장음표시 사용
231쪽
te definitur qualitas esse, secudum, qliam quidam dicuntur uuales: in quattuor diuiditur species. Prima est habitus, dispositio. Habitus trib cipuis modis acci itur primo pro opperiectioiae, seu forma, quam quomodocunque res habeat & sic accipitur in illo axiomatri decuo alibi diximus, priuatione ad habitum non a tur regressus. secundo pro ucste, seu indamento,atque adeo pro ultimo praedicameto,quod dicitur habitus, cuius abstractu est, vestis,seu indumentum:tertio pro 'italitate disti cile mobili tentiae operativae superaddita dite iacultatem. promptitudinem ad operat ultim 'atque it sumi-tur ab A. istot hic dii positio etiam tribusn axime modi; sumitur primo pro quacuque collocatione, cu G. cii natione partiri, que secundii locum, siue secundum PD-tentiam,seu virtutem si uescc duin sormam, iuxta doctrinam Arist . Me texti . secundo pro tu .ilitate, quae est gemis
ad trabitum terito modo supra dicto sumpti in , si ad disposuionem: erito item modo itura dicendo sumptum d in hoc sensu dispositionem accinit Ar tum et Physt: ex. Imcum docet, habi: umife disposicionem persecti ad optimum, id est na irae iam pertera ad persectam operationem:
definit enim ibi Arist ii in babitum operatiuum bonum. tum in cap. dein ira ira te, cum docet, omnes liabitus este dispos mones, :ed non econtrario tertio pro qualitate facile mobili determinante, Hrladii vale potentiam ad operandum sic sum
iurab Acili. hie. Secunda est natural . pOten ia, impotentia, per potent ram, quam uuipliciter accipi decet Aristo. . et .can. I cc Me cap. i. intelligit idem Aaristote. hic connaturalem qualitatem peri crina institutam ad agendum, siue ne cetiari. ,sue libete: per impotenἰ iam autentui in ellis it meramilcgatoinen stilla riuationem uitentiae sed positiuam mei tiam, seu cinnatura lena qua inalem per se prisoti miti tutam ad agendum, imbecillum tamen, ex quae facile impediri ossit, ne suum actum caerceat Tertia est fatibilis Qualitas,&passio patibilis qualitas
hic et itur,quae diu durat, ut color nati i ii passio quae cito tranfit, ut rubor ex vel undis, o pallor ex metu proueniens
i si ape habent significationes , ita hie ab Aristor coniuncuntur licet quida sormam a figura in eo distiam ant,quod Dema dicatur figura non quicunque, sed qui in re aliqua naturali quanta figura vero, quae inquantitare secundum se est. Recte
autem n gura ab Euclide lib. t. des. . definiture se,quae , aliquo, vel aliqui b. terminis comprehenditur, hoc est quaruitas permanens , quae sola fimpliciter dicitur Quantitas sumpta, non, ut quantitas ed, ut unica, vel pluribiis lineis , vel superficiebus in te iv formaliter se virtualiter
inter sedistinctis circumscribitur . quod totum est quid hostiuum, A in modo afficiendi subiectum cum alijs qualitatibus
8s sunt quidem qui has quattuor
iton veras specie ted modos accideritalesi ualitatis esse conten d int sed di senii reaba scogimur es cum aliis asserere, luat: iatem in praedicta tu altitor membra, tanquam in veras si ecies non atoma , sed
subalternas,ada virdio uni uocEcliuid::&quidem, ita, ut omnes inter se non o luto fhristialiter, seu virtualiter, sed etiam
realiter distin nrantur.posita illa huius diuisionis ratione, luarii optiniani iudica nius, i scilicet qualinas ad subitam ram vel per se primo in O: erando, vel solum in essendo complendam te perfici endam ordinetur. si per se primo in operando. veluti ci naturat: ,1 ab intrinseco, ac prina oconiti tuens rem poterit tam operari in ra
naturalem potentiam, in potentiam:
est sit superaddita potentiae in emimae J-
am determinans,a: it ad irritalis ad per
duriuo sic constitua habitum, o dii sontionem .si vero solem inessendo, velit rat: o quantitatem alta. tuo, vel ali ciuibus t et
minta complehendens sic constituat miniam, fici iram vel sit qualitas alio in
do ornans coiit eruans, aut aliter astficiens
substantia n. c sic constituat patibilem inalitatemn passionem. Non hunc tame Arist sed alium in his speciebus enumera dis ordinem sequitiir sumptum ab earum perfectione ideoqiae duplici fingulas species nomine appellat, quod fimplici casereant. Nec dispositio tamen & habitus inter se dit ferunt, nisi accreentaliter si habitus sumatur proqitalitate dante potentiae facilitatem in operando iam perfecta, li-spositio vero pro eadem qualitate incoliata, A nondum peii cci licet differant essentialiter, filiabicus tu matur, vical tum
232쪽
