장음표시 사용
11쪽
leges emanant omnes , a defini tisne inorum non Immerito eaordiemur haec enim optime nolis euoluere poterit ianitiae Uim Omnem atque naturam ianitiam
ergo esse constantem, inperpetuam voluntatem ius I)nicuiqDe tribuentem aprudentioribus praeceptum H Cum enim iu-
nitia ingenere qualitatis si Habitus quidam laudabilis si
cuti eromnisairtus Habitus vero, ut habet Arinoteles,
differt a dist itione: quoniam non sicut istositi acile δε-
leri poteu sede ex numero eorum, quae ius animo his rent, quam auferri valeant: amplius cum homo per ipsum rationale, atque ρrudentiam idem semper fuerit, sit. uturus sit, ditia eis iustitia non solum conuans se etiaρer- etua voluntas. Quoniam ver sicut in cogitatione eri affsrmatiis negatio ita in appetitu est persecutio, Mavi. Eth. idcirco anima χinente, aut rationis participe, aut ira cendi cupiendi principio iii de anima; cui in ratione vacante e cupiditas, atque ira, quisunt quidam aps titus esita etiam inflarticiperationis e voluntas, qui eΠetiam quidam Velitus, tamquam si ni ipsius boni, ium-
tra itaque maxime in 'oluntate colucatur ζ nam cum mo-
ius fit per rationem, etiam e voluntatem fit, iii de aniama voluntatis actus V erit, quae ratio mensporrigit:
ruris ipsum bonu ob id Aphrodisius Alexander inquiebonor a petitus,qui in nobis,iudicio, .cUli ρο entibus giz gnitur
12쪽
gnitur Vpestatur voluntas, quae e cum consilis recte se que dictum it iustitia est conctans .ferpetua voluntas. amobrem, ut infuit dririoteles ν.Ath videmus omnestatu, odi habitum appellare iussitiam solere, ex quo ad agenda res uisa homines idonei e ciuntur ex quo item iacte agunt, luntque iacta cum enim moraά virtus, si cuti a iussiti it Halitus electivus electio vero consultatrix petitio Propterea oportet si modo electio proba eis, ut etiam ratio sit, era, G Vpetitus rectus, Meadem milia dicat, hi ersequatur electio enim actionisprincipiueB, electionis Velitus , . ratio, quae alicuius causa eri: unde neque sine intellectu, incogitatione,neque me morali habitu electi eis haec enim vel petitium intelli s velinte ectivus appetitus eis, ctb quapropter cum in vise tute requiratur magis electi , quam operatio I. Topico-νum ob id utrisque Olfocatis in definitione iussitiae, prius tamen electio, quam operatio Oilocata fuit in ea em ratione iustitiae: dictum ergo primo i iustitiam esse erpetua, constantem voluntatem; m deinde additum fuit ius uu
duplexsit quid indefinitio; quarum ..detur agari er omne nus entium, Enur nominis ina vero eis ratio definitio rei duae solam solutam
13쪽
Iulnuntiam rei uoluit i circo de utraque explicatione ruru agit gulator, nam prim quantumpectat ad expicationem nominu dictum fuit ius a iussitia esse appestatumsicut etiam actum dici a pactione habetur in primae . de Factis , etiam de milite, de exercitu patet in L. de Testamentes litisci di sic de altisci cum enim nomen rei ipsius sit imitatio quaedam, ut inquit Plato, est rei ipsi ius δε- elaratio: nominum igitur rec a ratio in hoc con Zitovi qua quaeque res it fer i um indicetur; si icut flacuit mentioribus unde hος , t inquit Plato in Crat lo CP Gaieciν
dicitur, quod dicere significat quare actica voce Hero in tores quidam, marsutatores , m etiam cum ex ερωτος sinigeniti amatori sunt: omnes enim Heroes, vel ex amore Deorum erga munere humanas, ut inquit Plato, vel ex
amore Hrorum erga Deas emanarunt,c Fropter cum ter
