Quaestiones lexicales de radicibus Graecis [microform] : dissertatio inauguralis ...

31쪽

eluceat, reliquas, quas attigi, diverso ordine disponendas esse atque adhuc lexicographis placuit, non minus probatum esse puto. Igitur vehendi significationem esse primam, docet linguarum cognatarum

consensuS, quae parum mutabilem eam servarunt,

dum Graecis est admodum flexibilis accedit quod vehendi significatio, et quae huic sunt proximae, in

antiquissimis linguae monumentis Occurrunt, confirmant nomina pleraque ex eadem radice Ormata, denique Vel maxime probat ea causa, quod vehendi notio sola ceteras derivatas Omnes inter se conciliat. Restat ut conspectum praebeamus significationum secundum eum ordinem, quo altera ex altera deducenda est.

Radix EX

Vehere a)trahere byportare gestare, Sustinere. 2 Agere, propellere - νεας, ἴπιτους. 3 Ducere, γυναῖkα C. domum. 4 Afferre, causam esse rei, excitare - δῖνας. 5 Tenere a firmiter tenere' cum sagiis, Separatum tenere. distinere abstinere arcere, cohibere. 6 occupare δωματα 'Ολυμπια - πνος εχε αυτον. 7 Habere a possidere rem, instructum Ss Te, τί b callere, intelligere, τεχνην Hocire, posse, cum infinit. intransitive: 1 ducere, tendere, in οσε, pertinere, referri aliquo, - . Praep. εα ἐπί προς τι.

2 Se gerere, se habere, conditione aliqua uti c. adverbiis. passive - χIσΘαι - Vehi, duci, teneri, Occupari, haberi. Sensu medio: a e re deduci, contiguum esse, adhaerere rei,

τινος.

b se continere, Se abStinere, τινος.

Verba κτείνω, κτίνυμιι, κτεινυμ et Homericum κτα- λεναι Cum Stirpibus κτεν, κτι, κτα ab una eademque

radice prosecta sunt Butim. r. r. ampl. U. p. 174.175.), quae κτ literis tantum syncopae instar inesse potest, eaque repetenda a nomine κοτος Ad necandi notionem enim una reseruntur φΘονος, inridia, cuius radix ΦΕΝ potius quam ΠΑΘ est statuenda ), et κοτος, Simultas, ira, unde rursus παλιγκοτος, infestus, inimicus. Item Sanscrite satru-s), vulgo inimicus, a necando probabiliter est Vocatus Quum

enim Indras deus, Uritrae occisor, et URSU tracatru- , et risit Vrurahcl appelletur, deinde

3 Unde quidem syncope existit, sed stirpem ρΘεν supponere non tam placet, quam αφΘονος et αφνειος synonyma is eui valde invidetur, fortunatus explicationi adbibere, quorum quum posterius ex αφενος derivatum appareat, ambo ad Eta radicem reduei queunt, siquidem dentalis voci ας Θονος inserta est perinde atique in πτολις pro πολις.

32쪽

Hanta quaedam medicinalis ridam: spma atru-ε), eademque PMaghna-S), splenis Occisor, Oeetur han), necare, et Em sad radices esses nonymam colligi potest Porro ad hancce prae aliis pertinent vocabula in scatera-s), 1 inimicus, 2 iniuria Wilson.), et Aia odiana-m), marcor. Quoniam igitur gyae scat radix in istis nominibus conspicua, perdendi admodum significationem dat,

certe ei aequiparanda est Graeca ΚΑΤ sive ΕT, ex qua promte iam explicari possunt non Solum κοτος, cf. βολος ad . sed omnia verba illa per syncopen sormata. Homerus κατακτανέουσιν l. , 409. κατακταμιενος d. II, 106. exhibet itidem e Torncope nata, ut αποπτανε-ι L. E,101. αποπτα ενος , 71. IIT syncope radicis ΠΕΤ, volare . ad κτα stirpem altera κτι accedit, ubici Vocalis syncopae est addita aeque atque in sΘ cpΘίω, cpΘίνω, φΘινυΘω Vide p. 13.), eademque producta modo in κτείνυμι Denique κτεινω κτεν cum ampliore Homeri altera Orma κτανέω Sa

hahian radices ad κτι et κτεν stirpes contulit, quasi affixum το in αρκτο Indis vero I sayin rikaha , argumento esset, τ etiam in radicibus Sanscrito G s respondere, quod plane est improbandum.

