장음표시 사용
451쪽
debeat fideicommissa tueri. Itaque Iustinianus hac
de re verba iaciens,Nobn inquit, in legibus simplicitas mugis quam difficultas placet. Nihil enim aliud est dissicultas,quam subtilitas,quae simplicitati opponitur,
C. de furt.& sem. corrup.& subtilitas legis ei quod est humanius,l. si fundus. .si plures.f2de pignor. &hypothe. Haec cade subtilitas scrupulositas dicitur, β.vit.instit.de leg .Quae cum ibi dicatur no placere Iustiniano,sic nec a iudicib. solet admitti,t.sicut. V. si debitori.ff. quib.mod. pig.vel hypoth.sol. Haec dissiquisitio Iustinianico siliu propositumq, aperit,iuetur,& commedat, qui explans difficultatib. illis ac subtilitatibus omne nictoritate Pegasiani,qua utile ac necessariu fuit,Pegasiano praestat.Quasi enim ex Trebelliano retinetiit hodie quarta,vel quod quarta deest pro rata portione diuisis actionib. Quin- . imo si errore calculi factive plus solutu fuerit,repe
retur,l si sposus. I. si quis rogatus. Ede don. inter vir.& uxor.Sic enim recte cum Accursio accipieda putamus illa Iustima. Uerba, uel repetere solutu Nam qui
errore iuris labitur,& cum quartam retinere posset, totum restitui repetere ea non potest, l.I.C. adleg. Falcid.Paul. .sent lita; Praeterea, se dii caput Pegasiani in Trebellianu est traffusum.De quo dice mus,ubi prius quaedam ad ius quartae Trebelliani, cae pertineptia pranni serimus. In hoc articulo auctor nobis ereptus est crsublutus in coclum c LAVD.
452쪽
ti ratissima disquisitio. EGE Aquilia damnum iniuria, id est, culpa datum persequimur.Cuius adeo est in iure ciuili tractatus celebris,ut si publicorum iudicioru quas- dam leges excipias, aut eas quae mamgnam iuris partem occupabant, Iulias & Papias, non sit famosor alia in toto ure, non uberior, δύquae in plures species diffundatur. Certe veteris illius Iurisprudentiae, quae ante Marcum Brutum,& Mutium Scaruolam fuit,non exigua pars est, de qua de ipsos tractasse vestigia sunt aperta in l. si seruus.27. . si mulier.l.Quint. Mutius. Ead i. Aquit.
liquum plebescitum esse testatur, his verbis, Eia. τ μου παλ. νομ εισιαν, dcc. Meminit & Tullius in Bruto,si modo is locus ita legatur, ut hodie est mendatus a doctis vitis : lege Aquilia damni iniurati.
453쪽
id iuria simpliciter non dicitur , nec de iniuria tan cum fuit, sed de damno iniuria dato. Itaque ex usu iuris ciuilis rcctὸ appellatur lex Aquilia damni iniuria, ut subintelligatur, dati. Erroris originem ex his notis fluxisse puto , D. I. quarum ignoratio ut multa alia, sic de tam apertum in praeclaro auctore mendum pQperit. Eius legis tria tantum fuisse eapi ta vulgo putatur,sunt qui quartam addant. Ego dc quintum aliquado Deo faciente suscitabo. Sed vi quod instat nunc agamus,de vulgo notis prius dic mus , de aliis silio tempore & loco. Primum fuit deseruo aut pecude occisa.Tertiui de omni alio dam notervo, pecudibus reliquisque rebus dato. Secundum vero caput in usu non est, inquit Iustinianus Lillud. in stir. de lege Aquil.scu,ut Vlpianus ait, hu-λι Iegis secundum capitulum in de uetudinem abiit. I.17. β. huius. E. eod. Hi enim sunt soli & singulares locό,
quibus secundi huius capitis mentio hat. Quae autem eius fuerit sentetia,non magis notum est, quam Achillis inter virgines nonae,adeo est terra depressa& tenebris inuoluta haec res. Cuius inuestigatio- , nem si quis inutilem esse dicat, ille nescit, aut nunquam expertus est,quata suauitas,& qui fructus Iureconsulto ex hac obseruatione accedant, cui tur pe sit ius in quo versatur, quamuis eo non Utatur, ignorare. Etsi enim inciuilis sit ingenij reuocare in usum,quae delenda curauit maiorum nostrorum auctoritas,tamen nihil prohibet ipsi antiquitati Iustianiani nostri exemplo reuerentiam habere,& ex eius uberrimo fonte derivare quod ad iuris nobis propositi tractationem Jc explicationem pertineat. Vndique enim corroganda sunt auxilia, quo haec disci-
454쪽
plina alioquin per se obscura ornatior illustriorque
fat. Itaque culpandus non erit, qui ita eo genere
