장음표시 사용
11쪽
PRIE FATIO. Irsam iam in custodia detineri, di capitosupplicio certissime a ciendum esse . Eos
qui tam ex China quam ex Moluc huc venerunt, onere suo leuatos varijs beneficio eo Remitto autem nauem dam,quae concomitata est Lusitanos ex comprehensanam dimissos, magni benefici loco habebo,s Dominus mihistat rem Antonium, Praesectum item nauis reliquos,quiadhuc apud Uossupersunt Lusitanos transmiserit,cumque Re egerit,ut restituat mihi incolumes,quos rennensi Malacensis abduxerunt. Hoc ipso Dominus promissones verba cum rei a veritate conuenire endet. Valeat Dominis. Datum Malacas. Mam tb An.Icos perme Ferdinandum delBuquerque. Tertia epistola a Gubernatore Valac, ad ems.lachium siripta ita habet Literas dies, accepi fueruntque mihi maximae voluptati, cum de benevola, pira erga Lusitanos in magnanaui comprehensos a monetestimon Mihiperhiberent. Eam enim a tanto P ectooegenerali omnes expectant, ego vici m demerga Hollandos,siforte aliqui adarcem hanc deuenerinde aliquibis in I avia detentis Dominisse Mi,nouerat, Proregem in bene cum re, Traesectum Chinensem in mincula ob praepostereiudicatos di damnatos chianaealiquos contectum esse, i aenam temerari iudici ferat. igitur diem si
bit. Muodattinet adsedicitudinem, quam Dbninum flebabere mar re omniabus in miseriare a limonibus constitutii bonam Aegossem concipiosore, et haracmihiamicitiampraeset, cum me Bo adiuro dimittendo Lusitano, quo ubsecivacis hactenus detinuit Bona, quae
in naui, quae Lusitan isi vehebantur, suerunt, resilui non expeto , cum inter milites ita variedistributa non dubitem,hocsaltem volo,ut Lusitanos captiuos dramittarat, quos in exigua apudMalacensis ex imatione esse constat aeuosine quidem Philippum Lobum, Petrum Mascaream ad vos mitto,petoque utrasvobo commendatos habere, es quo adLusitanosperueniant operam dare melitis Bene valeat Dominus es a uos aliquandosaluus redeat. Datum malacae . Martii, T. cos.permen mandum dei Duquerque.
Malac, in hanc sententiam datas. Omnes nostri Dominimemoriam conse uani beneuolentiae a Domino noboprasti, Etsane ab eiusmodipersonanihil liu expectaripotuit. uodHotando,quo mominusnobo comitesadiunxit,promerito ipsem a factum non est temporo huius ratio. fortuna noma nos, cile excusabunt, cuius quidem reii metu serunt. Nauem citius admos redire iri bile erat,sed quandoquidem iam beneuota est Dominus hactenus exhibuit,isidetis perioribis ad Hatbeneficibrogamm, v
cum adhucmanent,salui etiam, incolumes adnos transferantur, atque ita de sensionem patrocinium eius experiantur, in cuius manus atquepotestatempe umerunt. ValeatDominus.II. Martii. .Icos ex Isia Grandi.
12쪽
Dominus mihi adiun vit, quem quoadmixero praedicare non desinam, propterTe ritatem, ummam beneuolentiam, quam tempore captiuitato meae una cum reliquosociis apuduos expertu ui optaueram nice aliquidresectionio hic inueni re, quoddeclarandae gratitudino ergo advos mitterem, verum paupertate di IUopia in peregrinis hisce locis impeditissetisfacere votis optatis me, siqno doleo non possum Caeterum cum et efies praeterquotidiana illa laceras non habeam, 'mero nuditatem meam, o tegere amplius vix posm rogatum volo Dominum,ut a veriorem beneuolentiam hoc adhucaddat, di melio stricum velpannum alium, unde vestem mihi conficiam dono mittat. Ego,s mihi Dominus hac in re gratificabitur, hanc quasieleemo nam maximi benefici loco habitu sum Dominu reuoce bi quaeso in memoriam, quostatu in manus vestras deuenerim, oequo iam a vobis dimissu m. Si Dominus mihigratificari di aliqui mittere Toluerit, cumpraesentium latorei acere commodepoterit. Ego interim Deum preca bor,ut inpatriam Dominu aluusperueniat. Datum Malaccae, . Marib, Mn-noicos per me Sebastianum Sermon.
