Joannis Luzac Oratio de eruditione altrice virtutis civilis præsertim in civitate libera

21쪽

una tom atur Quae Virtutis Civilis explicatio magis confirmabitur, si singulas , quae illam perficiant, partes

ordine enarremus.

Sunt autem illae duplicis generis, vel ad animi bonitatem vel ad praestantiam ingenii reserendae. Ad animi bonitatem referendae sunt pectus candidum, ingenuum, honesti, decori praesertim amans item temperantia, moderatio, proprii commodi, divitiarum etiamuhonorum male quaesitorum, contemtus. Ad praestiuitiam inginti pertinet vis illa animo insita, quae vera a falsi, primo fere obtutu dignoscit decernit: Cumque vim illam insitam Eo 'ATio teste doctri Iam roman eat, rectique ciuis a pectora roborent, nativo isti acumini quod coeleste donum est diligentia tin coth, paranda rerum cognitiones . exercendis ingenii vitibus est adjungenda.Intelligitis facile , AUDITORES, quantum ad hanc ingenii culturam atque adeo ad perficiendam Virtutem vilem

22쪽

vilam prose earum, quae ab humanitate nomen habent, literarum disciplina Vesum, quandoquidem haec non una illarum est effracta, neque minus ad manimia nitatem augendam faciat, excitandam, paullisper hujus argumenti traetationem disseramus , donec singulas, quae:

Virtutem Civilem conficiunx Percensuerimus partes Bonus, inquam, civisis patriae amans nullus vere erit,aisisdem te in vita privata sit vir candidus, ingenuus, ve citatis cultor, fraudis inlaucus, iusti, aequi custos, hinnesia decori studiosus. Fuerant omni aevo, credite mihi, Cives fuerinit omnii Muo, qui se taberta tis publicae vindices, Tyrannidis os se jactarent acerrimos; sed quibus haec votorum erat sum,ma, orum arte mala an Mna parum intererat multitudisaei placere di putidissima assentatione sibi ad potentiam

honores vim aperire. Date mihi , quaela, talem quempiam, disertum hominem, Reipublicae callentem, popularem, at eundem audacem, inquietum, ambitiosum, novarum rerum cupibsim

23쪽

dum: Apud plebem , aequalitatis avidam, gratiosus ia-t In concionibus dominabitur Sed an civisis Virtute civili spectabilis e Neutiquam Demades erit a uisi aut tilina, non Cato aut Aristides. Nulla, inquam, AUDITORES, -- nulla est sine animitates iste Virtus Civilis. Qui natim ad bonitatem non erit factus, turbulenti Reipublicae temporibus adversarum sartium hostia erit injustus crudelis: Nec Ovitatis quieti Paecet, nec Civium sanguini, dum do rerum cum fila, sectione potiatur. Cujus itidem ingenuo pectori cander non erit innatus, qui intemperim, qui lucri appetens, qui potentiae avidus, iste an dissimulatione, an civilibus odiis, an turpi prensatione, ambitu, res suas agat, biiii curabit modo illas agat feliciter, Qvel Civitatis evadat princeps, via inter Irincipes saltem numeretur. At vero quid sine ingenii viribus Ma proficiat animi integritas, quando quod jam dixit a SAL Lusetius Parum tuta per se ipse probita. Egregia haec petaria

24쪽

dos sine acumine aliquora cultura ingenii periculosa magis erit quam profutura Sic enim vafris callidiorum artibus ludetur continuo; , dum astuto cuique discordiarum a Ctori, tanquam instrumentum, incautus serviet, ipse inceditae rei periculum adibit, alius fructum seret. Sin, ut judicio infirmus, ita animi quoque bonitate mi, nus praecellat, quodvis ab illo in civitate exspectes malum: Prava a rectis, justa ab iniquis, utilia a noxiis secernere nec curans, nec sciens, cuncta miscebit Civitatis ordinem, linses , judicia contemnet; neque ulla illi libertas erit, nisi quae in licentiam sit conum se. Hinc, Cives mei hinc illa Populorum, hinc illa liber ' rum praesertim Civitatium tabes, Discordia: in illud, quod apud LivIUM is animosus ait Quintius Capitolinus Consul, sine illud Urbis Romae venenum, Patrum ac nebis certamina, quando, qui in concordia ordinum m uise usquam esse vident, malae rei se quam nullius, turba rum ac seditionum duces, esse, M.

