Quaestiones Plautinae metricae et grammaticae

11쪽

Diaeresis significatur hiatu et syllaba ancipiti, si poeta diaeresi Pοs arsin aliquam utitur. Atque revera in fabulis Plautinis

non pauca exempla inveniuntur, quae brevem syllabam in quarta aut secunda arsi cοllocatam productam ostendunt. Rursus omnia exempla, quae viri docti ali modo explicare conati sunt, scilicet quatenus non omni rationi grammaticae repugnant, hoc quidem loco excludam et de iis infra disseram, quamquam eοrum maxima pars mea quidem sententia ad productionem metricam', qua Plautus usus est, pertinet. Iam alios viros doctos velut Rampmann l. et ratum hiatum et syllabam ancipitem sine offensione esse in fine dipodiarum versuum iambicorum et frochiacorum Leo

Ahiber de proceleusmat. I 2 opinatos esse post quartam quidem arsim Plautum fortiorem incisionem fecisse non ignoro, sed, nisi fallor, nemo omnia documenta collegit. Incipiam aquarta arsi, atque eo quoque versus cum aliis enumerabo, in quibus pοndens aut anapaestus verbo polysyllabo excipitur. Nam quamquam ante diaeresin pedem purum esse exspectamus, tamen mihi concedendum esse puto verbum spondiacum et anapaesticum aut spondeum et anapaestum vocabulum finientem eisdem condicionibus, si arsis brevi syllaba expletur, excusata esse, quibu SemPer

poeta hoc loco versus admisit elilot metri. 323sqq. Shuis Forach. I 26 squ.). Exempla sunt haec:

Cas. 13. quom mi illa dicet, mi sinimuid, mi Olympio'. mulseli Phil 5s, 83 verba mοnosyllaba vocali finita, quamquam priοrem syllabam arsis solutae efficere possunt, si vocali excipiuntur, tamen nusquam Plausum ita posuisse, ut iis hiantibus altera syllaba expleatur, comprοbavit qua re hoc loco e vocativi declinationis secundae pro longa syllaba usus est de altero exemplo

et instra )Capi ii negsit hercio sit e ultimus accedito', si cum Pylade

illic legas. Curc. 38 quia nudi quartus udnimus in Cariam'. Men. 32 proin fune quo abeas longius ab aedibus'. . o sanum est, adulescens, sinciput, intellego Truc ibi unum aiebas, tria iam dixti verba, atqud mendacia',

cuius sensum eorumne 18, et explicavit. atque ea sull-

12쪽

elmius scripsit, sed atque ad sensum satis est i). item ubi persona

mutata est:

Amph. Tis ieram non est puero gravida. Quid igitur Insania Asin. 828. 'Age decumbamus sis, pater Ut iusseris . sive

ad alteram recensionem, sive ad caenae reliquias referendus est.

Ep. 85 reor et peccatum largiter. Immo haec east Men. 8 6 prius quam turbarum quid faciat amplius Enim haereo . ubi quidem amplius enim laereo hiatu post sh a misso fortasse eodem iure legi potest. Mero so1. Dic igitur, ubi illa est In nostris aedibus.

Aedis probas Persas82. quid agis Credo. Unde agis te, Dordalo Credo tibi'. A. P.

Poen. 22. quid si inimus esse non sinit Esto ut sinit Rud. T5 Mare quidem commune certost omnibus. Adsentio Aecedunt Men. 8T qui me vi cogunt, ut validus insaniam' Mon 8 L ut ego illi aut illic' oeulos exuram lampadibus ardentibus Plautum enim vocabulum Nampas secundum primam declinationem flexisse eo, quod Calliopius Ter Ad sol lampadas' tradidit, non comprobatur, immo lampas secundum primam declinationem recentiore demum aetate flectitur Nouo I 'us MΗopians Bare Stud. IX. 8 qu.). Pseud. 1 neque Alexandrina beluata tonsilia tappetia in

iambico octonario.