Ex ho igitur, quae commemorata sunt hactenus, quid de toto nauigationum Hotandicarum instituto es de nauium quarundam Lusitanicarum ab ollandosacta expugnatione tiendumsit, aequus lecto acile animaduertet, quem diuinae protectioni commendatum btice
13쪽
TIONIS, A IACOBO TE CCI CVM I AVIBUS ALI VOTin Orientalem india ulceptae, ab Anno I cor usque adAnnum Icos peractae, addita omnium, quae hoc ei tempore obtigemnt,annotatione. A OLLAND I cum nauibus aliquot, accepta a Praepo- - , sitis. Principalibus suis in Orientalem Indiam naui laudicae in
gandi licentia, potestate sublatis et 8. Iunii, Anno do Texelia 6 I. anchortis, itineri sese dederunt ventum habe siluerinnbant satis comodum, cuius beneficio in mare septentrionale deferebantur, ut progredi iuxta littus Belgi cum sine omni periculo tranquille possent Elapso autem Diduo venti exorti sunt contrarii, quibus non parum retardati sunt. Quarto tamen die postquam ex Texelia soluerant, in portum quendam infra Angliam delati, quinq; ibi subsistere dies,&ventum itineri suo con uenientem expectare coacti sunt, postmodo cum ex Oriente Commodior vento progredi sese iam tranquille posse putarent, mare vix iterum ingressis ipsis tempestates extiterunt tarn validae, ut ad iclitam applicare, aeris ibi ventorumque mutationem expectare cogerentur. Soluentes iterum io. Iulii, cum vix diem noctemque nauigando eXe-ius istulavigissent anchoras rursus ad Portelandiam iacere coacti sutar, ubi infortu-a p. sitiminum aliquod passi sunt. Cum enim ingratiam quorundam, qui honoris diam.
ergo nauerum eorum conscenderant,displosionem tormentorum facerent,
tormentum quoddam cum horribili fragore disruptum&in tot disiectum partes est, ut vestigia eius superessent Commouebantur hoc Cain omnies, at vero dissipato paulo post fumo, quatuor tartissimi viri in naui trucidati deprehensi iunt, tribus ad mortem, pluribus non usque tamen adeo lethaliter vulneratis. Prolatis igitur in terram mortuis illis, ut ventus paulo melior adspirare coepit, infaustum illum locum reliquerunt, atque ita g. Iulii inde iterum soluerunt. Post dies quinque in mare Hispanicum delati, vento vario, donec ele Superantis-uationem go graduum assequerentur usi sunt. Ibi enim ventum nacti se Dis Carum Pren rionalem, cum ille sine intermissione aliquamdiu duraret,sub s. Au 'si gusti Canarias subba vero, vo Verde Insulas assecutos sese esse deprc
henderunt. Cum adre .gradus venirent, vento mutari conera quam opinarentur viderunt. Existimauerant enim hanc tempestatem eousquedu
raturam, donec ad eleuationem sex vel septem graduum venirent, sed cuDeum ita disposuisse, contra quam ipsi sibi proposuerant, acquiescere diuino arbitrio cogebantur, quamuis non exiguum inde sibi imminere peri-
14쪽
i DESCRIPTION. INDIAE ORIENTALIS
culum nequaquam dubitarent, scientes nimirum se nimis sero Bantamum assecuturos, Monsonio nempe vel occasione Bantamum Ternate proficiscendi iam pridem elapsa. Metuebant aute sibi admodua Scorbuto,quo infectos iam aliquos videbant, Tabacco, Cuius satis magnam secuistumpserant copiam, nihil aduersus morbum illum valente erum enim uero ut semper diuinum auxilium proximum esse deprehenditur, ubi ad extrema quaeque peruentum est, cum vario vento sex vel septem septimanas ex occasu in ortum, &inde in occasum iterum iactati fuerant, apparuit illis tandem eminus praeter omnem suam eXpectationem terraquqdam,quam initio desolatam quandam Insulam S. Matthae teste putabant, propius autem aduecti, Annabonam, paruam Insulam, .leucas a S. Thoma distantem esse, non sine admiratione cognouerunt, cum ex nautis nemo esset, quin ducentas vel circiter leucas eam adhuc abesse putaret.
