장음표시 사용
61쪽
i, nitIa. IAM veris potentialea partes Iustitiae
hae potissimum numerantur: relirio, Detas, obseruantia, bedietura, veritas,
Matitudo, liberalitas, affabilitas, ami- Bestia Religio es fvirtus,qua quis recte assi-
eitur ad Deum ectendum ac venera dum.J Eius duo sunt actus interni aDeuotio,& oratio externi sex; Adoratio, Saetificium, votum, suramentum, Adiuratio, Laus, Devotio, sest actus voluntatis paratae ad praestanda ea, quae ad Dei eultum & gloriam spectant.)Oratio, sest petitio decentium a Deo. J Adoratio a sestqua non s,lum mente, ted externa eciam Ceorporis significatione Deo reuerentiam exhibemus. J Saetificium late sumptum, quod varias species continet. s est oblario , qua Deo aliquid exterius ostertur,ad eum placandum et siue ut eius nox imperio subditos esse profiteamur. J Votum, es deliberata promissio de aliquo bono facta Deo. I iuramentum, ses quo Deuut testem .ssvniimus in alicuius rei eo firmationem J Adiuratio, sesi inuocatio diuini miminis, qua quempram depreca-do aut ei, mpellando ad aliquid faciendum non faciedumve iaducimus J Laus, est assumptio diuini nominis in vocali
Pietas. sest perquet m santuine conisi-ctis, patriaeq; benevolis cm ii & cultum exhibemus.Jobseruantia, sest, qua dignitate praestantibus honore cultu inq; deserimus J Obedientia, sest qua voluntas prompta & sicilis redditur ad superiori praecepta imple .lveritas sest qua quia Everbi, & Ais talam se dein6strat, quali, in s. e ii J Glatitudo, sest qua ijs , qui
de nobis Deue meriti su ut, Eratiam non
solum habemus & agimus, sed etia cum possumus reseramus. J Liberalitas, Iesu qua quis dispensat pecunias in usus o
nias, sibi suis k: & alijs. J intellige autem
A aestimantur,ut declarat Arist. lib. 4. Etiaeap. r. Ast bilitas, Iesi qua quis in communi hominum consuetudine de congressu mediocriter,& uti decet :e habet, nudetq; quatenus potest omnibus benitne obiequi. J Amicitia , s est qua aliqui
mutnzm opei tamq; bene ut lentiam h bent,& se ,icissim Gnis assici volunt, ob liquc d bonum, S non ob solam iucunditatem. J Definitionem hane pertractat Arist. lib. ου Eth. cap. 2. unde licet cGlligere discrimen inter affabilitatem S amicitiam. Namq; a Tabilitas eli tam erra n tos , quam Ir tos: amicitia ei ga notos duntaxat. Item affabilitas in sermone divitae consuetudine versatur. amicitia potissimum in affectu. Ait vero Aratioteles, amicitiam non esse propter solum iucun- .litatem , tilitatemve , sed propter bonum virtutis quia anticitia, quae alia c5moda S emo. umenta conse tur, vera solidaq; amicitia non est.
a U AE s T I O II. De Fortitudine. R T 1 C VL VS I. . Ruid sit 'vitudo : qui
eius actus. E portitudine disputat Plato lib. ai. qui inici ibitur Laches. Aricli 3 Eth.
titudinem dupliciter sumi. Uno modo, ut importat quandam animi firmitatem eonstantiam ad honestas actiones obeundas : qua ratione est ecmmunis conditio cuius ibet virtutis: quia, ut docet Arist teles 2.Eth. rapit. . vii tutis est, firmiter immobiliterque asere. Secundum hancum reationem agit D. Greror. de portit. lib. orat. eap. s, Alio modo accipitur Fortitudo , prout designat fi imitatem animi in suscipiendis periculis laboribu
62쪽
busq; perserendis .ino modo est spem Alis virtus, vendicans pro obiecto tantor E- - . & audaciam,quae in praedictis rebus exi.
