Commentationis de Lege dvodecim tabvlarvm specimen privs ...

4쪽

DISSERTATIO HILOLOGICA

QUAM

AUCTORITATE AMPLIs IMI PHILOSOPHORVΜ ORDINIS

RITE IMPETRANDORsCRIPSIT ET NA CUM SENTENTIIS CONTROVERSIS

DIU VIII MENSIS NOVEMBRIS A. MDCCCLXV

8쪽

Lox duodecim tabularum a decemviris a. u. CCIII et CCCIV condita, a CCCV L. Valeri Μ. Horatio cos in aes incisa publice proposita est Livius III 57, 10. Diodorus XII 26). Sed post annos sexaginta capta a Gallis urbe tabulae

aeneae sive incendio absumpta sive inter praedam asportatae interierunt: nequo enim alia dici potest Livii esse sentontia etsi iust ea brevius Oxpressa verbis hisce VΙ1 9 sq. Hi sc.

tribuni consulares recuperata urbe creati . . . . num de re priusquam de resistionibus senatum consuluere. In primis foede a ac te stes, erant autem eae duodecim tabulae et quaedam remae mes- conquiri quae conparerent iusserunt hcs. 2. Nimirum ipsis tabulis deporditis xompla hic illic servata colligenda curarunt, quibus ad pervulgandam legem uterentur. Atqui hinc non sequitur quod vulgo occupari vide aeneas denuo refictas esse ΙΙ tabulas id quod nec tradit Livius nec sensisse eum arguit iuncta cum XII tabulis legum regiarum mentio. Immo quod statim addit alia eae eis edita etiam in volstus quae autem ad sacra pertinebant, a pontifcibus maaeime, ut elimone ob strictos haberent multirudinis animos, suppressa , quibus apprime convenit quod Cicero ad Att. Ι1, 8 ex annalistis refert occultatam fuisse quodam tempore eam tabulam quae fastos contineret a Cn. Flavi postea prolatos ) eis maximo de publicatai Hinc autem quo iuro etiam contrarium effici posse statuat Puchia Instit. 14 55 p. 192, non video.' Non si igitur cur ad rogias tantum leges Livii verba cum novissimo editore referas. No ex Ciceronis quidem loco aliud quidquam concludas nisi in exemplis editis primum consulto omissos fuisse fastos

9쪽

2 CAPUT PRIMUM. lege, non restituta cogitare iubemur. Nec magis verisimilem r6ddit istam opinionem tota fragmentorum superstitum condicio quam rem mox pluribus exequar omnino ne egebant

quidsm eiusmodi restitutione Romani, quorum omnium in ore ac mentibus rudibus adhuc et incultis penitus infixa erat legis memoria qua quidem lege et aequi iuris inter cives tamquam palladium statutum et insigne linguae scriptum monumentum editum esse gloriarentur. Inde igitur effectum est, ut legem bene nosso inter primaria civis Romani officia publica censeretur atque ita - quae orat populi simplicitas et antiqui instituti conservator animus, per tria sere saecula et forensis usus et institutionis domesticae hoc non solum fundamentum, sed ipsum argumentum permaneret. Nam quidquid per hoc temporis spatium vigentibus iuris studiis collatum est ad ius civile provehendum et excolendum, id omne aut in actione logis aut in intor prolations ponebatur ): qua in re quantae resigioni fuerit in ipsis legis verbis, vel ubi sufficere non Viderentur, persistere, insigno exemplum Gaio aliisque memoratur, quod eum qui de vitibus succisis iis eoisset, in in actione vites nominaret, rapsensum est rem perdidisse, quia dctuisset ara res nominare eo quod Mae XII tabularum, ex qua de vitibus succisis actio competeret, oeneraluer de arboribus succisis loqueretur Gaius