restres DisHeroes existant Iapetentumgenus Heroicastroles fuit merito itaque solus ex omnibus animantilms, homo muωπος est nuncupatus quasii οἰνα t. contemplans, quae omin id es idit quapropter etiam δυuo: a deuiustitia quae δὶ ἰου νεων 1.iust inte gentiam importet facile conracere pol tumus uiuamobrem, ut inquit ristoteles P. Eth cum aequum medium sit pluris, paucioris arithmetica proportione appellatur ius Amiον eo quod με i. iis
14쪽
to, tria in re qualibet inteiliguntur: substantia ima, substantiae ratis, oenomen ipsium: idcirco Ostquam dixit ius derivari a iussitia, ponitur deinde quid rei ipsius iuris dicendo lus est ars boni, o aequi cum enim, ut inquit Fiat in Cyorgia; res duae int, artes etiam segemmas se
bitror, martem quidem ad animam pertinentem ciuilem nuncupo eam vero , quae a corpus nomine uno nominare
non possum esse huius artis inius, quae curat corpus, duo pono articulas alteram quidem 6 omnasticam, alteram Medicinam in ciuili vero Nomotheticam s. con tricem legum ut corresondentem tymnasticae aes iustitiae s. u-aeiciariam, e trinam quodammodo referentem communicant vero inuicem istote quae circa idem corpus sunt Medicina, atque Uymnastica; rursusque iudicialis, atque legalis, circa animum: verumtamen inter se disserunt quoniae, et in ceteris scientiis ab ipsa cognitione fit denominatio Si enim quisia ciaiphylosophiam,necessario equitur, t/tiam sit phlosophus in his tamen quae ad voluntatem mores1 pertinent, non valet, scit misi, ergo estis ius opus enim a iustitiam est voluntate, . actione, fer quam Dit os ita in morali ergo irtute non contemplatio dactio nis oti. Ath.idcirco iusper artesui definituma cum enim Fpudentia ratione recta sit i ius optimi operatio, erit ars fgia huma m euem feliciter gubernandi quoniam ve-
15쪽
r ut inpiis Aristoteles ν Athico in quacunque actione est plus ' minus , in eadem esse aequum necesse est necesse
rio itaque consequitur,t Q in quattuor minim versetur: nam . , quibus ius, maequum aliquod est uisunto. res duae etiam in quibus ius ipsum, ut medium consistit ius igitur quoddam est , quod in proportione consit it namproportio aequalitas est rationum; primi igitur termini cum tertio 'secundi cum quarto iugatio ius i ta est, quo in distributione consistit: quae proportio C eometrica Misecundum quam est ius distributivum sublicorum bonorum. Atque, en quas ecies iuris emendatiui dicta ti, se non jeometrua, et Urithmetica constat proportione: nihil enim refertprobus ne vir malum, an malus robum suopriuauerit. sed a solam nocumentia ferentiam ex uno ectatierindeque personis titur, ac siaequales essent: ius igitur emendat uum lucri, damni medrum est quo damnum ML-crum insontaneis contractibus videntur emersisse iis igitur medium quoddam est, Iuum autem est medium pluris, O paucioris Arithmetica roportione duplex enim ut inquit Aristoteles . Folit eis aequum, unum numero , a rerum dignitate numero quidem ceu multitudine a m gnitudine, idem, aequum, ignitate autem dico, quod est Iecundum rationem aequalitvi ergo Ceometrica in quadam congrua portione consit iit, iuxta qua in aequalitus di-Bribuuntur inaequalia fro dignitate ut quemadmodum differunt inter se personae sic ferant interse distributa
personis: Arithmetica cro in numero Hrriquestari versaturi ociumsuo in tauetractilus fraudemus, plus illi
16쪽
