De fabula togata romanorum accedunt Fabularum togatarum reliquiae scripsit et edidit Ioannes Henricus Neukirch

21쪽

planipedum. Nam ante Ciceronis tempora, quibus istud fabularum genus maxime excolebatur, nusqunm mimorum sit mentio, quum planipes iam

a T. Quinctio Atta, qui anno V. C. DCLXXVI.

sive ante Chr. n. LXXVIII. mortem obiit, commemoretur. Eius versum hunc affert Diomedes i): si Daturin' estis nurumi exsultat piunipes. Itaque vel id, quod Romani eo demum tempore, quo hae fabulae iam nu persectionem suam Venerunt, Graecum istud nomen uSurpure coeperunt, Statui vetat, planipedum uppellationem honeStiorem fuisse, quam mimorum. Num haud dubie recens scriptus rabulus, quas maxima quidem ex parte praestantiores fuisse liquet, siquidem ita alteras ab alteris distinguere VoluiSsent, etiam recentiore, id est, mimorum, nomine RP-pellavissent. Deinde vix quemquum intellecturum credo, qui praestantiores ex inimis planipedes nominari potuerint, quum in hoc verbo prosecto

nihil insit, quod aliquum praestantiam prodat, id quod, si hoc nomen inventum esset, ut aliquid

praestantiuS eo indicaretur, necessurium eSSet.

Neque ii loci, ubi planipedum fit mentio, eiusmodi sunt, ut Ziegleri opinionem probent. Donatum scribere, planipedium dictam esse ob humilitatem urgumenti uc vilitatem nctorum, qui in Senena plano pede uterentur, iam vidimus. Apud Macrobium δη) planipes impudica et praetextuin Verba iacere dicitur. Neque Ausonii loco niluto

Ziegleri sententiam confirmari, paullo unte demonstravimus. Denique parum credibile eSt, scriptores easdem fabulas, prout nut magis nut minus artificiose vel honeste compositue essent, trem

certa ratione inter ipsas distincturos fuisse. SM-tem Plutarchus loco posito eiusmodi distinctio-

22쪽

nem neglexit. Quod igitur ad huius fabularum generis praestantinin aut vilitatem attinet, sumere licebit, et planipedum et mimorum, proprie dictorum, ullos fuisse prRestantiores, ullos viliores. Planipedia a Diomede in sabulas Lntinas resertur, ut supra vidimus. Huius igitur argumentum erat Romanum; quod etiam inde eotligere licet, quod planipedes riciniati. 3, id est, veste Romana induti, actitabant. Porro pinnipes in Attae fabula, quae Aedilicia erat inscripta, Partes quasdam Iiabuit. ). Atqui haec Attae fa-buin, ut ex titulo eius apparet, et ex eo, quod hic poeta togatus tantummodo fabulas composuisse

troditur, togata erat, id est, .nrgumentum eius erat Romanum. Inepte ergo statueretur, pinni- pedem in ea nitos, nc Romanos mores reprRe-Sentavisse. Pertinent igitur huc ex Luberii aliorumque mimis ii, quorum tituli fabulas Romani argumenti produnt, ut Aquae cnidae, quam fabulam ex Attae togata eiusdem inscriptionis expressnm fuisse non temere coniicias, Augur, quo nomine Asennius et Pomponius Bononiensis fabulas eomposuerant, Compitalia, cui cognominem togatam scripserat Afranius, Lacus a Vernus, Saturnuli ad i. Fuisse etiam Graeci argumenti mimos, primum cum Reuvensio suspicari possis ex Diome-cle, qui, locutus de planipedibus, subitingit: ,, Si quas inmen ex soccis fabulas fecerant, paulati pronuntiabunt. In quibus Reuvensius, animadvertenS, Iocum eSSe corruptum, merito pro ex

soccis scribi iubet exoticas; locique, hoc modo restituti, interpretatio haec est: Si quas tamen

23쪽

poetae exoticas, id est, Graecas, fabulas composuerant, eas Pronuntiabant sive ugebant histriones palliati, id est, habitu Graeco ornati. Nain pallium Graecorum erat proprium. Deinde plures Graeci mimorum tituli exstant. Commemorantur Laberii Alexandren, Cnc Omnemon, COInx, cui cognomines comoedins Graecas scripserunt Menander et Philemo, Cophinus, Creontes β), Ephebus, qui mimus fortasse expressus fuit e Plii lemonis II et aera, cui praeter Novium pallintnruiu scriptor Turpilius

