De coloribus oculorum Simonis Portii Neapolitani

21쪽

xilis admodum, Malba est, ut species visbites ac

spiritus penetrare possinti est&dura, ne leui qua uis de causa rumpatur, simul & crystallinum tueatur. Postremo panniculus, qui non undique circundat, sed oculum nit, praedi flos panniculos connectit,tunica coniunctiva dicitur hic corneae non imponitur, alioqui nec spiritus, nec pecies vlla in cryli alii num reciperetur. Haec Medici etsi inter si de panis niculorum tunicarum numero dissideant, nam alii septem, quidam sex, non iacilli quinque, alii quatuor statuunt sunt qui tres, qui duas tunicas ponant. Nos autem enumera almus septem , parte quidem posteriori tres ,r tinam, secun imam, duram:

parte ante mori quatUOr, araneam, V Ueam,corneam

ct coniunetivam. Sed quantum a Philosophis dissideant , in serius alio capite explicabimus.

pretia Aristotcles de pati tibus ιλ Cap. IIII. Iram oculi structuram ex sectione, ac distineta partium enumeratione Galenus, posteriores Anatomici nobis declararunt verum Arist. quod suo tempore non esset exquisita secandi in minutissimas quaslue partes ars , ut libro de Partibus sensisse videtur Averro es,&secudoibro de Anima: tu quod Philosephi id non deceret, sed Medicar potius artis munus esset aut soleta se rationabilius cui sententiae accedo quod multas partes in una substan

tiam venir crediderit, non tot en tam et auit tamen di

uersos facit, quia eas locis discernat, anteriori scilicet, posteriora. Oculu igitur in tres principes partes sen su manifestas AD 9 dissecuit 1. de Histor, nepe in pupil lam , in nigruo ibi culti illam ambientem, Din. id quod

is postremo nigium opteistitur,quod albu oculi dicitur.

22쪽

16 IMONII PORTII LIB.

Pupilla, est paruus ille circulus,qui a Medicorum vulgo foramentu eae dicitur Aristoteles primod quinto de Historia,&secundo tertio de Anima sexcentis aliis locis , pupillam e sis humorem quo videmus,in quo sit sentiendi vis,dixit. Hic quidem humor a Medicis,& a Galeno ii de Placitis esse orbicularis,& cuiusmodi est glacies modice concreta, ut superius diximus, traditur Niger vero orbiculus qui pupillam circuit, etsi multis inficiatur coloribus requentius tamen ad nigredinem declinare cernitur,& ob id oculi nigrum, dictus est. Tertia pars est album oculi,simile albo oui quod in habentibus si

sui nem, pingued crassum est; consulto a Natura factum, ne humidum oculi figore algeret , nec calore desiccaretur. Hinc totum oculum aque naturam sapere aperte cognoscas , cum praecipuae eius partes sint humores. Quare etiam oculum luna proprium corpus habere prae caeteris senseriis, perbelle secundo de Generatione animal annotauit Philosephus, quod

corpus humidum , ac frigidum sit. idque tribus persuasit libro de Sensit , quoniam corruptis, ac persta diis oculis, quod inde exit videtur aqueum . ad haec, quia pueris: quam plurimis animalibus ubi primum

oculi formati sunt, excedunt caetera membra splendore,ac claritate,non ignea, nec aerea, quod ea non

constaret, sedaque denique quia album oculi, humidum , crassum est . Vitreum autem humorem praetermisisse videtur; ssed quod humor ille, non a visione , sed a vegetatione humoris glacialis in regionem oculi per meatus a cerebro decidat, magis excrementum, quam pars sit, ob id subticuisse videtur. Atque hoc significauit ii de Generatione anima

23쪽

parsi irissima per meatus qui ab oculis ipsis tendere ad membranam cerebri visi sunt. sed Galenus V ILL de si pari. id de spiritu intellexit chi ad verbii dixit.

Producit itaque cerebrum quandam a se portioncm ad humorem crystallinum , ut eius humoris affectus cognoscat quae productio sola merito meatum habuit sensibilem, quod sola spiritum animalem continet quam plurimum. Pars igitur purissima, est spiritus, qui permeatus visorios ad crystallinum desertur. Caeteriim Aristoteles, non modo temperatiorem spiritum deferri ad occulos per meatus sentit;

sed hic ut mihi arridet, Ephesim per sensorium, crystallinum intelligit per oculos, qui crystallinum

complectuntur, adde album , quo oculus prominens apparet. Glacialis igitur humor in venarum ca

