장음표시 사용
2쪽
de rebus Philosephicis sub Auspiciis tuis disputa- ιιοιiem inire , Teque gravis mis Urbis negotiis di-
3쪽
flentum a me istinc tam longe sejuncto studiorum
meorum uicem fuisse exoratum , is quum rationem consilii mei intellexerit, audacter quidem mae, non inconsulto tamen fecisse arbitrabitur. Neque nimis praesidium ac decus ab T in praesens peterem , ea me solum rati impulit , quod disciplina omnes , disciplinarumque ultores tuo inniti. patrocinio , tuumque tu sinum confugere oporteat ut pretium consequantur sed est alia quaedam peculiaris , mihique propria. Etenim quum Parentis amorem, Principis beneficentiam , Moecenatis ampli rei utelam in Gentem meam semper exhibueris c mihi vero ad haec ipsa studia non modo simulos semper admoveris , eaque exemplo tuo per
suaseris , sed etiam praemia a tissma , quantum
in Te erat , conmoris meum profecto fuit hosce laborum fructus quos in his studiis videbar L sequutus , tu Nomini delibare . quidem ex quo in praeclarissimum hoc studiorum Lyceum missus sum
pietate ac literis erudiendus , quum mihi Parentum meorum monita semper menti obversantur, tum
illa praesertim , quod saepi me ingerebant, abunde mihi fore , unde virtutibus omnibus proficerem, a Te u praestantismo intro exempla peterem, spectarem iv Te dies , noctesque , intelligeremque , universiam illam Sapientia tuam ab iis tandem seminibus in Te fuisse profectam, quae priami annis avide a Te hausta , tuaque diligentia
4쪽
enutrita jam in ipsa adolescentia sese explicu
Funt, ct ad eam tandem, quam in Te omnes sub-spiciunt , maturitatem pervenerunt et Quae quidem omnia ingillatim ei lubens commemararem , nisi probe intelligerem non modo crebris totius Urbis
sermonibus , sed ct universi prope terrarum Orbis fama celebrari , modo perfectissmam illam tuam Furis , Legumque scientiam , qua e publica dignum munere Ecclesiastica diribendi munera apud Romanos Pontifices probasti modo as duam illam vigilantiam , qua Sacrorum Concilii Canonum observantiae prospiciens , Ecclesiasticae disciplinae integritatem tueris, ornasta modo consiliorum iu rebus gravi mi firmitatem, pondus; modo denique ea omnia , quibus e Patrem populis amantismmum Romae praebes uuae dum in ore singulorum oculis versantur , Hud quoque exprimunt Auniversis , qui Te noverunt nullos esse vel sublimi morum bonorum gradus , qui ibi jure optimo non debeantur . Da mihi igitur ultro hanc hodie
cum studiorum meorum , quibus ipse facem praebuisti, rationem licet absens habere posm, ibique horum arbitrium subiiciam . Sed quoniam trepide me id praestare vides , tuum est , loco severita- iis in judicando beneficentiam exhibere ct ab animitti magnitudine , unde ingenii nostri infirmitatem non excuses modo , sed recrees , argumenta desu
5쪽
mere . Quod si impetraver , alacrior certe majora tu posterum perisula tentabo ; neque verebor longiorem illam , quae ibi superest, Sapientiae semitam tu confidentius a pici percurrere.
6쪽
Uum ex rite a nobis in ipso Philosophiae
limine traditis in accurate explanatis tot iu Logicae Elementis , illud tandem medium sit , ut modum doceremus, quo rite adprehendere mens a Loricam in-leat, ideasque sibi efformare, quo iudi ter, M topb-cia conficeres, quo ratiocinari, quo re Homo M. et tandem methodo res, obiecta disponere quumque recte ne an secus
iuXta dialecticas leges aestiones mentis
fiant, vix intelligi misit quin natura quoque &praecipuae earum actionum proprietates inteli igantur, hinc maxime opportunum fore duximus, si iuxta recentissimam auditores instituendi methodum usu clarissimorum praeceptorum probatam dum Logicas traderemus institutiones, plurima etiam, quae metaphysici iuris sunt, ad animae rationalis doctrinam speetant , intersereremus. II. Agentes igitur de ideis nostrae mentis , quarum nomine nihil aliud intelligi volumus , nisi spiritualem Wincorpoream quamdam imaginem, quae ab intelleotu nostro , veluti cuditur cum aliquid pure spiritualiter percipimus omnis enim alia imago non pure spiritualis, sed phantastica, Win cerebro depicta . ideae nomen vix meretur a clebri de origine dearum contro uersia exordiri iuvat praesertim quum illam cum alia quaestione de modo formandi ideas, & perceptiones abstraetivas tanta esse adfinitate coniunctam arbitremur, ut illius resolutio ab hac prius rite resoluta maxime pendeat sicque nobis aperiatur via duas per se, singillatim solutu difficiles quaestiones ad unum veluti dumtaxat nodum redigendi quo evoluto, statim planum fiat, non solum quomodo , sed unde etiam nostrae nascantur ideae Qiiod dum nostro proposito Systemate hic declaramus , confidi-nius , parum nos abfuturos a conciliandis huiusmodi nova, ac media via acerrimis dissensionibus, quae tantopere hoc tempore Lockianos interis Antilochia nos servet.