Ἀμοτον vocabulum Homericum per πλήρωτον interpretantur Veteres, Apollonius sophista, Hesychius atque paraphrastes Iliadis, hic insuper ακορέστως II. Ν, 40. sicut Suidas, quibus α priVativum constat. Originationem vocabuli tentavit Eustathius ad Od. Z 83 Ἀμοτον δὲ τι το αλὰς κυριως καὶ πληρωτατον

καὶ ἐν λλοις ρελ1. Quae quum longius sit petita, neque μιοτοῖ, linteolae carptae, ullum apud Homerum sit indicium, praestat altera originatio ab tymologo prolata S. V. μιοτον ἴτυος π του μιετρω, αμιετρον και αμιοτον, quae tamen rationibus grammaticis magis est excutienda. Primum ero Videamus, an e contextu apud Homerum liceat μοτον explicare immensum Coniunguntur Verba haecce ημιονο ανιο- τον τανυοντο Od. Z, 83 του δ' Maοτον αεμιαασιν κουεμιεν

P, 520. αμοτον αεμαως d. Δ, 440. Ε, 518. , 40 80. X, 36. ubi iam ,Immensum contendere, petere' Sensus probatu est facilis, nec minus τῶ τ αμοτον κλαίω Τ, 300. idcirco immensum te deseo, Ἀμοτον κεχολωμένος, 567. immensum iratus.' Apprime convenit locutio persimilis πένΘος ἀμέτρητον d. , 5 12. ἀμέτρητος πονος , 249. Illud aμοτον vero Homero adverbii loco, adiectivum neutrius generis est singulari loco apud Moschum Id. 4, 104 πῖ αμοτον, ignis immensus CL ῖς πόλεΘρος L. Η, 269. vis immensa; Ἐκτωρ νίκ απε- λεθρον ἀνέδραμε Λ, 354. Hector cito immensum recurrit.

33쪽

5051

Sensu stabilit ad grammaticam explicationem veniamus. ετρον, cui τρον Illaba as fixa instrumenti est indicium, et μιοτον ab una radice esse prosecta, quatenus Vocalibus Variant, tuentur ea, quae syllabam insertam habent, Vocabula μεδιμνος, Pr

prie mensuratus, het μαλος Poti, Eum. F. I. p. 195), nec minus Latina metari, metiri, modus alia Atque Sanscritis quidem radicibus in longum a desinentibus Graecae respondent modo cum finali, in

rio radix ad II ma), metiri, resertur quin Graeca lingua participia δοτος, ποτος, μοτος aequabilius Ormavit, quam Sanserita, quae hisce utitur participiis:

quae vocalibus maxime Variat partim correptis partim productis datus, Otus, mela. δ)Igitur μιοτον, immemum, amita-m sensu

Manifeste enim φανος participii passivi est terminatio e μυενος correpta, velut in Latino alumnus, is qui alitur. η Metas in curriculi finibus positas ab emetiendo spatIo esse vocatas, maxime est probabile. Nam verbo metari subest me a stirps quemadmodum metiri quoque verbum denominativum esse apparet, ut metis supponas olim Viguisse. s. vestis vestio, partis partior, mentis mentior. Et glis istud nomen suppositicium sorte congruit cum Graeco μιητις ratiocinatio, prudentia, consilium. In quo quum elisiis nec sit ullum indicium, nec ratio reddi possit, quumque significatio ratiocinandi ad metiendi notionem nullo negotio reseratur, μιητις am sive m radice potius quam a ΜΕΝ

est prosectum. Veriamtamen Latinum merit, nomin mens, aeque

nihil disserunt, neque opus est de Sanscrito vocabulo exempla multa asserre. En pauca tantum, Ra

Demensum dat pater. demensum frater, demensum filius, Immensi vero datorem maritum quae uxor non Coleret 3Idem participium κοτον praepositione ἐν compositum exstat singulari loco apud Aeschyl. Choeph. 459-64:

Merito interpretes Hesychii glossam sui χοτος, τραυμια- τιας, νοσωδης huic Versu adhibere dubitarunt, quum, etsi glossa per se non est suspecta δ), hic tamen Maerumna licere laborans' metaphora sit, qua nihil potest dici ineptius. Nec Vero μιμοτον ulla Corre-

' Mοτος, linteum, et frequentius ad medicorum usum Iinteola carpta ap. Hippocratem , ulceri in sarcienda, unde is qui ulcere laborabat salutοτος dicebatur. Illud ipsum nomen μοτος ad metiendi notionem pertinere potest, ut sit mensuratum, vel mensura factum.