studij operam collocet,cum principum illorum iu ris auctorum Mutij & Bruti sedulitas potius sit ab erudito suo seculo laudata, qudd ea quae iam maiorribus suis ademerat obliuio fugitiva, retrahere comnata sit,quam quod nequiverit vituperata His igitur Varronis Romanorii doctissimi verbis meipsuconsolor: non si non potuero indagare eo ero tardior, sed uelocior ideo si quivero. No mediocreis enim tenebrae in sDiana, i haec captanda,neque eo quo pervcnire uolumu semita tritae, neque non in tramitibus quaedam obiecta, quae euntem rc increpo unt. Ipse Iustinianus veterem retaratu rus Iuris prudentiam, tantam ipsa antiquitati reuerentiam habuit, ut multis in locis iuris desuetudine inumbrati vestigia superesse volucrit,ne antiquit iis memoria dc primae illae legum Romanarum originus ignorarentur ab iis qui legibus Romanis vi uerent. Dissimili multd proposito atque Basilicorum auctor Leo, qui non contentus lustiniant i ris ciuilis editione, rapsodiam aliam legum Roma narum Oricti inuexit,a priore illa usque deo dege nere t tantum Iustinianus a Leone distet,quantum
qui Parrh iij aut Apellis pabula reperta,pictora iam vetustate semesa de fugiente,delere tamen antiquae M nobilis picturae reliquias mauult, δοῦ nouam surperinducere, ab eo, qui corrupta picturae loc eo quo potest modo resarcire ac reparare, de integras diuini operis paries conseruare potius quam perredere studet.Videtur enim Leonis hoς studium fuisse ut Romani iuris gloriam maiestatemque deleret prorsus extingueret Cum autem Iustinianus,aut quicunquo
455쪽
quicunque iussu eius manum iuris prudentiae reput-gandae admouerunt , non incuriose soleat aliis in et iiij it locis antiqui iuris cognitionem delibare, obiter- xii que proponere, miror maxime curatam landabili Hi: it suo instituto in tractatu legis Aquiliae recesserit,cui satis visum suit admonuisse, non esse in usu,aut vi l Iri a
Vlpianus ait,in desuetudinem abiisse Meu lcm c trut legis Aquiliae.Quod s ab eo paulo fusius prae- aedististitum fuisset,in eo quaeredo non laboraremus. Ma- Σ' gna tamen es est habenda gratia,qui hac sua admo- ines nitione velut indice ad eius inuestigatione instru- ci ixerit viamque munierit. Atque ut ad rom, cum ut i et
diximus lex Aquilia st de damno iniuria dato,om- md nino dicendum est,aur damnum ilIud,de quo se- i i lcundo legis Aquiliae capite cauebatur , desisse esse . Ridamnum,aut alio tutiori & locupIetiori remedio ei hoccursi Mec lege lata derogatum Aquiliano ple- ubiscito, sed tacito populi consensu ab eius usu re- acessiim Et quia quod re vera damni m est,non faci- , ile damnum esse desinit,& quod effectu ipso pexia
ciem damnumque adfert, nulla iuris constitutione potest effici,quin tale sit,neque enim ius ciuile v rum ordinem ipsiunque naturae vim solet mutare,
stimaui secundum istud caput non aliter in Gesuet dine abiisse, quam quod ei damno melius prouissim est, meliusque cautum ciuibus Romanis alia iuvis parteHuius pcrpetuus & frequens usus se ridiarii legis Aquiliae caput obliterauerit. Semper Coim Rohnouum 6c pinguius remediu introducit,veLUS riori rogat,sed licentiam concedit,ut viro vo Iliac la mines viantur,licet unius perpetuus usus a IcQxios
456쪽
alasuetudinciri introducat.Sicut Iustinianus cum inuentari j rem odium primum induxisset , ius deliberandi quod antea obtinebat non sustulit,quo tamen hodie propter receptum inuenta iij v sum vix uti mur,l. vlt.9.sinautem.C. icture deliber.Haec est igitur mea de tota hac quaestione sententia, Cum alia legis Aquiliae capita ruerint de damno seruo culpa dato,secundu legis illius caput fuisse de seruo corrupto.Non enim tantum domino damnum datur,si seruus occisus aut vulneratus, alioue quouis modo corpori eius nocitum , sed etiam si corruptus eius animus faerit,receptusque sit. Inde enim quod deterior fit,damnum domino accedit, i.I.l. Vt tantum. I . . i I. in tantum.cum seqq. ff. de sexu.corr.Neque
verisimile est, tam apertum &insigne damnum lege Aquilia omissum fuisse,cum locupletissime ea lege omni damno culpa dato prouisum sit, quippe quae
