장음표시 사용
381쪽
trimus. Certe nos propri)s mani- sentantis, planam superficiem bus quondam Coloniae ex ligno sese alias& alias stellas iucundis solummodo simile Planetologiu sime attollentes, quod etsi facit fabricauimus , rudi tantum mi- limum sit futurum, hactenus ta-nerua, quo tamen exacte Om- men a nemine. practicari vidinium erronum motus eXhibui- mus
mus. Est autem rota A. propter Et hisce paucis multa insinua. trochleas ,cochlealque motu tam ta habes ,quibus tibi via ad mul facilis, ut leuissimo oris flatu aut las iucunditates adhuc practican. halitu , sicillime agitata , illico das, addendasque strata iam pa- totius machinae rotas , cochleas tet, neque aliud restat, nisi ut in& trochleas debita proportione genium manui , manum vero ad inuicem fabrefactas iucundis. operi praxique applices,& cunctasime impellat gyretque. ex votis cedent. Histe vero adhuc Quod si autem & alterius me- pro coronide, tabella proportiochanici horologis opera uti velis, num, dentiu, bc reuolutionia ominrota A. B.necessariis non erunt; nium rotaru subnectere placuit. sed hoc casu, oportebit ita horologium disponere , ut sp/tio sin' Voluunturnota.
uat rotam C. Neque dubium est plurima adhuc posse addi ; mo- A. singulis horae minutis ha- tum scilicet astrolabi j & aliarum bet haustra plurima. rerum, maxime globi crystallini, B. singulis quadrantibus ho
cI.ιὰ, in omnes constellationu figuras, rae: continetque dentes i1. si 'st. ' vel ope adamantis , vel auro ex- C. spatio 6. horarum conti
θ que ad medietatem liquore de- D. spatio 1. dierum , habens M..is s. stillato Viridi, aut alterius colo- dentes ro. rvata a ris impleti: qui si ad altitudinem E. singulis annis,continet den- poli eleuatus erectusque ita dis- tes 3. stulam, in ponatur, ut spatio 24. horarum F. diebus 8 . habet dentes 63.m tρμ' semel ab ortu in occasum ope G. diebus χν. l. continet den- ι.ει - Planetologh conuertatur, totius tes 2o.. ,--- firmamenti stellati typum iucun- diebus ar3. continet den-
ia . dissimum tibi exhibiturus est; vi. tes. χ 23. statio a . debisque singulis minutis supra L. diebus 361. habet se ad ro- - - aquae internae in reuolutione tam N. ut 361 ad 2yro. m. semper suum situm in globo re- M. Q, diebus 361. suntque sibi
382쪽
N. diebus 191o. se habet ad L. vi 292o. ad 36F. p. diebus 686. habet se ad R. inferiorem ut 686. ad 367. V. diebus 291 o. se habet ad R.
superiorem Vt 2 9o. ad ΑἶJO. T. diebus etyro. estque a S. Vt 292o. ad Io 47. h. f. diebus tr. suntque inter se aequales. R. superior diebus Α3 lo. estque ad V. Vt 43 3 o. ad 292 P. S. diebus io 47. estque ad T. ut io 7. ad 292O.
D. d. diebus f estque ad d. vi . ad 27j. e. diebus f estque ad rotam
V. ut 1. ad 36oo. Quod si trochleam e motui Iouis alligares, ita ut ab eius rotis moueretur, tunc deberet semidiameter huius, ad illius assumi , ut 3 o. ad 433 o. quae proportio motui centri excentrici Lunae magis conueniret. Ingenium proprium, mi lector rogo supplear, quod neque otium,neque tempus Planetologio huic addere nobis
LTIMUM MEMBRUM III. An possibile fit arti, motum
perpetuum natura aliquo instrumento Ischanico imi ari. 'Motum artis perennem U
camus, ab imitatione perpetui motus naturae necessario em it desumendum. Cum enim natu-
su indefesso labore iucundissime occupatae inuideat quasi, hinc velut eius simia in infinitis alijs inuentis feliciteriacta,perpetuo eam etiam in hoc admirando modo motuque imitari conatur; at hactenus sat infelici ausu, cum arcanum hoc nunquam ei quidem obtigerit.
