De coloribus oculorum Simonis Portii Neapolitani

41쪽

m dum quo lite mimis obscurum emanat. quo sit, ut inter praecipuas causas varietatis colorum , colorem illum, quo u ea tingitur, reponendum censeam.

maestiones, quae his dictis accidere possunt.

p. VII. SED contra ea, quae a nobis declarata suerunt, dubitare liceat . Si humidum illud multum est cum lucere cernitur, qui fit quod ubi malos . copiosum est, nigricat cum sua copia magis plindescere debeat. Accedit Maliud is ea sententia longe explicatu difficilius quod Aristoteles eo di in lib.

V. de Generatione animalium pueros cum primit si in lucem eduntur oculos caesios habere velit; tempore autem procedente, mutari in natura, quam debet

habere, atque huius rei causam paucum, exiguum humidum esse statuat. Haec quidem dicta, si conserimus cum his quae ab eodem scripta sunt lib. secundo de Generatione animal. secundo de Partibus& sexcentis aliis locis, inter se dissentiunt. nam lis plane libris , pueros multa humiditate laborare,ctim primum oriuntur, scriptum reliquit. Hinc facile sequitur puerorum oculos, muli humiditate in ortus principio tu mereri quamuis temporis progressa concidant. Quod si est, quo pacto ob humoris exiguitatem, pueris glauce do generabitur, cum multo humido laborenti Haec igitur dicta aperte inter se aduersantur, nempe pueros habere oculos glaucos ob humoris exiguitatem, eosdem multo humido laborare, atque ob id recte incedere non posse,qubdcaput nimia humiditate gravetur, veluti pumilionibus. Praeterea tradit Aristoteles lib. ii de Gene

42쪽

36 si MONI PORTII LIB. ratione animal. oculos maxime Omnium eorum,quq

sunt in capite, seminales esse,quod non alia ratione potest esse verum, nisi quia natura eius sit multum humida. Igitur non laborant in principio oculi puerorum paucitate humidi. Ad haec Galenus lib. Artis paruae, glaucos oculos, humidos est affirmat. quod ex imbecilli humore accidere non potest iidemus enim qui huiusmodi oculos habent,destillationibus capitis saepius tentari. Postremo, cur est quod pupilla semper nigra, aut caerulea cernitur, si enim inter pupillam in crystallinum , intercedit humor illeaqueus, iure varia apparere debebit. Siquidem humor ille aliquando erit paucus, taliquando mulius atque idcirco non unius,sed multi coloris apparebit.

dudit enserint, quidpro lutione dubitationum A

cendumsit. Cap. VIII. CVinde causis colorum oculi distentiant antiquorum sententiae , inde rei obscuritatem facilem telligere possis Arguit enim tanta opinionum

Varietas , tractationem esie difficillimam impedocles igitur causas colorum oculi ad elementorum naturam reserebat; colorem glaucum, ex multo calore nobis acciderea si irmabat. Nigrum autem sequi volebat naturam aquae nam cum organum visus c5stitui ex quatuor elementis opinaretur, in oculis,

qui plus ignis sortiebantur , glaucum apparere colorem dicebat . Atque ubi plus quae , quam igni

in temperatura dominaretur, nigrum colorem cerni credebat ob id interrogatus, Cur aestu noctu Videant, cum interdiu cernere non possint Lin causa

dicebat,si ignem, qui interdiu lumine solis diss)l-

43쪽

uebatur 4 noctu ad videndi aciem , satis consere 'baci hincque qui nigros habent oculos minus videre nocti, ob defectium ignis , asseuerabat. Huic sententiae adstipulari aliquando visus est Arist. i . sectio

