Commentarius grammaticus criticus in Vetus Testamentum in usum maxime ...

301쪽

.odleum potest neque veterum interpretum firmari uetoritate, alii ' h. I. esse volunt sinum Arabieum, invito usu loquendi. Intellige maris medii partem ad Afrieum ... Aegyptum vera sitam, quae plaga ommode opponitu septentrioni. - raruαι - οὐ sartum, o sotitudinem uiae, inviam olitudinem Urbam AaMtationis, ubi habitare oment, non in--runt. Nim I

LXX, Vulg. Syri seeuti iungendum putarunt eum ' . Errarini par sertum, per soluudinam, iam urbis et.),--to aueentu et repugnante 'mae' non munito arripulo, Deauribitur . . miseria exsulum vagantium, nullam habenti in . edom firmam. Esuriones fuerunt se sitiantas, mima orum I.

N ita Manguit, deseeit. - elamarunt ad Iov- - - οι o. quae sis, in angustiis suis lo6, 44.). Ex angusιiis eorum ori uιι σε. -- Et ingredi Dei eo viam restam, duxit eos 7. in viis reetam, Ut venirent in urbem habitationis, qua, domiqvilium olloeare possent. Sensus: de Milio reduetoa Matitvit in patria aedes. - i Dent ova gratiam ejus, in mira st. douis, magna facinora Uua hominibus, b utroque loe Dativivignum eat, Quod satiavit animam sitientem, Et anima s.

uri nosm mulavit bono, boni. . In lactensbrarum se um, Io. oras cirria, e qui sederunt in areere tenebrima et terroria

302쪽

ctis Psalmus GII

23. sola I -- istinae nune aequuntur non pomunt, larum, quae e

-- perferen tierunt, omnium ommmila imago taberi autuam a prouella agitatis, sed pruri a ipienda sinit, quando- qui in quae a. 23. habentur prollaua aliata Ment ab ista amis

Cogisana hie potissim am uni exsulea deganta in Aegypto, P. . sinoa syriae, atrisque oris et insuli Moque maris amovit, M. D. ii I sq. Ioel 3 Il. Am. I, si s Meeh. II, 3. a .aLssa Mero ἐκ mar Meuntur, qua navigationi a. ommutunt, Isiqntii lihua altis eat mari. -- Illi Mortant para --, amissisis o a mno qua acta in pro aedo, e illi exporti sane ante fi- de auxilium, utpote ex immani tempestate alvi seducti in portum. Prorsus a vero aberraret, qui de multis variisque, quae in mari n--ntibus se orirunt, rebus in litis ia25. randisque hi cogitant ei quae statim a. istuntur. - dixis, sit a. a. s.), si sumsrs seu, Reitavit Prosel ἄ- , M ustulit is altam proeella suetus,o maria sua. M is , --

304쪽

rentiam addue . quod ad eoadem referenda sine inina. Mur, clamna. Praeterita haeo tota me in relatione ad rea praete re ac ante eommemoratas adeoque reddenda eas in lasquam pliffecto, quo laeto' planissime progredita omnia oratio. Etenim, in Mi re valea, inuetum nune terui eas divino liene oetvium numerum, sero non poterat non auoeurrere nivinoria pristinae calamitatis, qua siletum erat, ut ad exilem numerum re ageretur popul anaermidum igitur ad avriistsm νε etio erant ei. quaa hi habentur ad praeterita mima memorat . . roserenda esse irra monuit in imis, mais mero ludioavis re . Menda esse in Plusquamperseeto, utpotis quod a Futur. --., non praegress Plusquamperseni. nia mereat ima potius eadem

4I...iptoriginuo translatum est. -- age. Husit parsi oram, exsulem

eis it os auriana. e. abstracto posito prctaeonfreto: omnes prurice Israelitarum hostes claudunt a suum, taeent, non ultrumutire audent, pudoae ariet ape frustrata. Betis Se umerus: sequi eonfusi nun esse dicuntur, ut ne hise e quidem audeant, tutem Idumaeo ense, Philistaeos, aliosque olim insona visa --Ias, quoa Iudaeis, quum in Babyloniorum potentatam venire proterve in imo, atque adeo patrii uiuinis via -igentiani, vel virium, qua vis ando ilo suo pare eamme inopiam

305쪽

probrasse, ex vitia rophetarum oela eris onsuit. L ethrum posterius hemisti hium assumtum est ex Iob. 6, 36. - is 43.

eonflatum est verbis hie illi mutati ex Pas. 57. et 60. atque v. IV 6. quidem transferipti sunt ex Pa. 57 8-I2. va. 7-Id. assumti ex Pa. 60, 7--I4. Strophae rea: a 2-5: mme aam benignitatem tuam anam, o deua 6 Io ostende, aervaturus ultores tuos, potentiam tuam, G Iova, qui terram sanetam una eum terris alaeentibus nostram esse jussisti II Id te duo vinoemus. - Firmum, intrepidum est cor meum, o suas a.