Nullo enim modo fieri potest, ut in his verbis accentus in paenultima ponatur, ut duae syllabae ultimae arsin expleant, quae olatio omni usui Plautino in iambis et trochaeis observato obloquitur. N- quae exempla tofg Metri 2T qu. asseri, praeter ea, quae in primo pede senarii et septenarii iambici aut in primo podo alterius dimidii iambici septenarii inveniuntur, fere omnia alio modo legenda sunt velut Pseud. 126s hostibus fugatis est

Rhaephallicus, Rud. 22 Suffertus id ante oportet inserit Manapaestum dimetitur de Pseud. 1 6 cf. Leonis adnotationem, Pseud. 218 in versu, quem saepe dimetiuntur septenarium trochaicum: I significat atque hoc loco atque quidem', ut saepe fit apud Plautum velut Pers. 3so: sescenti logi atque Attici omnes', seud. id Aret,lori Thesaur. Il iobo l. 36 sqq.

13쪽

ain exedrea tu, qua tibi amicos tot habes eam quidem elationem dubium est, item M. ii Stich. 318 cum c tonsilia et tappetia legendum est, de Bacch. 56 cf. Leonem cant is Qua de causa Bacch. 1 incertus est, quem sic dimetiri solent Encredibilis imposque animi, nam ilia inlepidus vivo . id est trochaicum octonarium. Stich. 36 autem mea suavis amabstis amota Stephanium, ad amores tuos poetam consulto prosodiam inusitatam elegisse perspicuum est. ad versum et etiam Mori

Exempla secundae arsis sunt haec: Caps te de agd tu mihi rus nunc es, tu paremus, tu pater'. De mihi rus nunc es . qua ratione nonnulli viri docti versum dimetiuntur, cf. supra Camerarius, qui in hoc age tu mihi nunc erus es transposuit, altera offensione tradita mutavit, id si iambica mensura prοnominis mihi', de qua infra disseram. Cist bio: Non edepol istaec tua dicta nunc in auris recipio'.

Truc. 233 fis amatur hic pud nos, qui quod dedit, id oblitust tamen' A P).

Cum is C ebriola, personae nugae. Tun meam Venerem vituperas' Sane fieri potest, ut aliquis contendat in primo pede septenarii trochaici eodem modo atque in primo pede versus iambici atque in anapaestis amentum in paenultima syllaba verbi polysyllabi duabus brevibus finiti matrum a poeta permissum esse, ut legendum sit, qua ratione eo dimetiri vult, ebriola', atque revera Plautus verbis dactylicis eandem licentiam in an paestis atque in primo pede versuum iambicorum adhibet. Sed

quoniam ex verbis nοn paucis eiusdem mensurae atque ebriola' initi versus trochaicis praeterquam quod in consonantem exeant, quae sequenti consonanti excipiatur, aut quod vocalis vocabulum finiens elidatur - nullum ita poeta posuit, rectius statuere

videmur hoc quoque loco a vocativi primae declinationis, quod nunquam productum fuit, in secunda arsi loco longae syllabae poetam posuisse ses. Most 3 6 infra). Men. 116o venibit uxor quoque etiam, si quis emptor venerit' sine dubio enim i personae secundae et tertiae mugularis laturi in-bo exeuntis brevis erat. Merc. 26 omnibus hic ludificatur me mοdis moe stultior';

14쪽

οmnibus istic versum mutari collocationem pronominum hic' et me mutandam non esse Lampfius de pron pers. 28 comprο-bavit. Most 3T6: quaeso edepοl, exsurge, pater advenit. Tum venit pater P ubi quLes eddpor non magis quam Cum is 2 obridia verisimile est. Nonius et Paulus hunc versum ex Agroec tradiderunt: quasi lupus ab armis valeο, clunes infractos gero'. Incertum esse mihi videtur, an me. 5Ts drus meus, cellus tuos, ad te ferre me haec iussit tibi in numerum horum versuum referendus sit. Mot metri 256, cf. 265 fere nusquam arsin Solutam in syllabam terminalem et initialem duorum verborum continuo eae excipientium ita dispertitam esse contendit, ut altera

syllaba verbi posterioris sit longa. In paucis exemplis, quae contra regulam certant, de Stich. 36 cf. supra Semer hunc quοque versum Bura ann 18so 28. enumerat, qui fortasse ita legendus est: tres meus, ocinus tu(os ad te ferro mo si iussst tibi' eum syllaba ancipiti in secunda ars deprehensa et a verbi tuos

ante vocalem eliso.

