De coloribus oculorum Simonis Portii Neapolitani

51쪽

gnum erit ob id subflauus capillus, indicium adlia

berales artes, leuiter attingendas fuit. Id,quod euentus ipse comprobauit per quinquennium enim primis annis selum artibus liberalibus operam dedit. Caesi oculi illiberalem, ac agrestem, timidum, ac

auarum, praenuntiabant quibus ceruix obesia, subtilitas crurum accedens , certum timiditatis λgnum, extremae luxuriaefuit quantum Vero Nero his morbis palluit, vel ex hoc uno intelliges quod matris concubitum appetiisse credatur: seipsum in scemina , omni arte studuerit mutare quod vultus illius nobis indicabat Pulcher enim erat, sed non Venustus, sine ulla vel elegantia, vel gratia, plenus impudentia Color foedus,& maculosus, illum in omnia detestanda facinora ac pessimas cogitationes prolapsurum ostendebant. Hinc licet excerpere oculos caesios,illiberalitatem, timiditatem , lagrestem naturam indicare Et crurium gracilitatem ac ceruicis , immodicam luxuriam, Manimi intemperiem quo etiam Caligulam laborasse scriptum accepimus Magnitudo oculorum,d splendor, mollitiem denotat, ut in Tyberio Caesare notatum fuit. Sed in Oct auio Augusto, oculorum claritas, nitor, quoniam iunctus erat comensurata quantitati; audacia,

atque animi probitatem arguebat. Iulium Caesarem, nigros habuisse oculos histori: e ferunt, eosque mediocriter magnos atque hi animi elati sunt signa. Et quamuis nigredo maximam oculorti mollitiem, Vt a Graecis accepimus, significare soleat: alia tamensgna, quae his conuingebantur , scilicet, magnitudo oculorum, iique veluti exilientes potius cum animi magnitudine, illum dolos machinari indicabant Palpitatio vero, ad comitialem morbum prom

52쪽

6 IMONI PORTII LIB.ptitudinem designat. At temperata nigrities,mentis acutiem, morum urbanitatem notat , est tamen

dolosi lignum. Nolo interim te ignorare , praecipuas species glaucedinis tres esse quae valde glauca est, albae persimilis, timida est dubio procul Altera est, quae herbacei, ac viridis coloris maaginem praese fert, illa agrestes habet mores Postrema species est persimilis oliuis , quae robustum nobis significat,

ac sortem. Porro , Valde niger color , timidum, ac dolosum indicat sufflauus , magnanimum Fulvus, impudentem: pallidus,timidum.haec de oculis caesis,

de nigris, eorum speciebus. mediis Coloribus. q. Cus hominum, praeter caetera animalia,innumera colorum varietas contingit, quippe quibus alter oculus diuersus nonnunquam est ab altero quod in nullis animalibus, Equo excepto, aperte cernitur. Vnde vero in homine δε iniquo haec varietas nata sit δε cur prudentissima Natura caeteris animalibus ipsam negauerit, causam sane nulli bi Aristoteles reddidisse videtur. Sed huius rei causa est te erament tim capitis , ac cerebri multitudo,&copia uanaidi . aliquorum enim cerebrum humidius aliis, quibusdam siccius est . Inde cum ortum habeant oculi , varii, distorines proficiscuntur . Equis quoque haec ritersitas contriagit quod os capitis subtile, ac tenue habeant. Cuius rei maximum f. gnum est, quod cathartas in defluxionibus maxime laborent, canescant, ob tenuitatem scilicet ossis: quae etiam in causa est, cur vulnera in capite

Equorum periculosa habeantur, ut Homerus testa-

53쪽

DE OLOM BV AECVL. . 'tur Aristoteles V .de Generatione animali tam docuit Caetera autem ani mali similem in suo hi aeque genere, habent temperi in cerebri, is capitis durum; quo fit ut similes, ac ni colores nascantur oculi. His accedunt in homini jus tenuitas tunicae, quae pupillam vestit, eique superextenditur, atque humoris aquei sinceritas , quae cum opponitur lumini aeris, coloris variat apparentiam, ut libro quoque de Coloribus aperuimus. C terti tria esse principia statuimus, quae prout hoc aut illo modo disponutur, omnium colorum apparentiarum, quae in oculis cernuntur , causas esse existim, Est humor, quo videmus , quique sua crassitie vel tenuitate, plurimucolore euariat. Est clumen , quod huic humori commiscetur: tandem color uear haec quidem, ut inter se mutuo disponuntur, ita apparentias colorum euariant .horum porro trium, humor, subiecti; tunica vero uea,4 Cornea , medii subeunt rationem. At vero lumen aeris, quod illis opponitur, pro diuers,stu, diuersam apparentiam generat quo si, ut nullum colorem videamus qualis est quoniam pro eius multitudine paucitat ,ac diuersa habitudine, vario modo se offerunt colores nobis. Attamen non velim existimes, ob id Aristotele defecisse, quod has tres causas non enumerauerit libro de Generatione animalium ma ex libro de Animes de Sensu, lumen variare colores , satis eum explicasse liquet: quare materialem causam ac particularem h1 Q-lum reddidit, nempe copiam vel exiguitatem humoris quae est peculiaris,d propria ratio difformitatis colorum oculi. Sed alius nodus nobis se offert, An medii colores , qui in oculis visuntur siniti , vel infiniti sint qui nobis soluendus est,ea sane ratione, qua