34쪽

ctione indiget. Nam conserentes αμοτον et εμμιοτον disserre tantum syllaba praefixa cernimus, quae in altero estis privativum, in alter εν praepositio, deinde verbis coniunctis Ἀλγος δωμασιν μιμιοτον Sensus satis expeditus hic erit aerumna aedibus demensa, demina e gugemessenes Leid. Attamen ellauerus aliam explicationem proposuit dicens: ,Verba δωμασιν μιμιοτον ad sequentia pertinere et stropharum ordo et sensus docet. V Quum enim a δωμα τι antistropha incipiat, interpungit post αλγος Sed talem stropharum distinctionem necessariam esse, Wellauerus non probat, immo vero ipse eam deserit

Suppl. 589, ubi strophae finem:

antistropha excipit ὐπ' αρπια ν ουτινος Θοαζων. Continuatur sententia et propter Θοαζων, quod ad Zm. resertur, hic commate tantum strophas bene distinguit ellauerus. Neque sortius distinguere debebat strophas istas in Choephoris, nisi sorte sensum melius indagavit. Postquam virgines exclama

eas sic pergere lacit ellaueriis:

, , Aedibus remedium est, non procul ab his, meque

ab aliis extrinsecus petendum, sed ab ipsis proficiscens, Ut se persequantur Sanguinolentam rixam. Si serio ita dictum acciperes, infestissimas illas esse Tantalidarum domui concludere posses, quod est absurdum. Sin vero ad ironiam confugeres, talis

prosecto acerbior est, quam ut eaedem Virgines Statim ad deos se convertant precanteS: πεμπετ έρωγην παισὶν προς ρον ς επὶ νικην. Ergo contextus obstat ellaueri distinctioni, ut mittam, quod idem Ἀμμοτον significatione remedii 4s- sumpsit audacius. Sed quoniam stropharum ordo non prohibet, quominus Oniungamus ae λςκαταπαυστον αλγος δω- μασιν ειαμοτον, quumque hic esse interpungendum sequens δε declaret των δ' κα ουδ' ἀπ' αλλων cet.), εμμοτον ad λγος reserri debet, SenSus autem , aerumna aedibus demensa' cum toto querelae tenore conspirat. Unde exorsa est querela sae πονος εογε- νης), eodem revertitur, sed copiosius usa O aerumna aegre sedanda, aedibus demensa.

Dum radix ΝΙΑΘ ore Graeco maxime Viget, San-scritae linguae superest nomen tantum uin mend)s intellectus, pro quo ad adiectiva Ormanda neutrius generis Orma substituitur Pariter enim Graeca adiectiva αμα Θη. δυς λαΘης, ευμψης ad nomen μά ος

35쪽

metet mera referuntur. At vero nomina rim tegaS), acies, splendor, a rad stram is ), acuere, et di m ω σε), vigor, splendor, a rad. et M 3, vigere ), indicio sunt, etiam uet a fri midh potius quam Uti me ih radice esse prosectum, monente iam oppio vergi. r. p. 129. Nudis igitur

Graecae respondent ΑΘ, ΘΑΓ δ), 'ΥΓ δ), quarum

i Lassen. Anthol Sanser. p. l89. Quae radix, producta quidem in Vae praesenti, genuinaeonspicitur in Hesychii glossa Θαγῆ, ηξεις, ab Hemsterhusio optime emendata in Θηξεις. Quid si Θηξεις, ait ille, quo modo saltem analogiae consuletur, quae nulla apparet in lyεις, Θαγω, Θα-γω, Θαγουμιαι Θαγη Θαγειται. ' Est enim Θα si ut 2 med., quod si utimannus formari dicit: nach Verhurguntde Stamm-silbe Gr. r. ampl. g. 95.11. , inverso modo explicari debet, nimirum apparere in ut 2 med genuinam radicem velut in μιαθευμιαι ibid. ann. 19. radicem MΑΘ. De spirata radicis ΑΓ pro tenui vide supra p. 15. annot 19. dde Φιαλη, patera, a rad. III bibere. Porro adis ΘΑΓ ex Hesychio assero: Θαξαι, μεθυσαι - - Θαγμιενοι, αεμιεΘυσμιενοι, - Θαξαι, αεθυται malim μιεμιε-

