Joannis Luzac Oratio de eruditione altrice virtutis civilis præsertim in civitate libera

31쪽

Et, ut ad Platonem redeam, qui verae Philosophiae princeps erit, dum literis suus constabit honos , quid G celsius aut dici aut cogitari potest, quam hoc, quo deci--inum de Repub c Librum eoncludit Ita coletidam esse justitiam, ut bota et i s ames simas , Deo immo tali placeamus Vel si mavultis aliud quodpiam dictum, quod ad Virtutem Civilem magis faciat, quid prudehtiusquam duo haec Platonis re reserenteres frCERONE, Ipraecepta: Unum, ut utilitavim civium sic tueant', qui mi bucae a Dirisum, ut quadramque agum, ad rem,

ferant, abuti commodor in suorum alteram, ut ratum est uxmis curent, ne , dum farrem ali am tuemur re haesideseraret: at enim . ite, A UDIT OREs, me ut Nerba addere, quae a praesenti rerum hostratis staticali na vobis non videbuntur: se inremm tutela Aprocuratis Reipublicae, ad utilitatem eram, qui commi sunt, non ad eorum, suibus commissices, gerenda es: qui autem particivium consulmi, partem negligunt, rem pernicio imam in civitatem in eunt, editionem arque sordiam i Seemo temt, ut alii populares, aut disse optimi cubasque

32쪽

videantur, pauci universarum me pud Athemenses magnae discordiae: In nostri Res . non solam seditiones, sed e fera etiam bella civilia , quae gravis se fortis civis, in Rep. dignus principatu fugiet atque oderit, trade

que se totum Reipublicae neque opes aut potentiam con sectabitur, totamque eam sic tuebitur, ut omnibus conuiuiat. Verum, si tot tantaeque in lectione Poetarum, orat rem, .Philosophorum, insunt dotes ad Virtutem Civ lem comparandam, quid de iistoriei erit dicendum, quando, quod vere olun SOPHOCLES in Oedipo c. Q Tyranno, vir prudens nova, quae jam seni, ex vete Dbas, quae jam facta sumi, conjectura consequitur, in qu dam ut ita dicam divinatione praesagite Ac, quoniam de bono cive formando haec nostra est oratio, quis mstium , AUDITORES, negabito tantum ad hoc valere omnis aevi documenta, quae Ilistoria, vitae magistra, in illustri ponit loco, ut, qui illam ignoret, humanitatem ipsam ignorare videatur V Quae si vera sunt, ut v rissima esse omnes conceditis, unum hoc addere eodem

Jure mihi liceat, ad istam hominum .humani ingenii

33쪽

eognitionem, quae legenda istoria comparatur, nullos magis facere quam Iistoricos veteres, eos saltem, quos ipsa laudavit Antiquitas. Ne de Graecis , Thucydide praesertim, Polybio dicam, quis Recentiorum egregiis sermonibus, vel utilibus,m ad Rempublicam gerendam

accommodatis, nec tamen e longinquo quaesitis, sentem ilia magis est conspicuus quam Livius, admirabilis adeo, me quidem judice, Scriptor, ut graviorem nullam, quam deperditarum Livianarum Decadum, bonae literae fece

rint jacturam e Sed quid ego in his moror, quando otium mihi hac

etiam parte fecerunt, cum alii, tum summus ipse HEM.sTER HUSIUS, quum ante hos quadraginta, quinque annos idem hoc, quod ego nunc tanto viro minor sulabpio, in hac ipsa cathedra munus capesseret; nuper admodum ille , quem ego, me saltem in Graecis literis exercitatum magis Praeceptorem , huic Academiae latatissimus fueram gratulaturus, Clarissimus WYTTEN B cnius ille Oratione habita de Literarum Dumaniorum iudiis ad mores emendandos virtutisque cultum conferendis hic vim, e cariam Historiae ad studium virtutis

34쪽

ex intimis etiam Philosophiae penetralibus cultissimo sermo, ne ita demonstrans, ut nihil cuipiam reliqui fecisse videature otio igitur Si patientia vestra, AUDITORES , non abutar; , quod restat, instituti memor breviter osten. dam, ad cultum Virtutis Civilis bonas teras ibi maxime proficere, ubi libera est regiminis forma Nam, ut multa alia, quae forte fortuna accidisse videantur, Qtamen sapienti Numinis consilio evenere, sic in hoc Divinae