Perueniunt Ad hanc igitur Insulam primo Octobris summo diluculo venientes, ad Insulam offenderunt ibi duas peregrinas naues ex aquila nigri albique coloris sibi
'Vμ ρηβm aliquo modo cognitas , nam non procul a Daequinoctiali eas similiter viderant. Naues hae ex portu istius Insula iterum egresse aliquot aurea mala ad naves Hollandorum proiiciebant, atque ita cursum suum continuarunt. Caeterum Hollandi proiectis anchoris, nouem integros dies in portu fructiferae huius Insulce substiterunt, ut Scorbulo medicinam pararent , qui morbus adeo inter eos inualuerat, ut nisi per singularem Dei prouidentia ad locum istum deuenissent,pereundum plerisque sine dubio fuisset. Exponebant autem aegroto in terram omnes, offerebantque ipsis mala aurea, quorum prouentus ibi maximus est. Hinc breui tempore iterum conualescentes, amissas suas vires recuperabant, fructu hoc infectum eorum sanguinem breui tempore ita reparante, purgante, ut muti loquerentur, iacentes erigerentur, claudi ambularent,& quibus omnes labefactati dentes erant,cibum iterum manducare possent. Postqua igitur melius habere coepissent, de recenti aqua sibi etiam prospexissent, ut gratos sese Gubernatori Insulae hospiti suo praeberent, prancer illud quod debebant, insumpserant adhuc octodecim Reales siue Ioachimicos, panni vina aliquot donabant, qui omnem ipsis sese imposterum beneuolentiam declaraturum promittens, ut in reditu ad Insulam iterum reuerterentur multis expetebat precibus, operam se daturum pollicitus, uti&se&omnia sua patere sibi cognoscerent.
Praedictahq cInsula aperta olim est Calendis Ianuarii, quo die cum no- insula de uum annum inchoare soleamus, nomen suum inde accepit, quod sina, scriptio. n Lusitanica lingua,sive bonus annus cognominata est. Sita est in parte australi, r. fere gradibus ab aequinoctiali circulo, pulchra admodum&fructifera, aere cumprimis salutari In circuitu leucas fere tres complectitur,
montibus vallibusque pulcherrimis distincta, fontibus ornata plurimis, ad quorum ripas natura palmas plantavit viniferas quam plurimas . Colles autem arboribus aliis Bananas partim partim vero mala aurea praestantissimi saporis ferentibus consiti sunt Flores praeterea suauissimi odoris passim Crescunt, quemadmodum etiam amarindi, nuceSIndicae, Batates,&id genus alia Sed fructum gignit dulcissimum, quem manas vocant, habetque cucumeres, melones pepones varia fabarum genera&alia Gossypium mittit optimum, habetque capras sues magna copia. Abundat gallinis, columbis&auibus aliis . Gubernatur autem quatuor vel quinq; Lusitanis, qui imperium in incolas reliquos omnes exercent.
15쪽
sed haec hactenus de Annabona Insula aqua cum iterum discessissent Hollandi, nitebantur sedulo, ut quam celerrime progrederentur. Decre '
uetant enim in duas sese partes diuidere, coperam dare, ut si fieri posset, retris
noua societatis naues Bantamum venturas cursu praeuerterent. Cum igi sitata detur duos dies duasque noctes nauigando traduxissent, congregati adna- promouendauem l raetoriam Praefecti, nautae omnes de promouenda nauigatione mirum omni- consilium ceperunt,ubi conclusum est,ut tres naues, quae erant Amstetro h 'grum P ddmia, Delitia. Gouda cursu nempe reliquis meliores coniungerentur, hsi 'niquis tribus simul etiam incede adhiberent, ut quam primum Bantamum peruenirent. His ita deliberatis, cum prandio sese uicem oblectassent, quilibet ad nauem suam reuersi sunt. Praefecto Sub praefectum sueviceadmirale monente,ut iter coeptupro virilisua promouere studeret, nec facile ad littus appelleret , licet non deruturos sciret, qui