Δωριεῖς Significatio translata communis est verbo Θηγειν cum Θωττειν et Θωρησσειν pro ευωχιεῖσθαι Passovius sicli einen Pange trinhen, te de Deutsche sic einen Haarbe utei trinhi. Quibus nunc iam addi potest, literarum studiosos in Germania sa-cile agnoscere, ipsorum vocabulum evila et τεθ αγμιενος apud Graecos significatione nihil disserre. ' Vulgo γιαινω, vigere, valere, quod verbum vocalem chahet insertam. Nam γεια et γεινος ad thema γε respiciunt, uti Ῥεια et γιεινος ad γιες υνιης menseγus p. 437 perperam

duae priores α vocalem loco anscritae r exhibent. Quum autem tres istae radice Sanscritae coniugationis classi primae adscribantur, plerumqUe eae adauctae apparent, quo factum est, ut grammatici non semper primariam radicis Ormam statuerent.

Iam vero 'nedh secundum ilsonium et Lassenium Anthol. Scr. p. 294. intelligere denotat, perinde atque radix Graeca ΜΑΘ cs. ellauer Lexic Aeschyl. s. V. μιανθάνειν, imprimis Mih-ner. r. r. ampl. 3. 528. . EX qua notione explicanda sunt nomina ΠρομιηΘευς is, qui ante intelligit, quae sint Ventura, atque προμιηΘεια, proridentia, tum 'ΕπιμηΘευς is qui intelligit illud, quod iam actum est. s. elcher clarum opus: Die Aschylische rilogi Prometheus p. 19.20. 68.

Homeri atque Hesiodi verbum νιζω, imo, pleraque tempora e radice I format, ut n=ω ν να-

huic radici omparavit Nisoah Aia , purus, sanus, quia, sita mi 1 su particulam, quae Graecis est ευ, radix achyrem ne Graecae Γ ne una quidem liter respondens at recte tamen αὐγη ad uim olacia , splendor, rettulit p. 148. . Benseyus p. 258. - misti vel π mεις et ΜΑΘ radicum collationem non esse a dubitatione liberam ipse sensit, quum, ιMliterae potius quam respondeat p. 257. Rosenius opadevae interpretamentum mini ad r. - et Treddidit discere, attamen s. r. eiusdem explicationem iam Π prorsus neglexit.

36쪽

cincti, quippe quae conspicua sit in re nominum χερνιβα, aquam ad manus lavandas,' et νίβα, iis em

Hesych.) ). Eadem et si literarum commutatio causa est bifidae alterius radicis, AF ω et BIF βιοιο sermis ad ad Scr. - ου H, Vivere, conserendae δ), quare, si unam statuere licet Graecam, eam I proposuerim. Simillime radix IZ altera

0 Labialem aspiratam cernis quum in νιφα Hesiod. p. 533., tum in νις α et νιφεσθαι, ningere. opp. vergi. r. p. 128. Iam utimannus ex sueto ingenii sui eumine verba O et βιῶναι eiusdem esse radicis eoniecit Gr. Gr. ampl. U. p. 145. noti Utrique autem radicis formae digamma vindicari debet nominum ζων et βίος ratione habita. Nam pleraque nomina, quae ante terminationes ος, η, ον vocalem ostendunt, inter duas vocales digamma olim habuisse, linguae cognatae exemplis declarant 'εος, naoa-σ) noous, διος , . agoa-s ias, ζε aoa-3λ hordeum, γλος, octapus, ον Ooiam ρόος, - arctoa-s , risus, πλοος, p -a , ιρίθοος, prima syllaba epice producta promρι Θοος, re pari cloan) al. X, 18 circumcurrens, ξοος ξοFος propter ξυρ A, G: M'ura-s , novacula, LBense p. 171., iamque analogiae causa νοος pro OFος. Item sita,

