Observationes medicinales de febribus intermittentibus et qua ratione eisdem medendum sit. : Opus quod scientarum, artium atque litterarum Academia Divionensis praemio coronavit, die II augusti 1782.

31쪽

proxime statuto die quertuntur: quod utique sic non contingeret, si fomes ipse causa febris esset. Quodsi vero istum iri corpore fomitem eximimus, febris curationein admittit. Corte enim non fomitis sed lasmatis remedium est. Id exemplis patet. En si febre continua remittente laboranti corticena peruvianum protinus offers, eum non juvabis , neque febrim movebis. Quod si vero medicamentana vomitorium exhibeas, quod febris fomitem cox- ruptam scilicet bilem excutit, protinus febrim ipsam e continua in intermittentem ordinabis, eandemque aptam reddes, quae curationem a cortice admittat. Quodsi corrupta in imo ventre ne febris causa esset, eam corteX tanquam certum specificum submoveret submovet autem talem neequicquam. Si corrupta bilis febris causa esset, deberet utique febris expulsa tali bile finem accipere , quae nihilominus sepe remanet, et inposterum curationem a cortice desiderat. Debet igitur aliud quidpiam esse, quod praeter istas corruptiones febrim e ei ac. 1 oino. Similiter si mucosa in imo ventre colluvies residet, et febris intermittens prehendit, cor te peruvianus febrim non movebit, quam Love ret, si verum esset, quod mucosa talis collavies ista febris causa sit; siquidem corte febris inte mittentis specificum est Quodsi vero istam colluviena Pharmaco aut vacuo, febris quam proxime cur tionem a cortice recipit, quam ante non recepissiet.

Illud per experimenta paulo magis infra patebit.

32쪽

11mo. Si ad exitum febris continentis aut putridae crus sanguinis cocta est, coctaque vel in ventriculum vel in intestina critice translata est, solet

febri intermittens oriri, quam corte perlavianUS, qui intra continentem assumtus erat, cavere non

potuit. Propterea quod deposita lati nunc ista maiateria novae intermittentis febris fomes evenit. Quodsi deindo eandem colluviem protinus adhibito purgante pharmaς sabtrahimus, ipsa febris vel ex toto desistit vel curationem in posterum a cortice peruviano facile admittit. Debet igitur impura colluvies, quoniam ea curationem a cortice non recepit, distincta esse a se bris intei mittentis lasmate, quod solum ab eode: nauXilio curationem admittit. 1 amo Mustae febres intermittentes protinus ut earum materia per oris labia , per ambultiones ad manus atque pedes, per parotides atque bubones sub alis suppurando erumpit, sinem sumunt; quem non sumerent, si verum esset, quod ea vitia, quae authores numerant, febris causa sint.13tio. Est, ubi febris intermittens quem a i modum altero istius pertractationis libro exempla ponam hunam tantum corporis partem , caput sci licet, oculos, latus c. latuto tempore prehcndit VeXat, Xcruciat, iterumque per intervallum dimittit, saepe absque frigore et sine aestu.

33쪽

1 to. Fuit febris intermittens eodem tempore similiter popularis, quo variolae , morbilli, febris scarlatina , atque Dysenteria grassabant ar meque si .inte naittens alicui horum morborum maxime, qui absque calore erant, uneta erat, ejus circuitus per eosdem vel nec quicquam mutabatur, vel exopto

desiit. Isto Postremo, quodsi narrata ab authoribus vitia febris intermittentis causa essent , deberet ipsa febris , quoniam ejus causa sic permanens esset,

similiter ob effectum permanentem Continens , non vero interinittens esse, quae re contraria Xperientiae est.

Ob quas rationes ad credendum persuademur, esse privatum suum febri intermittenti iasma , neque diversa alia quaepiam corporis vitia quid ii Iam aliud ad febris laterihittentis generationem ilia re, quam ut fomes atque focus sint aptus atque oppor tunus, tam ad recipiendum, quam ad retinencium

fovendumque istud lasma. Denique quod idemmiasma imple atque uniforme sit. diversos au tem circuitus luposque admittat, prout diversos ii disposito corpore , in quod incidit, 'mites focosque offendit: sic ut cuna alterius corporis foco quotidianam, cum alterius tertianam et cum alterius quartanam efficiat. Perinde ac Variolarum iasma,

quod item simplex est, pro alia corporis dispositio-

34쪽

ii discietas, pro alia cohaerentes, pro alia confluentes papulas expellit. His consideratis, quoniam interna ista corporis