pitibus situs est, quibus ientiendi vis, hoc est spiritus temperatiores qui a sanguine illarum e nutarum quae in molli panniculo cerebri consident excernitur,& vitreus humor dicitur crystallinum se uens,& quoquo modo, si quid eius deperditur,instaurans pro manat. Putat autem Philo phus acerebri humore parte purissima, qui spiritus vocantur, secerni, per meatus, id est neruos viso mos ferri nona substantia cerebri , ut videtur intelligere Galenus VIII de si pari quoniam spiritus subtilissima pars sanguinis est,& cerebrum est exangue, Sangias stam e illem venulis membranae, panniculis ipsius cerebri, frigidior, ac humidior factus, teperatior sit, ut sit instrumentum videndi licet iudicium nouis . sine sat in corde, atque ob id Alexander Aphrodi seu dixerit, videre non est rccipere, sed potius iudicium de re in organo recepta. Quod si mihi quis obiiciat, substantia cercbri purissimam illam partem se-

24쪽

cerni; nam chim inquit a cerebri humore, Videtur a substantia cerebri, non a venulis circa cerebrum

abire. Adhaec, cum subdit Philosophus, cuius rei ar gumentum est; de humiditate cerebri intelligere vi detur, tuu nulla alia pars sit humida in capite praeter cerebi si, Roculiis frigidus, humidusque sit. Dicas Aristotelem velle probare, quod a cerebro pars illa purissima secernitur hoc est ab humiditate sangui ne cerebri quando a substantia cerebri sanguis satactus est humidior frigidior quoniam nulla alia

pars in capite est tumidior cerebro. aeterum nolo te ignorare,nae non semel vidisse venulas in substantia cerebri , id est, in anfracstibus substantiae cerebri: quo fit, ut non modo a venis membranae circumeuntis substantiam cerebri, sed ab ipsa substantia cerebri secerni posse putandum sit. Porro cum secundo de Partibus inquit, Ab oculis meatus ad venas circa cerebrum sparsas tendunt per meatus, non modo Venas, sed neruos intelligere Oportet , per quos aliquis humor percolatur Verum cum ne ita visorii circum tegantur retina illa, quae si pars prosciscens θ molli panniculo cerebri vel ab ipsa nerui substantia totum illud vocat meatum, neruum scilicet coopertum pania culo . Probat igitur Philo opinas hoc arcumento, partem illam sic cernici cerebro i nulla alia parte

quoniam oculus sit frigidus' humidus, de cerebrufrigidum elui nidum . oportet enim v smile foueatur a simili. Sed ad vitreum veniamus, qui ut diximus est excrementum venularum membrana cerebri ci cim cuntis visiorios neruos . hic crystallinum complexus est; luoniam est limitis, leui acta mutatione concrescit, i alb cat. Sed cum humidum ad distulionea lubricum, alio contineri vasculo, necesscit; a

25쪽

DECOLORIBVs CVL. tura prudentissima, tunicis membranis oculum conclusit, quas Medici septem numerarunt Aristoteles V. de cieneratione animal unius meminit, quae pupillae obtenditur, quam medici corneam dixerunt. Plinius vero lib. I. prori illa,corneam Vocat, propter membranam pupillae obtensam, quae organum videndi tuetur,& ad visionem multa praebet commodati tres conditiones habuerit, ut tenuis,alba, laruis sit. Tenuis, Ut extranei motus recto tramite,& facilius ad illam serantur. Laeuis, ne rugas obumbret, Vt X. leVsu part docuit Galenus, qui ob id senes acute cernere nega Uit,quia, ut caeterarum partium cum senescunt, cuticula exasperatur, crassior redditur sic oculorum quoque, senescentibus allis, cutis obrugatur. Attamen abani, loge diuersam huius membranae corneae utilitatem adfert Galenus eodem X de Usu partium , quare tenuem Natura in X erit nempe ut splendore sponte tras mittat Aristoteles, ero , Ut rectius, ct facilius recipiat motus ab aere ambiente,&a visibilibus. Sed plane in causa huius dissensionis fuit, quod Platonis haeresim secutus Galenus, visionem seri extramittendo asseruit, quasi radii exeuntes obiiciantur lumini aeris, ac inde species comprehendantur. Consentiunt nihilo minus Aristoteles Galenus , in hoc quod sit alba id est perlucida . nam secundum Philosophum, speciem recipit, qua lucida est.Galenus praeterea tribuit illi duritiem,ut sit instar propugnaculi 4 violentiam corum , quae extrinsecta incidunt, excipiat. Aristoteles non duritiem, sed laevitatem largitus est, voluitque illam esse albam, ut transluceat. Dictum est enim libro de Coloribus, per albedinem luciditatem non semel Aristotele in intelligere Sic primo Meteororum, Solem album esse dis