est, dispositio vesi pro ac lasecundo poteriae, vim rerdum sumitur . D taenus aut Eliabitus il esse dissicile mobilis. io sitio veri facile mobilis di ferent ..ic se,Vela .c dentaliteram, si pacliculae . .: ficile o facile indicent solum maiore minore uedissiculiatem,aut facilitatem: ere ecntialiter, si eaedem particulae ita sannantur, Ut qualitas difficile mobilis dicaturalia quae te eu natura sua Edet a princis ijs, sta
au: is, quae Per se te natura dic cile re-ti oueri potiunt, etiam: per acci iacia ccntingat tueritum , ut facile remoueantur; qualitas vero acile mobilis dicatur illa, quae per se, scii natura pendet a principi; , se ut causis, 'uae per se, seu natura sua facis remoueri possunt, etianas per accidens interdum contingat,ut dissicile remoueintur. Nec item naturalis potentia ac impo-tcntia , nec patibilis qualitas , o pallio quam Ari: l. inca de qualit .eatenus, negat esse qualitatem, quatenus non deno minat subiectum tale simpliciter, sed tantii in ad breue tempus quo durat inter edisseruuit nisi accidentaliter Forma vero, figura linter se confunduntur, licet aquibusdam distinguantur, ut diximus . 3. Proprietates, seu attributa qualitatis ab Arist. in cap. de qualitate,tria nu
Primum est habere contrarium scimest ius cipere maris, de minus: quorum eu trum omnii, aut solis qualitatibus conuenit: tertium est, ut secundum qualitatem res sim: les, aut dissimiles dicantur: quod
Arist dicit ese maxime proprium qualit Rium .il. tellige fi sermo sit de similitudine, cedissimilituGine roprie, presse dicta, o aptitudinali abstranente ab ea, quae est
secti dum speciem,se: naturara, ea,quae east secundum intensionem, i remissionem seu secundum gradum qualitatis. Atque uac deiqualitate.
st Relatio incommnni nihil aliud
est, quam ordo, seu habitudo unius ad alterum , diuidita in Relationem reale, dbratiotiis Relatio realis diuiditur in ciea in ex increatam creata in muttia ,ckio mutuas Plinit tuae in clationes aequi Paratiae, seu eius in ratiotiis eodemque n. domi rem denominantes c dis qui paran- viae,seu diuersae rationis, diuersoque nro do ex taena dei iniiunxntes Jk hae rursu indigniores, qui dicuntiu e. iam superioritatis,&suPei Positionis,d superabundant Le
ser oci tri , soro sitioni , c defectus. sed celebe ri: naris te attonis creatae di i
talem Relatio praedicam talis dicitur.
quae dite te porit .it in praedic mento Re ilationis traiiscendentalis, ruc non dit voce
ponit in praedicamento elationis, siue deinde ad plura, vel etiam omnia praedicainent, siue ad unum tantum ne ineat, i cet uidam eam , quae ad virum tantium Pettinet,non transcendunt alem, bd specialem api client. In Ar haec autem duci Relationum genera multa solet:it alligaari diserimina;scd duo sunt praecipua, suppositis tamen in omni relatione praedicamentali communibus omnibus conditionibus, ad hoc,ut aliquid directe in praedicamento ponatur, requistis, ex supra ex plicatis, quae non in omni, sed in aliqua ta- tum relatione transcendentali repeti utur. alterum est, quod relatio praedicamentalis in eo, in quo est, nilail aliud prestat nisi quod illud formaliter refert ad aliud consequenter, est putus respeetus relatio aut transcendet italis praestat et aliquid aliud ek consequenter non est pii rus respoctus alter si est, ii relatio praedicametatis respicit terminum sub rone puri termini, Ieu praeci se, ut terminum relatio aut transcendentalis no respicit term hi a subicine puri termini, se uir ici se, ut terminum, sed sub aliqua alia ratione, vel ,ut estectum, s. velit cam,vel, ut obiectum, S c. 6 infre. Ques aptida liquos est, alia relationi, diuisio in relatione scala esse et relatione secundu dici, si in alia,c Π6 portita, et rectic6iter accipitur,eadem est cum diuisione in relationem pra dicamentalem quae cirscina esse, quia vitali est praci ei cui totum sutia esse totaliter est ad aliud, A relationem transce: leo te, tuae de seditidici, quia dicitur, seu explicatii inordineia aliud , ad quod lata uno i ita sertiit vitalis est praecis seeundi m totum.l uel elotaliter acceptum. quam iii aliqui per elationem secuti Isim eue intelligant quacunQ relatione ea ', per relaeti curem versscit indici rclatione Oni : alij Per relationem secundum esse intelligant relationcm, cuiri re lem, tum altonis, per relationem veri iecundum dici, nominationes quasdam e i secundum nostis concipiendi riduuntur' inquist, atrii reb. du cccipit. tu . I et pileantur in orci
233쪽
ne ad aliam etiarns illam ad illas di
eant habitudinem neque te alem . neque ratiotus cuiusmodi tamen de Imnati ne nullae sunt, nec esse ullae poliant. Alia ratione relatina omnia diuidet Art.