ad terra subinde respecturi essent, quod aute ad tempus latum frustra terendum non ad promouendum iter faceret, unde partim gloriae ad Sub praefectum rediturum esset, nisi forsitan extrema coactus necessitate aliter tacere non posset Horum cum memorem sese fore dubpraefectus pollicitus siet, ir statim Octobris, ut ad naves suas quisque reuersus est, de promouendo cursu sedulo, quanquam ventis non usque adeo fauentibus, laborare coeperunt. Cae te um cum unum iam atque alterum diem, nauibus sociis post se relictis, i tectus Euroaustrum versus progressus esset, viderunt. . Octob. emmium continen rem Africae, nempe regnum Congianum, in eleuationes .gra et duum 3 o. scrupulorum. Itaque sequenti die cum vix .leucas a terra ab. 'U'
estenta nautas Praefectus omnes conuocauit, deliberatum, quomodo Bantamum quam citissime peruenire possent. Respondebant aliqui littus ibi legendum,&ad tres vel quatuor septimanas commorandum,si ventorum rorsitan mutatio interea fieret. Alii oberrandum in littore, videndum an promotio aliqua fieri posset. Respondebat autem Praefectus consultum sibi omnino non videri, ut ab anchora haerentes moram traherent, siquidem eam quidem ob causam naues socias post se no reliquissent, sed ideo, V quam primum desideratum locum assequerentur. Praevaluit igitur sentenria, occasum versus dirigendum cursum dicentium, indeque si non faueret Ventus conuerso modo ortum versus procedendum. Sic igitur per decem dies ex occasu in ortum,indeque rursus in occasum nauigatum est, donec ad gradus sex cum so. minutis pertingentes, exitum fluminis Zai, res ex eodem cum Nilo lacu promanantis inuenissent. Hic igitur habita iterum consultatione, unanimi consensu decretum eth, ut an occasum cursum dirigerent. Quodcum fecissent, atque ita dies 'm'- inque vel sex progressi ementi commodiorem nacti temnestatem, san ' mri s
ct Helenae Insulam paulo post superarunt, cuius quidem rei ex auium 'rum
quarundam maritimarum genere ibidem oberrante coniecturam facie ''dant,licet terra ipsis nulla appareret. Progressi autem sunt vento vario,donec eleuationem et q. graduum assequerentur, tunc enim vento fere omnicetiante r anquillitatem maximam experti sunt. Post diuturnam autem nauigationem, ' Decemb. Caput Bonae-spei praexerueo istunt, vento v- tentes Zephyro, qui post sex vel septem dies in aquilone et tandem in austrum mutatus est,uina procellarum, pluuiarum maximam secum Lterentem Continebant autem sese intra sextum, septimum eleuationis gradum, quamuis non omnibus id aeque gratum esset, multis conti
16쪽
i DESCRIPTION INDI. ORIENTALIS
nuarum pluuiarum pertae sis, in Septentrionem potius dirigi nauigationem expetentibus, verum cum ita decretum esset, Prae reci us cursum illum magna dissicultate ad I . usque Ianuarii retinuit, tunc enim paulatim in Septentrionem inclinare coeperunt, eleuationem 3 o graduum ha
Tempesta Depremendebant, . Ianuarii se et .versus Septentrionem gradus allei et Ri cutos esse, constitutoque nouo ordine, ut quilibet dimidiam aquae mensuram in die acciperet, metu nimirum diuturnioris nauigationis, quod ventos semper aduersos experirentur. Decimum septimum autem gradum assecuti tantam habuerunt tempestatem, ut similem ex illis nemo meminisset, siquod non subuersa omnia, submersa essent singulari Dei benignitati acceptum ferendum esse uno omnes ore faterentur. Referebat quidem nautarum quidam Texeliae ante paucos annos se tempestatem ingentem admodum vidisse, sed quae cum hac tamen nequaquam esset
conferenda Principio enim cum vix aurora in coelo apparuisset, ventus quidam a meridie existens nauem tanto cum impetu concussit, ut malus