7쪽
III. Primo itaque circa modum, quo anima percipit - 1- deas udi , minime sentiendum videtur cum veteribus plurimis spirituales omnes perceptiones explicantibus per species quasdam spirituales c quas impressa vocant e materiali phantasmate diactas, priusquam anima spiritualiter percipiat, quarum ope intel-
- , , . I lectu , qui ra η simul j tio est , speciem formans expressam
totam Perceptionum seriem primum materalium , o spiritualium conficiat . Nec secundo e trimasiendi probatur sententia explicantis omnem spiritualem cognitionem praesertim abstracti. vam per sola vestigia in cerebro impressa varie tamen prius ab anima permista , modificata in composita, ac deinde ad aliquid incorporeum significandum a mente destinata Tertio nec sustineri posse iudicamus recentem opinionem A qtonii Arnaldi, nullas esserasiae ista alias mentis ideas arbitrantis, quam modos quosdam indit hinc instieas vim M. ab anima, quibus mens multipliciter adsecta , varia obiecta sine ulla deae sermatione percipiat . Quarto opinio Nicolai alebranchii, non alias , quam ideam archetypam essentiam nempe divinam agnoscentis, unde anima in mediaterinlustrata mere pastive percipiat, satis per se reprobat digna adparet. Quinto Repudiamus hypothesim a Leibnitio excogitatari, quod nempe diverisae mentis ideae,in perceptiones clarae vel bscurae, distinetae vel confusae habeantur ex diversa relatione , t connexione quam habet unaquaeque anima cum Universo , cuius speculum mentem humanam Leibnitius adpellat. IV. His omnibus reiectis sententiis , ubi expendere etiam adgressi sumus celeberrimam opinionem de deis innatis , a Pla-
Carisimido tone primum excogitatam, & ab aliis deinde veteribus Philos Ide Ἀδ ρestia phis, maximeque ab Ecclesiae Patribus fere omnibus inir decem
prima Ecclesiae seculatorentibus receptam ; mox ver post aliquot alia secula quando intermori Platonica reviviscere Peripathetica oetrina visa fuit Is tandem seculo iterum a Renato Cartesio eiusque adsectis ex tumulatam,in his quoque temporibus a plurimis valde inlustratam , eam quidem certe prout iacet,in vulgo a Cartesianis defenditur , non admittimus cum suis tamen limitibus , quos statim exponemus , non modo eam absurdam,in probatae experientiae minus conformem c ut quidam putant Recentiores non existimamus; sed potius QRationi AE experientiae maxime iudicamus consentaneam. Immo si bene inspiciaturi, eam emendatiorem redditam credimus esse clavi illam , unde arcanum de modo, quo anima spiritualiter
abstrae ive percipit,in facile possimus aperire , planumque facere,in sorte etiam plurimas inter se valde dissitas ustorum circa hoc arcanum opiniones conciliare.