G Primum est eorum,quae dicuntur secundum unitatem, O numerum, hoc est cundum conuenientiam extremorum in ter se,quae specificative sumpta est,quaedam virtualis unitas modo supra explicato, ubi de unitate i disconuertientiam eorumdem inter se , quae specificative sumpta est, quidam virtualisnumem , seu inultitudo- Secundum est eorum,qnae dicuntur secundum potina m ac tuam, lassiuam, actionemque, bc passionem immo εα quae dicunt ili secundiam priuation Iupotentiae,ut impossibile, innis hile. Tertium est eorum, qua dicunturadaialia, quin alia dicuntur ad ipsa, ut mensurabile, scieste, Mintelligibi e quae dicui ilirat aliari quia alia, hoc in mensura, scientia iam intellectus dicum tu ad i
Quae diuisi, i ita est adaequata x quae ad primum genus pertinen , Partim
realia sint , i rutius realibus , partim rationis , inenti huk rationis in rex
Ita , pani in praedromentalia , partim illis analoga, quae ad secundam e
nus, partIm item rea ra sint, parii r1-ti nis, αλ a. omnia sintdranscendentaliae, quae ad tritium omnia sint rata
28ae meae a dissicultas est de relatione praedica mea tali quam omnino asserendum cst dari: sta,v v quomodo detur,&cuiusmod sit, rubet intelligatur , tria
biectum, sui runda aere tum dicitur illud, in quo est relatio quod interdum est immediatum, pruximum, via medo respecti n militudinis in albedinae: interdum mediatum. Ad rem ut viri, ut paries, in quo est hiuuimodi albeLIO.. Non seniper aut ni subiectum, sei sundamentum pro Trinum relati Drus praul ea mentalis est accidens, sed potest et i .im esse substantiae semper a In ea n Iu r
lationis est unam , non autem duplex ita , T relati secundum esse , in , fit in subiecto secim d limesse , , ' in te mino ut male quidam tradiderunt'.
Terminus dicitur id, ad quod Mitio essordo se habitud, ita , ut quom adm dum relatio e id , quod ad alierum:
sic terimini sit id, ad qii d a rerum. Deliet aliti m terminit et uionis praedicana et atri lem P rei se rexis queiad iram
cstentiani. realiter distinctus a sit bieeto seu futida mento proxi molestia cin44, siue
deinde sit praesens,si uer raeteriri is, ille uiati triret, siue etiam tantum pollibilis.
Ae relatio quidem praedicamentalis principaliter . . simpliciter sic dicta idest
praesen seu actu existens , sumpta adae quate secundili omnia sine quibus in telligi necivit, hoc est , iam secundum id, quod dicit in recto, seu intrinsece,&estentialitentum secundiim id quod dicit in obliquo , seu extrinsece in terminatiue , trauersaliter requirit terminum actu existentem: relatio autem praedicamenta is minus princi militer,in secun dum quid, seu eum addito sic dicta, idest, nou praesens , seu non acta existens led, vel praeteritet,vel futura, vel pollibilis;&mlatio praedicamentatist rinci liter &simpliciter sic dicta, idest, acetu praelum
seu actu existenu, ampla non HlR NI esecundam omnia , fine quibus intelligii equi z,sed praec rei inciseidum id quod dicit in recto, seu intrinsece, essentialiter non uniuersaliter requirit terminum ictu existentem . Ex quore te inscras, quam
vertim est discrimen inter relatine: , transcendentalem, Maedicamentalem Dipra a nobis indicatum , tam falsum etzse, Pr a recentiori biis stibusdam arser tu afimentibusrelationem πMiscendet talem pos aca exitares sex uixdum t praeclse,quod diei in recto,seu intri de-ce, essentialite ad ter manum, non actii existentem, sta, vel praeteritum, vel futu-rrum, terram tantum poesibilem, praedicam talem non item : quorum neutrum uniuersaliter, sed tantum indefinite v rum est ubi vero terminux non est realis quoad suam essentiam, ut dictam est sed rationis, 'εcet postii esse relatio realis iccusauit in id , ouod in recto, seu intrimece &ericulta lite dieit. non potestta
Quemadmoctum . hi non est distinctio reali sed tantum virtualis, non potestes.se relati realis smplicitet si dictae, sed
234쪽
tantum virtualis. Ac licet nullus te
in ut sit de intrinseca rationes mali,
se essentia re sationi : est tamen ali quid necclladio requisitum . Tanquam complement ni extrinsecum, sine ubi latio , nec inteIligi , nec est e ser maliter potest . Et quemadmodum intrin-
feea ratro malis, seu essentiareIationis lxquate consisti m eo, quod dicitur in recto, te directe etiamsi extrinsece requirat etiam terminum, ita intriv- seca ratio Dr matri, seu essent interminiadaequale consistis in eo quod dicitur in obliquo, seu indirecte etiam extrinsece requirat etiam relationem, di ab illa inter lam,ut a Brma extrinseca, denomin e
natio sendandi interdit in sumitur inata quate . e consuliditur cum unda nucio proximi, i interdum adaqua te rac sic dicit rationem illa αν , ad qua in necessario consequitur in funda
ei id, quod est iuri dammam proximum, lac etia in id, quod est terminus Mai