25쪽

Componite jam mihi cum isto tali Canulejo quodam aut Spurio Maelio virum vera Civili Virtute conspicuum. Natura duce justitiam in omni vita secutus, nec Patres od rit, quia Patres sunt, nec Plebem, quia Plebs est Sed su. perborum aequem turbulentorum, in quocunque demum Ordine censeantur, adversarius erit constantissimus lace rimus: Cumque, quantum sincera a fictis, externa saepe species ab intimis animi sensibus differat, nativum ejus judicium, varia rerum hominumque cognitione exercitatum, facile dignoscat, assentatoras publici personam aspernabitur, atque illius, quam Plebicolae appetunt , gloriolae mligens, rem Civitatis curabit, non ut sibi honori sit vel quaestui, sed ut is, cujus mens nihil praeter publicum commodum videt, quique nihil praeterea speret, nisi hanc generosae indoli gratissimam remunerationem, praesentissimum

holatium, vitae utiliter, laudabiliter actae conscientiam Quae in hoc meo argumento mihi dicatur Eruditio, quae Vittus Civilis, habetis, AUDITORES HONORAT IssDMI. Ad alteram selmoma partem progrediamur; &, quantum Eruditio consersi ad alenasini aliam Virtutem Civilem, praecipue ubi libet, est Reipublicae forma, paucis demo - ma stre-

26쪽

stremus. Vos me perorantem, ut fecistis adhuc, favore vestro prosequimini. Versatur illa, quam modo dicebam, Eruditio praeser

tim in scientia bonarum literarum, assidua lectione Scri-

Ptorum tum recentiorum, tum veterum, maxime Grae

corum, Latinorum, Graecorum, inquam, Scriptorum Latinorum Nam, quod de solo Vectone Quinctilianus, id ego de tota Antiquitate palam profiteri audeo; illum ad omnem laudem jam valde profecisse, cui Veterum libri placebunt. Nisi alia id evincerent argumenta, vel unum satis esset hoc, quod superato communi rerum humanarum isto, ad hunc usque diem evaserint superstites,in scripturis in omne aevum ita futuri sint exemplo normae, ut qui ad vividam simul blegantem illo. rum simplicitatem proximus accesserit, is optimus victor, sit, habeatur. Vulgatum est, AUDITOREs, quatuor potissmum in has re nostia censeti Scriptorum classes, Natarum, oratorinn, Philosophorum, ruis oricorum. De singulis ut dispintem, non exspectatis. -- Si hanc pro dignitate materiam tracti

27쪽

tractare vellem, Gn amplissimum atque amoenissimum eampum libero animo exspatiaris non clepsydram sed diem dicendo cons merum. Et quidem de rudemti veterum Poetarum semine, o Ama mirtutis altrice, alii ante nos tam copiose disseruerunt, ut hac disputatione facile supersederi possit, quandoquidem nulla perfecta est Virtus, nisi quae ad publicum bonum re, feratur, atrum idcirco illa animi aestantia, ad quam ex cellentium Poetarum usus calentra iuvenum format, inci, is ingenia, Virtutem Civilem complectatur. Unum, si vultis, sumite Romerum, qui ut cujuscunque pulchritudinis sons perennis est dicendus, ita thaxime prudentia civili mirabilis reperitur Ecquis omnium: vegetioribus id veritatem melius compositis coloribus d monstravit hoc, quod L IvIUS Jam diu observabat, quodque nos hodie etiam, Patriae dolentes vicem, moesti comprobamus: Factimem esseaumque rerum privatarum semper Uriere publicis consiliis Innar