vitia nullam a cortice peruviano sanquam certo febris intermittealtis specifico remedio, medelam admittunt palam est, eadem sola febris intermitten iis causam non est te neque ipsum naiasina per se solam fibris causam esse siquidem ne id quidem cortex peruvianus movet quamdiu priora corporis vitia eadem persiliunt. Ob quae ad credendum perfundenavi , febrim intermittentem tum fieri, qualido mi asin febris in termittentis in corpus incidit, quod per sua intus prcipria vitia dispositum est, ad recipiendum foven dumque naiasin febriles ipsamque febrim intermit tentem compositum morbum esse, e vitio chronico frigidove et X acuto,iasmate: id est febrim intermittentem a duabus causis oriri, ab una nempe, quae corpus disponit, ab altera quae accedit et excitat. Ob quam ratiotiem, etsi febris intermittens popularis sit, tamen pia multos homines non assicit, propterea'i d eorum corpora disposita a recipiendum naiasin febrile non sunt quemadmodum

variolae, si grassantur, non omnes infantes prehendunt, sed contra e his aliquos, etiani qui cum fellis degunt , intactos eluiquunt, utique qui nunc ad admittendum variolarum mitam apti n0n

35쪽

17 Quodsi ver sive disponentia coi po11 vina demimus , sive iasina tollimus, febrim ipsam pellimus. Id confisigit, si impuram colluviem, quae naiasin recepit, protinus vel vomitorio vel purgante pharmaco excutimus. Et quoniam in istis interioribus corporis partibus fomes saepe residet, mirum nequaquam est, quod febris intermittens vomendo

aut purgando saepe discutiathus, nempe si si ejus fomes focusque eripitur. Idem contingit , si alius quidam morbus febri supervenit, qui potest ejusj

causam chronicam sive disponentem tollere. A II. Pauper puer febre quartana

autumnali modo limplici modo duplici diu labora

bat. Eum Dysenteria, quae tum temporis popularis erat, prehendit. er 'senteriam febris in mis ta est, deinde X toto desiit, neque aeger passus recidivam est. Rustici filius et annorum febrequstriana autumnali duplici laborabat. Eum Dysenteria popularis febre liberavit, neque is passus recidivam est. Hos neque vomitorium neque purgans ante iuvit, juvit autem Dysenteria, quae interiorem focum dis luit. Si quartana e duplici

simplex facta est, deinde simple ipsa, ut Dysenteria increvit, desiit. Ita febris chronicum v mlasmatis receptaculum coquit, solvit, tollitque , et tunc ipsa per se de

36쪽

septem accessiones finem accipit duplici nempe crisi e qua altera febris sive iasmatis, altera materiae chronicae sive disponentis est.

Nonnunquam corte peruvianus instipe alia quapiam virtute, quaedam interna corporis vitia, ceu putridam in imo entre colliniem corrigit, Xcutitque, deindeque specifica sua virtute simul mi asina vincit, tollisque et tunc febris X cutitur, quae res1uos fautores fefellit Corte enim peruvianus non diversorum febris fomitum, sed ipsius iasmatis specilicum remedium est. Quodsi autem corte peruvianus sine multa se mitis emendatione, lasma ipsum vineat febrimque

supprimat ea paulo post similiter resurget. Inde recidivarum ratio tognosci potest.

Quare in febrium intermittetulum curatione maxime ad tria haec capita attendendum est 'imo. Opportunum tempus, intra quod lasma curatio-aaem a cortice peruviano admittit ado. Ad inter itum chronicum vitium , an id tolli et qua ratione

queat Z li 0. Ad febris, quae e utrisque his oritur, effectus, hique an salubres an adversi sint adversi quomodo sive caveri sive tolli possint sa lubres qua arte perfici ' sine qua notitia atque attentione multi profecto errores comittuntur, maXimeque ab his, qui obsque tali pervestigatione

omnem perinde febrim intermittentem cortice pe-ruviano oggrediuntur. Febris enim ipsa saepe me-

37쪽

dieinae est et ut vetustissimus olim author 1 pro-CRΑΥΕ dixit, a magnis morbis liberat tollit enim ipsa sepe morbos, quos medicina ne movet quidem. Et magno sepe humani corporis commodo oritur, dum nos ad quaerendum auxilium monet, aut chronica vitia sive indicat sive tollit, quae ipsa aut non cognovissemus, aut Ognaita non potuis emus submovere. Quare hanc ipsam febrim,

ut caeteras fere omnes arte neque Xacerbare licet, ne exuperet, neque supprimere ne torpeat. Utrumque enim noXium foret. - Qui febre uti nescit, mederi Plorati Ista autem vitia , quae prpus disponini ad recipiendum intasma febrile sunt Q in una tantum corporis parte veluti altero istius pertractat1orus libro dicam vel totis humoribus insunt, vel in infimi ventris visceribus reculiabunt quae inter prae .cipua sunt Pituita, Bilis et Melancholia. Quos quidem cardinales antiquorum medicorum humores puto, quod praecipites novarum scholarum asilaciae sim consideratione eliminaverint. Nihilominus fuere febres , et quotidianae et ex lignae cum simplices tum duplices, quo tempore mucus sive coctus sive crudus contha naturam vel in ventriculo vel in intestinis residebat: isve per se ibidem locorum ortus fuerit, an post coctionem 1 'tra febres continentes quascunque illuc translatu