Pauca exempla traditi versus nobis praebent, atque etiam tum, si mnia, quae ab aliis viris doctis alio modo explicata, mea quidem sententia ad facultatem productionis metricae verborum in secunda aut quarta ars collocatorum pertinent, adnumeraveris, nοn satis multa exsistent, ut eluceat, si quidem adhibuit, non Saepe Plautum versui hanc licentiam adhibuisse. Atque item raro talia verba his locis adcisit, quae nusquam nisi certis locis versus in

fabulis Plautinis inveniuntur. AE . Leonem orach. 3os adn. i.

Poetas latinos scaenicos formas aut verba, quae speciem antiquitatis prae se ferebant, libenter in fine versus aut in fine hemistichi collocasse, ut praesidi loci versus quasi defenderent,

satis notum est. Neque haec cοnsuetudo poesi aliorum populorum ignota erat. Qua re versus ipse vetustatis colorem accipit, si in verba antiqua excurrit. Quam rem accurate tractare operae Protium esset, quod, nisi fallor, adhuc nondum factum est. Ego satis habeo de usu Homerico satis noto commonere, ubi verba et lamiae obsoletae, necessitate metri non cοactae, quamquam Saepi simae metri causa verba arte coniuncta in fine collocantur velut

15쪽

eupi on Zgv vix alio loco poni potest), nusquam nisi in fine

inveniuntur velut genitivus plur lam letiorum, ac g. g. lam et Rinex et risuiu natus I. Schmidi Hur. 58, sed cf. . Schulge quaesti adn ), μηχαvααobet forma mediatis, item plerumque formae m diales verbi thesi et Edendi. rei homer abhandiungen 2 sin )rita et Lehra quaest ep. 26l, aibia stit . ex der . b. IIoλ. 31 , quod non solum metri causa nusquam nisi in fine

extat, poeticooc citet enim aliis quoque locis poni potest, praeterea citet cum adiectivo non coniunctum extatis 5 o. Quodsi verisimile est ob eam causam poetas verba obsoleta in fine collocasse, ut magis verba in aures caderent, versus autem cοlorem vetustatis aeciperent, poetas scaenicos Latinos velut Plautum iam non ob hanc rem verba ita posuisse perspicuum esse mihi videtur, nam omneBformas inusitatas evitare studuerunt. Potius in poesi antiqua formas antiquas certis locis collocatas esse animadverterunt )idque ita Murpaverunt, ut formas antiquas, quas iis lingua Pra huit, certis locis defenderent. Quodsi ' raro ea verba, quae lavitum in numeris diverbii sere nusquam nisi in fine versus aut in diaeresi iambici septenarii collocavisae constat, ante incisionem post Secundam et quartam arsin admissam inveniuntur, tamen quod his locis inveniuntur, id ipsum documento est, quo versus a me enumeratoS sine damno metrico traditos esse comprobetur. Nonnullas quidem formas poeta his locis excusare ausus non est velut infinitivos in

ter exeuntes, qui praeter Men 1 oob luci deripier in via in iambicis dimetris atque Cas. 23 amicirier' in lyricis anapaestis(ino nusquam inveniuntur ' item perfecta verborum denominativorum in uo' exeuntium, quae ante significationem personae

l num talis locus in versu Saturnino initium alterius coli sit eodemque loco hiatus et syllaba anceps admissi sint, nimis incertum est, donec tantum abest, ut de natura Saturni satis comperti habeamuS. 2 de formis Terentianis certis condieionibus versur adhibitis egit

3 Solus versus Accii ex Bruto a Cicerone de divin.(Ribbec poet Irag pag. 32 fg. 28x praebet radia curSu novo ante quartam arsin; laudarier initio et visi seria, Ad 535 traditum eum alii tum,aule Phorm eini. M adn. I et stum' Ad p g lii defendunt, iniuria, ut opinor