54쪽

8 IMONI PORTI LIB. ad medios colores veros enumerandos ussa musti bro decoloribus. Est igitur animaduertendum, colores medios veros ex extremorum temperatura oriri qui si certa mensura, ac praescripta ratione tempetantur, medii qui inde oriuntur, finiti sunt, accerti:&hi quidem medii colores specie secernuntur. sin autem extremi colores , nulla certa ratione, nullaque mensura inter se inuicem contemperantur ac commiscentur Linnumeri medii colores, non specie seiuncti, sed solo maioris, minorisque, discrimine inter se distantes, generari contingit. Non absimilis est in oculis mediorum colorum ratio ut enim participant causas extremorum colorum , certa quadam proportione, tensura finitae sunt eorum species. Sed si tria illa indiscrete secundum magis,&mmus coaceruantur, certus amplius numerus, et sininfinitum non progrediatur minime habetur rum Aristoteles praecipuas species nobis aperuit, quq etiam sub se multas alias amplectuntur. Hinc alia se offert quaestio, quot sint mediorum colorum species , quoniam Aristoteles illorum nullum praefixit numerum certum Pnam sectione decima Problematum,duos extremos caesum, ac nigrum, medium Vnum posuit caprinum . primo deinde libro de Historia animalium quatuor annotauit; extremos duos, atrum, Madmodum caesium in medios duos fulvum d caprinum libro denique quinto de Generatione animalium a quinum, caeteros medios,uniuersali quada ratione significauit, cum inquit, quis dqui inter caesium, ac nigrum mediant, eo iam differunt , quod magis miniis ue ita constiterint. Cui satisfaciendum est hoc pacto e libris Problematu non

esse exquisitam doctrinam petendam riuod eas causa. saepe

55쪽

sas saepe assigne , ita philosopliorum vulgus eo

tempore depromebat , ut liquet sectione decima problematum ubi colore oculorti, colorem cutiis qui assumat; dicitque eos , qui albi colore sunt, caesos habere oculos; qui autem nigri, nigros cum tamen in libras acroamaticis aliter eum sensisse, a superius traditum sit; ubi causam , in copiam, paucitatem humoris confert. Sic iis libris colorem medium solum caprinum statuit, quoniam sua tempestate,Omnem medium colorem per caprinum philosephi intelligebant. Idque fortasse non ab re, quod caprinus, inter medios colores praecipuus sit, caeteris persectior. at in aliis,nempe acroamaticis, certum quidem non praefixit numerum .sed quibusda positis mediis coloribus , caeteros signiscare voluit. Nos ex his, quae hinc inde innuit , iudicamus sex posse excipi colorum species, quae multas sub se disteretias continere possunt, magis miniisve extremorum colorum qualitatem trahentes huiusnodi sunt, caesus , caprinus 'qumus , Vel aquilus; auus , quem charopon Aristoteles vocat caeruleus, niger caesus porro

tres sit, se species habere videtur, ut paulo ante dixi; nam color pallescens, qui oliuis in alicibus ne si evidetur , caesius dicitur is quoque , qui ad viridem tendere cernitur , adhuc sub caesio ponitur aliquando. caprinus, qui quoniam a claritate glauci coloris cadens, in squalliditatem se recipit, est sane color serdidiusculus, aliquo modo umosus, sau

scens, ac quod in capris maxime conspiciatur eo nomine donatus. Hunc quoad cernendi claritatem, primatu obtinere. optimorti morum indicium esse

affirmauit Aristoteles primo de Historia animalium Cap. X.licet alii stoliditatem significare doceant,ve-

56쪽

sIMONI PORTII LIB.

lut auctor libri, qui de Physiognomia inscribitur.