ne Problematum cum causas venatur , cur qui me

ridiem versus habitant , nigris oculis potius nascantur quam caesiis duo nanque causatur; cum huic dubitationi duabus responsionibus satisfaciat. Primum i calore proficisci interius abundante sensi, cum inquit oculi caesii redduntur caloris interioris exuperantia ,sic eiusdem absentia nigri efficiuntur, Vt Em-ledocli etiam placuit. ergo quemadmodum, quia quionem versus positi sunt, oculis caesiis ideo nascuntur, quod calor interior effluere , a frigore exteri ri prohibeatur: ta qui ad meridiem vergunt, continent quidem suum humorem propter aeris circumsi teporem obuium, sed calorem continere non queut: quὁd nihil extrinsecus sit, quod arceat. Itaque humor, qui relinquitur nigrescit, lucis enim absentia obfuscari solent. haec Philosephus. Vnde elicis,quod c si multo calore effici titur, nigri multo humore. Alteram in altera responsione causam afferes, quod oculi color totius corporis colorem imitatur. Qui igitur aquilonem versus inhabitant, cum sint coloris albi, oculos quoque caesios habent: color enim caesus prope album est . qui autem ad meridie vergunt,vid ipsi nigri sint, ita etiam oculos nigros sortiuntur. Sed hanc sententiam lib. de Sensu, quinto de Generatione animal. non probat; ubi, quoniam oculi naturae queae sunt , claritatem obscuritatem x t oculi in humidum consert humidum enim quod est diaphanum, utriusque susceptiuum est. Et licet calor numeretur inter causas colorum oculi efficiene iii

44쪽

sIMONIs PORTII LIB. tes; tamen quaerimus modo causam materialem, in qua ratio diuersitatis colorum reponitur. Galenus ut superius recitauimus , multitud mem, Vel abundantiam splendidi luminis crystallini humoris 4 tum prominentiorem eiusdem , vel tenuitatem, puritatem a lue humoris, qui est in pupilla , causatus est. contra nigri coloris causas, in paruitatem crustallini humoris coniecit paut quia in profundo locatur, aut quia non exquisite splendidus est, vel quoniam tenuis humor qui mira pupillam est, superabundat,

aut purus non reperitur Mediorum vero colorum

causas assignandas este putat, cum extrema haec magis, minus hie oculi participant. At Aristoteles ad humoris copiam , vel paucitatem causas restrinxit exiguitas enim humoris, claritatem facit copia vero, nigri phantasiam prςbet nam ab eadem causa,quemadmodum dictum eli,4 in mari claritas, opacitas apparet cuius in sententiam pedibus ora attamen opus est, ut rem apertius enarremus. In generatione hominis , quod primo formatur inter animalis partes, ex Philo phi sententia est cor inde cerebrum, principio multum δε humidum, a quo cum proficiscatur oculi, quando humiduin, multum est, grandes sunt, propter humorem in ipsis conceptum, Ob id maxime apparent sero tamen persici tantur, li)oniam requiritur multum temporiis ut concoquatur humor, atque crassescat magis, subsideatque . Principio igitur humiditas multa , id est ampla aquea, cum sua raritate, maiorem occupet locum , postmodum cum crastescit, in morem perdidit inquit enim Ii libro de Generatione animaliuquod concoquitur spissatur,4 crastes citd Meteorum , an incri ita sertasserit. Sed est magis hu-

45쪽

imidum prolandum,& minus amplum, sicut in mari amplitudo quae est alia ab eius profunditate. potest enim aqua esse ampla, minus profunda, sed clara. Alibi tum mare est angustum, sed profundum, uti,

quod inter oculum,&fundum maris intercipitur, est multa aquae copia; ita ut lumen ad fundum penetrare haud positi simili quoque ratione in oculis intelligere oportet, quod color caesitus ex imbecillitate proueniat humoris 'uoniam non est crassus, qui profunditatem habet: quamuis enim angustus sit locus , tamen dicitur abundare copia humoris , id est, profunditatem obtinere. In principio quidem, cum prodeunt in lucem insantes, amplum habent humidum, quoniam ad multas capitis partes se distundat, atque ob id grauescit caput, membra minus mouentur, maioremque desiderant locum. At calore agente, aqueus ille humor crassescit. amplitudinem loci amittens, profunditatem sua crassitudine acquirit; quam profunditatem,copiam humoris nominat Philosophus, ut exemplo maris nobis notum fecit. His sic explicatis, censendum est, Galenum, cum multitudinem humoris dicat est aliquado causam lata cedinis, amphtudinem, copiam que humoris intelligere , non autem prosunditatem . atque ita Galenus ab Aristotele,s iusta ratione haec pensentur , non dissentit, qui exiguitatem humoris, hoc est paucam humiditatem , causatur; ier copiam multam profunditatem intellexit .aqua enim cum sit corpus naturale, tres habet diametros copia quidem, aquae amplitudinem &multam corporis altitudinem,quam corpore itatem incholae nostrae nominare solent,hoc est profunditatem, signiscat qua alti

tudo est ratio corporis , t a superficie M linea

46쪽

secernitur. Per multam igitur aquam,& multam corpore ita tem multam latitudinem aquae intelligere possiimus rectius tame, pro multa corporeitate ut hic Aristoteles fecit, accipitur. His sic constitutis, superioribus rationibus satisfaciendum est. Et priamum , cum quaeritur, si quanto maior est humor glacialis, tanto clarior redditur oculus, magisque et Lbicat qui sit , quod sua copia nigritiem facit Dicas