alio similitudinisci aliqirando diuersae, ut albedo, 3 nigredo, inter quas es rela- iis distini illiu uitiis de quando emen 1
deui rationis in utre que extreanora piscatur per unis Mem,sed ure tua leni supra explicatam, non quia Brmaliter si huiusmodi ursitan . sed uniae est illa natara, a quam huiusmodi unitas Diu et lai . turo quando verri est diuersae irpi: leatur per numerum , seu multitudi-nem , non quia formaliter fit nurne
tus . seu multitudo . ea qm est 'lae
naturae , seu potvu illae naturae , ad quas non unitas praedicta, sed austipti citas illi oppoHa conlectuit M. Atque ita explicatur rata fundandi ut relationibus pra dicamQuaelibus . Incir scendentalibus autem nou sem-r est ratio fundanis distincta a rela -
Nis r isterdum Lamen ca , ut cum generaxio activa dicitur rario , cur atris
didatun etiam illa praetci ita, Pa- , & passiua , cur aliquis dicatur α-tiam illa praeterita , filius; unde colligas aliquam Mationem transcendentalem requirentem rationem fundandi
posse es: actu qua inuis non acies, sit eius ratio iodanai Mod aliquando
fheriis. Semper ver fitis renda merit proximo lin termino relatronis pra-
dieamentalis , necestario ponim rat: γlaudandi ad vate sumpta , d con sequeriter resatio psa praedicament Irt. In qua licet distinxti possint ea inaeo respectus ad subiectum,cli esse, ad , seu re structus ad terminum rimen esse, impe tinet ad ipsam,ut accidens est,eM,ad, ix praecise relatio est . ubuio , Quam ob rem recte Aristoni capcada Irquid relativa praedi ea mentalia clari mi esse illa, Eum lUe ipsum est ei se . ad aliquid quodammodo se tabe re,hoc est,quorum esse larmaliter in hoc eonfisiit, ut sint quid res elitrumaea Il-
qaid, non quomodocunque, seu certo quodammodo,uempnita, et quatenus talia sunt priaecne verbi gratia, duo alba similia at alba fimilia praeci se, se ut reduplicant rationem si uult udinis , quam ha
beii in albedine , non aurem rationem accidentis, velentis, vel aliam cum iusmodi similitudine identificatam, aut et nam in humi modi simit studiner, si omnino adaeqitate,&non praecise sumeretur,ini clusam, sint quid pure respectivum atraliquid tam iram ad purum terinimi TR per hoc enimi sumositis eo inmunibus concilionibus, ad lioc ut timuid directe in pnadieamentis ponatur, requisitis, sura
den itiiu.cu driserre putauis ab alia , . quam ibi .lom, ex antis uis atair, his ver bis in aliquid talia dicuntur' uac tanque haec ipsa qua sunt, aliorurn esse dictu . ur, vel quomodoli bc al toad alteram, tu ae
delinitio conuenit omnibiis resaliui mu uis, ita etiam explicari possit v conuiniat solis praedicameat alii it .
Neque cro illa tantum 'propria relatio praedicaro ratis, qii d citur secundum unitatem, ut simiἰrvi n&aequalitas sed etiam, quae dicitur se-- eundum ma merum, seu multitudinem vi diisimilitudo, oc i qmsitas. Scietera modo fit realis, d habeat alia ad relationem praedicamentalem dilui sit Nunctamen est relatio pi dicament Iis,sicut nec transcendentalis, me Perilit,
secundum suam essentiam inrmaliter sumptam esse in labiecto, seu fundamcnto,&non illus maliter consti em λ
235쪽
denominare relatiust. Distinguitura sit relatio ptedicarieti talis subiecto, seu fundam ρtosito proximo, n6 realiter,scua parte rei sed formaliter, seu virtualiter tua. Nec ulla fiue prs dicamentalis, siue rascedet italis relatio termittatur ad relarionem
sibi formaliter opposita, sed ,vel ad absolutum, vel ad relati uia quide, non , ut relati usi, sed ,ut terminatiust relationis ad ipsum, ac proinde, ut ab lutis. Neque repugnat, sed omnino admittendu est, una relatione praedicamentale fundare aliam', seu tanu relativum, alia relatione Brinaliter se virtualiter ima se distincta, referri ad alia mee vlla hic liet absilia ita te processus in infinit si Et sicut multiplicat tir relatio, sue praedicamentalis, siue transcendent a
lis specie, ad multiplicationem specifica
terminorum, ut termini sunt: ita multiplicatur numero ad multiplicatione numericam eorundem consequenter relatio Fili j ad patrem, matrem non una, sed duplex Vst, o quidem specie diuersa. Summu autEpraedicamenti relatiotiis genus , non du plex, sed unum est, nempe relatio praedicamentalis in c6i, cuius terminus, ut terminus, non nisi reductive ad predica inentu Relationis pertinet, tau extrinsecti eius complementum. Nec dantur in eodem elati iniis predicamento relationis nisi in uia citae, si per mutuas intri ligatitur , ut coiter intelligi solent relationes reales,seu essentia realem habentes in virmiter minoi, tibi correspondentes data turtii et non mutuae, si per non mutuas intelligantur relationes reales quidem cica essentiam reale habentes in utroque extiem . sibi correspondeutes, ted ii altero tantum extremo actu extitentes.