Esse autem naturam in per-Naturam petuo motu continuo occupata si m
tam , testantur perennes fluuiorusicaturigines , fluxus & refluxus Oceani, fluminum, aeris, ignisque i tem vita animalium, saltem in specie & suo genere perpetua;& denique ipsa anima rationalis nunquam corrumpenda , aut assio carpto motu spiritali& vitaliauellenda. Quemadmodum au. tem natura mota principium censetur sui motus ; ita si motum quendam mechanicum perpetuum moliri velis, talem machinam construere te Oportebit quae respectu sui motus non tam principium passivum quam activum simul esse supponatur. Quo Ob- tento motum perennem ars post tot aspirationes tandem secure sperare poterit, & non prius. At inquies, hoc opus, hic labotiquis autem tam ingentis molis impedimentique saxuma natura ipsa huic latitantis arcani ostio obuolutum arti reuoluturus estZ profecto haud alius quam
383쪽
ipse t. Max. Motor naturaeque Imperator Deus ε, qui hactenus quidem prudentibus & sapientibus hoc arcanum nunquam e sui absconditi thesauri sacrario producere voluit et sed in perpetuo altoque silentio sorte suo tempo-' re paruulis quibusdam, de quibus
minime sperabatur reuelaturus, conseruare Videtur.
Neque igitur mi lector, adhuc animum ab ijcias velim , Motor
namque primus Opt. Max. intellectum dans paruulis, eisdem sorte,&sapientiam pro hoc tandem eruendo secreto additurus est. Prudentibus loquor, non ijs qui quodno statim capiunt mox etiam explodunt ; & quod suum captum& ingenium transcendit, tanqua& alijs impossibile plerumque
credunt, aliorumque inuenta, aut
rident , aut vilipendunt, sinistre iudicando,denigrando saepe quod ipsi neque possunt, neque intelli
Quis autem obsecro ingeniosissimis illis Graecis, & Romanis,
ante iooo. ab hinc annos persuasisset 3 Scilicet naturam ab arte in fulminis horredo caelitus demisso ictu, impetu & fragore,olim tam
insigniter fore imitandam, Vt neque editae castrorum petrae, neque turres, neque munitissima quaeque aedificia,ab eiusmodi arti cla-libus fulminibus terrestribus tuta sutura sint. Et tame hoc arcanutandem adeo feliciter at multis etiam infelicissime consecuta est
ars, Ut prosecto iam mundus sine comparatione , plus periculi &damni ab eiusmodi artis fulminibus sibi metuat, & pro dolor Undiqueo ind ies sibi magis immitti experiatur, quam ab ipso fulmine impetu quodam naturae Iouisque indignantis talis caelitus demisso. Quid namque glandes e tormentis , bombardisque ignis impetu emissi aliud sunt , quam fulmina quaedam terrestria ipsiusque artis tonitrua 3 Itaque quod praeteritis seculis factu impossibile videbatur, hodie usque adeo frequens & facile est , ut ignorasse quasi melius fuisset quam tanto
mortalium damno nouisse. Quem Romanorum artis astutia solertiaque in tam exacta per subterraneoru cuniculorit m pulueris nitrati impraegnationem
dementasset quasis Quis deinde quadraturam circuli ;&caelestium orbium Planetarumque verorum motuu Theorias in utraque hypothesi , tam Tychonica, quam Copernicana, sine ullis epicyclis & aequantibus simplicissimas , uti Solis: est, Vnquam somniasset y Scio plerosque de histe iam dictis duobis arcanis desperasse, ea olim nedum inuenta,sed & inuenienda risisse, & ta- quam inuentu impossibilia explosisse. Et tamen iam Utrumque in publica iacet iure detectum explicatumque. Ita inquam de perenni motus
384쪽
secreto nobis tandem a primo normam redigerentur: proinde-Opt. Max. Motore aperiendo si que deinceps tutiori nauigatio- tamen nedum iam forte apertum ne omnia totius mundi incogniti sit, minime desperare horta- ta adhuc loca, Christanae fidei tuamur. mine illustrandi potius gelo, Vtinam terricolis & Christi- quam cupiditate depraedandi, decolis maior tandem taret ani-' bellandi sebiugandique gratia ita morum consensio, pax & vnio, uestigarentur; quibus factis Deus quo tantum secretum tutius & k- forte caeptis nostris pondera malicius sine praeiudicio alterius for- iora gratiae suae additurus , tante tandem mundo nasceretur, cu- dem mundo, quod tam diu desi ius deinde beneficio, totius terrain derauit secretum esset concessu-quei globi adhuc partim latitan- rux interim sphinx ab inseris r tes , partim quoad longitudines uiuiscens mirasque ibidem pug minus rite cogniti anguli, exactis- . nas , inter medias pugnas enarusime perlustrarentur, detegeren- rans, hoc serio aenigmate Oedi tur, atque ad verae longitudinis piam prolectat.