iniit, perinde est, quem mucum si protinus M

38쪽

llibit aut ui gante aut volnitorio medicatrὶento X. cutimus, aut eundem post sui coctionem vacuamus febrim ipsam modo totam Xpungimus, modo eandem curationi opportunam reddimus, si per moram eundem ibidem relinqtamus, aliqua ejus portio in sanguinem revertitur, sicque febris pertinax fit. Haec ita nota atque vulgaria sunt, ut super a caneum foret, aliqua hujuscemodi Xempla huc

De Bile medicorum practi orum nemo dubitat, posse ab eadem, si corrupta ea sit, et iasmati itur, febrim tertianam oriri. Id febres autumansite post fervidam aestatis tempestatem, febres biliosae febres continuae remittentes, quae post bilis vomitum tertianae fiunt, satis superque demonsti ant. Neque tantam Pituita aut bilis , si vel in ventriculo, vel in intestinis recumbunt, febris fomes sunt,

sed et ubi eaedem in ipsis interioribus suis visceribus

Tesident, e quibus continuo proveniunt. Insuperitate vitiat' tales humore pejores crudi meliores coeti sunt scilicet quoniam cocti mi asina libentius dimittant, et, si recte vacuantur, fibris desistit, crudi vero lasma retinent, et coctionem ante requirunt , quam iasmate liberari possitat.

De Melaiieholia autem dubitatio est haec sit

cum iasmate conveniat, an quartanam Xcitet.

Etsi autem non dubitem, quin etiam ob alia quar. dam a uinorum vim quariopa sobrii esse possit,

39쪽

nihilominus uincuna exemplum de atra bile afferam,

satis profecto demonstrans. AEGROTus ΙΙΙ. Mulier o annorum hypochondriaca deinde melancholica , post maniae eveant. Intra maniam omnia medicamenta respuit duobus annis. Hanc febris quartana imposterum

prehendit, intraque eandem soluta atra bilis est: Orta tormina sunt, alvique sedes liquidae, nigrae , ut pi liquefacta, cum dolore atque tenesmo. Cumque tali exci qmenta quotidie multa Ysissent, mulier respuit. Posteaquam liquid ista materia aliquamidiudefluXit, duplicata febris est, quae suntliter diu traXit, et intra quam item multa nigra Ycussa sunt. Postremo sedes colerari ceperunt, et febris ex duplici rursum simple devenit. Devique post assumtum ec octum amarindorum, e sero lactis adjecto sale et manna, cum alvus atra bile, siquide ea superesset, vacuata fuisset , febris ipsa ex toto desiit . mulierque resipuit. An quartana magis his,gii triginta si ni annorum et senioribus is quoniam non prius quam intra istant aetatem homines

melancholia tentari incipiunt. A febri simplici ad duplicem venio, et ista du plicatio quid significes malumne an bonum omen ea sit 8 De qua quidem re maXime sic puto. Simplicem esse febrim, propterea quod ejus fomes crudus est duplicari vero eandem, ubi ejusdemm HIPP. Lib. Praenot. 3. 24.

40쪽

fomitis aliqua pars per febrim mota solutaque quidem est, attamen corpori adhuc initi et Id his potissianum patet quoniam nulla febris initio duplex est, sed deinde talis evenit, posteaquam simple per tempus effervuit. Quoniam si talis febris sive naturae beneficio, sive corticis peruviani auxilio desistit, prior duplicans febris desinit, posterior simple quae prima fuerat, et quoniam duplicans

minor mitiorque est, et ipsa facilius medelam admittit. Male igitur medici nonnulli talem febrium duplicationem metuunt, quoniam pars coctionis est, exque ea febris curationi opportunior fit. Esse vero unum eundemque istius duplicis febris fomitem, ex his colligere licer, quoniam utraque semper unius ejusdemque ordinis est, sic , ut

quartana quartanana, tertiana tertianam , quotidiana quotidianam duplicet neutra vero harum alterutram, ceu tertiana quartanam quotidianamve, vel quartana tertianam quotidianam ve.

Et nunc iterum quaeritur , quid hominum corpora sic vitiet, ut in iis fomes fiat aptus cum ad recipiendum , tum ad retinendum mi asina febrile ZHoc in his causis positum est, quae initio istius capitis relatae sunt. Quas inter praecipuae duo iani

tempora sunt Ver scilicet atque Autumnum ideoque febres vernalium atque autumnalium nomen

sortitae sunt, deinde diversus atque epe mutatus tempestatum habitus, propter quem febres esse epi-