Ac licet nulla nec abiterno,nec ex ta e detur, aut dari possit relacio realis in Deo ad creaturas, 'uq scentitas a parte rei distincta ab ipso Deo,aut aliquid, qtioDeus ipse depindeat, aut quo iudi geat, aut a quo
pernciatur: recte nihil C. niuius multi Pa tres,&alleologi docerit, multas, tum ab tertio, itian ex Ie dari in Deo relationes reales ad creaturas, intelligendo hino re- Iationes formaliter, seu virtualiter tantua Deo distingui Sed nulla ipsarum estim dicamental, quod idem uic de relationibus creaturarum ad Deum haut transcendentalis, adola,vel plura predicamenta. vel et ad unum ira pertinens direct , vel
ad latus, sed lautum reducti ac quamuis aliae sint analogice similes relationil, praedicamentaliburi ut relati oties primi perfectionis dissimilis , seu diuersi a creaturis
quibuscuius possibilibus,quae illi ab aeterno comi en iuna; ok relationes coeat silentis, praesem propitiqui. nexistentis, que ei de ea Pe conuenilint . alte sint analogice similes relationiblis illis predicamentalibqus ad omnia, vel plitra predicamenta, vel etiaad unum tantum pertinent directe luel ad Iatus; et relationes intellecti ut SP intelli gentis, voliti iri,ci uolentis, quae illi ab
terno conueniunt; relationes creatoris, eon seruatoris Domini,quae eidem ex le: ..pore conueniunt.
svo Proprietates, seu attributa relatiuorum quinq; ab Aricinc ad aliquid alie
Primum est,hse contrarium,q. de contrarietate proprie dicta acceptum, ut accipit Ar. in omnibus, sed quibusdam tria rei liuis transcendentalibus conuenit. Secundum est, suscipere magis, S minus,' itequi biisdam in relativis, tum praedicame- talibus,tum transcendent a lib. cc uenit: sed his per se, it Iis per accidens, ratione fundamenti, qj aliqua ratione mutetur, siue per
veram intensionem, aut remissionen a siue
per aliam additionem, aut detractionem. Tertis est diei ad conuertentia inci quodici est praedicari couertibiliter , sed explicare se mutuo, seu unum explicari in ordine ad
aliud ,ut eum de pater , est fili l 'ater id Ἀ-liu Patris filius atque hoc, vi proprium
quarto 5, omni b. relati uis . sine praedica-uientalibus, siue transccnden talibus, non
in abstracto, sed in concreto unipti, conuenit; licet non semiere en catu, a m-terdit innovandum sit tu men au correlati utim explicandum Itaque concretur Se abstraciunt sicut non lunt vere correlativa, ita nec vere dicuntur adco uertentia.
Quartum est, esse simul natura simul autem natura dicuntur, inquit recte Ar .cat'. de simul, quaecunque qui deni Duuerdisturlecundum eius quod est esse conseque Gia
quaqua alterit. L. AEllii sit, ut Indurpio, de dimidio . quarum condolium priorvo rc strini si ad eneti incipaliter, A simpliciter sic dictum, seu praesens, sed e I tengitur etia adii aeterit uir, suturum 4 possibile me ita, intellige da ert, ut Sua Indisserentiate meo is est, unum relatiuum, in eadem necessario debeat esse alterum;
236쪽
inde utrunque in eadem, fiue unum in una alterum in altera dimerentia temporis st. Conuenit autem quartum hoc attributu, tum omni bus relativis praedicamentalib. tum etiam quibusdam, licet non omnibus relativis transcendentalibus Quintum est esse simul cognitione, dc definitione, ita scilicet,ut in cognitione, definitione vis nius relativi artingatur alterum corre latiuum,non quidem sumptum formali-rer, sed mater alite viam minus eae quod omnibus relatinis siue praedi ea mentalib. siue transcendentalibus conuenit.