Admiranda oe perpetua pugna Draconis cum bestia π c.
Mordentem mordet bestia, . dentibus draconem in Pentre petit, at nequela listaeddicta a dictore recedit quasi in cibum continuo cedιt. Acuit . denuo riAIus contrasse Ultro mordentes, at cum Phirigio illo sine fimgientes appetit aquas, s cum Tantalo pendentia poma non assequendo insequitur.
Dumque cum Aeolide Poluendo multum laborat haud aliam laboris mere dem, quam alumnus terrae reportat
Tandem sibi sociosTitanes fratres adpiscens Jakifero Leucadio bellum in aethera mouet.: Asancti a Dictaeo Rege per Acherontis cymbam , pariter ad montem relegantur; sicque nolentes ditare Charibdim, miseri in ipsam iucia sollam.
385쪽
Modin, breuis,facilis N mus lentes tam sphanca qua hyperbo
si figuratro nouo teles pio Uronomico tam monoculo quam noculo parando exactistime conficiendi, poliendi, O debita proportione coniungendi. Auctore R. P. Antonio Maria de Rhcita, Prouinciae Austriae Concionatore & olim Praelectore. Pransbilibus ae Amplisisimis Viris ae DD. DOMi No IACOBO Edetheer inclyta Visis Antueviensis Pensionarioprimario oec. re D.Francisco de Goubau. &c. H. Anton. Maria de Rhetta. S.P. D.
Ain dudum flagitat a me animi in Vos asseetiis, re poscunt & vestra merita , impellunt vestrae virtutes inque omnes liberales,& maxime Mathematicas dis ciplinas laudabilis zelus, & impigre studium , scilicet ut qualicumque munusculo, iam data dudiim fidem liberem, & quantum licet,quam vobis deuotus sim demonstre Vestris igitur virtutibus cum sere omniu in vos oculos conuertatis,mim haud est,& huius oculi Enoch ac Eliae , binoculum telescopium, seu verius, oculu astronomctu Iponte sua ad vos quoque conuerti atque defluere. Paruus quidem in se est oculus,exiguaq; mole contentus;at velut sensit omnium moderator,princeps & caput in specula merito sublimatus a natura existit. Ita etsi paruus mole hic tractatulus existat, inter minimos tamen vel ideo censendus haud est,quod eius praxi& ope, ad magnalia Dei etsi remotissime a nobis in cano elongata, non amplius semica co, sed nouo modo ambobus oculis quasi praesentia spectanda inducamur instruamurque. Hunc igitur Astros i cum Oculum binoculum vestro nomini dicatum,dedicatumque gratu habetote, & ad Dei maiorem augendam gloriam, eiusque in astris spectanda magnalia stupenda opera adhi
betote,meque uti caestistis semper vos redamantem amate, fouete atque valete.