Providentiae bonitatem maxime veneror, quod Veteres illi, quorum exemplaria versamus, seu Gracci seu Latini

e liberis fuerint,ivitatibus oriundi. Nimirum noluit Deus, Libertatem, quae omnibus virtutibus iumenta praebet, ex hoc terrarum orbe exsulare atque idcirco ex omni aevo nullos ad posteritatem perennare jussit Scriptores,

nisi qui utretque illa Lingua suerint usi, quae a liberis Populis fuit usurpatam exculta. Igitur duplex inde enascitur dos Primum quod, dum

Graecos audimus Romanos, quae utramque Rempublicam vel auxerint bona vel pessum dederin mala, si sapimus, ab illis ediscamus: Tum deinde quod ingenuos tales spis

35쪽

spiritus literis illi consignaverint, qui, hodie, in vi.

tima saecula inserviant tanquam igniculi ad amorem bbertatis alendum atque in generosis animis conservandum. De utroque bono videamus. Ac primo quidem, si, ut par est, potestatis ad unum

delatae impatientes simus Batavi, merito haec nobis Virtutis Civilis sit summa, omnes ab Libertate publica insidias propulsareri ne de Graecis narrem quod insignius nobis est, quam Bistoria Romana, documentum, quando is populus, qui ne secures quidem, Regii imperii signum, serre potuerat, quique Collatinum, quia Tarquinius dite, batur, iste meeerat, jam non Regem habebat, sed Im. peratorem, qui ea patrare animum induceret, quae ne Phalaris quidem aut illaudatus musiris cogitares suissent ausi 3 Rempublicam verbo retinemus reus a vero jampridem amisimus, sub Caesaris Julii regno querebaturae bcicaao: Qtii si Tiberii, Caligulae, Neronis, Domitiani tempora attingere illi licuissete , Respublica tamen erat Erant Consules, maere Tribuni Plebis, erat

36쪽

Senatus: - Sed quis Senatus e Is qui, cum Quaestor Imperatoris epistolam legisset, ne laiscere quidem contra aut turpissimis Intolerabilibus postulatis obsistere auderet; is Senatus, cui, peregrinis Graccatis oppleto, publica salus parum cordi erat, si sibi modo cuique esset bene. Regium nomen non sumebant Caesares; sed Tribuni Plebis erant, .sacro- sancti liabebantur Pontifices Maximi, Religionibus praeerant Censores , quem vellent S natu aut Tribu movebant Consules vel Consulum domi.nt, .summam rerum administrabant Imperatores,

militum favorem captabant honorum supremi dimensatores, , nisi quis Labeo esset vel Thrasea, singulos sui studio devinciebant. Felix nostra Respublica, si a tali tantoque malo cauta sibi semper prospexerit aut in posserum sit prospectura l

ista sunt. AUDITORES, potestatis ad unum in Republic dulatae mala: Nec ferenda magis inmoderata C timatium dominandi libido, quam ut quis Vatiniano, quod meretur, odio prosequatur, quid iterum magis proderit quam Graecam, Romanam II istoriam diligenter emtasse Quid enim, ut uno exemplo desumar, quid trocius a

37쪽

eius, quid inmamus cogitari potest, quam istud triginta, ut vocabimitii, Tyrannonam in infitices Athenas impe .rium Quod imme magis aut abominandum, quam Cri, viae caeterorumque nomen , qui hostibus Patriae suae, taeedaemoniis, odioso inprimis Pausaniae, parere male.bahi, quam aequo dure cium civibus vivere Quid contra praeclarius quam excelsa Thrasybuli virtus, qui, solus heblum his indicens, prudentia non minus quam fortitudine colaficietis, cedentes adversarios violari vetuit, cum cives civibus Aarcere aequum censesiet V vos porro, justi rerum aestimat'res, candida pectora qui omnem a populo oriri potestatem vere mecum sentitis, vos obtestor, an quispiam vestrum aeterna Patrum eum Plebe Quiritium certamina, negata connubia, negam

tam honorum communionem, nexos ob aes alienum, crin

deles Decemviros, mactatam a patre Virginiam, intolerandos Claudia Gentis fastus, Syllanam actionem, aut caetera tot tantaque Patriciatus illaudanda facinora, minerit, nec fateatur, pejorem etiam regio imperio audeorum in omnes esse dominatum Z