ca metum & audaciam,Jhoc est, vitriis, quae in metu & audacia inciderandis posita est. Unde intelliges,sortitudinem residere in appetitu irascendi quandoquidemetus & aucticia ad istiusmodi appetitsi
Duo actus Sunt autem duo actus Artitudinis,su fortitudi- stinete & attredi. Nam eum furtitudo
circa audaciam & timorem vel setur : ti. morem reprimit,dissicut tem sustine do;andaciam verb aggrediendo moderatur. Ex his autem dataus praestantior est sustinentia, quam argressio: ut docet Aristoteles liba. Eth. o. s. Etenim nugis arduum est timorem reptimere t quod se lustinendo2 quam auaaciam refrenare a
quod artrediendo fit. Nam ipsum periculum, quod est obiectum audaciae , &timoris,cum ex se conisat aliquid ad reprimendam audaciam; nihil tamen iuuat ad cohibendum sed ad augendum potius
inter particulares vero actus sertitudinis principe loeum obtinet marty. iam Nam sortitudinis est, firmare animum in bono contra timorem martyr autem firmatus in bono fidei ae religionis, contraitimorem rei omnium acerbissimae maxi- Dmeli; formidolosae, videlicet mortis .inod si quis obijeiat, martyrium videri
Obiectio. potius actu ni charitatis, quam sortitudinis: iuxta illud Ioannis 1. Maiorem haedilectionem nemo habet, νt animam sua ponat quis pro amicis suis.J xum etiam
quia est a Sis omnium virtutum peris ct ssimus;caetetis autem virtutibus excellentior est charitas Occurrendum, mar- solui. tyrium esse actum fortitudanis, ii tuam
eius a qua inainediate & ut i suo proprio umori uo seu habitu elicitur; charitatis autem tanquam illius , a qua uti mortuo principali, ac per modum virtutis imperantis P nreditur. Ae secundum hane posteriorem eonsideratione attribui charitati, esse sitie praestantissimum acta tim. nium virtutum,& in quo persectio charitatis maxime enitescit: propterea quod tu quisque maiorem sui amoris signifieationem det, csi eius quem amat eausarem sibi chali rem contemnit, qualis istvita, quam homines inter omnia alia piae sentis vitae bona plus amant. Lege D. Cyprianum in Ep.ad Orty es, & eonsesso res,o. 'ur. in lib.de socta vir nitate .
H6bet fortitudo partes in tesontra
potissinium quatuor. fiduciam seunt iianimitatem, marnificentiam, pati ε
tiam ad quam spectat lanetinimitas &
perseuerantiam cad quam periinet consantia PHarum numerus ita colligitur. Actus fortitudinis, ut supra diximus, duo sunt,argi edi& sustinere. Ad aggrediendum vero duo sunt necessaria : unum ad animi praeparationem.ob quam ponitur
rato promptoq; animo est,ad ies arduas& dissiciles aggrediendas. Unde fiducia siue fidentia, Vt Cicero l. a. de Inuent. definit, sest, perquam magnis & honestis in rebus multum ipse animus in se fiduciae certa cum spe collocauit. Exigitur quoq; alierum in agg ediendo , idq; ad
operis administrationem. nimirum ut animus in re,quam lamel est artressus non
succumbat. bidq; addituisMagnificetitia: quae, ut idem autor explicat, sest rerum magnarum & excelsarum, cum ani.
mi ampla quadam & splendida pro fi . tione,atitatio,& administratio. J Potriss hae duae virtutes ad materiam fortitudini peculiatem, ut ad mortis periculi, reserantur,erunt partes intestantes Fortitudinis:quia sic ipsam Fortitudinem quasi
intestant & componunt. Quod si alius spectent materias, inqui, minor est diis euitas, ut magnos sumptus & honores: et unt tunc partes Fortitudinis potentii ies: propterea quod non in se includunt totam Fortitudinis vim & potestatem:&tamen ad persectum illius habitum exitu ni ucscit; magnanimitatem circa m pn s honores versariam mat Aristot res lib. Eth. ea. 3 nusnis rentiam verbinea
63쪽
circa maῖ s sum tus eod. lib. cap. 2. AIam vero ad alte tu for itudinis acta, videlicet ad sustinendii in duo similiter requiruntur. Alterum est, ne zuimus propter impendenti im malarum difficult tem tristitia frangMur:& ob in constituitur syatientia. 4 quae, ut Cicero loco ante citato desim . seu honestatis aut utilit iis caula ieiuni arduarum ac dissicilium
volunt alia S diuturna perpessio. J Huic autem iungitur Longanimitas:qua quis res magnas,quae procul sum, sperat. J vn Ede sit, ut Longanimitas eum Magnanimitate, secundum quam quis res maῖRas ,
quibus dignus lit, deberi sibi citra omne
tamen iactantiam)iudicat, masnani habeat cognationem. Conuenit tamen cum patientia, uia diuturna rei magnae e
spectatio tristitiam paret e consueuit: ad quam squo animo ferendam patientia inciqemus. Alterum , quod ad praedictum
actum requiritur, est, ne ex diuturna te
Quid' temper tia, est qua eius