Aristotelem per copiam humoris , quantitatem intelligere , quo ad crassitiem, corporeitatem. Et quoniam altus est, minus lumen profundas partes attingit ob id opacat non aliterquam in mari usu

venti e solet, ut paulo ante dixi. Sin autem humor amplum , multumque loci spatium occupat, prosecto magis lucet . Sed altitudinem humoris Aristoteles nobis significauit, non glacialis, verum aquei, etsi

magis angusto loco circumscribatur , ac arctetur.

Hinc quoque altera diluetur quaestio quὁ principio pueri humiditate laborent aque , 1 multa, quoniam fere omnes corporis partes occupat quare humor ille oculi aqueus est amplus, non tamen altus, profundus Cum vero concrescit, a calore concoctus, crassescit magis,& sua altitudine opacat, redditque colorem, quem sibi natura praefixit. Itaques quis interrogauerit, cur a prmcipio ortus Oculi puerorum caesiusculi uiri in promptu causa est: quoniam humor ille imbecillis, aqueus est, qui exiguus est dictus ab Aristotele quinto de Generatione animal. ,.VI. Principium enim iis, qui gignuntur in paruo consistit . quod autem paruum est, facile moueri , ac mutari potest.Cui altera ratio iungenda est, tu id color ille glaucus, qui maxil ne ad albedinem accedit, facile in alios colores mutati potest. Cum

igitur

47쪽

in colorem a natura institutum mutabuntur. Humidiim itaque, quo gratiantur pueri, parte superioriaqueum est, ac fluidum atque idcirco oculorum sussu honibus, epilepsi is, conuulsionibus, corripiuntur. Quin e adustiores, iis etiam tentantur morbis, qui glaucedinem patiuntur. Quod autem Aristoteles inquit de loco colorum , eum esse maxime omnium locorum capitis seminalem intelligit, quod naturam similem habet semini, magis quam sedes aurium,&. alior si sensuum. Cuius reissignum adduxit, quoniam

ex usu Veneris, manifeste immutantur oculi;& cum excesierit usus Veneris, acies videndi infirmatur. Reddit aute huius rei causam, quoniam genit Urae temperamentum , simile est temperamento cerebri, cumst natura aqueae caloremque habet non astro temperamento, sed aduentilium. Porro ei, quod postremo quaerebamus, Cur scilicet pupilla semper nigra inspiciatur, praeter piscium pupillam, filis faciendum est,ex his, quae ex Aristotele libro primo Meteorum recesuimus in libro decoloribus. quod quae habent prosundum situm, desper angustum Videntur, pacant. Cum igitur per foramen uere, ac per Cornea interpositam cernamus, quia loco angusto nobis se offerant , quae intra pupillam sunt , nigra videntur. quemadmodum quae a longe videmus , nigra apparent sic quae per angustas vias cernuntur, nigrescere videntur. Nolo tamen te ignorare, quod cum sententia, Galeni, Aristotelis fuerit, colores oculoru non est humores, sed apparentes, praecipuas causas colorum non esse: cum parte interiori

us. quod sane ad coloris apparentiam , ac ad eius

48쪽

sIMONI PORTII LIB.