tia, in qua Scribenda fortasse respici potuit Sopatri Λε; U α, Scylax; u. Lutatii Catulli Phasma, quem mimum ad Mennndreae comoediae imitationem compositum fuisse coniiciunt 73. Quin igitur nonnullorum quidem mimorum argumenta fuerint Graeca, nemo profecto erit, qui iure dubitet. Iam, qune demonstrnvisse nobis videmur, paucis repeti mus. 'limus generale nomen erat, cuius species erant planipes et mimus proprie dictus. Nec mimus pinnipede nec planipes mimo pruestiantior erat; sed, quod nd praestantium nutvilitatem eorum attinet, et mimorum et planipedum alios praestantiores, nitos viliores fuisse sin- tuendum videtur. Planipediae argumentum erat Romanum, nonnullorum mimorum Graecum. PR-tet igitur, eos mimos, quorum argumentum fuit Graecum, mimos angustiore significatione fuisse; Praesertim quum caeterne quoque Romnnorum fabulae scaenicne, prout earum argumentum uul363 Apud Cliarisium I. p. 84 ap. Pulach. legitur Lab

rius in Creunsi; unde Creontes subulani inscriptam fuisse probabiliter coniecit nothius Comic. Lut. fragmm. p. 203, quem vide. - 37ὶ CL Boih. Comic. Lat. Damm. p. 269sq.; I berus ad Iuvenal. Sat. VIII. 186.

24쪽

Graecum nut Romanum erat, nomine distinctae reperinntur. IIuc necedit, quod ipsa illa nomina idem probant. Nam planipedia, quod est Latinum, significut fabulum Romanum; mimus, quod est Graecum, Graeci argumenti fabulum prodit. Atque ita Diomedes quoque rem tradit, npud quem linec exstant δ'): is Ροemutis drnmatici vel

activi genera sunt quatuor: Apud Graecos tragis R, comica, Satyrica, mimi en; Dpud Romanos pruet ex tuta, tuberniirin, Atellana, pinnipes. uuem locum consulto hic demum posui, in fine argumentationis, quia Verebar, ne, nisi exposita essent, quue eXΡοSuimus, prRVe intelligeretur. Quemadmodum, qui Diomedem exinscripsit, Rhubanus Maurus inde haec protulit: se Dramatici vel uctivi poematis species sunt qua

praeteXtatu, tubernn rin, Atellana, planipes ; quasi haec earundem rerum tantum alia fuissent nomina; quuin Diomedes significare vellet, hiis fabulas Romanas illis Graecis respondere. Factum autem videtur hac ratione, ut mimi etiam latiore significatione planipedes comprehenderent. Antiquioribus temporibus planipedes in fabulis togatis locum habuerunt, ut ex Attae Vereu, SuprR Iaudato, apparet. In palliatis sabulis eiusmodi nugatores, qui iocis et dicteriis populi risum moverent, nullas videntur habuisse partes. Saltem apud Plautum, Terentium et caeteros palliatarum Scriptores, quorum isagmenta adhuc exstant, huius rei vestigium prorsus desideratur. Itaque etiam apud Festum fabulae pro fabulis togatis positae esse putandae erunt in hoc

25쪽

1oco: isOrchestrR, Iocus in Senena, quo ni iten, qui nunc planipedes appelliintur, non admittebantur histriones, nisi tantum interim dum sabulae explicarentur, quae sine ipsis explicari non poterant. Sullae autem extremis fere temporibus planipedes illi u eomoedia se segregi re 'i nc ge- partitim suas fabulns ngere coeperunt. Argumenta harum fabularum, quippe quae togaturum

tebantur. Quum vero civitatis principes, ut L. Sulla ac paullo post eum Iulius Cnesar, talibus

nugis maxime delectarentur, non defuerunt, qui in iis scribendis excellerent, nec iam Romanos tantum mores, sed, Varietatem sectantes fabulasque pallinius respicientes, Graecos quoque Simili modo repraesentnrent. Iam hae Graeci argumenti sabulae mimi, quod nomen ultro se offerebnt, Rppellabantur; nec minus illas Romani argumenti fabulas, quae et ipsae re vera mimi erant, eodem Graeco nomine, quum prnesertim ullud Drtasse nondum inventum esset, VO re Coeperunt.

Quumque mimus et fabulam et actorem fabulae significaret, ipsos etiam planipedes mimos nominare non dubitabant. Duplex autem mimi significatio movisse videtur Diomedem, ut pari modo planipedis signiscationem dilataret. Nam eum fabulam quoque eodem pInnipedis nomine appel-Ι Ae, manifestum est ex his Iocis: se Poematis dramatici vel activi genera sunt quatuor: - npud Romanos praetextata, tabernarin, Atellana, pinnipes; et i): -Latinarum fabularum species tot fere sunt, quot et palliatarum. Nam prima speetes est togatarum, quae praetextatae

. 403 CL Diomedes III. γ 498 ap. Putach. , ubi ex vulgari loquendi usu animi pro planipedibus aliisque eius generis actoribus ponuntur. - 41 III. p. 487 M. Putach.