st inique ex his tandem intelli mi potest, quomodo relatiuum ab absoluto dicierat. sicut enim relatiuum dicitur, quod est ad alterum, &consequentertion est intelligibile, nisi eum habitudine ad alterii
hoc est, ut paulo etiam clarius rem explicemus, quod actuum esse necessario re qui iit duo, non tamen evaequo: sed ita, ut unum sit illi intrinsecum c essentiale, alterum fit illi extrinsecum, necessarixtamen requisiciam ut ex insece complens, terminans id, quod est illi intrinsecum, d edentiale;quo fit,ut non sit conceptibire secundum victu ,intrinsecu, Messentialiter dicit, ni I simul, m ipso in recto, seu directe concepto, coticipiatur in obli- quo seu directe, etiam illud alterum
quo extrinsece,completur,ac terminatur:
Sic 'solutum dicitur,quod est ad se non solum negative, idest,non ad aIterumuxdet a positive, idest, habens secundum
se, ut tale est,repugnantiam cum habitudine, ad alterum. Quod autem secundum
se non est ad alterum, non tamen secun-dum se, ut tale est , habet repugnantia meum habitudine ad alterum, ut ens in c6muni non est proprie absolutum, sedat strahens a ratione absoluti 5 relativi, q-bus contrahi potest , quamuis non desint, qui ab soliatum vocent, negative scilicet quatenus non est ad alterum Interdum tamen relatiuum sumitu pro pure respectivo ad purum terminum, quod solis relati uiam edicamentalibus ex diciis conuenit abloluturn vero pro eo, quod licet stud respecti minii non est tamen pure est e clivum aditi ruin terminum, sed aliquam etiant ali m rai .es' ticludit,vel cauli, vel effectus, dic quo tensii dici solet re-- latina transiuendentes in elle Lartim relativa, partim absoluta, hoc est non esse pu-HieIatiux, sed praeter rationem relati ut, ut sic, includere etiam aliquam aliam rationem,ut dictum est s91 Sex ultima supersum predieam ta Sed de actione. passione satis dictum est libro superiori,ubi de motu, ubi de
Duo tantum adiungo.Alterum est actio lnem constituentem peculiare praedicamε tum videri communiter sumi potius acti-ue pro causalitate agentis quam passi uel pro dependentia effectus ab agente loco citatomplicata:licet hoc etiam posteri
ri modo constituere possit peculiare praedicamera iam Alterum est ad praedisa memtum actionis pertinere quamcunq. acti
siue coro ratem,sue spiritualer sue substanti alam, sue accidentalem, sue successuam, siue instauraneam, modo habeant alia, ad cns directe in praedicamentis ponendum requisita. Idemque proporIirina
liter dico de passione respectu praedica moti passio, is, io m. -
s L Vbi dicitur illud per quod respis
de tui ad quλsti Ditem iactam per Ubi, dc nil ut allucit ruta iter est,nisi id, quo ali
quid extrios ce deno ininari potest esse alicubi al, iii alit in , al, eo, quod sit alicubi ut in loco, vel vi in spatio, definitive,
Atque hoc est laninaum genu praedie n. ent Ubi, lul, quo, ut species continetur. tum locus pitysicus, tum etiam inetaphysicus,sed creatus, de quibus libro superi rimitare Vbi zonstituens la praedicametum non est nisi extrinsecum definiens,ve circumscribens.Quid autem de vi, quo quidam vocant inuissecum, sentiendum sit, dictum est illi. item supeliore sulli fine
30 Quando appellatur illud, perqd retromerui a quaestionem faςtam per Qitando, S nihil alii idestentialiter quam
Ui: ratio creata extrinseca , a qua aliquid denominari potest esse in t Ii, vel tali di
ratione creataeStrinseca, v. g. mane,uel
vesperi. Iraque duratio creata extrinsecae istium mum genus pr dicamenti Quadola qua non cotinetur solum tempus, qua uis haec fit species durationis extrinsecae nobis omnium notissimae, aqua proinde sumptum est nomen ipsum praedicamenti Quando sed etiam duratio tui, c&aeterni
237쪽
ss situs interdum pro loco interessi pro ordine partium inter se sumitur, sed propri), ac presse sumptus, ut peculiare praedicam tum constituit, est is aliterpositio partium inordine ad Ioenm , seu spatium , hoc est dispositio Quaedam ingularum partium locati: ad lingulas partes loci seu spatiit, secundum,quam loca tum dicitur stare,vel sedere , vel iacere, vel alio huiusmodi modo se habere. Quamobrem non nisi ad res corporeas
336 abere, seu habitus varijssumitur modis,de quibus Aristot. in praedica mentis,&s. Me cap. o. sed, ut ultimum praedicamentum constituit, nihil aliud formaliter est,quam vestis, seu indumentum quod eques ita,ut sub Veste,seu indumEto comprehendantur etiam arma, cquis inauitur quatenus potest alicui adiacens denomiliare vestitum, seu indutum. Haec deente predicamertitali,ex quibus patet etiam quid tens non praedicamentale, sue sit transcendens, utens , num, verum, bonum,sue non ,ri domus,Respublica, c. ens rationis , seu fici um incommuni sumptum equo etiam aliquid ad extrema supra propositae entis diuisionis inens reale, ensis Minnis,seu fictum explicationem, seqtianti, cItremo capite dicendum cst.