26쪽

xit, quod sit maxime lucidus,& nullo colore asticia tur. Similiter aerem album,&omnia elementa per se,& inuicem non alterata, alba dicimus, ut eodem libro explicauimus. Membranula igitur est alba, quoniam nigrum, quod continet, lucidum est non potest haec enim est nigri natura, Vt non transluceat. Vnde laternae lucere nequeunt, si ex nigro cornu consedi sint. Ad visionem itaque duas praecipuas partes obseruat Philosophus, sensorium ipsum, glacialem

humorem, hanc membranam corneam. Quod autem nigrum oculi dici tui quodque uti ea dicta est,iuuat ad species, Lamen coercendum , ne in immensum dispergatur. Huius tres sunt affectus. Primus est color caertiletas, Vel niger, quo tunica tincta est, quem Galenus summopere admiratur; ct in nulla alia corporis parte, praeterquam in hac sola inueniatur, neque alia quae uis pars praeter hanc, eo indigere videatur. Eius inquit rei argumentum est, quod nihil frustra a Natura Dei una sit. Secundus est pars interior vitretam humorem continctas asperius cula, mollis instar spongiae humida sed qua ratione ii fuerit factum, aliter Galeno, i Dam mihi videtur. Sentit enim, ut iam diximus, a nigredine coe ceri spiritus, ne dispersantur radii: m: hi vero, ac philosi, phis Peripate cicis sentici dum videtur, ne species dispergant Ur, quae e visibilibus excipiuntur Asperam autem, ac si ongiosam esse lixit Galenus, ut nutriatur 2 US humore in partibus illis inibibito Sed a Peripateticis aliter dicendum est , quod cum in ipsa via ea sint venae a teriae parte exteriori tangente cornei; m, noabo petito lunento nutriri decuit, quod sane nutrimcntum sit faciens est, ac in onandis partes rationabiliici penetrare debet. Dicere ergo expedit colorcin

27쪽

son posse in superficie illa, si leuissima est et, contineri atque iccirco Natura condidit spongiosam superficiem, ut colorem ad visionem admodum utilem conciperet, ac retineret, alioqui sua lubricitate dis flueret ac laberetur. Vel ne plus nimio crystallinus fulgeret. illud enim magis opacat, quod in illis asperitatibus continetur. Humida quoque debuit esse , non modo ut foueret crystallinum in nullam illi noxiam inferret, sedit ad specierum recepti O-nem magis iuuaret, siccum enim difficulter recipit, quamuis diu retineat. Amplius exteriori superficies, qua corneam contingit,duriuscula est, ne duritie corneae laedatur sic Galenus. Sed rationabilius respondere poterimus , quare Natura partem illam Vueae duriuscula secerit,quod cum extensionem patiatur , tum ab humores, tum a spiritibus, pupillamque modo dilatari, modo contrahi videamus ne his motibus rumperetur, duriusculam oportui es

se. Postremo foramen in medio habet, ut inde visbiles species confertim recipiat , si enim hoc a Natura praetermisi in suisset, nulliis flet videndi usus Hinc habes, praecipua est oculi pa iac , pupillam,&quod nigrum, vel caeruleum Oculi dicitur,&tertium album caeteras vero tunicas consulto praeterna sisse videtur Aristoteles Primum enim membranula a natura constituitur, ut defendat corpus quod continet. At retina est mollis panniculus cere bri qui neruum visorium vestit,&a cerebro e Xortus

extra os eodem habitu egreditur, rasitisque est, ne aliqua in parte laedatur ab osse: ut deserat secum per venulas sipsi itus Tanguinem. No igitur est oculi panni cubis, cum nullum humorem continc at, sed cerebri Sic nec aranea , cum idem sit panniculus

28쪽

cum retina . Coni tinctilia item ea parte, qua Ocultrinconiungit igamentum oculi, ac musculorum nominabitur, non panniculus ea ero parte, tuae crystallinum obumbrat, uti ea dicitur. Eadem ferme ratione, duius panniculus, qui parte posteriori dicitur σκ ρος a Medicis, parte ante mori tunica cornea dicitur bed dictis Plii loseph dubitationes se ingerunt: prΠ7ina, cur pupillam queam potius, quam aeream Natura nastituerit, cum aer sit magis pcilucidus, cita-

p anus Huius quarti ionis solutioni em ab ipsomet Philosopho petamus qui secundo de Partibus, libro de Sensu inquit, Visum queat natura elle, quod