omnibus,quae ante de damno latae erant,derogauerit.li. st .adleg. Aquil.Vt ob id a Constantino Harmenopulo initio lib.6.dicatur, 3 QMdνο-ἐc ὶ ποῦ ν et ne ατ α ρM Sed hoc secun
dii caput reo in desuetudine abiit,quia subsequutuest Praetoris edictum rigidius multo & acerbius. Ait enim Vlpianus. l. s.I. haec actio.D.deier. cor. Ηxcuctio etiam aduersius fatentem in duplum est,quamuis Aquis Ita inficiantem duntaxat coerceat: qui locus apertissimum, ni fallor , sententiae nostrae continet argumentum. Hic est enim iuris auctorum perpetuus mos,ut in quo ius nouum iuri veteri adiiciat,aut diminuat,breuiter admoneant.Nec video, cur alioquin legis Aquiliae meminisse debuerit Vlpianus,
eamq; praetoris edicto coparare.Et cum hac nomi-
457쪽
nat , intelligo secundiam legis illius caput, quod in desuetudinem abiit,quia praetoris edicto ei damno melius est succursum. Itaque mihi dubium non est , de quo in l. 16.
corruptum aut receptum, Cre. P ostremaqconsultus absciderit, quia secundi capitis desuet dine inumbrati sententiam continebant. Quod Min aliis factum fuisse obseruaui, in quibus secundi huius capitis sentetia supprimitur,cum de actione ex lege Aquilia defccndente tractatur, ut inl.sed& s.18.cum sequent l. in lege Aquilia. .D.ad leg. Aquiliam. Ut cum tradit Pomponius restituta hereditate in heredem lege Aquilia agi posse, ii seruuforte hereditarium vinierauerit, aut occidcrit, i. si heres.ZO s.I. D. ad Senatuscons. Trebell. Non dixirlege Aquilia in heredem agi posἡ , si seruum cor
ruperit aut receperit.Cur itat quia iam hoc iure tunc utebantur,ut lege Aquilia co nomine no ageretur,
sed actione serui corrupti praetoris edicto introducta. Ex quibus facile adducor, ut suspicer etiam multo ante Vlpiani tempora, quinimo vite Pomponium, quem aliquando probabo hedum Vlpiano, sed Papiniano & Serbidio Scaevola priorem, secundum hoc caput in usu non fuisse. Eius rei neglectaeque hac in parte legis Aquiliae haec etia mihi xatio fuisse videtur, quod cum praetoris edicta in multis ius ciuile adiuuarent, supplerent,corrigeret, Lius autem.D. de iustit. θ iure. denique potissima iuris scripti pars praetoriis edictis contineretur , ω iuris non scripti pleraque sue coiisuetuditus iura
occisam seri timueue verba Iuti quin in tertio capite legis Aquiliae . .tertio cIsite. D. eod.ita olim scripteraram rem praeter homine aut pecudem
458쪽
Praetores edicere consueuissent, ut ex Cic. r. de in ..uent.didici,cueniebat,ut qui ad ius ciuile accederent, relictis tr. tab aliisque legibus,veluti Aquilia, ad Praetoris edictum sese potius applicarent, quod in iudiciis frequetaretur. Quod tuo tempore factum fuisse non obscure idem Tullius i.de legibus inducat sub Attici persona; non ergo, inquit, a Praetoris edicto,ut plerique nunc,neque a Q. tab. ut speriores tapeaenitus ex intima philosophia haeiriendam iuris disciplinari puto. Accidisse vero id probabile est, post legem
Corneliam,quam Caius Cornelius tribunus plebis, tulit anno antequa Praetor Cicero fieret. Ante enim id tempus ab edicto non incipiebant,quia varium incertum erat ius praetorium.Praetores enim varie ius dicere adsueuerant.Eaque ratio etiam ad Iustiniani tempora'vique perdurauit,quibus edictalex vocabatur,qui degustatis iuris principiis edicto perpetuo incumbebant,& ab edicto nomen sumebat. g.m secundo autem anno.praefat.1.digest. Ex eo it que factum est, ut cum ex pluribus competentibus. actionibus utilior eligatur, praetoris vero edictum de seruo corrupto legi Aquiliae adiecerit,utilioremque actionem proposuerit,lege Aquilia in ea parte neglecta,coeperit in iudiciis frequentari honor ria serui corrupti actio. Huius rei non absimile potest adferri exemptu de poena rationis propter membrum ruptum,aliisque iniuriarii poenis lege tr. tabit. introductis,quae postqua successit Praetoris edictuc nuerunt, & in desuetudinent abierunt, ea vero quam Praetores introduxerunr, in iudiciis freqlienti usu recepta est & adprobata. g. poena autem. intuit.
