장음표시 사용
391쪽
on CΑusAM FUTURAM. 32 Ire, eiq; quamdiu viveret, alimenta praestare tenerentur: Ipsa autem mulier es, quot post mensibus decessit. Hanc donationem sub isto modo hospitali factam, licet mulieris heredes revocare eam intenderent, Senatus tamen Parisiensis ratam pronunciavit. Donatio etenim haec pio loco facta fuit. Quod si collata fuisset in privatum eodem sub modo pronunciata haud dubio fuisset irrita, propter grandem mulieris aetatem , & domus aestimationem non adeo exiguam, per ea, quae prius dictaiunt.
392쪽
Vaedam sunt actiones, quae ex inficiatione injuria ex lege Aquilia, LInde Neratim me actio . ad leg. Aquic L Item veniunt , ao. Cum praediximus de petis. heredit. L ., C. de leg.Aquil. g. Ex maleficiis, ver Sed is legis Aquilia, Instit. dea.mon. Et anteIustinianum a ctio legatorum per damnationem relictorum: Hodie a ctio omnium legatorum, quae pietatis intuitu relicta sunt, uis. Instit. de oblig. quae quas ex contracf. nasi. Od. g. Ex maleficiis , Inu. de action. Item actio
deposti, si agatur eo nomine, quod tum
393쪽
multus, incendij, minae naufragii causa depossitum sit, g. Rei persequendae, Sed rei, ibi, Et interdum depositi, Instit.
de action. item actio judicati, . lib. r. sentent. tit. Iy. ubi CSac. se facit. l. r. Cis condict. indeb. ubi in pararit. idem etiam C ac. hoc docet. Jul. Paul. lib. I. lentent. tit. Iy. se lib. 2. tit. II. addit quoque acrionem ex empto si venditor de modo agri mentit is, ais ita emtor deceptin.
us consirmat. Cic. lib. 3 de sec. Nam n quit, cum ex duodecim tabulis satis esset e praestari, quae essent lingua nuncupata, quae inficiatmesset, popaenam subiret. Sed in libris Iustiniani non inuenitvrscriptum ni simpliciter exempto actionem esse . a. f. de acIIon. empl. Porro his actionibus si quis falso putet se teneri, & per errorem ex his causis indebitu ilvat, repetere id, quod solvit non potest, i uis. Insit de obligat. quae
quasi ex contract- nasi. l. M. Cod. decon:
dict. indebit. se facit i. Eleganter as. g. sis.1. d. tit. Ibi Vlpian. Iuriscons. Si qua lex, inquit, ab initio dupli vel quadrupli tuis actione, dicendum es olutum ex
394쪽
3a4 NovA EXPLICAT. L. 4. Cfalse eius causa repet osse. Ait,ab initis,
ut gnificesecin esse, hoc est cessare repet tionem, se non ab initiosdpsea duplictio statuatur, quod is inpraedictis causis rex insiciatione in lite, ut ante Mendi. IHanc juris definitionem alij aliter en iplicant, & exemplis declarant. Martinus antiquus glossator, teste Angelo de Perus in d. l. 4. C. de condict. indebit.
interpretatur eam de Vero debitore, non tamen tantae quantitatis, quantam ipse per errorem solvit. Nam Angelus iMara
lini sententiam referens , sed , inquit, 'A Martinus 'it in opinione, quod debi- tum erat ab sto solvente, licet non in tanta quantitate, & dicit aliter non posse intelligi hanc legem: Haec Angelus. Martini itaque sententia hujusmodi requirit exemplum : Titius sita culpa equum Semproni j deteriora vit: conVentus itaque a Sempronio privatim in Vigenti nomine illius damni, ultro ipsi viginti solvit. Postea autem cognovit damnum esse duntaxat decem florenorum Quare ad repetendos reliquos decem,
instituit condictionem indebiti adver
395쪽
DE CONDICT. INDE B. 32Isius Sempronium. Quaestionis est itaq; an Titio Sempronium ad reddendos decem florenos indebite solutos judex condemnare possit e Et quia ex ea causa, ex qua inficiando lis crescit, Titius in debitum solvit, repellere ipsum judex a limine iudici j debet. Judicem enim non
aliter hidicare oportet, quam legibuS, aut constitutionibus, aut moribus proditum est, g. I. In fit. de officjudtc. Auth. iubemus, ins . C. de dic. Sed juris certissimi est, ea quae per inficiationcm in lite crescunt, ab ignorante etiam in debita soluta repeti non posse, d. l. . C. deconia I. inde b. o d. g. uisim. Institi, de
obligat. quae ex quasi contract. nasi. de casu quo solvo tibi indebitum per errorem emendando damnum ab alio da . tum- Et glossam secutus Cyn. Bald Angel. & alij in d. l. 4. C. de condicto indeb. Bald hujusimodi exemplis rem illustrat. Filius, inquit, meus damnum dedit. Ego
credens me teneri noxaliter , promi si,& ilvi, cum revera non tenear, g. sin. Instit. de noxalib. actionib. Certe non
repetam. Et alito postea producens e
396쪽
316 NOVA EXPLICAT. L. 4. C. emplum, Mandavi, inquit, procuratori
meo, ut daret tibi damnum, quod ta meit alius dedit, non procurator meus. Ego credens datum a meo procuratore 3
solvi, vel cavi. Et non condicam. At Francisici Hotomannus in dict. ult. Inuit. de obligat. quae quasi ex contrare nasiunt. alteram illam Doctorum sententiam iniquitatis plenissimam esse recte existimans, duo alia exempla adducit, quorum prius est de his quae lega ta quidem erant, sed non debebantur, veluti quae stupra id, quod per legem Fal- cidiam licet, legata sunt pietatis intuitu. Posterius exemplum est de damno dato, quod utrum injuria λlventis datum sit, necne, haud constat. Cum itaque tam varii & diversi sint hujus quaestionis censores, non immerito eam obscuram esse quis dixerit. Sed qiuicquid senserint hi, quorum memini, nihil ex eorum traditionibus occurrit, quod fide dignum existimem: Siquidem l l partim justitiae & aequitati naturali, par- ltim vero juris civilis regulis repugnare lintelligam. I
397쪽
, DE CONDic T. INDE B. 327l Quod enim attinet ad Martini vel ris glos toris opinionem, ea profecto aequitati consona dici nequit: ut neci glossae, Cyni, Baldi, Angeli, & aliorumi censura. Generaliter enim pro regula traditum, quod non debeat per alterum alteri iniqua conditio inferri, bet alteri r . f. de regjur. Item quod natura aequum sit,nemine cum alterius detrimento fieri locupletiorem, l. Iure na- 'turae ro 6.f. d. l. Nam hoc natura .