haec omnium perlucidorum maxime conseruarii test nam cum aer facilius exit cetur, lubricus si, noria cori et, nec imagines imprellas retinere posset. Sed Dcc duros oculos an una tibus terrestribus sanguine praeditis Natura sormauit, ciuod ad ea cluae eminus ditim prospiciendum impe inneto esset durities vela propugnacula animalibus pede liribus ciba, palpe-bi as, supercilia, Mossis eminentiam addidi , quae ab e X traneis violentis ictibus Oculum defenderent. Hiamor igitur crystallinus videtur aqua modice concreta, non dura, quoniam minus a longe visibilia sua aciem tueri, ab ris moueri posset. illo enim,

quod tertio de Anima docuit Philosophus est quidam motus factus ab aere in pupillam. Sed licet recipitur species in pupilio, tuae dicitur passio libro secundo de Anima iudicium tamen de re visa est in comde, potius actio , cluam a Cio appellari debet. Ob id , cum ab sua intentissime imaginamur Vel sciatim iis, citiae sub oculis sunt, non videmus quod cor alio et incatur, etsi species illius in oculo recipiatur ccc di alia non minor quaestio, Silia

29쪽

mor glacialis quo haec sunctio exercetur , dia plianus est , quo pacto retinet imaginena diaphan enim vel perlucida deserunt quidem imagines ad senseria, sed ea non amplectu tur, retinent. Huic satisfaciendum est: quod parte posteriori lati moris glacialis,sunt quaedam quae pacant, Vt uea, ut Medici a flerunt,

tunica aranea continens crystallinum immorem, lugvelut laeuissimi speculi superficiem efficit, quo in ea reddi, fulgere imagines recepta possint . quin

potuis longe omnia specula claritate vincit, orta a tunica nerui visorii, luce dicta si retina . Ita quidem Medici, sed tutius dicendum videtur, quod omnes pelliculae, ac os ipsum opacant , ne ad G deferatur ulterius,sedis crystallino reponatur . deinde vitreus ille humor, cum non sit albus opacus quoque est. ornea autem tunica perlucida est, lac fert, quoniam post ipsam , est lucentissimus latimor glacialis. Sed verba Aristo t. s in expendenda, quae studiosos iuuenes torquent,quid nobis significare voles qui tinensorium visus habere corpus propritam. ad h. ec,non esie in potentia, sicut accidit aliis sensoriis, scd actu. Dicas, ut

dictum est quod in aliis sensibus permeatus certos defertur ad locum sentiendi species; sed in oculis, in corpore proprio, qui est humor glacialis, si visi, sensus. Aut dixit sortas e corpus proprium , hoc est non commune aliis; quoniam huius sanctionis peculiare est organum,& nullus alius sentias nec particula est huius particeps, ut dixi superius. Hinc facile intelliges, quid sibi voluit, cum inquit, non enim in princi pio potentia apparet, quemadmodum in aliis, post, actu; sed est ad uin principio per haec enim verba docere conatur, quod cxa generatur cerebrum,non sunt

actu meatus aliorum sensuum, sed est quaedam deli-

30쪽

a IMONIs PORTII LIB. ne ais organorum . nam quemadmodum ante quam

pictores actu depingant magmes, primum de tignata delineant,d designatio Vel meatio illa potentia est imago cita sit a natura, primo aliorum sensuam apparent vestigia, quae non sunt actu sensitiva, sed potentia. At alio modo in oculis usu venit, quia in principio non apparent vestigia quaedam oculorum , sed actu statim sunt maiores quam caeterae

partes tempore tamen procedente considunt,4 per sciuntur sic di cerebrum in principio multum est, sensim tamen crassescit,& modice concrescit. Habes

igitur quae Philolbphus sparsim de oculorum partibus , iubstantia senserit; quae nobis erant prius perscrutanda quam ad colorum tractationem accederemus. Motum autem oculorum4 guram, cum ad colorum generationem pene nihil conducant , consulto praetermittemus nisi sorte in tertia parte huius noli re tractationis, quoe de signis naturalibus, quibus anmat motus praesentimus, per transennam Veniant inspicienda. De Colorum oculi uarietare Cap. V.

CVm in oculis tres partes cernatur, pupilla,qua Graeci se dicunt, quod nigrum dicitur,

quod album; duae extremae partes, album lupilla, similes omnibus sint colore. Pupilla quidem fere in omnibus a limalibus nigra est, vel ad nigritiem tendit Album quoque simile est omnibus patitur tamen aliquas different Las secundum magis, S minus

dillunctis quod in aliquibus sincerius puriusque sit, ct in altis impurius. ibiculus autem medius, qui niger est omnibus animalibus, excepto homine, de

equo.