cet,quam dederimus sirecipientes, ut dixit Froclus siemgo , ut inquit Fiat in Philebo ab omnibus artibus'regemus numerandi dimetiendiqueperitiam, vile quiddam, veita dicam, se quod musicuiusque restaret. Omne itaque iustam cum sit aequale, es proportionatum atquepulchru. quapropter cum praeter cetera animalia ut inquit Aristoteles i. Folit. hocproprium hominisit, ut soni, O mal , ciniusti, miniustisenseum habeat solus per innatam frudentiam, hanc rationem imitando ius, tim in relus constitutum eis quo est ordinatio ciuilissocietatis Lex enim vii. Folit. esssordinatis quaedam, oe bona legispositi e lona ordinatio: unde iunitiam, quae in ciuitatis ordo: salus, socialitem Virtutem appellauit Aristoteles ii Abi. quapropter cum ius in medio consistat, atque omniaflenetrando,o diuidem is inuestiget atque praebeat suum unicuique recte dictum fuit ius est ars boni oe aequi Zona vero in tres partes ut distributa icth.nam alia externa,aba circa animum, alia circa corpus dicuntur: in quae circa animum sunt maxime bona appellamus, quae tria bonorum genera senti homini adestypatet, ii Solis circa haec autem omnia lona versis i ius Acitur: activus enim intellectus, a quem ectat ius. versatur circa bonum, .malum sicut contemplativus circa verum,c falsum. de cum Deus Opt.Max. hoc pacto inte ectussirsimplexisti virtutes, affectus p tractici intelD-ctus per quanda militudinem attribuuntur cum vero in omnibus moimestrincipium imum bonum sit xii. etsi
bonum verosit, vel, sinu, qui per stimum est expetendus Hlo nem, cuia gratia est expetendus: absoluti loni cuius diuina
17쪽
diuina idea ad Thaeolgum jectat, est Iuluntas: conssultatio vero ectae his quae conducunt adfinem. Ut itaq- lene beateque vivendo ad ipsium pliciter bonum, in quo nostraestiolafelicitas evehi valeamus,philosophia a oratis , quae
legum mater ω ianua dicta est, commune ciuitatis c gentium bonum coniectat, cuius gratia dictum fuit ius est arsioni, Eraejui.
C vero eius , quod aliter esse potest, altu sit efficiendum, aliud agendum,c effectio, mactio diuersum uiasit, v xi. cith. testatus est Arist. effectionis enim finis diuersum quid ab ea est actionis vero non semper: nam ipsa bona acti ni est, is cum si ectet ad actionem noerit ars nulla enim ars est , quae non sit habitus cum ratione effectivus restondetur ius non esse artem quide actia
uam; si icuti unt artes, quae vulgo dicuntur artes, uemavi modum est ars Eatuaria haec enim formam mercurifintroducit in ipsum es Det etiam faciunt aliae artes quae introducunt formam in materiam sensibilem extra animam, de quilus inte exit latum Arist,. Ath. at imum ius operatur circa ea quae uni in animosectat enim ad consitationem, vel denserationem: erit ergo ius in alio genere artium, de quo licet non fit locutus Arist. loco adducto , ei tamen non repugnat dari hoc diuersum genus artis si clue optime te- satur cultas dicendi, tau flos s.cuae ambo nomine asetis dicuntur ab Aristet.ius taclue rit ars;nc quidem Ese
18쪽
ca actionem exteriorem , immo carca interiorem partium
animi actionem sicut existere etiam iustitiam ipsam telatus est Plato Tialogo de rep. idcirco ab eo dictum fuit iustiariapraestare cuique, nihil esse aliud, quam animipartes mordinem uum redigere, ut ad naturae normam flareat, is imperet unde Proclus inquit iustum imum rationi quidem dare imperium irrationali deputare seruitutem utrique
enim quo sibi consentaneum en attribuit: principali quia dem principatum;inferiori Iero designa obsequium,iniusti
riam vero ut contra naturam exuberent inuicem, is suc