de condanae Et in specie de condictione indebiti proditum est, quod illa ex bono & aequo introducta sit, ut quod alterius apud alterum sine causa deprehenditur,rς vocetur, L Haec coudictio 6 6. f. dict. tit. Quocirca sive plus debita quantitate per errorem solverim, vel solverim ex ignorantia, quod non ipse debeo, sed , Iius debet, jure naturae & ex bono & teis quo repetere, quod indebite solvi, potero, quaVis etiam ex causa solverim, i nulla item habita ratione ejus, cui solvi. il Nam jus naturae, quo, ut dixi, indebite mlutum repeti potest, semper & ubiquel aequum & bonum est, i pen in princip.
398쪽
318 NOVA EXPLICAT. L, 4. C. de iustis. se jur. Sed quid iniquius est,
quam si a me legatum nihil esset, pu
tarem autem centum testatorem a me
legasse, centum alicui solverim , & illum retinere , quod alienum est , &me quod meum est injuria possidere , ex hac sola causa, quia si legatum fuisset, & inficiatus essem , in duplum irem 3 Quid aisὶ Ecclesia est mater, est cultrix, dc auctrix justitiae, & non patitur contra justitiam aliquid fieri in se , vel in alterum, un. de alienat. suae lib. I. sudor. Porro quid iniquius est, quam si cum
servum tuum non vulnerassem, Vulnerasse autem me putarem, decem eo no
mine dederim, idcirco me illa perdere, quia si vulnerassem, & postea inficiatus fuissem in duplum damnarere Sed ita lex scripta est, dicis , quae servari debet, quamvis dura Videatur, I. Pro-
flexit in i ct a quibus manumisi. lib. non fiunt. Et liberum no- his non est iudicare de legibus, sed oportet judicare secundum ipsas,
399쪽
DE CONDICT. INDE B. 339 Erit autem, o cap. uent. distinct. o. se l. Et ideo a a. d. de legib. Verum quidem illud est, ubi non manifesta, & quam ipsise leges ostendunt, iniquitas apparet, sed aliquibus forte
propter unam atque alteram rei ipsius circumstantiam , vel etiam in genere lex dura videtur , cum tamen sua aequitate non careat. Sed quia universum jus , est ars aequi & boni, l. I. in princip. de iustit. ct 'ur. Et in omnibus quidem , maxime in jure aequitas spectanda sit, i. in omnibin yo. dei Iur. Non est putandum eam esse mentem legislatoris , de qua hic agimus, quam supra relati Interpretes ipsi aD singunt : quippe quae suris artem iniquitatis & injustitiae arguit, & falsum esse ostendit, quod Iurisconsultus dixit , jus esse artem aequi & boni: item spectari aequitatem in jure, hoc est, ut ego interpretor, in loco ubi jus redditur, quae significatio quandoque est Vincis illius , l. penult. f. de iussit.-Iunc g. r. se tot. tit. de interrogat.
400쪽
33o NovA EXPLICAT. L. 4. CQuocirca cum alius & justitiae, aequi tali, & sicripto juri consonus intelle ctus ejus, de qua agimus, legislationis, haud obscure ostendi possit, quem paulo post, ut aequus censbr proseram, non erit serenda, quamvis communis DO-ctorum injusta & iniqua explicatio. Praeterea quod attinet Baldi primum
exemplum, & ad prius exemplum Francisci Hotomanni, utrumque juriS regulis improbatur.
Sunt enim am bo exempla de ijs, quae juris errore indcbite soluta sunt, ut ipsi fatentur: Sed textus de quorum intelle- rctu hic laboramus, continet exceptionem quandam ejus regulae communis,
qua dicitur, Id quod per errorem inde-hite solutum est, condici potest Ea autem regula de eo in primis loquitur, quod per errorem facti indebite soluatum est. Nam juris errore solutum, licet indebitum sit, regulariter repeti non potest, L Fideicommissum 7. C. de con Lmon. indebit. l. Cum quis ro. C. de juris ignorant, L Si non serum 26. g.