inde nonnihil rumperetur,vel liganda per totum illum diem intenti esse cogerentur. Erat quidem per diem ventus ille aliquo modo tolerabilis, verum ut vespera facta est, eleuati magno impetu maris fluctus coelum obnubilare, aeremque nubibus densissimis inuoluere videbantur, ut facile quid futurum esset coniicere possent. Postquam igitur Sol occidisset, tanto cum impetu venti ingruerunt, ut omnes in interitum subuersionern Hollandorum coniurasse viderentur, ipsique singulis momentis mortem extimescere cogerentur. Horrendum auditu erat quantus undique fragor existeret, non enim ventorum, sed tonitruorum quasi sonum referebat, Maer undique pluuia salsa repletus erat, quae vi ventorum ex mari eleuata, grandinis instar faciem Hollandorum percutiebat Durabat autem tempestas haec per totam illam noctem, ventis sese varie mutantibus abortu ad meridiem, indeque ad occasum sese conuertentibus Vt dies autem facta est, coepit tempestas paulatim remittere, qui in naui Delffla erant, malum abscindere coacti fuerunt, quod nauis illa paulo leuior fui siet,quam quae tantam ventorum vim sustineret. Et sane cum ingentes Lusitanorum naues pra ualere aduersus eiusmodi vim non posse saepe depr*hendantur, mirum omnino est hasce Hollandorum naues periculum hoc euadere potuisse. Aquam pla Erepti igitur hoc periculo, nauibus reparatis progrediebantur, cum Iutatium coi tonitrua fulguraque, pluuias multas subinde experirentur, poterat sibi
grum' quisque quantum opus erat aquae quotidie Colligere, ut ex doliis eam suisq -q 'im haurite necesse non esset. Cum igitur dies viginti progrediendo consum' ' μ' psissent, Maltitudine mi graduum assecuti essent, signa quaedam vicinioris terrae cernebant herbas nempe virides, pisciculos in mari alias reperiri non lolitos, terram tamen nullam videbant, donec bolidis beneficio profunditatem eto itemque i s. ut Orgyarum deprehenderent. Proiectato itur anchora nautae adoraetoriam nauem vocati, deliberatumq; est,
qui porro facto opus esset, praestaretne cursum suum Septentrionem vel meridiem versius dirigere,ut syrtes, breuia euitarent Ab coclusum tandem est, ut cum ventum haberent septentrionalem, ipsi austrum versus nauigationem dirigerent, quod quidem etiam sequenti . Febr. die ita ab ipsis factum est. Habebant illo die ventum satis commodum sub vesperam autem paulo ante occasum Solis, videbant humilem quandam Insulam
17쪽
lam, leucas fere quatuor a se distantem, ea pro Inlula Hi ana habita est, quamuis non omnes eandem hic sententiam habere viderentur Progrediebantur autem strenue, vento per totam noctem optime ipsis fauente.
Sequenti die ventum Euroaustrum nacti eiusque beneficios ad eleuatio. nem a graduum peruenerunt. Insula amatura, circa Igal uas sita ipsis visa non est. Existimabat au rionilium rem Generalis, Ic. Martii eam sele praetervectos fuisse, quo die pisces alia' A quot volantes, alga marina ipsis visa fuerat. Non poterant autem aliter Cogitare, quam satis longo adhuc tempore ad conficiendum iter suum sibi adhuc opus esse, siquidem ultra trecentas adhuc leucas metiri cogerentur, sed melius ipsis successit,quam potuissent sperare, idque eam ob
causam, quod ventos ibi constantes, statos experirentur. Hinc enim septimo statim die littus Somatri ipsis apparere coepit, quo vix quinque vel sex septimanis sese peruenturos antea putauerat. Vnde apparet errare saepe nautas, cum ex praesentibus de futuris iudicare volunt, quae Deus quidem saepe aliter ordinat, disponit, pro beneuola sua voluntate.