cumbant: seusii omnis ars, ut Plato in C orgia dixit, rationem reddere debet: aliter se peritia, . non ars quo ρα- ct ius erit ars si non omnium, quae a maioribus constituta sunt ratio reddipotestat patet xx. f. e. . An is,ac forestis legis adductae duobus modis inte igituroe quia verba legi simiprolatas constituta a legislatore ab que ratione; vel quia licet a ratione emanauerint tamen non semper in lege es apposita . sic eam nos aliquando latere nihil νο-hibet Frim mori negatur interpretatio legis adductae: at secundo modo conceditur, sic dubitatio corruit tu enim nulti ex is absque ratione, aliter esset iniusta, non cogitur tame legulator ratione' causam in eius animo semper res idente in prolata reddere,vi inquit Plato: Neque obsTat dicere, quod qui in artestonte peccat magis eis eligendus minus qui im rudenter idemserit: qui en ponte claudiacat, melior est eo, qui inuitus vi metha.quapropter, sit prurinti hac de causa non sit ars,sed Hirtus quaedam ius etiaquodest habitu prudentiae non poterit dici ars DNodetur: dictum
19쪽
eligenaus, verum est in artiue H dictum. liquitur ibi Ar Τὸtelei,alia nos Ama,se potius actosa existit ars haec enim circa assectus in actiones vers turii, quibus excessus; defectis, messium est: nipruden ita tacta fuit ab Aristotele U.EA. Habitus cum rasione recta activus circa ea,quae mana bona o t bonum vero est in omnigenere nam is substantia ducit ur , ut eus, E Mens,. in qualitate, virtuti is quantitate is me k-cre, in eo quod est ad aliquid ut liber aba in aliis i Eth. quot nim ipsu ens re um bonum dicitur modis.quapropter Ia usiacum mn umbonus est nil, mn dubium num etiam optimae t prim Patqui, ut habet Aristot les i. cth. ciuilis inoptimη acuti igitur ipsiuis is ummo at cum ρη m iam sistum sit in omnibus nimis μιαρὸ si facultatis, ut inquit Arist.i.5h aur in est Encere de An uniuersali, quo in una quaque emis, , idem igitur rei ciuilis es 2 icere de communi lino deno igitur,c optimo, ac nolis prima nam iniustitia ect
ua, fortituri, aliae reliquae virtutes cum νero in omni actione, ' electionesnus se sit,cuius gratia re mnia omnes agunt si quis communiter agendorum omnium
sinu est, i ruderisApremum bonum: at cum in ciuili 'bilo othia bona humana ubiciantur ob id bonum positum incis
nitione iuris coarctatur per aequum, tamquam ter altera diffrentiam: est enim ciuile bonum iustum id autem rem munis es tas, quae videtur omnitus aequum cum Iero quin
20쪽
Pol omento. ' tiis concitorem suo communius , qua que rimum conducere utat instituere Plat. mi sic ancitum ita uul. ix.f. e. . t circo Z. . m. ii dem tituli atra in is ob tuenda se in his quae ut lurimum accidunt. non in As quae
PAPA Aoso N. . pro te ut ecuri agnoru Horati habetur aer ita , t uum descripta legibu iussa riminui , ac moderatur: eis ossi ramen aequum non Mnmno tu Iad minuit, quan quidem uae natura, ac vere iusta uni λου diminuit sed ea dum taxatiuae legislatori eruit, cum explere non pos et nam ut inauit Plato MI hominum inactis .n di tudo iacta ita si ij i, ν pum conducti acis, itor sum cunctis uni constulit, non potest ad Hori ditatem iusso Pere; id ius praetorium tr. - sitia, . iure nam ipsum m seu λ arium dum mTit. st tua vox iuris iussis cum lassu non solum nive, salium seph retia se opus est ut lagula etiam quo a tur idcirco cum no int omnes arit, ut si Hatim aut aucten. coprehendi quado in a pio casu, titulo de P. Si habetur cientia um manifesta est his cui iurisdictiompraeest ad similiaprocedere, G ita ius dicere δε-bet nam si legislatori idem es et oblatum, otiam eadem aequitate dixisset scire enim leges non est verba eis utenere, se vim actote Patem LII. . de P. cum avero hon fatis hominum causa omne ius constitutum se. f. estam hominum idcirco de ovibus ex aut prouidere nonpot.mnino aut non ex prouidere benignius leges interpretan-