnes humores,quorum medius est crystallinus, eum reliqui duo circumsepiunt; inuo consilio Natura eos instituerit,dictum est. Porro cum humores certo loco contineri necesse esset;Natura iis tunicas,ac panniculos,ut in unum coercerentur, addidit, quia cerebri panniculis ortum ducunt. Parte itaque oculii

steriori versus os capitis,tres panniculi a Medicis nu

20쪽

laa erantur quorum primum Viri seri vitre conti suum, qui ad rete figuram it reuigi circund4x

Hic quidem viso mum nexu m sar Cum tegit, ex te u- litur lue ad modum rete , e pluribo venulas scatens per quas, di i)eiuulos spiritus ad crystallinum duc tui . ocitur molli panniculo tangente cerebrum. Post hunc, alius est, uni. ulus,' Vena χρυεi id se-c an inlata vocant . Ob cilci Mod resinam folleat, nu- ii dis iuuet ne rumpatur, illique hac ratione ungitur, hic quoque a m alli panniculo cerebri proficiscitur. Siaccedit postremo ossi coita iactus panniculus, durus solidus, ob id 'νλερίς vocat US,a duro paniculo cerebri ortus. tres hi panniculi, parte posteriora humores claudiit. Sed parte anteriori oculi, primus est, qui albugi eo umori ingitur, eumque circundat, ne in crystallti una dilabatur,&aranea tunica nuncupatur. Abus demde est, quem Oeam tunicam nominamus, quod acino nigrae Uae colore per similis sit. Trabus sane de caui s Natura sagax ueam formauit, Vt corneam , Ut committit Ur humectet, jutriat Post haec ut inter corneam, crystallinum humorem intercedat, ne membiana illa cornea sua duritie, crystalloidcm premat ac laedat denique colore nig icant C infecit, ut lumen in unum coeat,ne dissoluatur, dispcrgat uictu . Mollis uti ea est, ne nocu-1nentum crystalloidi inferat, qua corneam contingit laeuis ne ab ea laedatur . in eius medio foranaen est, luod pupillam multi vocant per quod lunaen ingreditur, ac imagines ad crystalhnum deferuntiar, C Utque nerui vis bria infixi sunt. Huic succedit membrana cornea, non tamen est contigua, sed interponitur a lucus humor. Cornea igitur numbra,-