Praetervecti autem Somaetrae littus ad Intulam Lauam 18. Martii appule Perueniuverunt, cum iam P. fere menses ex Hollandia abfuissent. Tametsi autem vix ad Insulam duas amniam leucas abessent, propter nimiam tamen tranquillitatem, uam, eo vix integro adhuc biduo pertingere poterant. Venientes autem eo in ueniebant ibi Paulum a Carden, cum adhuc altera naeui societatis, quae ex
NAin venerat. Cognoscebant etiam ex Nicolao Simone quid accidisset Iacobo milleccio, Stephano ab Hagen Praefeci is,sed, plus quam so oo saccos piperis, hoc quidem tempore Bantaminon superesse audiebant. Cum igitur Paulus a Cardeti diceret, deesse sibi fere,ooo .adhuc ad perfectam vecturam piperis saccos , non consultum putabat Generalis plus
quam unam ibi nauerin relinquere. Cum igitur Delsita nauis ob amissam malum suam progredi ulterius non posset, ea ibi relicta,ipse cum nauialteara post dies pauculos, si cis adire decreuit Sequenti die Generalis ad Praefectum istius loci profectus, hastulam quandam affabre factam cum lato gladio inaurato ei donauit Gubernator ille Generalem amice admodum excepit,&laetitiam sese singularem concepisse testatus est,ut audierit eum ad portum suum appulisse cumque Generalis se salutandi solum causa eum accessisse, iamque Bandam recta progressurum diceret, monebat
eum uti diligenter sibi&rebus suis caueret: omnes enim Reges Iavanos Generalis inita cum Lusitanis amicitia, in pernitiem Hollandorum conspirasse, cu mmetur
ius rei vel hoc testimonium naberet, quod Presectus quidam Regis Tubaneret
nomine Rapi ela, inatione Lusitanus,ad se non ita pride venisset petiisseto 'st 'sibi veniam dari, Hollandos in portu suo opprimendi&extirpandi, quo his, sine quadraginta plus minus nauigia multis armatis instructa ad Iaaquetra quod no longe a Banda distans oppidulum est, congregarit se vero ei hoc
permittere nullo modo voluisse Addebat praeterea audiuisse se Lusitanos cum trium nauium saliquot triremium classe, Bandam nuper concessio se,ut Hollandos passim inquirerent, Me Insulis exterminarent. Rogabat igitur eum uti vitandi periculi causa ulterius non progrederetur, sed inportu suo subsisteret. Non poterat autem Generalis persuaderi, itaque
cum nauem suam tertiam eiusque nauarchum Iacobum nomine Gubernatori commendasiet, portoriumque regium pro ea persoluisset,addebat ad superiora munera canem illum cum aliquot catulis, quem ante hae' tempora
18쪽
habitata. Iter Molucis versus ingrediuntur Lex Ternarensis Hostadis obuiam procedito
, DESCRIPTION INDIAE ORIENTALIS
tempora expetierat,moxque eo salutato ad naues reuersus est, propositum
sequenti die iter continuarurus.
Cum igitur sibi de OryZa&rebus necessariis aliis satis superque prospexissent, constitutis ad Bantamum rebus omnibus, statione etiam oro tribus secuturis nauibus facta a. Aprilis die Bantamo soluens mari sese te
rum commisit. Prima autem statim nocte in periculum praesentim mum ad breuia iuxta Insulas ad Iaquetram sitas impactus incidit, ubi nisi mare tranquillum placidumque extitisset, pereundum ipsis certo certius fuisset. Proiecta autem confestim anchora, omnem mouebant lapidem, ut nauem in dedi mouerent,totam hoc labore noctem traducentes. Porro qui in altera naui erant, proiecta ad a. o. Orgyas anchora, tormenti quidem displosion emaudierant, sed causam eius ignorabant, qua postmodum intellecta, scapham statim exploratum profunditatem emiserunt. Non poterant autem exitum inuenire propter breuia&syrtes, quibus tractus ille refertus erat, itaque conuerse iterum ad terram cursu medio inter auam minores illas Insulas itinere progressi sunt, vento exoptato ad fretum Celibra usque, per o . miliaria fruentes. Cum autem ibi tempestas subito muta retur,coacti sunt adi sit Insulas concedere, S anchoras ibi suas si r-