16쪽

tetrametri bacchei , quae fine versus defensa mea quidem sententia mutanda non sunt i), tum e breve exitus tertiae personae

pluralis perfecti et Leonem ad Bacch. 668, Poen. II ' Contra fiet' possiet ante ultimam dipodiam inveniuntur Poen. I 8 ubi dissolutus tu sies, ego pendeam

Stich. o 2 A P): abeunt perquirunt quid siet eausae ilico'

qui versus vix afferendus est, cf. Leonem bd. i5, contra quem

Shulaeti Volimdllor b. IV. i. Amph. 13o haud quisquam quaeret qui siem aut quid,

nerim Bacch. 62 metuoque ut hodie possiem emolirier', quibus inversibus ante quartam arsin ultima syllaba eliditur. Cas. IT in senario 'leo: domi et foris aegre quod siet,

satis semper est sit tradunt '.

Post primam arsin septenarii troch. extat Oum. 322: ubi sient, nam illis conventis sane opus est meis dentibus'. Merc. IT quid siet quod me per urbem currens quaerebas

Verba suffixo eulo finita aut diminutiva sunt, quae suffixis eu et lo formabantur, aut priore aetate in otio exierunt, quod clo', culo factum est. Sed temporibus Plautinis lingua Latina antiquam differentiam postea plane obscuratam servaverat. Verba I item Solmsen studien rur lat. lautgeschichte 16T; de versu Titinii non iudicaverim.2 fortasse Bacch. 168 ante diaeresim anapaestici tetrametri catalectiei quicumque ubi ubi sunt, qui fuerunt: ita Itali scripserunt.

cf. infra. 3 Item ante ultimam dipodiam apud Terentium siem' aut.Io2I, ec. 631jec. 56T P traditum esse commemorare non omittam; non recte mea quidem sententia iudicat,auler eiul ad Phorm pag. 63 adn. etet, item Rauer Ad pag. Id ad 3 ef eundem, qui adris. io formas antiquas a Terentio fine versus defensas enumerat librosque, qui de his formis Terentianis agunt, laudat. Si Terentius scies, sciet nusquam nisi in fine admittit praeterruaui. T2, ubi scies in secunda ars extat, contra scibo omnibus locis, Terentio scibo us blatam formam fuisse confirmatur neque interest, utrum scies an scibo sit forma vetustior. Item, si formae longiores in -avisti etc. apud Terentium nusquam nisi in fine sunt, has Terentii aetate obsoletas esse in usu cottidiano perspicuum est et Solmsen stud. IT adn. 23.

17쪽

enim, quorum suffixum ex otio natum erat, significabant aut instrumentum, quo, aut locum, ubi aliquid fit , nondum Suara isti quae dicitur, vocali utebantur, nisi in fine versus aut coli collocata eranti). f. Lindsa Class. Rev. 18s 2 8T qu., lat. gramm. oo, praeterea Suffert Bursians j reaberichte 18s ,2os. Quae formae varabitati vocali aureae laudatis versus locis inveniuntur: Cure. 368 poculum grande, aula magna, ut satis consilia

suppetant Stich. 222 ne isto edepol vinum poculo pauxillulo restanturA P, Placidus Nonius. Stich. T25 agedum Stiche, uter demutassit poeulo multabitur

se . incert. 28 in iambico octonario ante ultimam dipodiam pellibus periculum portenditur'. Truc. si semel amoris poculum accepit meri raud dis capitalique ex periculo orbas auxilique opumque huc', ubi pro tradito periclo' periculo metri causa scribatur necesse est, docent has formas notatis quoque versus locis ita collocari posse, ut paenultima thesin expleat, ultima elidatur. Contra Men. 8 o post oraclo' hiatus agnosci debet B praebet oraculo' Truc 223 autem piaculumst miserere nos 'ri piaculumst' in A. P. cogitari pοtest verba transponenda eas in miserere nos piaculumst Myffert l. l.), qui eorum verborim, quae ante suffixum brevem vocalem praebent solum cubicium pristinam formam ostendere