ωιM , ζωος, ari. M us. Aecedit quod Homerus ac Pindarus verbum ζωειν per varias temporum formas rarissime contrahunt, unde

iterum digammatis vim colligas. Itaque ad ZΩ vel ZAF pro ZIF ad ad Ser. filia Iesu reseruntur, ut supra ΜΑΘ et ΘΑΓ ad imi /Φ 4 54. Radix verbalis BIF servata est in hymn. om in Ap. 28 βιομε μα, eademque producta in Hesychii glossis: βειη, βειομαι, βειωμιεν. s. Buum. Gr. Gr ampl. II. p. 89. s. v. βέο λαι. in vulgare βιοα est verbum denominativum

Neve vestes vestibus permutet.

Adde nomen actionis cum praepositione uia inv)

literarum commutatio linguae Graecae propria notari meretur etiam in vocabulis hisce 1 AEustathio teste ad Od M, 94. Macedones ζερεΘρον ἰcebant pro βερεθ ίον, vorago, atque etiam Hesychius explicat: ΖερεΘρα βαραΘρα, κοῖλοι τοποι. Non modo ad huiusmodi significationem quadrat adieci Scr. riis ramgarsha , foraminosus, nomenque Tri partu , vulva, sed etiam literae palatali T rhidentidem Graece ζ simulque si et Latine, respondere vides. 2 Talis responsionis observatione ad primariam radicis Bia βαλλω formam inveniendam via paratur. Possἰ utiaque eonferre ad Lat. VEL, velare si proprie valeat circumlicere et r. Scr. Is galytegere, velare, secundum Wilsonium tomover, to hide or vell). quidem hoc indico propter alteram radicis

mam ZΕΛ, quoniam Hesychius explicat ζελλειν per βαλλειν, ἐζε- λεν - βαλεν, et Elym M. εἰ το βάλλω, Ξου ζελλε τοβαλθαι, sed negari non potest, radices illas e cognatis linguis allatas multo magis literarum permutatione tum . BQ vel ZELeonnecti, quam significationum inter radices istas rationem reddi verumtamen velites, qui leviter armati sicut landitores et sagittarii extra aciem erant collocati, iaculatores significare dixerim. Insuper ζ et si simul gutturali mediae respondent, etenim ad unam radicem pertinet B. - βαρυς, πῆ . gurω-s , gravis, et 2AΡ in compos. πεζαρει i. e. επεβαθε Eurip. Phoen. 45.

37쪽

lca ararieganam sepedumque ablutio.' Graece eodem sensu adhibetin ἀπονίζειν d. , 75. De coniugatione adicis Het nig vide opp. gr. Scr. min.

S. 336. Milhins, anscr. gram. . 208. Iam ero quum palatales literas e gutturalibus esse ortas docuerit Oppius gl. r. p. 13. ac propterea Vulgari iust bis antiquiorem statum in ne accipi liceat, ad eiusmodi formam verbum

Graecum vel maxime referri debet. Nam νίζω atque Aeolicum ι ω, quae ex NIB explicari nequeunt, e I sormata esse demonstratur hacce analogia. Comparativos μεζων, λιζων pro μεγιυον, λιγιυον SSepositos ex Lu, Vera comparativi terminatione, intel

pervenimus. in iam patet νίζω e νίψω esse explicandum, siquidem Boppius literae ι tamquam Semivocalis I indicia ingeniose persecutus est gl. Gr. p. 724. Deinde considerantibus verbum νίσσω nobis offertur πατταλος, Paxillus, quod, ut παστων παπι , Sic e παγίαλος natum non haesitanter dixerim, quum radix manifesto sit ΠΑΓ πηγνυναι), Pamgere. Ita rursus ταττω pro ταπω a r. Tu quod iam oppius ad rationem revocavit l. c., Unaque illud νίσσω pro νίπω esse positum eoque ipso ad . ΝΙΓ referri intelligitur. Huic antiquiori formae etiam convenit Latinum Verbum virago, cui nasalis altera est inserta, deinceps ero nomen vix emi et 3 an fixo coaluisse consequitur.