quem vel ex hoc aperte colliges, non vere adscribi Aristoteli, quod haec dictam uicem pugnent. Sed&recentiores Physiognomici huic adstipulantur,cum dicant splendicantes oculos stoliditatem arguere, ac tales in capris reperiri Verhina mea sentetia hi, quod ovibus conuenit, capris adscripserunt ouinum autem oculum habent,ii qui quino vel aquato dicto colore notantur, quemadmodum quinto de Historia animaliti. Philosophus nos docuit. his aditi putatur et id, quod nono eiusde operis libro habet, cum inquit: G nus ouile ames, Minoribus, ut dici solet,llustissimis est, quippe quod omnium quadrupedum maxime ineptum sit. Repit m deserta sine causa , hyeme obstante ipsum saepe egreditur e stabulo occupatuma niue nisi pastor compulerit, abire non vult. sed perit desistens , nisi mares a pastoribus educantur, ita enim reliquus grex insequitur haec Philosophus. Quibus verbis plane constat, fatuitate adscribi uibus , ab qua tamen est veluti stupiditas in capris, ut idem Philosophus eodem libro subdit, inquiens Caprarum e grege, si quis unam per villos amento dependentes apprehenderit, caetera stant, veluti stupidae, suos oculos in unam illam coniicientes Hrnc costa quod caprae non notantur stoliditate. Et quoniafami hamos ad hominem accedunt, quin etiam ob solertiam laudantur a Philosopho libro decimo de Historia animalium cap. q. Inquit enim sed ex cael ris quoque quadrupedibus ; multa prudentes sibi Opitulari videntur . nam in Creta sula capras sylvestres transfixa sagitta Dictam iam herbam querere aiunt, hoc enim spicula e corpore eiiciunt. Haec

Plutosophus Aniuialia itaque , quae secundum Io

niret

57쪽

D COLORI 2 vs e V L. Itum genus fatua dicuntur nus prudentia commendari solent. Iure igitur philosophus ait ut a quo deflexa est oratio redeamus qui oculum caprinum habent , clare vident, de optimos mores habent. Non solum auten capris Oculus huiusmodi trabuitur sed&Capreis Capreae enim acute vident , ut a videndi acie δε in δες nomen sibi apud Graecos uenerit.

Quod igitur posteriores Physiognomici capris adscripseriit, ovibus dandum erat, quae quinti oculi mahabent: cum capris mansuetudo , familiaritas cum

hominibus4 nonnihil prudentiae tribuatur: hcet iulis insit aliqua stupiditas. Eiusimodi oculos Socratem habuisse legimus , magnos scilice id splendentes,´ cernentes Alexander quoque Magnus, pro

bam oculorum magnitudinem habebat, liquido ac clare cernebat, in neutris tamen fatuitatem signis caste crediderim . Sedit in unum oculorum splendorem colligam , splendor, quem pro luce, claritate oculi modo intelligo, primo adest his,qui paucum

habent humorem, sincerum, ut est in glaucis, caprinis, laquinis , mox in flavis, Fuluis, colore variis reperitur .minus autem in aliis quoniam in caeteris maior humoris altitudo, ct profunditas cernitur. Et de caprino hactenus. His succedit coalor a Latinis dictus aquilus, quem Graeci omnς χρῶμα GaZa a quinum dixit, medici a liraticum .dactus autem est aquilus, non ab aquila, sed ab aqua. Hic color, maiorem humoris copiam arguit quam caprinus 4 caesius atque ob id discedit a claritate caesii in caprini in accedit ad colorem aquae illius, quae media est inter claram caeruleam, vel atram. In veris quidem coloribus, colorem aquilum esse puta