Dici

26쪽

dicuntur - . Secunda species togaturum, quae tabernariae dicuntur - . Tertia species est fabularum Latinarum, quae- Atellanne dictae sunt- .

Quarta species est pinnipedis, qui Graece dicitur mimus. Ab initio fortasse planipedias dicebant plauipedum fabulas. Nam ut Diomedes solus planipedis nomine eas uppellat, sic etiam vocabulum planipedia, quod apud Donatum Solum reperitur, posterioribus temporibus fictum Videtur, et recentius fortasse etiam est pΙ ani- pedaria, quod Jo. Lydus offert. Fabu 1 a crepidata, a Donato *i et Io. Lydo M) commemorata, ex Lydi sententia, quam Reuvensius i merito defendit, eadem erat, quae tragoedia. Ger. Jo. Vossius ), Gisb. Cuperus ε' RIiique putaverant, crepidatus et palliatas idem

significare. Porro fabulae Rhinthoni eue, ex auctoris nomine appellatae, ab untiquis scriptoribus aliquoties sit mentio. Haec ab ἱλαρο τραγφεια, euius auctor Suida teste Rhintho fuit, non erat diversa. γλανοτραγωδίαν Rutem et tragico-eomoediam qui unam eandemque fuiSSe putunt, eos recte censere arbitror. Tragicocomoediae argumentum erat tragicum, sed ita cum personarum, quae in comoediis introduci solebant, partibus permistum, totaque fabula tuli modo composita, ut risus potius, quum admiratio et commiseratio, moveretur. Exemplum huius generis

nobis est PΙauti Amphitruo, quam fabulam poeta ipse tragicocomoediam appellat I. Eandem fabulam ut fuisse putem ἱλαιγηραγορδίαν, Vel ipsum

27쪽

nomen efficit. Num quemadmodum tragicocomoedia est comoedia, cuius nrgumentum est tragi- eum, sic ιλαροτραγωδια nihil aliud significare potest, nisi tragoediam, hilari modo compositum, sive fabulam, in qua, ut in tragicocomoedia, res tragicae ioculari ratione repraesentantur; idquere vera lactum esse, testantur Stephanus Bygantius et Eustathius, quorum prior ε' :σαν, inquit, ,,πOHOὶ - καὶ Ῥίνθων Tαραντῖνος

γὸς τῆς καλουμενης ἱλαροτραγωδίας, fi ἐστι φλυακογραφία ' υἱὸς δε νην κεραμεως, καὶ γεῖονεν ἐπὶ

γικὰ καὶ κωριικὰ λή; in quibus δράματα τραγικὰ

καὶ κωμικὰ manifesto sunt ἱλαροτραπρδίαι, quemadmodum Plautus Amphitruonem suam ex tragoedia et comoedia commistam dixit i). Prae-

Amplitu. Prol. 51 sqq. - Cuperus observati. I. 10. , a quis non dissentit Osannus Analeci. crit. p. 70 sq. , Suidae locum tam perverse intellexit, ut inde eoncluderet, Rhinthonem fuisse poetam comicum, qui etiam tragoedias scripserit, ac praeter afuerit auctor 'ιλαροτραγωδίας. Νec minus spernenda eSt, quae probatur Hariosio in Fabricii Bibl. Graee. T. II. p. 32O, sententia Toupii Emendati. in Suid. T. II. p. 136 ed. oxon , ex Stephani, Eustathii et Suidae loeis positis statuentis, Rhinthonem et comoedias et tragoedias, non suus quidem eas, verum alienas, ιος γελοιον μετερρυπιεισμένας sive in ridiculum detortas, scripsisse. Νam δραι ατα τραγικα καὶ κωμικὰ sunt ελαροτραγέρδίαι, utque ἱ λαροτραγωδιαι etiam eae Rhin-stonis fabulae suerunt, quarum tituli adhuc supersunt. Comoediae autem in ridiculum non detorquentur; et tragoediae, Diuitigod by GOL stu