V. Ut igitur statuamus unico sub adspectu, quid hac in re frum δε I sentiamus, primo dicimus, species omnes, vel expressas, vel im- Asema pressas, vel in cerebro , vel alibi, inuocunque modo. per sensus
8쪽
tum externos, tum internos repraesentatas, si Corporeae sint , Materiales esse Praesidium, sive Medium, sive Exempla prorsus ineptum ad quamcumque etiam abstractivam, quantumlibet imperfectam cognitionem rei spiritualis incorporeae habendam. Secundo hoc non obstantes, species illas corporeas c quodcumque tandem into et si neque medium , neque praesidium , neque Nemplar sint ad spiritualiter percipiendum , esse tamen putamus
occasiones, sive excitamenta, sive etiam signa, inconnexa tamen
Qextrinseca, sine quibus nulla confici posset in hoc rerum statu spiritualis perceptio . Tertio Ut statuamus aliquod praesidium medium , exempla , unde mens spiritualia percipere possit , admittimus aliquas ideas innatas spirituales , quasi species quasdam intelligibiles, sive obiecti spiritualis imagines, & veluti exemplaria, quarum ope primam saltem rei incorporeae sibi aliter ignotae perceptionem mens habere possit . Quarto has ideas anima usu rationis praedita saepe intuetur evolvit aliquantulum consepultas vi reflexionis, & debitae attentionis cum sufficienti tamen prius excitatione per impressionem externorum obiectorum in organis primo externis, deinde internis factam. Quinto huiusmodi deas non innumerasi quemadmodum admittunt Cartesiani , sed admodum paucas esse insitas in anima censemus tot scilicet, quo requiruntur ad supplendum exemplar obiecti incorpore ab anima absentis,in ipsi plane alias ignoti quum omne aliud cor poreum exemplar sit ad incorpoνea cogitanda omnino improportionatum. Sexto ex his paucis ideis innatis , neque ullo modo adquisitis quales sunt praecipue de Dei existentis idea etiam veritatis quorumdam principiorum tum theoricorum , tum praemicorum ad iustum d honestum naturale praecipue spectantium; ideae tandem omnium illarum in specie rerum, quarum neque a sensibus, neque a nobismetipsis speciem ullam possumus desumere ex his, inquam , aurare nos possumus vel proxime , vel remo te omnes alias ideas , quas iudicando ratiocinando de incorporeis rebus de novo cudimus praesertim quum nihil vetet talterius saepe incorporea cognoscere per ratiocinationes etiam aposteriori. Septimo tandem has innatas ideas nos minime statuimus ab anima indistinstas in seris Cartesii is Arnaldi nec extra Deum aeternas in inproductas in sensu Platonis nec in Deo . Deo indistinctas meque impressas in anima cum modificatione, & ad temperatione aliqua iuxta creaturae capacitatem in sensu quorumdam Patrum, praesertim D. August. & non nullorum Theologorum; sed quasi characteres quosdam , stabiles imagines in naturales habitus, quos Deus, ut a curae ' animae spiritualis auctor impressu in ipsa animae creationes uesti licet ea muniretur aptis quibusdam praesidiis ad vitam non modo sensitivam , cuius praesidia sunt sola organa sensuum , sed etiam ad rationalem, cuius praesidia solae imagines eiusdem ordinis, idest incorporeae esse possunt VI In-Disitiam by Ooste
9쪽
VI. Inter varios ideas estbrmandi modos, vere potissimus est qui mentem humanam a ceteris animantibus dignius secernam, modus illas tarmandi per abstractiones, & praecisones , quartam ope vel res aliqua de se reapse una , veluti multiplex menti ad pa- Μυἱι pl/Hob-reatri quia scilicet in ordine ad diversos estectus, actiones , Nesrohendi genus terminos consideratur; hoc est primum abstrahendi genus; et res aliqua de se,in reapse multiplex, una tamen menti adpareat quia scilicet sub uno eodemque communi est eetu actione termino consideratur, hoc est alterum abstrahendi genus . rimurra genus , quamvis a ceteris Philosophorum sectis sine ullo disti dicti emper admissum fuerit; ipsos tamen Peripatheticos maxime ici ter se divisos habet praesertim vero illos, qui praeter Aristotelem, alios quoque sibi peculiares suae doctrinae Magistros , MAuctores adoptarunt. Ex omnibus tamen hactenus excogitatis sententiis communior certe nobis adridet sententia praecisiones explicans per quamdam puram mentis abstractionem, quam barbaro quodam nomine rationem vocant ratiocinatam pluribus, ac diversis cognitionibus unam eamdemque rem in ordine ad diversos effectus, actiones terminos considerantis. Alterum abstrahendi
genus plura sub ima eademque cognitione comprehendens, et universale quoddam et sciens, tot primum sententias,in scholas sibi vindicavit , quot vulgo esse seruntur universalia quatuor videlicet Platonicum Stoicum, sive Epicureum , Nominale Periapatbeticum; ex quibus tamen primum,in ultimum sunt celebriora sed primum, quamvis ingeniose excogitatum sunt enim ideae illae Platonicae, sive naturae omnium rerum universales ea singulis separatae quarum imitatione omnia fuisse procreata, quarum intuitu omnia intellecta aiebat Plato censura tamen potius dignum est, nisi ad Catholicum sensum redigatura ut redegerunt Patres primorum decem seculorum Ultimum vero, scilicet Peripatebticum, ut omnium simplicissimum praeeligimus cita tamen , ut neque illi unitatem quamdam realem sive similitudinis, sive in- disterentiae, sive alterius generis tribuamus , sed solam unitatem mente faetam, per quam plura communi quodam adtributo comprehensa , tanquam unum esse concipiantur.