rim, quem Neapoli dicimus brunum, quemque non

58쪽

nulli fuscum appellant. liunc in Augusto perbelle no

tauit Suetonius scribit enim colorem habuisse medium inter aquilum. album . Mauri; clia Africam incolunt, colore aquilo insigniuntur. Hunc colorem in equis esse dicerem, quem hodie castagnum clarum vocat. caeterum distinguitur quibusdam differentiis, prout magis, minus hie opacati itaque in oculis illum opinor esse a quinum, quem aqua habet, qtiae nec admo dum multa ellit nigricet, ita ut sundus noti videatur nec pauca clara tamen , ut fundus perspiciatur Sic enim nos docuit Philosophus quinto de Generatione animalium Tales sunt aqvs, quae in fossis arcentur. Verum color hic aquilus, quoniam maxime in ovibus cernitur, cum sit color oculorum ouium , iure nobis poli et ouinus nominari; ea ratione, qua antiqui caprinum dixerunt eum, ut in caprarum oculis passim conspicitur. Sed inisterentibus sane regionibus color hic variat: in ovibus enim ex Africa delatis, quas vidimus color hic obscurius inest , etsi clarius in nostris appareat, si inter se mutuo conserantur Latini quidam hunc sustum dicunt, subnigri; sed quomodo Graecis vocetur, e libro de Coloribus petendum est attamen, ut diximus, Aquilus non est vere fuscus color. Color viridis potitis est glauci species, quam aquili, cum aquilo clarior sit . quanquam Aristoteles auctore Alexandro tertio bro Meteoron , viridem colorem Dro nigro accepit tamen, ut opinor, ibi cum cadido comparauit Aristoteles Porro colorem aquilo iii toliditatem arguere, ex Acistotele superius retulimus. Quare si ab conienserint certum indicium stoli dicatis esse credito puta sit oculi promi-

nc .nt, aut sicciores int, palpitent, aut magni unxi

59쪽

simum erit signum stoliditatis .inii od si palluerant, certum stupiditatis signum habet . Caeteium de charopis iam dicendum προποῖ Gaza varie reddit, modo fulvum, ut primo de Historia animalium cap.

X.modo ruisum, ut quinto de Generatione animalium cap. primo modo flauum Alii charoponisa uum interpretantur,in colorem varium, multasque sub se continere colorum differetias credunt; cui sententiae non accedo ob Aristotelis diuisionem, quam facit quinto de Generatione animalium cap. primo ubi habet: oculi omnium puerorum statim a partu caesiusculi sunt, post vero a mutantur in eam naturam, quae sutura est quod in caeteris animalibus non euenit manifeste: cuius rei causa est , quod caeteris animabbus oculi, in suo cuiusque genere unicolores potius sunt, ut boum nigri, ovium omnium a quos , vel, ut vertit Gaza , quini, aliorum charopi toto genere, aut caesi, nonnia ortam caprini, ut ca-

lirari generis. At hominum oculos, varios versico-oresque esse euenit nam alii caesii , alii charopi aliinistri, alii caprini quamobrem ut caeterorum nonnulli, suo in generes, disii dent inter se, sic nonnullii se ipsis differunt haec Philo phus . Hinc constat eum , charopon, non pro vario colore accepisse, sed pro certo, ac determinato, qui toti speciei communis est. Minus sane illorum sententiam probo, qui per charopon , caesium aliquando intelligunt, quod eu a glauco distinxerat Philosephus. M mime quoque

omnium rustum redderem, aut sauu, aut fulvu . nam

Aristoteles V de Generatione animatium Cap. V.&VI omnibus leonibus colorem mjρον tribuit, quia Latinis dictus est fulcius, Mi uisus. At προ ς non

idem significat , quod mi ος quare melius sorte est

60쪽

cum Galeno sentire, qui ut libro VII Meth med

cum de colorabiis vini verba fac ir, vanum quod non admodum splendet, sed pallescit igneum pallens vocat, id luod antea fulvum dixerat Et quando sauities vini, claritatem habet, si auum appellatata dicannis charopo constare nigro, fauo cum splendore nam non est unus color Latini hunc ratium vocitant, licet Horatius cum dixit atra lupa, colorem nigrum A cmeritio commixtum, quo lupae notantur

intellexisse videatur. quoniam niger color , satius splendens , pulcherrimum reddunt oculum, Graeci γαρο , quasi gratio stim dixerunt. Qu are Ga zacum fulvum traduxit , splendorem illum magis quam charopi naturam explicare videtur, qui in oculis leonum aquilarum, praecipue vulturis cernitur quippe charopos apud Aristotelem splendore illum igneum pallentem , in oculis denotat potiusquam colorem fulvum. Et cum plus minusue splendoris habet, magis minusue charopus dicitur. Hinc Gazam variasse crediderim,&in aliis animalibus ruffum dixisse, in hominibus vero fulvum, subflauum 'qui splendoris, claritatis minus habeat, quam in leonibus, aquilis , atque vulturibus, In quorum oculis splendor maximus cernitur. Hinc quoque natum puto,quod posteriores Graeci charopon pro Vario acceperint Aristoteles tamen pro spledenti subflauo accipere videtur,4 in hominibus,&in brutis si quidem homines huiusmodi oculos' bentes leonibus asiimilauit. Sed quia in his, qui per . similes videntur charopis, quaedam in niura era distormn is accidere soleti liceat nobis illam ad summa ex doceri atque in numerum redigere Pars illa oculi,

qua nigrum dicitur, posita inter album oculidiu--.