386쪽
es selicissimo casu siua Originis
P R AE MI SSIO. primordia siumsterit. Enimvero
Nobi imi infrumeti Dio- conditione quidem Lumilis,a reptrices e,ut vocant Te- autem pes cilliarius , nominelescopy excellentia , iucunditas Ioannes Lippensium Zelandus, ου utilitas a nulla re magis, caseu comcauum cum conuexoblequam ab ipse sensu usus, a quo cisto coniungens .f- utrumque totius quasi humana vita felici- oculo applicans,hauὰ sine admitas oe cursus dependere fae diri- ratione animaduertit obiecta
gi midetur,comendatur. 2uem - magnopere auge=ι, oculo, mινhri . . admodum igituriam Hetus sin- rum in modum propinqua reddi. sin mi in ceteris re iucundi- 2uo mise , tum utrumque τι- rate, bilitate necessitate, vitti- Irum in lusum seu canalem δε-tate, longe praeferendus est ; ita bita proportione di mi, s ita
S illa instrumenta eius vim forte fortuito transeuntii ustum augentia, iuuantiaque reliquis rugaliam quasi ex ioc ectau- sine comparatione anteponenda dum praebet. Increbuit huius no- esse arbitramur. Nam cum l. uitatu paulatim fama , alb-s x. natura Artifex cunefas ciuntur cateruatim viatores, Eo- quasi creatas res potc ntia mi a uum oe inauditum spectaculum Fubiecerit,ut inde totius humana haud sine curastate oe stupore vita decursim commodius iucun- flictantes e casus itaque in vii-diusf regeretur, conseruareturq; ιΠate transt,iocus in rem seriam dubia non est hoc inuetum instrua meuitur. Enimuero Marchio mentumque dioptrices, ιmmbus Spinoia tunc temporis Heta aliis quibusums etiam minu Comitis sistensionem armarum mentis meritopraeferendum esse. cumstatibus tractaturus d ns . p At vero quemadmodum aba nouum instrumentum illud vi-io, ni si res exile plerumque fortiuntur sum pecunia sibi comparatum, H, ' μ/ mitium,tum vero paulatim cre- Serenissimo Archiduci Ageno
,.m is ad hunt , S' ad Ultimam tandem pia memoria fert. Interim res' perfectionem perductitur: ita oe defertur ad proceres,vocatur ho- hoc stecistum , profecto sat exi- mo ille persticilliarius, tutamque guis sua inuentionis habuitprin- alterum ast factum, sat magno Q cipium,cum nonniyi a me imo, pira tio, ea tamen inhibitrone SyPars I. V u onere
387쪽
onere vendere cogitur, ne dem- portione re sectione, satis felici-ceps simile instrumentum eώbo- successu comungendo , Inque vr ια ret mendati, oec. Quo modo ου nunis canalem componendo quo- ρη hoe nobilis imum casuale inuen- rum quidem beneficio in edibitum instrumentumque, in ab- les se inuerso modo, nullum scondito repositum celatum re- enim fere commodum incommo- mansisset nisi diuina ita di o- da carit) quantum uno obtutunente moluntate, iam aliunde, statum aperiatur retegaturque.
vii diximus mus fuisset transse Enimuero uno intuitu, pro lon- missum in Arabantina aula studine aut breuitate sterilli,
diuulgatum. aliquando ultra Io. 3O. ἡ Ο. σCarpit itaque pavLtim vite- so. fletas dintincti me numerius in Italiam, Germaniam, rauimus; ita ut hoc telescopium s Galam diuulgari, magus astrosticu minimum centies plus perfici, donec ad eam, in qua stati' aperiat, quam tubus anti- nunc temporis e II, persectionem qum. R es profecto haud minusiadem deduetum fuerit. Et pro- Utilis quam iucunda, secto queadmodum embrioprius Neque etiam hoc monoculo-M- informe quid re imperfectum tuba contentisvimus; verum σeu, tum vero paulatim perfici- alterum socium oculis ei adiuntur, donec in hominem excrescat ximus er quidem sielici mo persectum, ita hoc ecita primo ausu, cum talem distexentiam, fuit quasi informe re imperf- π proportione unum inter rectum, tum a Galitio, alusque ad alterum deprehenderimus qua- maiorem perseritione deductum lis oe quanta esse communiterest : Tandem autem ut stero solet inter monoculum , s Ario-
omnibus nostro tempore nume- culum hominem. Obiecta nam-ris absoluendum. Et licet Gu- que binocul ecillo vivaci atii tubus plurimum prastet in quasi duplo magu dinincta,
terrestribus; o astris tamen , ob maiora, se clari a a parent, nimis constrictum statium quod monoculo mero nonni e mor- repraestentat , nobu haud adeo tua,magis confuse s atminuta, millis etidetur. Atque proinde V c. 2uantum autem unus al-Kepleri problemata sectivo tem praestet, quilibet experiri po- ad axim redegimus; si ili- terit ab oculis ex is desiumpto. cet convexa, debita intersepro- Si enim etno ocula cluuio altero
388쪽
tantum obiecta lectaueris, retum deinde ambobin ide denuo constexeris, necnon inter unam π alteram visionem comparationem Hligeterfeceris, experieras , obiectum bino oculo non modo augeri verum s multo magis ita trari maiestarique . ut ita dicam ; silc re reliquis paribus iam de vinoque tuιo tibi indicare licet. Cum itaque tarim vera pro
ponio re sectiosteriei hyperboles
qua pro vitroru nfractione to tenda nequiritur sis qua etiam vide eruditissimum de Cartes nobis ram nota sit, certe admiranda tandem huius stetisti binoculi, adhuc latitantia in calis arcana nobis detectum iri omnino steramus.