38쪽

Banc itaque alta voce de aperta mentesmsessus sentemtiam, placebo vobis, si qui hic adestis, Democratica Res giminis formae Patroni Atreum placebo etiam, si eadem ingenuitate, quam equidem non nisi cum vita deponam, coram illustri hac concione, ipsa veritatis conseientia animosus dixero, deterius nullum esse quam populare istud imperium, istud multitudinis imperium, inquam, sub

quo nec sincerae virtuti potens invidia, nec fucatae, litiae inmerita unquam defuerunt praemiae Stupetist lividum me arbitramini virtutis vestrae obtrectatorem l Sed, si bona fide agitis, ut vos agere lubens crediderim, Historiam, precor iterum, legatis Graecam, Latinam .

Athenae mihi aderunt testes, aderit Roma Spectabitis, ut CORNELII NEPOTI (8 verbis utar, palam acrem, sus cacem, mobilem, in potentiae ita adversarium aut invidum, ut bene de Republica meruisse validissimum aliquando esset ad damnationem argumentum Spectabitis civitate pulsos justissimum Aristidem, sortissimum etiamonem, prudentissimum Cononem, moderatissimum' motheum; in vincula conjectum, miserrime in carcere

39쪽

pereuntem illum ipsum Miltiadem, cujas virtuti non Attica sola sed tota Graecia libertatem suam debebat: p ctabitis capitis damnatum Phocionem, virum optimum, e jus morientis ore vera haec vox fuit emissa Talem ex tum Phrosque claros viros habuisse Athenis Spectabitis exadverso leonem, cleophontem, Hyperbolum, Ephialten, homines seditiosos, mentes, audaces, criminosci, turbulentos, improbos in Rempublicam, Plebi vero gra, tissimos, cujus quippe levissimam favoris auram turpissima assentatione odiosi isti Demagogi aucupabantur. Specta. iatis, ut paucis cuncta complaetar, summam concionum inmeritatem, populari invidiae cedentes cives clarissimos, pendentem a pessimi cujusque consiliis civitatem, iubiis eam salutem iis creditam, quibus nemo sanus rem priva, tam tradidisset administrandam. In citandis e Graecia exemplis nimius forsan quum fuerim, de Gracchanis aut Marianis temporibus, de Legibus Agrariis,

de Largitionibus, de Ludis de Frumento plebi dividendo, nunc quidem silebo, neque dicam de sacra istam sancta potestate Tribunorum Plebis, qui, ut praeclare Livius C

40쪽

micat, feras per a mattitudine magis regebant e quam regetant. In multam noctem, si de singulis agerem, pr irraheretiir sermo, AUDITORES HUMANIssIM Unum addam e hanc orationis meae partem absolvam omnem omnium aevorum istoriam constantissimae hujus veritatis e magistaeam, de qua, si non mihi, CICERONI meo labiem fidem habebitis, homini in Republica versatissimo tuum nempe, qui in rebus civilibus Io ex errare imperitae multitudinis pendet, in magnis viris messe habendaem.

At vero interrogantem audire mihi videor, quae deismum, quando neque unius, neque optimorum, neque universorum dominatus Placeat, - quae igitur, veteris

Historiae documento, optima Reipublicae forma sit habeo dae versectam etenim, opinor, in hac rerum humanarum conditione nemo sapiens sperabit Optima Reip. forma nisi magnitudo imperii eam regiae potestatis admistionem, quam desiderat Montesquievius, aliquan- do postulare videatur optima Reip constituendae forma ea est, quae prudenter ex Plebis atque Optimatium imperio ita se temperata, ut neque Populus de summ, Remis

cio D. - Iib. I. cap. IS.