de inivr.Atque exinde QTi bona pars legis Aquiliae pii elo
459쪽
liae praetorum edictis sit comprehesia, ut alias ostendam,non exstat veteris Iurecosulti liber,qui ad eam legem scriptus sit, ut ad alias leges praetorum edictis non compraehensas .Quinimo in commentariis ad edictum de lege Aquilia tractabant, idque indicant fere omnes tituli illius leges , quae ex libris ad edictum, tam urbicum quam prouinciale scriptae sunt. Hocque ni ita esset,mirarer maxim veteres iureconsultos, qui ad leges Iulias,Papias,Aξ-liam Sentiam,Fusam Caniniam, Cintiam, aliasque particulares tractationes instituunt, idem non fecisse ad legem Aquiliam, in qua non minor quaestionum, tractationumque luxuria, quam fere in qualibet alia.Soleo& hoc argumento ad confirmandam nostram sententiam uti. Certum est, poenales actiones a Praetoribus primum inuentas annales esse,annoque finiri,ut exempli gratia actioiles quae dantur exl.i .siquis ius dicen.non obtemp.l. pen. in si . D.ne quis eum qui in ius vo .est vi exi. l. i.in fi. D.de eo per quem fact.erit.l. non solum.β. vlt. D. M liber.cau.Haec enim delicta primum praetoriis edictis vindicata sunt. Quae vero a xiones a praetore iuri ciuili adcommodatae sunt, eius adiuuandi aut supplendi gratia, quemadmodum actiones ciuiles, atque ad eorum exemplum scilicet adcommodatae, perpetuae sunt.l in honorariis. D.de actio.& oblig.I. r. Instit. de perpet. dc tempo .act.
Atqui serui corrupti actio ex praetoris ediisto &poenalis est, & perpetua. l.haec actio. 13. D. de seruo corrup. Elgo iuri ciuili,id est, legi Aquiliae adcommodata. Vt omnino dicendum sit, serui corrupti maleficium
460쪽
maleficium non primum Praetoris edicto coercitu filisse, sed lege Aquilia, cui Praetoris edictum successit. Sed nil mihi fecisse videor, nisi legis antiquae probandae gratia veteris auctoris testimonium accersam. Prodeat igitur in medium Musarum sermone loquutus Plautus, quo meliore antiquitatis auctore non utimur. Eius Comoedia, quae Poen ius inscribitur, in secundi huius capitis tractatione tota fere consumitur, & nos primi ad eius interpretationem adducimus. Iuuat insigniores ex ea locos referre. Milphio seruus Agorastoclis domino persuadet, ut si lenonem perdere velit, trece tos Philippeos nummos Collabisco villico suo det, quos ad lenoneis deferat, simulans se peregrinum, & ait: Leno ad se accipiet auri cupidus,issico caelabit hominem CT aurum. A G. consilium placet. M.Rogato eruos uenerit ad eum tuus, Ille me censebit quaeri,continuo tibi
Negabit quid tu dubitas quis extempla Dupli tibi auri Cr boninis fur leno fere Neque id unde eniciat bubet.
Et postea actu s. alloquitur Agorastocles aduocatos testes,& ait: Vidistis leno cun aurum acceptis A D. Vidimus. A G. Eum uos elle meum seruom scitis. AD.sciamus. A G. Rem aduorsus populi Ieges. AD. Sciuiruus. His verbis non dubito quin ad secundum legis Aquiliae caput respexerit Plautus,quo serui corruptor aut reccptator ex inficiatione tenebatur in du-