Canam oos se sibus Ariam, inquam, cam l. e. ovam dema meum Si enim hooloe intelligendum putamus ' 'ΣΣ ' , et I 06, 20. non ut alii x etiam anima mea, suo languidum. Expergiseero . 0ra se harpas Uigilabo eum aurora - . Abrabo te inter populos, ova. Et sanam is inter nationes Io. - - magna avem coelos est gratia tua. Et usque ad O.' nubes de tua. - νε te avor oelos, o deus L Et verss. Omnam terram sit gloria tua Ut liberentur dileoti tui, Lisem for dexter tua, et exaudi noa - sus dixit - s. sanctitarem suam ,, sultabo Diatribuam inter vos Sich rarum, Et vallem uocoth metiar, distribuendam inter vos Mihi est Gilaaditis, mihi Manasae, Et Ephraim iunimentum O. sopitis mei, galea mea. Iuda semirum meum. ma est io. olla, pelvis more lationis, an Idumaeam projicio ali sum meum, D miliataea Iubilo. Quia silui ducet me in urbem nu 11. nitum, Quia de ei mo vagus ad Idumaeam Nonns deus, II. qui re iaciat nos, Neque exitati, o deus, eum exercuibus -- aris Da nobi auxilium ab adversario anum est aux ra. lium hominum. - Per deum, eius adjuti ope resinu fortiter, i4. Inquo pedibus comminuet, subigat adfersario noatroa Adns

eationem vide suo loeo. '

Optime hie Psalmus in eam aetatem eonvenit, qua piis Ovae vultoribus gravissima quaeque mala inflieta sunt ab laetioniblis AEdversariis, lacerata diaeordiis intestinis ivitate Iudaeorum, in 'istem, inqu*m, quae fuit proxima ante exsilium Baulanteuni

306쪽

Strophas sex et M. I It persequisiit te rus homines improbi, diosi, hivisti; - ο ea rea adiit adversarius, morietereatlminatura I-- 6 diripiant laeuitates ela anent, deleantur posteri elusi I 20: ipsi eveniant quae impreeae .mavit maia II - 25 auxilio tuo adsis, Jova omnliam vi misero last 31 serva me, ut pudor assimant in Aversarii, pro tanto in me uollato benefies summis a me efferandus laudibus --Bsua laudum sarum, quem perpotuis laudibus effero, ut qui sis aummum meum bonum fidissimaque apes mea, e inprimis II, si Tns ala aurdus ad pre a meas Nam os improbi, o quali utitur improbus, et os fraudis, Ira udulentum ontra in apor is adversarii, Log intur maeum lingua sudaei. Nequaquam probare possum, quod e Oeensioritura quidam prius hemistieHum aio madidit: nam a improbi se os fraudis ontra me parta una, quandoquidem reflexive vel passive tum tantum vi potest rima, quum cogitatione auppremum ea no Meetum, velut 06, II,

. hus ireum ne ino. Et impugnant ins in eo a immerito. 'N' Aueusativum esse res qua quia ireumdatur vix monitu opus. 4. Pro amor mes, pro eo quod amore eos prosecutus sum, Matuita parasquuntur mo. Et ego, ego ero praeea sum, in

Heiabus totus um, nil nisi re a fundo, indulgeo soli ad deum preeibus meis es. 120, 7: 'bs a mo sum pox, in paeo totus s. sum nil nisi paeem olo. Et tris me mihi malam pro bono, s. Et odium pro amor mao. - Constitua lupor illum hominem -probum L a. immitte, Iova, adversario vino judicem se quae aub ieiuntur Improbum, qui eum vexet, da oum vexandum ludiei improbo. Et advorsarius illius, advorsarii mei, stat ad Mael ram με i. a. reum saeiat eum nam qui reum aliquem egit apud Hebraeoa, eum reo a dextra stetisse olligitur ex aeli. 3 I. ae s 'puri Ioeutio eodem quo hi signifieatu gaudat Lov. 26, 16 quod, postquam a. 2 aqq. in plurali de advorsaria loeutua eat, hie et in sequentibus Singulari utens loquitur, ad raario, id plana nullam habet ineuitatem. SinguIaria enim manitiate eat eoueetiva apiendus es. a. Io: ' Rr, a Io. ubi has aie. rosa, inquit, a froariarum insorum et s. 25 sqq. In quibun7. et psim utitur Plurali. - Quum judieatur, oriat, dia dato iudiei reus. Et pro a vae ad deum in passatum, impu-