partes integrantes. E temperantia disseruit Plato in Charmide, Aristoteles L 3. Eth .a c. I & lib. I. mar. Moral. o. 22. D. Ambrosius lib. i. Osse. 4 e. 3. Clemens Alexan. lib. x. btrom. D. Isidor. lib. Etym Seneca lib.de quatuor virtvt. D. Thomin 2. x quaest. I i. Porro quemadmodurum difficilium perpessione ab incepto C sortitudo circa timorem S audaciam,
animus desistat: ideoq; s perseuerantialadditur, quae definitur Ini ratione bene eonsiderata stabilis & perpetua permansio. J Perseuerantiae denique iungitur
sconstantia:Jquae inter se partim conuenit int,partim differunt. Conueniunt,quatenus beneficio utriusque in beno aliquo permanemus: differunt, quia perseuerantia res stit dissicultati, quae ex diuturnitate temporis oritur, contiantia vero diss- praecipue vero circi moris pericula versatur: ita & temperantia in voluptatibus sensuum Ee doloribus moderandis posita est ; sed p:aecipue in temperandis tactus&gustus delectationibus, quae maiores sunt. itaq; temperantia ex doctrina Aristotelis l. 3. Eth. e. t o. sie definitur: Temperauita est mediocritas circa do-idres.JSunt autem partes temperantiae quaeultati quae ex aliquo uis externo impe- si integrantes duae: verecundia , & hodimento proficiscitur. Hae quoque duae virtutes si ad specialem sortitudinis materiam referantur,etunt partes quasi integi antes sortitudinis si ad tes alias dissiciles, in quibus tamen minus est negotii, erant partes potentiales eiusdem, videlicet a sortitudine distin is; sc tamen ei eo iniunctae, sicuti secundariae principalii ut
exstlicat D Thomas in L 1. q. II 8. at . I. Partes autem fortitudini subiectae nulta traduntur. quia uersatur ei rea mate-liam ualde specialem, que plures virtutes specie dii inctas con- stituere nequit. t eodem
nestas. Verecundia, de qua Aristot. lib. . Eth .c. s. licet proprie virtus non sit,quia passioni misis quam habitui similis est; virtus tamen appellatur ea si nifieatione , qua quidquid in humanis actibus , ves affectibus laudabile est, virtutum diei mus:quae hunc in modum definitur ab Aristotele loco citatb 1 s Uerecuridia est metus quidam dedecoris & infamiae: Iquo nimirum ad id uod turpe Se temperantiae eontrarium est,furiendum inducimur. I Honestas vero est excellentia quaedam honore digna ob spiritu tem pulchritudinem , qua quis iis,quod turpe &in
64쪽
ARTICULUS II. De partibus subiectis O potentia
numerantiir: abstinentia, obrietas
ea ui as,& pudicitia. Quatum duae priores in iis vi luptatibus, quq cibo S potu B ea pium ur, mediocritatem constituunt I 'posteriores vero due in ijs, quae ad renerationem pertinent. De quibus D. Ti, mas in a. v. q. t l.& seq.ltitur Abstinentia; est virius, quae in ciborum delectatione mediociitatem constituit J Sobrietas i ii virius, quae delectationes potus moderatur.Callitas Iesi uirius, quae Veneris concupiscentiani rationis moderamine cohibet. J Ea vero triplex essotronalis, vidualis, S matrimonialis. Pudici- Ctia est I virtus cohibens voluptates eas squae teperiuntur in Venereoto sitnis Iqualia sunt impudici aspectus & oscula .
Potentiales autem partes temperan tiae,decem potissimum sunt: Continetia mansuetudo,clementia, modestia, humilitas, studiositas, mcderatio, eutrapelia, ornatus, simplicitas. Continentia, de qua Alist. lib. I. Ethac test P quam pravisae vehemen ibus cupiditatibus ad tet m*tctantibus aliquis resistit. Sis autem sumpta contineatia non est perfecta uir
tus,ut alibi monuimus. Mantiae udo, de qua Aristotelas lib. . Eth. cap. s. sest virtus , quae iram moderatur . J clementia seli virius,qus externis puniti nibus modum adhibet. J Cum hae iungitur Miseri ordia, quae est virius, qua aliene miseriae, quantum possumus, lubueninius IItaque dissident clementia & miserico i dia: quod ad illam tpectet, poenarum substractione: ad hane, bene liciorum eo ita tione alicuius miseriae subuenire. Mod si sest virtus. quae circa mediocres honores moderandos versatur. J Humilitassest virtus,quae hominis cupiditatem cohibet, ne in res marnas&excelsasti moderate tendat , sed potius ad infimasse deiiciat. J Studii sitassest virtus, ouae sciendi cupiditatem temperat s Modelatiis,quae modestia etiam dicitui, fest , irtus, quq corporis motum re si uniq; ponti.J hutia pelia eii , irius,qua qu., in Iudis S iueis moderat Eatque , ut decet sese habet JOrnatu, scii , litus, quae cur iis habitum vestitu inq; moderatur. JHuic adiungitur Simplicit a , I quae m-miae in hasce rebus inquitendi, di Gncinnandis sollisitudini midum ponit. ' κquibus etiam iam patet, quisnt': ius
Haee cui sim breuite i ii; hoe loco dicta sint quae si enucleate,& prout rei una divitas mssulat, e plicanda forent, haud ubi e n ullo lonstotes essemus , qu mnecessaria,& ob eas causas quas alibi t poni ius assectata breuito patiatur.