VII. Veritas, quae non in rebus ex Philosopho, sed in mente existit, quum relatio quaedam sit,in obiecti similitudo , non solum, in iudiciis, sed in deis etiam, mentisque adprehensioni- bus residere potest; non tamen in utrisque residere potest fasitas: s: b, ,., quum mplices ideae menti dumtaxat obiectum repraesen-e tent, non autem illi ad tribuant, aut ab illo ullum detrahλnt ad
tributum , ut adtribuere , aut detrahere possunt iudicia , hinc nunquam a vero aberrant ideae, nisi forte errare dicendae sine
uis 'et selum, qua saepe occasio menti sunt, ut haec adlucinetur. Pro, h polixi ne igitur, per quas iudicia mente, aut voce exprimimus sive simplices, sive compositae primo ex variis modis. qui is
10쪽
unum idemque obiectum respiciunt, de eodemque iudicant, varia etiam nomina, Qvaria suscipiunt munera. Aliquae enim abs Iutae,in aliquae conditionatae aliae contingenter, aliae veron cessario verae sunt,&α, eaeque omnes notam quamdam veritatis ipso peculiari tendendi modo praeseserunt secundo ex varia obiectorum natura varias quoque suscipiunt veritatis notas propositiones . quae illa respiciunt; non tamen omni prorsus veritate , quidem determinata ullae carere possunt ouare non solum it in sint veνώlae, quae elapsum respiciunt obieetum , non istum illae , quae Mysii ἐψεpraesens, sed illae quoque, quae futurum, sive necessarium, sive contingens , sive absolutum , sive etiam conditionatum re pruciunt, si minus apud nos, apud Deum eerte, Win se ipsis masive veritate, sive falsitate donantur, atque haee quidem vi solius
contradictionis, non autem vi ullius mulae extrinsecae , sive de ,
creti divini, sive ullius praesentis dispositionis , quae omnia etsi
praeexistere debeant, non tamen rem suturam emciunt atque
adeo neque veritatem , neque falsitatem propositioni tribuunt. Obiter autem hic data occasione defendimis quum circa omnia futura tum absoluta, tum conditionata etiam contingentia libera infallibilis in Deo scientia resideat, ereaturis tamen ad libere perandum nullo illam esse impedimento. VIII. Ut vero criteria ipsa veritatis statuamis, sive certas quasdam regulas veri a salso dignoscendi, ad quos veluti Lydium lapidem propositiones, nostraque iudicia revocare possimus , ut cis P si proincertitudinem immo & evidentiam quoad licet, adsequamur, gra ,. iiii irdus primo talis certitudinis definimus, ad quos in unaquaque re devenire possumus. Atque quum primus gradus fit Probabilitas quam dicimus esse notam illam veritatis, quae fundamento abs luto,in respective gravi est innixa prudentem quoque virum ad adsensum alliciens; quamvis propter fundamenta obposita dubium aliquod,&formidinem erroris non excludat haec, inquam , pr habilitas, quamvis neque sit maxima, immo neque maior, modo tamen certa sit, etiam respective illam amplectenti, est satis sus-ficiens gradus , ut vi illius si non necessario, saltem libere adsensum illum praebeamus, qui si non Scientia , opinio tamen diei is, tur. Secundus certitudinis gradus est ille qui supra omnem exstans inis, aquantumvis maximam probabilitatem , certitudo absolute 'proprio nomine adpellatur quae quum definiri possit firma mentis persuasio de re aliqua , quae eum prudent , deliberataque errandi formidine non Oniunt tur, capax sane est , ut ubi praesertim adsensum imperans, voluntas adcedat, stabilem in nobis pariat Giensum:' quamvis cum aliqua saepe obscuritate coniungatur nos tamen ab errore seiungat Tertius' ultimus gradus , ad quem pervenire, quamvis perraro licet est Esidentia, quae quum Quid Ista ultra omnem certitudinem obiecti etiam claritatem praeseserat , - - - est illa tandem, in qua mens quiescere valet; quaeque non allicῖt 3 tan-Djujtjro b c Omb