238쪽
Ns reale dici tu illud ,' rhoe est non fi
Iiqua disserentia temporis, vel praesentis, vel prarieriti. vel futuri, vel saltem post bili reperitur quamuis ens reale se entia realia Tns rationis obiecatu adicitur,quidquid rationi, hoe est intel lla mola ijcitur cognoscendum i quod a tunc est reale, cum a parte rei modo su spra omicato reperitur, tunc n6 estens reale, sed proprie, ae presse rationis,cli fictum,cum non a parte rei modo suprae, plicato, sed tantum obiective in ratione ,seu in inreuectu, a quo fingitur,
Maioris tamen claritatis gratia quinque dis ingui possunt senera entium
rationis obiective tantum seu fictorum a rationes: unum, quod intelliatur , ut realiter praesens , cum non realiter praesens alterum , quod intelligitur hi realiter praetori tum principalitera secundum quid seu cum curnio sit realitia praerieritum tar addito diminuente dicatur ens eale, ne, rium,quod intelligitur, ut realiter futupe eus reale praeteritum , vel fututum tuum,cum Don sit te aliter futurum:quar vel possibile,ut alibi quoq; indicaui reus i tum, quod intelligitur,ut realiter post 'an autem rationis tripliciter sumitur, bile.cum non strealiter possibile;quin- effectiu8, rubiective, obiective Encra tum quid intelligitur,ut realis essentia, tionis effectitie dicitur , quidquid estici abstrahendo ab esse praesenti praeterito. tur a natione, hoc est ab intellectu:cuius futuro. pon. bili,cum non sit realis enmodi sunt omnes eius operationes, o sentia In mototidem alia distingui posnia piudenter, artiticiose iacia,quq ab sunt,si quis intelligat, ut realiter nonii: tellectu tanquam a prima caul a prin- prasens, vel praeteritum. vii futurum ciscutitur, ociose sunt entia realia Ens vel possibile , vel non habens rationem ratio HS i due te ilicitur , quidquid in i realis ebentia, 'uod realiter est pra raticiae, hoc estu tellectu, tanquam in cus.vel praeteritum vel suturum, Vς isti biecto recipitare cuiusnicei uni cm- pc si bile, vellatasione realis essent: p. ne se us operationes,&omnes habitus, sua licet recetiore, Milidaici arreati Minonii arcuis, sed torerntia ιtti uia in e
239쪽
vi sunt obiective aluum in intellectu, ver sun dentia rationis aetsi nihia vetet,
ad aliorum, quae diximus,entium ratio
nis distinctionem appellate entia Mionis negativa. Ut in pavea eonstram,quid quid non solum perseeundam, aut te tiam, sed etiam per primam intellectus operationem sue directam, siue reflexam, intelligitur, ut ens,cum non fit saut,Vt non ens,cum sit ens, id omne dicitur,chinens rationis simpliciter se dictum, hoc est a reali distinctum, de quonte loquimur, quod suo mod adest ficae dari certum estirecteque dafinitur L se illud, quod est obiective tantum in i tellectu, siue deinde sumaturintellectus
pro potentia intellectiva,cui mediate siue pro intellectione, cui immediate ens rationis obhcitur, vel obiectum eae, vel obi ietur,vel obiici potest. Inter omnia tamene iurationis, illa maxime talia videntur, quae intellectu obi jciuntur, ut reales essentiae, vel res realiter possibiles; eum non sint reales essentiae, vel res realiter possibiles.
Et ouamuis nullum silens rationis obiective tantum,quod non sit etiam fictium abeadem ratione; distingui nihilominus alio modo solententia rationista fictilia, de non fictilia , seu potius nomnino fictilia, de noαomnino fictilia. Omnino fictilia dicuntur quae fine ullo fundamento determinato, hoc est proximam intellecta occasionem ad cogitandum figmentum praebente, finguntur, tuari generis i merae non omnino cil-tia dicuntur,ad quae fingenda intellectus habet sundamentium aliquoddeterminatum modo explieato de haec subdi uiciuntur inentia rationis grammatica,retho rica,logica,&c: prout in rebus grammaticis,rethoricis, logicis,&a fingunturicuiusmodi sunt illa entia rationis, quae quibusdam dicantur fundari in denominationibus extrinseeis ab intellectu, vel
voluntate, vel alia potetntia reali, ut esse cognitum,esse subiectum esse praedicatum,ine volitum,esse amatum esse vi
sum, similia,quae larmalitex lantentia realia, hoc est concreta accidentalia,seu
denominativa Arma extrinseca. gni
tionis, subiectionis, hocest cognitionis, qua aliquid cognoscitor, ut id, de quo aliud praedicatur, Zeci sunt inquam sor
materialiter autem, seu ratione male
riae . sera subiem , interdum sunt entia realia, interdum etiam ratic nix et quando etiam materialiter sunt realia, pt me intelligi possunt & communiter in telliguntur sine ullo ente rationis, seu ficto unde multas recentiorum quorum-
m de his denominationibus extrinse-cis opinaciones . quas enumerare tanti non est,facile resellas Possunt tamε in quibuslibet rebus ta et entia rationis fine vi Io fundamento determinato modo explicato. Diuisio autem, quae a quibusdam asserturantis rationis, uini est obiective tantum in intellectu in relationem, priuationem,&negationem, quatenus etiam priuatio,&negatio cognoscuntur, ut entia,cum non finientia, non est adaequata , etiamsi restringatur ad ens rationis non omnino fictilium: adaequat e rit, si diuidat in substantiam rationis, acci. dens rationi ens rationis abstrahens,ut est obiecti uel tantum in intellectu , substantia. rationis de accidente ratio nis, negationes substantiae,accidenti Mentis a substantia , de accidente ab strahentis realis a ratione confictis:euiusmodi alias multas entis, rationis diuisiones assigna repones. .Quemadmodum tamen nullum enrrationis simplieiter se dictum est,e rum ens simpliciter sie dictum, sed tant i fim ita nullas habet, aut haberepotest veras causas simpliciter sic dictas, sed tantum fictas, Itaque causa illius efficiens ficia cli- ei potest intellectus, qui ctici cognitio nem qua ipsum cocipitur:causa finalis, illa quae finaliter mouet intes lectum adiemetendam praedictam cognitionem, uua ipsum incipitur causa materia-