Attamen Graece post illam longe praevaluit altera sorma IB, quae eo usu nititur, quo lingua Graeca gutturales literas quam maxime in labiales convertit. Et ab ea radicis forma sola prosecta sunt nomina: νέαμα et νίπτρον laVacram, ποδανιπτρον, aqua ad pedes lavandos, χερνιψ gen. νιβος , aqua ad manus lavandaS.

1. exicon cuiusvis linguae ad artem et praecepta revocatum nonnisi etymologicum est, in quo omnia vocabula radicum ordine sunt disponenda, ut suae quodque radici sit subiectum. 2. Vocabula ἐξ, σχεδον, λατος cum verbo ἔχω ab eadem radice prosecta Sunt. 3. la docenda coniugatione Graeca a verbis in μι exordium capi debet. 4. Probabile est, Graecos ciliteram aeque pronuntiasse, atque Itali etiamnunc iliteram ante e et vocales proserunt. 5. Apud Graecos olim fuerunt ordines variis negotiis distincti atque separati, ad instar eorum, quos apud Indos Lusitan nomine castas appel

lare solemus.

38쪽

Ego Mariinus Iosephus Saveisber natus sum Aquisgrani anno 181 Petro Ioseph et Cathalina e gente Iunge parentibus, quos

vivos adhuc Pio uim veneror Fidena profiteor catholicam. Primis literarum elementis imbutus gymnasium, quod in urbe patria Schoeniosiore rectOIae, De sex annos requentavi. Unde maturitatis testimonio dimissus almam iterarum universitatem Rhenanam petii eo quidem consilio, ut literis sacris me dicarem. Bonnae a rectore Diagnifico Fr tagio civibus academicis adscriptus apud Achterseidtium, ordinis theologorum catholicorum decanum Spectabilem, nomen Professus sum. Interfui igitur lectionibus theologicis Virorum S. V. Uilgei sit, Scholetii, rnunii, leeii. Sed literae orientales in dies magis magisque me alliciebant. Quum enim statim ab initio maxime literis Hebraeis incumberem, linguam Arabicam non potui quin addiscerem, cuius elementa me docuit Freytagius V. Ill. idemque in libro bn- Arabschalii, qui inscribitur Fa-hihat-Alcholaiah interpretando me insormavit, mox Veiae OeSaiae, Niobi, psalmorum libros interpretans me habuit assidue auscultantem. Neque omisi adire scholas apud Redepenningium V. S. V. Syriacas, Chaldaicas apud Bleelitum V. S. V. Eodem sere tempore quum

etiam inguae anscritae vacarem cuius elementa me docuerat Lassenius . l. scholas . . a Schlegeliis Ili frequentavi, ex quo literae Indicae in deliciis mihi esse coeperunt. Ita actum est, ut biennio iam peracto in album ordinis philosophorum rutagi d cano spectabili me inscribendum curarem. De logice atque Psych logia an ullier . Ill iam audiveram. Philologicis autem lecti nibus interfui hisce Naehi V. Ill beatae memoriae, de Iliade, de Aeschyli Persis; elcher V Ill de arte antiqua de mythologia, Ritschelus Ili de Aeschyli fabula , Septem ad Thebas' emoratii carminibus, de antiquitatibus Romanis, Ritteri V. Cl. de arte in trica historicis Loebelli V. Cl. de medio aevo. De hemia Berg

mantium . l. disserentem audivi. Lamentum V. Cl. deinceps, qui linguae ei sicae elementa me docuit, grammaticam comparativam et antiquitates Indicas docentem attente auscultavi. Dimi V. Ill sch lis Lusitanis, Hispanicis, Italicis intersui. Tandem Brandisium ex itinere reducem de philosophiae historia audivi. Iam vero cursu studiorum, quae colenda Bonnae mihi mposueram, peracto, alma mihi fortuna contigit aucce universitatem ridericam Gulielmam visendi, ubi per tria semestria oeckhium V. Ill de arte metrica ac de indaro Lachmannum V. Ill de vetere Germanorum lingua, Rankium V. Ill de Germanorum historia, oppium V. Ill de etymologia linguarum antiquarum, atque Panoskam . Cl. de monumentis artis antiquae disserentes audivi. Quibus viris illustrissimis summe de me meritis, propter tot tantaque beneficia in me collata perpetuo me obstrictum penitusque

convinctum declaro, gratias quam Possum maximas summa cum reverentia ago semperque habebo.