putat, M. 65 cubicium falsum esse dieit. Sed fieri potest, ut rddi ista cubicium periisti drcle age, accede huc modo legamus hiatu post periisti posito item Lindin Phil 51, 36T; e biculum invenitur As T 8T, Amph. o in fine versus, Most 6s6

in creticis ante clausulam, Cas. 6s in cubiculo exoreant duae ante quartam arsin ultima vocali elisa, velut Rud. ex peribrato orbas'. Solus versus Pseud. s. in anapaestis restat: Lepido victu, vino, unguentis, et intdr pocula pulpamentis . I Quae cum ita sint, clanculum', quod omnibus locis versus collο-eatur, cf. Mil. 3. Poen. 13 esse formam deminutivam apparet: f.

18쪽

Capt. laridum atque epulas foveri oculis ferventibus'(cf. Hx-Niemver Siamsen stud. 88 adn. 13 vectum praeterea

Pera. 1o in fine versus invenitur. Cum omni a Ciceronis aetate coniunctivum praesentiB, qui dicitur, semper e stirpe praesentis formare consuevissent, lingua Latina antiqua praeter formas usitatas reliquias veteriorum formarum e stirpe non praesentis signo aucta derivatariim servaverat. Qua formas temporibus poetarum scaenicorum paulatim obsesescere conaprobatur eo, quod poetae fere nusquam eis nisi

eertis versus locis usi sunt, qua de re Lindsv lat. gramm 53 3

non plane accurate dicit: Die oriathmen scit. evenat et: kοmmen, Wi es schiant nur a versende vor das gliache fit ubertiarum in aligemeinen auch von Attigas, attulas u. s. N. undsin daher retheiten, o denen dis dramatischen dichter nurunte dem mange des metrum gehrauch machien'. Ex iis formis coniunctivus e stirpe fag derivatus invenitur: I ita, ut creticus trochaicum septenarium incipiens composito attigam expleatur Bacch. d 5: ne attigas puerum istaceauSa, quando fecit strenue', quem ad versum Nonius 5, 26

formam testatur.

Ep. 23: Ne attigas Ostende vero Nolo. οn aequum taeis'. AE atticas ME, attingas J.). Truc 2T6: Ne attigas me. Egon te tangam ' attinga se 'A, atticas P. 2 Most d68: Apscedite. Aedes ne attigatis, tangite' in fine versus Stich. 128. Porix di in baccheis, de quibus et infra. Mil. Ios Conines, qui his annis Plautum ediderunt, praeter Ussingium et Leonem item Lindsa 53 remorare abeo. Neque

te remoror neque te fago neque te taceo scripserunt. Traditum neque et ago' B, neque te tango' O D. Hermamus correxit in neque tango' I.eo autem iure ei adnot. tam solum Pacuvium decere contendit, invenitur fago' m. 165, 3 d, ubi extat in

fine versus, ergo ad Plautinos anapaestos non quadrat. Eodem modo compositum attigo semper apud mnes pοetas, qui verbum versui adhibuerunt, ita ponitur, ut locus ver8us Sum tuentur.

difficultatem praebet: 'ne rem attigas atque aufer manum heia

19쪽

quam seroeula es . hic locus autem mihi quidem ita corrigendus esse videtur, ut positi verbi usui conveniat. . Ex lit dou-- gabe bumbr. purturitu, puriuVies', numbr. purdovitu', Cypr. osci ot coniunctivo duam et optativo duim in lingua Latina antiquiore inventis concludendum est praeter radicem, quae dare significat, longa vocali finitam do in lingua indo mana radicem, quae in dipthongum longam exibat, i isse ovi). Formae autem pristinae Latinitatis duim, duam' etc. maximam partem in fine versuum extant quas tamen praeter

finem his locis observavi Amph. TV numquam edepol tu mihi divini quicquam ereduis post tunc diem xj. Aul. 6 2 dicam nam quod edit tam duim quam perduim Poen. 3s Diespiter vos perduit Te quippini' his igitur

locis quartum pedem formae ccupant ante secundam arsim invenitur:

Merc. dota Ne duas, neve te advexisse dixeris. Di me adfiuvant', ubi n duus neu id . . . longe praeferendum est ne duasndve lectioni' sed versus dubius est, quia in A versus a ne duas non incipit Luciis Stud stud. 31j, qui metrieas ob causas has formas item danunt, suam in fine versus praecipue adhibuisse poetam putat, non solum eis uoque versus partibus ferem das esse, quibus vix minus quam in fine iambum vel trochaeum sponde praetulisse Plautum observatum sit', id est ri pede primo septenarii, in quinto pede septenarii, in quarto pede senarii existimat, sed etiam eas non improbat, quibus locis ne his quidem .finibus usus simarum illarum circumscriptus esse videatur. Quaebus locis duo exempla optativi duim nobis tradita sunt:

Pseud. 36 Tantum tibi boni di immortales duint quilnium tu tibi optes' P habet diunt . quae est scriptura usitata librorum pro duint', A non legitur quo uno loco verbum duint lego do

correptione verborum iambicorum constituta debilitatum pro pridi I dou priorem formam Edicis esse, e qua notis a W. Schulgio X. Z. I, 2 sqq. inventis condicionibus do nata sit, verisimile estiet, Pedersen, Z. 38 Io,rulat ablaut 32, Reichelia Z. 3s, 3.2 scit creduam, reduim a radice hss secundum analogiam formarum duim, duam' de dou derivatarum profectum est: cf. Solinsenstud. 33 squi 3 neve ante consonam nusquam nisi Men is et Mere. 332 extat.

20쪽

hichio esset, metrum itur formam non flagitat, immo fieri potest, ut dent scribatur , quod in anapaestis praelam. Unus autem versus in diveret exstat, qui extra locos a Luchsio enumeratos formam duis praebet Rud. 1368 nam corniptus est Men. 51 , in eam ne duis, condono te Benigne edepol facie Confiteor autem - - emtare posse hoc uno loco tarmam antiquam extra fines ceteris locis sitiae mis Plautum admisisse, iniuria enim Lueha vix minus quam in fin imam Post primum creticum septenarii spondeo praetulisse poetam nam is nec minus quam in pede

quarto in pede secundo scit in traniata Mia tertii ad pedem

quartum septenarii Plautus spondeum vitavit. Nequa igitur metricis causis in quarta arsi duim' etc. usurpavit, sed usu linguae commotum eum in fine aut interdum ante incisionem posuisse a bitror Fortasse igitur transponendum est Rud. 1368 noratissa ob dam, condono te' In lingua vetere nonnulla verba tertiam personam pluralis praesentis exitu nunt ediciunt, quem viri docti nondum expliem

verunt ij. Ex quibus formis poetae scaenici unam iambicam danunt usurpaverunt. Apud Plautum danunt . quod fere semper in fine versus aut ante diaeresin septenarii iambici invenitur, quartum pedem explet Pseud. 6T cui servitutem di danunt lenoniam . qui versus scaenam incipit, quam viri docti in suspicionem vocaverunt. rere Leonis adnot.) Pers. 25T: danivit, argenti mutui, ut ei egenti opem adferam initio

versus verbum extat, sed quia antea Sοlus Iuppiter commemoratur, non caret offensione pluralis danunt bothius mutavit in dat nune Contra de coniunctivo a stirpe fu nato hiam valde dubito, num re vera eiusdem condicionis sit cuius danunt, diam, duam Ultima quidem verbi accentu effertur praeter ultimum versus locum

nusquam nisi in secundae arsi Mil. 2ss ct Ter Eoo. io , in quarta ars Capt. d. 3. opsecro, infidelior mihi ne lata, quam ego sum tibi Pyrrhichius autem extat 26o: neque te nobis si abeamus

i nullo modo satisfacit Iohanssoni explicatio, item Pedersen I. F.

II 8o2, nec magis cuiquam Sommerum lat. gramm 526 squ. persuasurum esse opinor.