Caeterum cum sex dies ibi haerentes, ventorum mutationem expectarent, de praehenderunt tandem Adb - seu commoditatem Zephyrorutam elapsam, ut iter Bantam versus absolui eo quidem tempore non posset Decreuerunt ergo directo versus Septentrionem cursu Insulas quas Wo- vocant petere, Nassciri illismae sub eleuatione s. graduum versus Austrum sitae sunt, relictis Insularistae quinque sunt numero, quas HODIandi omnes perlustrarunt. Inueniebant autem ubique fere aquae dulcis copiam,idque in puteis ab illis, qui ante haec tempora forte ad loca illa delati fuerant effossis, nullis enim populis habitantur, sed vario volucrum auiumque genere ut te psittacis, gallinis Indicis, columbis S aliis abundavit Sed&arboribus fruticibusque adeo refertae sunt, ut vix incedere in eis Hollandi&gressus figere potuerint. Animalia nulla praeter Crocodilos, non usque adeo magnos,&pisces pauculos ibi inuenerunt. Quod vero ad stationem nauium mportum attinet,ille recipiendis nauibu satis oportunus visus est. Iam ut ad nauigationem Hollandorum ad Insulas Moseras perueniamus, ea non usque adeo felix fuit, ut ex sequentibus patebit. Diri rebant Hollandi cursum suum ex Insula, versus littus, ingredieba urque mare tam profundum, ut terram nullam inuenire possent. Tametsi vero scopulus nullus ibi metuendus esset, venti tamen varii Minconstantes deprehendeliantur, ruentes modo a montibus altissimis, modo ex mari ascendentes, durabatq; tempestas illa per dies sex donec angulum Septentrionalem superarent. Quo superato continuos adhuc 23. dies nauigan do traduxerunt antequam Ternatem Insulam cotingere possent, consumptis quinque integris diebus in angulo Septemtrionali ex Gilolo ad Talingam, qui portus vel nauium statio est superando. Postquam Regi Ternatensian nunciatum esset,visas in mari duas naues Hollandicas esse ingenti perfusus laetitia, parata Prauu seu naui sua in occursum eis tendere constituit. Cum autem Hollandi inter Ternatem&G- veherentur,assequi eos non poterat donec inportu
19쪽
ubi honorifice ab Hollandis exceptus, rogatusque est, Vt nauem suam a scendere dignaretur, quod ipse quidem non recusauit, sed nauem eorum paucis stipatus satellitibus tam audacter ingressus est, ac si diu cum illis
Erat hoc omnibus mirum, cum alias Indianorum natura&ingenium eiusmodi sit, ut non facile alicui fidem habeant, verum crebrae negotiationes xconsuetudo, quae ipsi iam integro biennio cum Hollandis inter
cesserant, metum ei omnem ademerant, itaque cum horam Vnam atque alteram in naui commoratus esset, ad arcem siue castellum suum iterum reuersus est.
Aduenerat in terea etiam Franciscus Verdosus,itemque, alius petrus Lindius, qui Praefectus fuerat nauium quarundam, quae fretum Magellanicum aliquando superauerant. Hic ad Ternatem naufragium fecerat, naui ad scopulum aliquem allisia, sed bonis tamen& tormentis, quae in ea et
tu erant, conteruatis. Intelligebant Hollandi ex eorum relatione, Lusita 1sillandicum
nos in Insula re habitantes nauem quandam ad societatem in per diripiunntinentem diripuisse. Praefectum enim eius humanissimis verbis eo perduxerant, ut cum primariis aliquot sociis in terram, bubalum aliquem de quo spem ipsis Lusitani fecerant, allatum,descenderet. Cum autem reditum ad nauem pararet, eum trucidatum in mare abiecerunt, omnibus simul,qui in naui adhuc erant, exceptis quinque solum personis, quarum o
pera nauem ad littus traducerent, interemptis.
Lusitan illi, cum cognouissent, Hollandos Ternatem adu isse, a rusitani Raemice a Rege acceptos esse, literas ad eum dederant, quas mercaturae Hol tincto inrulandicae Praefectus una cum Verdosio ei exposuerunt. Erat autem earum apud Regem sensus, quod mirari sese dicerent, cur Rex Hollandos in regno suo patere Ternnm mxur homines quippe pessimos, qui sine Deo,sine iustitia, veritate essent f 'cipa- Velleigitur sese eum admonitum, caueret, ne castello suo potirentur,hoc ' enim facto, recuperationem eius difficilimam fore Se autem, cum Regi bene cuperent, intermittere non potuisse , quin eum de malitia, perfidia Hollandorum admonerent, Mauxilium suum Regi aduersus Hollados offerrent, addita promissione, seu si quidem Rex id petiturus esset quod amicos decet hac in parte libenter facturos. Rex auditis hisce literis,ad iram commotus est, quaesiuitque an Hollandi tales homines essent, qui tam male secum acturi sint Cum autem Hollandi eum rogarent, Vt cogitaret has literas ab eiusmodi hominibus scriptas, qui iurati Hollandorum hostes essent, omnia pro comparando Hollandis odio confictacsse,deposita nonnihil ira,mitior aliquanto factus est. Praeterea autem quae literis expressa erant, significari Regi perlitera odiuvit Drum latorem curauerant, impios Hollandos esse,ad flagitia Sodomitica, ravorum ac alia propensos. Ham enim, alia apud Reges passim de Hollandis com uersus MD memorare consueuerunt, propositisq; muneribus eos in perniciem Hol imi landorum excitare, quod apud Regem in Tuban, plerosque alios inluvisiam fere obtinuerant nam de Rege in Ghin multa scribere necesse non