Igitur hoc qualicumque tractatulo, praxim utriusque iam dicti Telescopi, , tam monoculi, quam binoculi facillimam, oequidem nonisii propria experientia tradituri, duo beneuolu Le
mum est, ut stili celeiusmodi telescopium non utatur in 'aiudicium tert3,IMpotius ad ma
gnalia Dei instin ab li califacie
stectanda adhibeat. Ita vitam mille instrumentum, tubum inquam binoculum potius mπabs hum arcanorum,latitantium uePars I.
adluc creaturarum Dei, quam Lominum proditorem,ate habeari,adhiberii optemus rogem-q; Alterum quod te rogatu habemus est, ne scilicet noIis vitio verraου, si quadam arcana quasi quibusdam anigmaticis nodis, obgrauiores quasta causas cemiasi, considerationes atque refflectus , usique adsisum tempus,
a nobis ligata tradantur: neque enim Deus cuncta una vice uobis pandit,neque etiam tempora cuncta indisserenter permittunt. 2uodsi vero ingenium applicaueris satisfelix Oedipus erit. Cumque non cuilibet flatim
tam felici successus an cessura sit praxis ut sibi aptumsterillum
pro astris cotemplandis conficiat: En virum Ur artificem mecha nicum in hac arte optica totius Europa facile principem tibi de nomino , notist que , utpote a nobis etia in multis instructum, diuturnaque mari exercitatis mum Ioannem scilicet V Vise-lium, Civem π Opticu inclyta Vrbis Augusta Vindelicia , a
quo competenti pretio, cuiusiunque etiam Jeciei qualitatis , oelogitudinis Tele copia sectissime quidem elaborata, tam pro astrorum quam pro terre tribus obiectis accommodatos habere obtinere, poteris. Neque etIam Uu a huic
389쪽
huic redit alteris cet Sac Cassyau flatu Opticus Geruastius
A timulier, vir tam in prae ficis qua steculativis opticu ter- fit imus. Hi igitur duo. nonia in hac ante ignorantia tuam
milia instmmenta habendi explebunt: quos ideo hic notisco, commendo,,cum pauci fimi m ueniantur, qui lentes exacti sit maso ma spolitura,elaborares pisceresciant.
Partes vero dioptrices peculativas, earumi demoyrationes ne a nobis,qui breuitati cν tan
tummodo praxi sudemus, hic ex lectes,sed a Kepphro, Gau
tio, cs' Remando de Cartes potius pelvi, 'go superluum etnms entia absque necessitate multiplicare foret, bscnpetere, qua
iam dudum, mulsis ab aliis diuulgata scriptas sunt.
Primo itaq; tractabimur de materias Orma uinarum remstrumetoxum pro hac arre necessari demdede electione,materia. π figura vitrorum: denique de modo mitras dendi poliendiq; . Secundo descripturisv mus modum facillimum per noua instrumenta siectionem es s-guram h perbolicam exacte in vitra introducendi, π denique tubum binoculum conficiendi. PRAECEPTVM I. De materia oe fabrica patinarum pro terendis conueris obiectivi baricis. ANte omnia necesse est exa etas elaborare fabricareq; patinas, seu scutellas, quaru semidiameter minimum dimidij pedis
Romani longitudinem adaequet; quae quidem aut funduntur ex aere, aut etiam cuti stradeo omnino) ex stagno, hoc modo.