ῖis ,&Brmalis , quando concipitur ad
modum compositi substantialis, aut accidentalis, partes, quae: Oncipiuntur,is materia,&sorma ipsum c6poneret causa vero materialis,seu subiectum,quando concipitur ad modum accidentis in aliquo inhaerentis,illudipsum, in quo cci cipitur inhaerere,
Ouod si concipiam per modum en iis simplicis, Sc per se stantishpotest in il
lo fingi causa materi lis,oklar mali rahataphysica, . idest genus , de
240쪽
Idem proportionaliter dic de proprietatibus, quas item nullas nisi ficta ha
s 3 si autem qua ras, an ens rationis idem si cluod secunda intentiol distin ruendum est: intentio enim quae proprie, presse dicitur de ac tu,quo uoluntas intendit finem, latius sumpta,ut dicitur etiade actibus ii tellectus, distinguitur in primam &secundam, S utraque rursus insormalem obiectiva sed apud aliquos prima intentio formalis dicitur cognitio intellemis directa; secunda, redoa: prima vero intentio obiectiva dicit u obiectum cognitionis intellectus directas secunda,
obiectum reflexae: sic non semper sedi lii maliquando idem estens rationis, Ni cunda intentio Obiectiva, nam formalem certum est semper esse ens reale. Apud alios vero prima intcntio se alis dicitur cognitio' liaci sue intellectus tendens in obiectum ea lesseculida,cos nitio quaecunque intellectus tendens in obiectum rationis prima ero intentio obiecitu adicitur pri dictum obiectum reate, secunda praedic una obicctum rationis, me se tu per idem est ci: s .ition is, secunda inretitio obiectiva , an forin alis semperessean reale, si rursus qua ras, anens negatiuum priuatiuum sint enita ratio nis Respondetur ens nenatiuum,4 priuatiuum , qua ratione intclliguntur ad mo dum entium, esse entia rationis, quamuis negatio, priuatio secundum se non sintentia rationis, sed non entia , quae ut non
entia intelligi nullo, do possunt sedi deusqii idem res omnes, singulas , ut sunt,persectissime cognoscens, comptaehendetis, eatenus etiam non entia intelligere ii: citur, quatenus intelligeras in unaquaque re Gn solum omnes, singulas rationes intei igibiles, quae in illa re lunt. vel
1 uertis,t, vel erunt, vel esse possunt sed etialitas esse on nes, d. singulas rationes intelligibiles, quae in illa re sunt, vel fuerunt, vel e mi, vel esse possimi, habet actum
eminent in me qui ualentem iis om*nuis, quibus nos eadem non mia, seri negationes c priuationes, siue per primam, siue per leuianuam, siue per tertiam intellectusi mraxi intelligimus. Idemque Pr Vortionale dicendum de Angelis, quate V ut intelliguratio autem , et si merdum eodem proportionali tDiodo dici melligere aliquod non ciis, verbi gratia essentiam circuli non esse eia lentiam trianguli, intelligendo non solun omnia,quae sunt de illorum essentia raedetiam illa esse omnia, quae sunt de illo rum essentia, per quamcumque demum intelle tu operationem id intelligamus: c6-
muniter tri negationes, priuationes non
in e li inius nisi ad modum entis positi uiseipso formaliter tollentis, seu remouentis en negationi, priuationi opeositum, at que ita forma incrationis, sine quo,nec indicium negativum Drmale unquam elicere possumus, quidquid aliqui contradicant, licet virtuale, seu aequi ualens modo explicato interduin pol mimus . Quamobrenullo modo admittendum est, quod quida
recentiores aiunt, et rationis heri per illa tantum intellectus operationem qua enscia in non ente, ut non ente copulatum intelligitur, cuiusmodi operatio nulla est, aut
elle potest quamuis verum sit, intellectum cum ens rationis format is intelligere, sue per primam, siue per secundam, siue utertiam operationem,duo,vel tanquam inter e connexa, qua in re non sunt connexari Angelum,d corporeum, lim tingit Angelum corporeuma vel tamquam inter e
nonconnexa,quae in re sunt connexa, ut Angelum, non libstantiam, si fingat Ang tum non esse substantiam', Sc. so Duae adhuc ad Nnecta in entis ronis explicationem reliquae videntur quaestiones,an omnis, loliis intellectus, faeiar, eo modo, quo fieri potest, ficte scilicet , en i rationis' Ad priorem respondetiir intelle ouis inccnum etiam Angelicum poeeem rationis facere, tum directe,ex mediate intelligerimi.
do directe, immediate nostram, .g.c 'rasiona initionem,quaens rationis fingimus, si ea illi notam esse velimus, aut exterit rimanifestemus . conrequenter intelligendo in directe, Mediate ipsumens rationis,qlmitu modi nostrae cognitionis obiectum est tum etiam aliquando directi . immediate intelligendo aliqii id, quod ita beat solum este obiectivunt in illo, saltem linuendo de intellectu daemonum aliquid sibi non euidenter notum coniectarites, temere iudicantet licet intellectus hu--
manus ob suam in intelligendo impersecimnem multo plura , quam Angeli
cus entia rationis fingat antellectit m au. tem dimnum non potu directe. S in mediate facere ens ratiosus, posse 5 indirecte, mediaic, cognoscendo, ut necessario cognoi cel cicci us est, omnes cogniticii es