est, cum caedes in Cornelio Holi1 manno apud ipsium designata passim sit
notissima. Sed, auani aliqui, Bantam habitantes, ex instinctu Lusitanorum, Adriano cuidam de Veen insidias struxerunt, ut eo cum suis extincto, bonis eius potirentur, sed Sa in siue Praefeci us loci ei hoc ap xiens in causi fuit quo minus cosilium illud in actum produceretur Hollandi igitur habito hac de re consilio, cum animaduerterent,sese homines in is illos
20쪽
1 DESCRIPTION INDIAE ORIENTALIS
illos ubique sibi aduersantes habituros, decreuerunt eos hostiliter inuadere,&sese in illis quacunque tandem ratione possent ulcisci , idque eo magis, quod non tantum sibi, sed omnibus etiam, quibus cum contraherent&negotiarentur , itemque quibuscum amicitia quaedam&familiaritas intercederet, aduersari eos viderent, cuius rei testem habebant historiam, quae et . Decemb. die Bantami, Anno r6o I accidit, quo die cum triremibus octo metet nauiculis aliis ciuitatem ipsam oppugnatum aduenerant, reiecti iterum a tribus Hollandorum nauibus , sub Praefectura
molligangi cuiusdam Hermani fuerunt, ut alibi copiosius descriptum
Quandoquidem igitur aromatum ibi pro nauibus suis onerandis pa-
Hostandisu rem vel nihil inuenirent, inconstituissent tamen ad septimanas tres vel si qμ' - amplius ibi commorari, onsenes siue ventorum commoditatem, quae ..hi ad promouendum irer suum facere ne, expectare, decreuerunt Lusitanos ad idorem adoriri, idque eo magis quod audirent eos quatuor nauium classem in Hollandorum perniciem adornare. Propositum igitur Hol,landis erat castellum aliquod expugnare, unde in Lusitanos per Isolucis passim habitantes excurrere,&quo recursum etiam habere oppugnati a Lulitanis possent. Nihil autem tentare moliri absque consensu, permissu Regis Ternatensis volebant, qui cum hoc nomine conueniretur, consentire quidem statim recusabat, non quod Lusitanis parcendum putaret, sed quod, ne quid Hollandis inde crearetur periculi, vereretur. n.ltiaditu aeter m cum annuisset tandem Ternatensis parati ad pugnam Hol-Hano v landi, sublatis anchoris ad locum, ubi Lusitanos cum nauibus suis haerere pugnant. sciebant, profecti sunt. Fusis autem ante omnia ad Deum precibus, uti victoriam sibi largiretur rogarunt. Verum apparuit postea, Deo nondum visum Lusitanos inlata, ubi parum tamen gratiae habebant, elicere,quod
quidem successu temporis fieri facile potuisset, siquidem iam adspirare
Deus conatibus Hollandorum voluisset, sed aliter longe ali sperauerant cecidit. Stabant Lusitan cum nauibus suis littori proximi, ita ut pro libi- tu eas ascendere dc excensionem itidem facere possent. Hollandi igitur accedere propius non audebant, quod peri Culum esset, ne Lusitan naues suas desererent, flammisq; consecrarent,unde non parum periculi suis nauibus obtingere posset. Proiectis igitur ex opposito earum anchoris, ad
displosionem statim tormentorum conuertebantur.
oth. ., Non feriebant autem semper, propterea quod puluis sulphureus ma-madha. si didus nonnihil flammam non continuo conciperet. Dum autem disploralveratur dendis tormenti Sintentus Generalis hinc inde discurreret,&in naui oberrans ossicii sui quemque admoneret, aduolans ex Lusitanorum nauibus globus ferreus maximam dextrae manus parte me abripuit. Ipse licet dolorem inde maximum perciperet,& se vix continere posset, quin exsanguinis defluxu nimio exanimis concideret, ad astante tamen paululum sese laesum esse, Mobligato vulnere statim rediturum dixit. Interea dum Chirurgus obligando vulneri operam daret, Gubernator alterius nauis scapha aduecstus, nauarchum suum pede altero mutilatum nunciabat,
admonens simul est,cum nihil sese proficere displosionibus suis posse viderent, hoc quidem tempore pedem retrahentes, commodiorem occasionem expectarent. Sed, Rex Terna tensis, qui triremi aduectus spectatorem sese pugnae praebuerat, mire ad Hollandos nuncio significat, proximum diem festum sibi esse petitque secum ad portum Talingamum quieturi