307쪽

lam Syrua Alii munus Uus, monentes, auritatum admisso signisi tu perperam hi sumi, quae pertineant ad va. II. sodtilaum. Ibi enim de faenuati,is usus, hi de moriae saeuitatibus agitur. - Sine Iibsri jus Orphanι Et vas ejus viduas s. agontur libari jus ει mendi ni Et alipom ogaκ prouatio. rudoribus stiis, ruderibus domu auae, paterna domus P bino stors, quaereres, utrumque misso n, a Thren. 4 α Ps. 37, 25 ad meu G, ut Iob. 28, embrum posterius ' 'alius aio reddendum putavit: si Agan de ruderibus auia Tud ribus domus paternae, res quae adhue aliquam praestare possint utilitatem. cui explieationi vereor ne repugnet parallelismus,

LXX et vulg. pro ei et legisse videntur aio interpretati

verba postrema ἐκβληθήτωσαν ἐκ τῶν otionέδων αιτῶν, es etantur de habitationMus auis Betinenda tamen aeriptura a --pta, ut quae dissicilior sit altera, quamque tueretur prae denabdie . - Laqueos injiciat fenerator Omnibus qua sunt risi a I. artibus feneratiotia ad se apiat omne saeuitate elua, feneratoribus edant omnes elus laevitates, Et diripiant alieni laboromesua, opes eius labore partac 78 46 'is it agi qui pro-ixtrahat, diuturnam faciat, aeris benevolentiam . Mus ait qui misereatur orphanorum illius I avia sunt, qui , eonstruunt eum lsra Pertinere ad 're' et Ioeus do e , quem tenet, et Mahheph Ad hemistiinium posterius es. Ovid. in Ibin II 5: aia miser et nulli miserabilis Sit pos/erita eis ad dolandum,as.

deIeantur poster ejus, In altera aetate Matinguatur nomaorum In memoriam 'suosetur ev*a patrum ejus apud Id. Iovam i. e. eulpam majorum ejus imputet ipsi, puniat in ipso Jova, in paeeatum matris ejus ne exstinguatur Sine d a..ueta parentum intellige, oram ova smstuo, eorum nunquam non memon sit ova, Et Misae do terra memoriam eorum, adveraariorum meorum quod non rogitavit adversarius Io. sors, habere, praeatare benevolantiam. Et fraeeutus satra minem metum se avfrem, Et fractum animo, ad into instandum eum. Et amari exasorationem, mala impreeari II.

iniseria a. s. m. 2 sq. 28. D aequo ita supreveniat ea sui N. Glaetatua sat precations laeta aeque ita prouul absit ab

LM re uri , d irra sunt optantia M. f. Is.), quamquam qui rem obiter adapieit, aliter possit iudieare, quum utura Ἀν

308쪽

ri moreo adversariornm meorum a Iova raoatanda, Et forum, II. us quuntur malum contra mal - At tu, tu vero, o Iova, domine, mae macum l. o. rebus meis, eausae meae favo Vel: ag --- i. e. age tandem aliquid meeum, noli oti ua Metasor Me miseriae meae es. s. l. , ad prius praestat propior

23. pauper go sum. Et cor sum vianaratum ae in me. - Ο timora, quum inesinat, abso evaneaeo et I ORIT). Exeutior, seior ut Deusta. Loeustarum agmina eo in exagitari ventis, Imbribua, lamoribu M. Sed tertium omparationi nonnisi in 24 abeundo, evanescendo ea quaerendum. Genua mactabant

tamen etiam seoraum aemplo is in hune aenaum si ear moad cit, re non amplius ait pingvado pinguia. ceterum falluntur etymologi primariam iuri verbi signifieationem ponentes in montiando. Quod quam salaum sit vel ex eo potest eouigi, quod mentiendi signifieatus nonnisi in i inest Praeterea tam aba-traotae notiones non possunt eas primariae. Antiquior igni-aeatus est O ars, et uiri maeis Iob. I 6 8. hine Pi viguisi east propri desivero, desinere a re, facere ut aliquid eas desinat, non ait amplius, hine abnegare, Maro, antiri si uper aliquis: , mn est ubtrahere, in subtrahere-Veritatem, mentiri. Egregia vero Si enim nihil non extrieabis, velut illo. ubjeetum seueria sanam mentem, habebis hallucinari. - sum ego oontumelia ita, eontumeliose habeor ab iis, Uliant m motitant aput suum, de quo gestu es. Pa. 22.8. Reg. Is 2LM ibique noto Ad va me, ova, daae mi. Serva m aseun - 27. gratiam tuam Et V seant, tuam manum hanc egas, a. 28. praesentem exhibuis ' te, ID, ο δετο, facias illud D ' πι- aserentur sis, tu varo fortunos inurgunt tuu rs inciuntur