65쪽
S Quaestionum, in Ethica Aristotelis
DISPUTATIO I. DIS PUTATIO.IIII.
Iuc Bono. Thestio I. Vtrum b nu rectὸ definiatur, id quod omnia appe
tunt. pag. III. Utrum omnis ap
petitio feratur in bonum. IIII. De diuisione bonι in comune. 9
De Fine. Quanto I.Vtrum sinis oe bonum idem sint. IIII.Utrum ommaesoli naturae intellectuati conuemat , agere po-pter uem. ISIIl.Sitne aliquis ultimusfinis bu-
ad amo I.Utrum felicitas consistat
II.Vtrum felicitas consistat in bonis corporis 23 II. Utrum beatitudo consectat man mi operatione. 27 IIII. Utrum ad felicitatem ex erna bona reliquantur. 3 3 De tribus principiis human rum actuum: Voluntate, Intellectu, & appetitu. Quaestio I. Vtrum omnes actus bu-mam 2 libera voluntate proficiscantur. 3 III.Utrum voluntas intellectum, intellectum volutatem moueat.
III Utru voluntas moueat ora es alias potEtias ad actus suos exertendos. IIIII. Utrum appetitus moueat ν tantatem. G
DISPUTATIO V. De bonitate & malitia hum
ut aestis r. Vtrum bonitas ct maliatia humanarum actionum petendast ab obiecto,an non. 49 II. Utrum bonitas ct malitia humanaru actionum pendeat etia
66쪽
DIR PUTATIO UI. turalessint,aneas prop) actia De affectrbus animi, qui Passim bus acquirat. Sanes vocautur. IIII. strum intutes morales sint
Quaestis Lem appetitussensitivus V. Utrum in appetitu sensitivo auνect8 diuidaturin concupiscibilE ' quae vir tes insint. 88 irascibilem. 37 VI. Stae apta virtutum disso, auu. 6νterque appetisus sensitι-- non. uus in corde sedem babeat. 63
III. Utrum de tio passionis rectὰ DISPUTATIO VI IL
se habeat. 5s De Prudentia. IIII. Utrum passiones cadant in animum sapientis. 68 stitistio I. Utrum prudentia rectὸ V. Utrum animι passiones rem d ab AriBotele definita sit. 9 Thilosophis numerentur. 7o II. Utrum actus prudentia eiusq;
De Virtutibus in commune. De reliquis Virtutibus morois L Vtrum definitio virtu- libus. tis rectὸ Ie habeat. 7 LII. Utrum virtus moralis in medio Quanto I. de Iustitia. roscritate conmat. 76 II. De Fortitu e. DoIII. Utrumne νινιutes lammina- III. Te Temperantia. xi
67쪽
iniae Superioribus in Nicomachum Ethica Aristotelis ad
68쪽
bilis. 1s e Mntim quodibra particulare , est quaedam
circumstantiarum quaedam notabilire augem bonitatem vel malitiam actionum moralium quaedam non syc
Non in gloria seu fama. .aron in bonis corporis. Ia erion in voluptate. bFelicitas confictis in operaιione animi 1 .e quae sit ho operatio. in drilieitas sivernaturalis huius vita in quo sit pasilao 3o axeticitas supernaturalis alterius uisae in ova consistas 'erilicitas naturalis huius visae duplex. 3 i d
Habitus virtutum intellectualium. s .a
69쪽
re,contra Stoicorum dogutata. ε' a
Voluntas unum principiis humanorum.
70쪽
Voluntaι νι moves membra Delema. 46 in Volun- num membra externa maneo