diuersitatem multum iuuat miror Galenum ni Gximum Anatomicum , illum colorem tunicae admiratum , inter causis diu ei sitatis colorum, non con- numerasse, ut paulo ante dixi. Adhuc tunicae corii eae qualitas, si erit minus alba,ac perlucida, opacat. Synceritas quoque humoris, quo videmus, ad colorum diuersitatem facit multum si enim minus syncerus est ac turbidus opaca. sim arior, albicat. His explicatis, quaestiones nonnulla diluendae sunt, nempe Cur propte res, quae visu obiiciuntur, cum admodum splendeat, ut accidit in Sole, vehementer oculus afficitur,4 aeger fit saepe enim iidimus, ab aliis accepimus iis, qui fixis oculis deliquium Solis intuentur oculos aegrotare, aliquando caecos reddi. Hanc , ita dissoluit Aristoteles lib. III de Anima,'quod a maximo sensibili corrumpitur organum, ω luitur eius ratio. sed libro V. de Generatione animalium ut perbelle Asclepius annotauit apertius rem significauit quod ,cum humor, quo videmus,&humidus est, ac perlucidus, mouetur a re Obiecta perspicua , ac diaphan a proportione respondente , tunc congru' mouetur in utriusque ratio commensurata est . Cum vero plus iusto excelserit visibile suo lumine , mouetur it diaphanus . humidus, atque ob id mutatur corpus humoris, Hisgregatur,evanescuntque spiritus, quibus vis sentiendi deferebatur ad organum . quo fit ut laedatur 4 obtundatur Hrnc glauci oculi admodum nocturna luce , qua debilis est, vident riuod illorum humor recipiat ut per sipicuum quiddam, non patiatur mutationem ut humidum. Die vero utroque modo patiuntur, cum laedantur , minus vident. Hinc dester nodus soluitur, Quare qui oculoru aciem a δ

49쪽

DECOLORIBVS CVL.

lidiore colore diuerterint ad imbecilliorem, non e quisite illum vident. Eadem quippe ratio reddenda est, validus enim motus in organo impedit cum qui nouissime extrinsecus accedit, cum exiguus, ac debilis sit. Postremo quaeri blet, Cur qui diu obscuro loco desederint , cum primum in lucem exeunt qu-men non patiantur. Ratio est in promptu quὁd cum acies oculorum aegra facta sit,& crassa imbecillisque motum illum vehementem , consertim factum, non sustinet sed sensim moueri debet, ut discutiantur ab oculorum acie pallentes tenebricosi spiritus Aut fortasse melius, quod quemadmodum i , quibus extremi digitorum articuli summe frigent , si consertim multo igne calescant, in radicibus unguium sentiunt dolorem , quoniam in unum cogitur frigus,&dolorem inducit quod sensim admoueri debeant,&non multo igne subito calescere eodem quoque pacto , cum quis diu in obscuris degit , si subito multot lumine offunditur, dolet, spiritus reuocantur intro, Vt non videat oportet igitur modico lumine, sensim illum mare, quod spiritus illi crassiores, tenebras facti, sint lumini contrarii quare ut ad naturam similem lumini reddantur, sensim, non ast tim illuminare conuenit. Ex gla s, Matris oculis pud prasentiamus. p. Ι

' citcuntur; attamen In primis o oculis prgiunt , quod sint veluti lucernae , per quas spectatur animus di per illos, veluti duces, ratio multa coin

50쪽

SIMONI PORTII LIB.

plectitur, multarumque perturbationum indicia colligit nulla alia plane ratione , nisi quod animi mores, corporum temperatura sequantur est enim magna necessitudo harum duarum partium, earumque

aequilibrium . qua uis partium labes adiari contingit, i ab una, in alteram affectio serpit. si enim corpus flaua , aut atra bile laborat, ad iram fit animus propensior, concitatior si contra , animus aegrotat, corpori similis excitatur affectus . Hinc, veluti strato quodam fundamento, Philosophis probatum reliquit Aristoteles naturali ratione, quod ex signis desumptis ab animalis partibus, licet iudicia aegritudinum d propenso num animi proserre. Caeterum quoniam in oculis muli spectantur, magnitudo,f-gura, motus cum oculi,tum palpebrarum, tus,color humiditas, ac siccitas angulorum, ac totius oculi, claritas,&obscuritas ; ex singulis quidem praesagimus, non tamen eodem modo sed, si omnia,vellurima sibi inuicem respondent, siue malum, siueonum pronuntient iudicium certum ac firmum

erit. Sin sibi uicem aduersantur,quod potissimum ex oculis deprehendimus, iudicandum est illud esse, ad quod animus magis pendet: etsi ab oppositissignis nonnihil praepediatur malitia, vel bonitas eius temperetur. Vt si Neronis imaginem ab Historiographis depictam animo conceperimus vitam o mores , institutaque signis ex aequo respondere cognoscemus. Erat enim oculis caesis, de hebetioribus ceruice obesse, ventre proiecto, gracillimis cruribus, statura pene iustes, corpore maculoso dscedo, valetudine prosperi, subflauo capillo. Hinc indicta , qua nam sint colligenda numerare incipiamus capillus, quoniam est excrementum, leue s-