장음표시 사용
441쪽
Cogatur restituere , vertim absoluta legatione, i. si egatur.3O. D. ad Trebel.
De auxilio exceptionὐ Senatusconsilii Trebellian; It De Did distet , ipso iure tutum esse , pel per exceptionem.
CAP. VII. a Vi η v tem remediis tam heredi quam fideico Dissario per Senatuscons. consulatur,px'mptum est ex praecedentibus definire. Exinde enim fideicommissarius restitutione facta agit,uel in pum agitur,vii dict0m est,etiam contra heredem, si quid ex hereditato retineat,aut vere debitor defunctituit,l ita tamen. si ex Tiebestiano.D. ad Trebell. l. maritus.'. in princ. D. ad leg. Falcid. Heres autem yel si c0 ueniatur, exceptione adiuuari, vel si agat, exceptione summo icti potest,t. I. .hoc autem. l. ita Iamen.g. qui ex Trebelliano. D. eodem. Haec est quae
licitur excςpuo Treb lliani , l. i. I. si praecepto. D.
qua ido de poc. act, .uin L est. dc exceptio restitutae hereditatis, . . qui ex Trebelliano.& limpliciter exceptio,i.etiam. Is. I. I. D.ut legat. serv. cau. Esse vero peremptoriam Ec perpetu in dubium non est, ut de ceterae ex legibuis Sm tuseoncexceptiones desce dentes,arg.I.qui exceptionem. o. in princip. D. de cond. inde Ideoque perpetuo. agenti obstabit, ut& Macedoniam ac Velleiani exceptiones solent. Et sane mihi vid ur ex sententia magis quam ex verbis Senatus c. descendere, in quibus nulla cius mentio. Sed cum non ei secerit Senatus, Ut restituta heredit te transatis actionibus , desineret heres is esse qui
restituit, g. restituta. Institui. de s l. hered. necesse fuit
442쪽
fuit tali auxilio ci,aliisque aduersus quos ageret,su curri.Non aliter igitur ei competet,aut peream summouebitur, quam si restituta fuerit hereditas , quia nec ante transsarionum actio in fideicommissariu1.1 facta est. Quamquam eueniat aliquando,ut post restitutioncm cogatur actionem pati heres, nec tamen eam Trebelliani exceptionc possit excludere. Nam ii res urgeat, & metus erit, ne per absentiam forte fideicommissarij dies actionis exeat, heres iudicium suscipere cogetur,l. cum hereditas. 9.D.ad Trebell.
Quemadmodum fideicommissarius,si periculum sit
ne inter moras actiones intercidant,etiam antς resti
tutionem agere poterit, exeplo petitoris hereditatis, qui illo casu hereditate nondum euicta nihilominus agit,l. si bonae fidei. . D. de petit.hered. Vis autem. Trebellianicae exceptionis est,ut tam heres quam qui ab herede conuenitur, ipso iure tuti siti. Etsi eninx ipso iure,& per exceptionem, videamus communi-tςr opponi, adeo ut qui exceptione tutus est, dicatur liberari,qui ipso iure,non incidere in obligationem,l. 81. D. de solui. &lib.hunc tamen habet effectum exceptio restitutae hereditatis,aliaeq; legitimae. Qiis dui fiat manifestius,sciendum est, exceptionem perc-ptoriarum seu peryctuarum alias iuris esse,alias facti. Iuris sunt,quae ex regibus, Senatusconsultis, edictis descendunt,qualis est Macedoniani, Trebelliani,legis Cinciae,doli mali ,rei iudicatae,iurisiurandi, libe tatis oneratae, & similes. Facti vero sint, quae ex conuentionibus,& dispositionibus hominu defccndunt, ut pacti conuenti ne Omnino pecunia peteretur, J.appellatur. Instit.dccxcept. Qui iuris exceptionem habet,ipso iure tutus est, non qui facti, quadruplici
443쪽
bet tamen Praetor aut iudex,si ei constet, leges exe cere , & denegare actionem. Quamquam tutius sit ICam Opponere, ne diligentiae ac peritiae iudicanti, 'tantum fidem,l.qui seruum. β.i. D.de act. ει oblig. . Secund5,quia in iure apud Praetorem, non iudicem ldatum,proponebatur, nempe clim petebatur a Prae- tore actio,in cuius potestate erat eam vel dictare,vel pdenegare. Quod fieri non poterat, nisi de ipsa ex- iceptione cognouisset, qua petita actio perimeretur. . Ideoq; ipso iure tutus erat, qui ea exceptione munie- ibatur,quia in iure apud Prςtore exercebatur.Tertio, i
so iure iuris exceptio proponetem tuetur, quia partimilisque utriusque est effectus,l.nihil interest.D.de iregul.iux. Quarto,etsi alio iure ciuili teneatur , con- triario tamen ac derogatorio, eoque potiori tutus est . Heres enim ipso iure ciuili conuenitur, de experitur lactionibus hereditariis. At vero restitutione heredi- itatis facta, ipso iure Senatuscon sulti Trebelliani,quo infractum est ius ciuile,nec agit, nec in cum agitur. Idemque de Macedoniano & Velleiano statuendum . est. Nam qui auxilio horum Senatus c. repellitur, dicitur ei denegari actio, .illud. Instit. quod cum eo.