Itaque etiam in prim iuris civilis codice quo omnis quae tunc compuruit iuris materia quasi horre comprehensa est, in libro die Sex. Aolii Cati cos. a. ΙOLV qui Tripertita' inscribitur, lex ΙΙ perscripta exhibebatur adiuncta et interpretatione et legis actione. - Quae tamen auctoritas ut impediment non fuit, quominus quaedam ex logis praeceptis iam illa aetate abrogarentur, sicut plebeiscito Canulei conubium plebi cum patribus datum est quod ne esset lex sanxerat aut aliquanto post lege Asuilia omnia quibus in XII de damno iniuriae caua postea demum, cum iam per Cn. Flavium publici iuris facti essent, additos. 3 cf. Pomponius Dig. 1, 2, 24 5. 6. Interpretationis exempla f. Gaius Ι 165. Iust. I. 1, 7. Ulpianus D. 26, 4, 3 pr. 1. Paulus in Collatione leg. os et Rom. XVI 3, 3. D. 50, 16, 2 2334 2. 47, 3, 1, 1 al. ) cs. omponius D. 1, 2, 24 38, quo do intra plura dabo.

10쪽

DE DUODECIM TABULARUM MEMORIA.

tum esset subis ta sunt 3); etiam laetorii plebeiscitum, quo temporis agendi finis aliter atque ex lege constitutus est ), his

Quamquam de eo prorsus diversam sententiam protulit . Iah-nius o Censorini loco de dio M. e. 24 Hinc suprema qu- is pluris supremam Oat Occasum soli esse existimans, in ea in XII altilia: ' Solis occasus suprema tempestas esto.' Sed pOηιe Μ. Plaetorius tr. Lacitum tulit in quo scriptum est ' Praetor urbanus qui nunc δε quique posthac Dat Ia oodd. duo lictores apud se habet isque s. itaque avremam ad solem oceasum iusque ister cives teuo. ' Quae orba Isinius C. Lachmanni conisetura quaque supremim nisus in eam partem accepit, quasi hac lego iussus esset praetor usquo ius dicor per supremam ad ipsum

solem occasum, etsi praeco supremum paulo ante solis occasum pronuntiasset si iudices dimisisset. At his etsi Rudormo quoquo probatis mat. Iur Rom. Ι103. II 66 n. equidem adstipulari neutiquam possum. Namquocum mira hinc efficitur atque molesta eiusdem ro in utraque lege ro- petitio tum vero omni fido caro praeceptum M legis aliquando abolitum fuisse et logo Plaetoria restitutum. Immo quid rei sit Θrtissimo fluos ex Varronis de l. l. loco Suprema summum diei id a superrimo. Hoc tempus XII tabulae dicunt occasum esse solis sed postea lex Plaetoria id quoque tempus iubet esse supremum, quo praeco in comitio repremam proniantiari populo. Quo loco duo simul edocemur primum reapse abrogatam esse antiquam legem a laetorio ita quidem, ut pro solis occasu, quRe est proprie suprema tempestas, finis statueretur id tempus, quo suprema pronuntiaretur, id est teste linio H. N. VII 60 21 quo a columna Maenia ad carcerem arcem Uriichaius sidus inclinaret. o rospondent sibi haud dubie ' sol occasus suprema tempestas esto et id quoque tempus lubet esse supremum. Deinde autem Consorinum ut alias saepo ita hic quoque Varronem exscripsisse ut perso orodibile est ita orbis sed Oseeu Quoulentor evincitur: quae quidem cum Varroni optime conveniant, tum a Censorini consilio a lana sunt. Nam quod Iahnius utrumque existimat lege laetoria uti, qua domonstrent supremam non post occasum solis demum incipere, sed ex quo suprema dicta sit, immerit ad Varronem refert quod soli Censorino tribuendum est atque adeo crimini vortendum. Quid enim Ecquis sanui homo ex verbis legis hisce: Gol occasus suprema tempestas esto' hoc efficiat supremam post solo occasum esse, id quod plurimos indo colligero affirmat auctor Id si quidem quisquam credidit, saltem non hanc ob caussam credidit. Sed sive revera ista opinio latius patebat sive in scirpo nodum quaerit Censorinus, corte mirifice abutitur loco Varroniano ad difficultatem sibi ipsi creatam convellendam. Varrone enim ortum eiusmodi consilium plano abest qui ansa data advocabulum suprema diversarum legum de suproma diei iudicialis tempestato mentionem inicit. Quas leges in suum usum arreptas Censorinus cum ita ireter se opposuerit, ut pro vera argumenti discrepantia