28쪽

terea irngi cocomoedia nusquam a grammaticis commemoriatur, saepius fabula Rhinthonica. Procul dubio tantum PInutuq ipse cum pauci SRimis, quo pertinet Lutatius Rchol insin βη , illo nomine hoc fabularum genus lippellarunt; grammatici contra usitatius, ni, nuctoris nomine deductum, retinuerunt. Accedit huc, quod etiam Rhintho Amphitruonem eo inposuitqunm fabulam PlautumeAprofisisse iunxime est pro bubile. Sophoclis quidem Ain phitruonem, ub eius scholiasta433 et Hesychio ββὶ memoratam, poetam Snrsitantem imitutum esse, in isti in Opinionem nemo Annus incidet; et ex Archippi Amphitruone Plautum suam fabulam fecisse, vel propterea non credo, quod Archippus veteris comoediae poeta fuit, quodque PrSus, ex eius Amphitruone servilii, in Plauti fabula expressi non reperiuntur. Quamquam non adversor Meineti ii sententiae β'), vix diversum fuisse Archippi fabulae argumentum nb eo, quod Plautus in sua tabula tractavit. Alio tantum modo,qune erat Veteris Comoediae ratio, Archippum eundem rem conformasse Rrbitror, ni quo Rhinitionem eiusque imitatorem, Plautum. Ac videtur sane et Archippus iam Rhinthoni viam

tur 47 . Minus vero etiam probabiliter statuas eum Aug. Guil. Schlegetio β'j ex verbis Hora

tu ridiculum detortae, iam non sunt tragoediae. Denique non necessario opus erat, ut aliorum subulas silii transformandas Kumeret, modo res tragicas ridiculo modo repraesentaret.

523 ad Statii Theb. V. 160. - 533 Laudatur Rhinthonis Am

29쪽

tinnis β'): se Dicitur - Plautus ad exemplar Siculi properure Epicharmi, podine Siculi Plautum

Num mnnifesto hic MeIenger pro Italica comoe- diu, quae dicebatur, nccipienda est; atque inscriptio cum fragmenio docet, fabulam a Rhinihonicii diversum non fuisse. Italicii en dicta esse Videtur a Grnecis, quod ea sola Graecii in Italia

inventu erut ibique maxime scribebatur. Vindicandam nutem arbitror scaenae Romu-nae labulum Satyricam; quamvis nituerSetur mR-xima pars virorum doctorum. Num nec per Severisimile est, Romanos hoc iam celebratum npud Graecos fabularum genus prorsuq intnetum relicturos fuisse, et exsinni veterum testimonia, istudeomprobantia. Atlienurus β-ὶ uuctor est, L. Sullum scripsiSSe Σαλυρικὰς κco ιωλας rῆ narc l

φων i. Omnes fere hic significuri putant fabulas

Atellunas, illius alia ratione ostendere ConnnS,

qui Atellanae Satyricae dici potuerint. Simplicissimum tamen est, Satyricus pro eiusmodi fa-

30쪽

bulis linberi, in quibus Satyri fuerint repra PSontati, ut in Griaecorum dramate Satyrico. Neque illud nos offendere potest, quod SatΠicne hic comoediae dicuntur. Num etsi plerumque irvgoediis potius unnumerantur, tamen naturn en rumtalis fuit, ut etiam comoediae diei potuerint; quemadmodum Plautus Amphitruonem ungicocomoediam iocose etiam tragoediam dixit ), atque omnino Rhinthonicae, quae a Latinis scriptoribus fere in eomoedias referuntur, n Graecis ἱλαροτραγ iuyίαι, id est, hilares trAgoediae, lappellantur. In utroque genere tragicae PerSOnue prodi-bnnt, utriusque nrgumenta comoedinrum insilirrisum movebunt; sed Sutyriene proprius Rccedebant ud tragieam severitatem, Rhinthonicne etiam scurrilitatem amplectebantur. Porro a Mario Victorino βε) Inudatur versus, qui unde petitus sit

haud dixeris, nisi eum Casaubono ββ) ex fabula Satyrica: Agite, fugite, quatite, Satyri.

Deinde apud Vitruvium legimus: se Genera nutem sunt Senenarum tria: unum, quod dicitur tragi, cum, niterum comicum, tertium Satyricu in. Horum nutem ornatus sunt inter se dissimili disparique ratione: quod - Satyricae - οruunturnrboribus, speluncis, montibus, reliquisque ngrestibus rebus, in τοπειωδη speciem desernantis. De Romani theatri senena Vitruvium hic loqui, si, quae antecedunt et quae Sequuntur, inspexeris, non poteris quin tibi persuadens. Quodsi in theatro Romano scaenam Sntyricam fuisse constat, probabile quidem est, Romunos etiam fabulas Satyricas habuisse. Postremum Horatius 3