309쪽

Ps. X. Davidia armon. Veterum interpretum plerique . Neasiam hi eant putarunt, eamque aententiam a re nitoribus quoque sunt qui suam faciant. onent illi, Hebraeo hane spem visae fore, ut essias, perdomitia a debellatia hostibus, ipsoa ad summum potentiae ei splendoris fastigium eveheret, omnibusque populis imperaret, quae superatnt vatum Hebraeorum aeripta et rissime probare. Vere hoc quidem. Sed nihil letoriarum, potentiae et splendoria in hoo armina inest, quod non letum Driatur in multi aliis de aliis, quorum tetrieta arma fuerunt aut futura sperabantur, Hebraeorum regibus. olo laudare a. seeundum, ut quem et ipsum, quamquam temere, multi reserant ad efflam Verum ut relegant Pas. 8. 20. I. 45. 72 76 87. , eonserant etiam 47 48 al. per veritatem interprete obteatvita Porro lamant, qui hoo armine eelebretur, eum regia dignitate saeordotatim in se oriunetam habere, illamque astarnam, quodneo de Davide diei potuisse, nee de ullo alio rege terrestri, aedde avio Gaia redunt. Quasi vero possit, qui legerit quae 2Sam. 6. habentur et Zach. 6, 13.), dubitare, an potuerit, a poeta maxime, dei aeordos diei Davides. Quid quod ista dignita ne a reliquia quidem Hebraeorum regibus abhorret, dei quiype vieariis atque internuntiis, aerorum supremis defensoribus, adiutoribus, auetoribus I Reg. 8. Reg. I 2 4 sqq. 8 4 sqq. 23, sqq. f. etiam a I05 Io de patriarinia. Quasi porro vita urgeat neeessitas, ut, quod sexeanties de vitas rem ora, avius etiam de minoria ambitus spatio dieitur ab x, o Ioeo de mei physio aetemitati notione intelligatur Audeant tandem sibi eo tare interpretea Probabile mihi videtur, sae Psalmum, non a Davide, ut inseriptio perhibet, ae in Davidem ab alio eo tempore laetum, quum aream aeram ex aedibus Obededomi magna eum pompa Sionem ille transtuli et ibique ouo aget, Sam. 6., in quam o aionem quae in Psalmo Ieguntur omnia mirifie eonveniunt. David ad bellum profielaeenti armen amatum esse quominus redam, prae r alia me impediunt verba 'a' 'h τ

310쪽

H. I. Diramim atropha uix I-3. 4-7. eat Psalmus inruanutraque incipit a disto quodam Iovae, utraque regem Iovae a violia hostes omne prostraturum esse dieit. Nam quod nuper alius interprea primum regem moneri putavit, ut murmurantibus in praesenti hostibua quietum a teneat ape in deo reposita, snde vero, imulatque hostium emietem deeronaset Iova, aurgatinosque devineat proelio, id ad suum ipsius arbitrium illum at 'tuisse, nemo non intelliget, qui liber ab opinione praeludieata ad

Psalmum a esserit. - Sermonem suum his oraculi in modum prop.nit vates, ineunte et medio armine; et 2 6. et 7 sqq. morum Iosa ad dominum moum l. e. regem: ,Sed ad dexteram meam, e utere mea auetoritate et potentia, aqua dum sesrohoatas vocasabatam possibus tuis, eos tibi subie ro LM Sedendo a dexteram prinelyis in hebrate pariter atque in graeea antia quitate quandam imperii oeietatem indieari, rea nota est Sio

' etiam vieari si veterum Arabum regum in onsessu ad

dexteram regia Ioeum tenebant et Monum aut uisa hiat Ar λ

εd Eleis p. 220: adsidet in . l. e. qui post squitur, qui a eundus a rege est a de tora Uua, et si in expeditionem egre sua suerit rex, sedet in Ioeo elus, et eius iees gerit et Ad

dono te ro ei. tempus, quod exeurrit, in praesenti non peetae, minime vero exeludit. Sio III, 8 non timet, usque dum oeuloapaseet adversariis auis Gen. 28, Io non derelinquam te, usquadum feeero, quae loeutua sum ad te, Q. Senaua mala a plena 2. hoates tuo tu tibi ais ieiea. - Iam vates alloqui regem Ino. iam iam, aeeptrum potantias tuas emittit, protendit ova ae Mono, Impora in massio hostium uorum, in mediis hostibua ui l. e. quamvis laevmeirea in hostea, vel quod praeferendum videtur eorum dominus πτ' Imperativus est fidenter promittentis q. d. eerto imperabis. Senaua imperium tuum Iova dua-3. tabit ex Sione. - vvisa uua promtua est dis militia rara in ornatu anseo . . promto animo, seatoque indutua Tnatu populus tuus se tibi isti profielaeenti ad honum M Mesro aurora prodit ibi ros Moontutis tuae i. o. rori aurorae εα gremi prodeunti par multitudine et vigor tibi offert a pu a tua belliea ri tam abstinetum pro onereto. . de

quo es ad as, . . nonnulli ad hemiaetinium p terius trahune,