Habeas prius arcum tam convexum, quam cocauum ex circu
lo perfecte sphaerico praecise excisum, pro longitudine tubi futuri. Nam diameter Iphaerae, circuli seu arcus, dat logitudinem telescopij. Verbi gratia ; si velis habere tubuastrospicum,cuius logitudo sit i r. pedum Romanorum;accipe perti
cam,rectam 6. pedum eorundem: qua retro axi seu clauiculo volu
biliter infixa pugillari in altera
eius extremitate firmiter in serne prominete, in supposita tenuique lamina cuprea, aut serrea arcum tantae longitudinis designa, quantae amplitudinis volueris habere
Hoc facto arcum iam dictumrpditer ex lamina illa excitum, lima subtilissime & exactissime via .
xam elaborato. Paretur deinde dimis arcus in modum limae , Vt communiter limae fieri solent. Fiat tum torno ex ligno solido patina ad proportionem arcus conuoi, ouo velut lima etiam ita undique Disiti ou b Cooste
390쪽
que patina adaequetur ut tornata arcui undique & praecise in circuitu cogruat,ne quidquam i patij inter hanc & illa in linea contingentiae relinquatur; quod deinde itidem quoque in patinarum rita excavarione obseruabis. His factis conficias ex ligno quadratam cistam,sine tame fundo: cui deinde asseri portatili prius imponendae, illam patinam ligneam secundum proportionem arcus in torno exacte elaboratam impone, ita. Vt extremitates cistae 3.aut δ.quasi digitis extremitatem & altitudinem patinae ligneae excedat. Quibus omnibus rite factis tu cribratum cinerem madefactumque Caepe dictae cistae ac patinae ei im positae, usq;ad summitatem in funde; & paulo post, asserem post
cineris infulione cistae imponendum cum inferno allere verte: pr moque assere amoto, etiam patinam ligneam cultri cuspide leniter infixo extrahe; &exactum modellum pio sutura fundenda patina habebis cui deinde oes, plu-bum vel stagnu infusum , scutellam dabit. In qua denique prius tamen arcu illo recte undiq; exlimata eidemque ad squata vitra couexa eo quo infra dieturi suamus modo convexa parantur.
Eode prorsus modo canalem B. A. Q figurae et laminae H siue sphaerice, siue hyperbolice excavandum fundes, hoc unico exce- to,quod loco patinae ligneae, do- abro,cuius cuneus sit aut sph rice aut hyperbolice arcuatus, lignum pars I. solidum longumque duorum aut 3 pedum Romanorum pro canali
excavetur, reliquis ut iupra obseruandis.
PRAECEPTVM II. electione qualitate, oe cras
sitie vitrorum. Ultra eligantur ex fragmetis speculorum, insigniter polita, pura, peruia, clara, & sine ulla
vena aequalis & unifor.nis crassiatiei,in quo reuera plurimum multi perlpicilliars hallucinantur,
dum hoc tam necessarium requisitum non attendentes,raro etiam
exacta peripi cilla elaborat, &c. Si enim Ocularia specilla quibus scilicet comuniter legere tolemus)non fuerint uniformis crassitici, qualia sneci: exactae figurae sphaericar pro δερ ηι, fecto vitum magnopere laedunt, detorquentque a suo naturali viis nurant. gore. Vt autem hoc maximum commodum euitetur, talia ocularia specilla convexa ut eligas necesse est, quae tubis opticis inserta, obieeta in sua debita proportione praecisa, clara & minime confusa exhibeant. Vt autem tibi sordes & venae in quamis fragmentis sipeculorum latitantes νη oedetegatur, necesse est ea prius luci β . . um exponere beneq; examinare; nam
minima etiam venula maxime ....isu
obiectum confundit. Vitra autem Di illa obieetiim quasi duplicatum, aut semiduplum exhibentia, nullius valoris esse icias pro conuexispoliendis, proindeque necesse erit