28쪽

IIinc Trojam ante oculos proponite, unius adulterae gratia deletani, illinc Graeciae florem, ob unius virginis raptum , discordia tabidum, peste absumtum dii istam insani amoris aut pudendae potius lasciviae vim apud principes saepe viros cruentissimorum bellorum esse facem a

summo Poeta acceperit, quia mirecur proximo, quod antecessit saeculo, unius pellicis, solam hanc ob causam ad Anglos adductae, illecebris captum Regem Carolum Belgio 'ostros, qu' illum beneficiis , suo etiam periculo, deme. ruerat, sputilissimam cladem intulisse . Si vero ipsa aeterni operis materies pulctierrimum nobis praebet imbecillitatis humanae spectaculum, nec desunt Poetae Philosopho crebra orationis lumina a acutae sen-

tentiae, tinta cum arte vibratae, ut memoriae penitus haereant infixae. Unicam excitare fas sit Optima avispicia, o lunam Religienem esse, Patriae lataranti opitulari ullo dicto quid Virtus Civilis praestantius cfferre pos- . sit, equidem ignoro.Jam, ut ad oratores transeamus, quum eloquentia, ut TULLIUS ait, nihil aliudsit , quam copiose loquens spum-tias

29쪽

na, definiente post Aeschinem Catonemque QUINCTI.LIANO Orator sit vir Mnus, dicendi peritus, quid ad

excitandam generosiam Juvenum indolem magis aptum est quam adsidue perfectissima illa evolvere exemplaria, quibus edax pepercit tempus Nam, tametsi is eloquentiae abusus fieri possit, ut Oratorem redimitum corona de delibutum unguentis, tanquam corruptorem publicum, ex sua civitate jure dimiserit Romanorum eloquentissimus in suis de sublica libris, hoc tamen, qui Demosthenem, qui Is cratem, qui Ciceronem ipsum legerit, facile mihi dabit, nullam capitalium horam ingeniorum orationem ad no pervenisse , in qua non inveniantur vivacia virtutis emi, ira, quale ingenuo Pediori mentjque bonae, tanquam fe tit humo, in juventute concredita, Provectiyri aetate ubera rimos frustra sint prolatura. Atqsse ut dictis exemplum itidem non desit, quis deumum a philippicarum, sive Demosthenicarum sive Tullia. narram, Iectione unquam recedet, nisi ardentissimo Libertatis amore flagrans de infensissimo in Tyrannos aut ma- nos cives odio incenses usu haec intermoritura nunquam

30쪽

motus, is me hercle, Flambeus sit, stipe oportet, non homini sed pecori similis, omni vel itatis c inhri. tudinis sensu penitus carenti.

An de antiquis Philosephis hic dicam, debito, Ad

pers aut potius hostis, ut Platonem inter Graecos ignoret, vel Aristotelem, vel enoreontem, vel Theophrastum, aut recentior etiam aevio Esceditum, Phitarchum, Arria, hum, Marcum Antoninum , Maximum Tyrium, Julia, num Quis inter Latinos, ne Senecae meminerim, cujus scripta, non mores sunt Dei audi , - quis inter Latinosiinmortalem virum , quein primum ruinis laudare debue rem, M. ostrum Ciceronem rAbsit dicto invidia, AUDITORES: Sed insunt instarvo illi, de inmeris libello plura, quae ad amorem justi, aequi, decori, ad virtutem inprimis Civilem, pectus inflamment, quod generoso incoctum sit honesto, -- plura, inquam, in parvo hoc libello, pulchriora insunt praecepta, quam in spissis, qui jam quotidie foras prodi untur, hirlosophorum tales enim haberi se volunt) commentariis. Et di