l si post. . D.de const. pec.quo verbo utuntur Iure consulti,cum de co fit scrino, cui satis ipso iure ca tum est. Sic intelligenda l. r.I. si onerandae libertatis. D.quaru rer. act.no det.vbi ipso iure tutum esse, nihil aliud est, quam exceptione illo casu edicto introducta subueniri. Itaque legatum cum dicitur adimi iipso iure,l.si ita sit adscriptum.de legat. r. intelligendum est id fieri opposita doli mali exceptione,L3.in fine. D.de adim. leg. Et in summa,qui his exceptionibus
444쪽
nibus repelli potest, dicitur passim in iure nostro ei actio denegari, petere non posse , exigere non posse. Ex quibus vis exceptionis Trebellianicae colligi potest , quae & heredi aduersus creditores hereditarios,& debitoribus aduersus herede competit.Sed num de aliquod subsidium debitori aduersus sideicommissarium dabitur Z Finge aut heredi soluisse, aue cum eo transegisse restituta hereditate. Hoc casu distinguendum,sciens vel ignoras id fecerit. Nam .s sciens, nihilominu . tenebitur fideicommissario. Imputet enim sibi qui scienter soluit, cui non debuit. Sinautem ignorans no debet eo nomine damnum sentire. Itaque liberatur ipso iure, si soluit:vel si transegit, exceptio trafacti negoti j propter ignorantiam erit ei adcommodandia. vlt.ff.de transact. Nam dc alias iusta ignorantia rei per fideicommissum relictae alienationem susti iret.l. vlt.in fi .de lega.2 a. pater filium.38 in prin.
De Senatusconsulto Pegasiano, ei que partibus in
Trebellianum transfustis. C A P. VIII. ORDINAn i v M nunc est ad Pegasianum Senatuscon.trasire,quod aliquot annis post Trebellianum, studio tuendorum fideicomissiorum s ctum est Vespasiani , scilicet temporibus, &vix defuncto Trebellio Maximo senatusconsulti superioris auctore. Fuit autem sic appellatum a Pegaso Iurisconsul. illo tempore Consule minore. Nam in fastis collegium Pegasi de Pusionis no apparet.Illis etiam temporibus praefectu urbi fuisse, ait Pomponius inl.2.infi. D.ae origine iur. vino nurum videri debeat, si hoc Senatustonsultaubti- Ee
445쪽
litatibus e medio iure petitis plenum fuerit. CertEsimplicius fuerat Senatusconsulti Trebelliam decretum, minusque dissiciles exitus habebat, ut non mirum sit, si Iustinianus salebris & scrupulostatiabus Peg1siani cxplosis, dotes cius pr. xcipuas, dc saluberrima decreta, in Trebelliani appellationem
transfudcrit. Causa porro eius senatuscons. ea est, quam refertqustinianus I. sed quit heredes: Itistit. de fideic.hered.quia scilicet heredes cum totam,aut rene totam hereditatem restituere rogarentur, Camadire ob nullum aut minimum lucrum recusabant. Facile autem hereditatem repudiant, qui nihil laturi sunt ex hereditate, i. filium. ro. D. de bon.post'. contra tabul. Et sine adicione testamentum corruit, omniaque in eo scripta, l.si nemo.D .de testam. tuta I.eam quam.C.de fideic. Habuit vero multa capita, quorum duo px cipua fuerunt,quibus ad fideiciam missa per aditionem hereditatis seruadae inuitaban xur, aut cogebantur heredes. I imitabantur lucro, ila
praemio proposito. Cogebantur imperio magistr sus. Fortior est isitur quam Trebelliani, prouisio Pegasiani. Qigod si captiosas stipulationes non in
uexisset, magnum erat fideicommissorum seruandorum adiumentum & incitamentum. Nam per Trebellianum multabantur tantum heredes leu tione actionum, ac intra exceptionis auxilium solum continebantur. Per Pegasianum autem & inui- itantur plenius praemio indicto, dc coguntur impc rio. Sententia enim primi capitis,quo lucrum con-rinetur , haec fere est ex relatione Iustiniani, nam
verba ipsissima Senatusconsulti dessederantur: vici sui rogatus esset hereditatori rotituere,perinde liceret quar;
446쪽
rtem retinere, atque I ge Fescidia ex ligatis retinero concia tur. Ex quibus verbis apparet, legis Falcidiae beneficium , quod legata tantum spectabat, pro ductum fuisse sic ad fideicomissa viuersalia, propter eandem ac genuit ram causam, qua lex ipsi lata est. Nam ex legatis quarta deducitur, quo magis inuitentur hereditatem adire, g. iansit. de lege Falcid. 'Cum autem ab aditione pendeant fideicommissa uniuersilia, merito usque ad ea legis Falcidiae bene ficium ampliatu est..inimo lex Falcidia ante Senatusconsultum Pegasianum legatis inhaerebat, ut ad fideicommissaria singularia nodum fuerit interpretatione producta. Hoc prinitim igitur effecit Pegasus, sententia sua in senatu dicta. Quo perti tinent illa Iustiniani verba, ex singuIu quoque rebus,pae per fideicommictum relinquuntur, easem quope reten tio permissa est, quae sunt nobilis illius primi capitis appendix. Itaque quod ait Iureconlidi. in l. i. F. Marcellus.in s D. si cui plus quam per leg. Falcid.
hodie tam us simile aliquid fit in fideicommisis, sic acci
piendum , ut ad Senatusconsultum Pegasianum respexerit, quo primum ius Falcidiae singularia fideicommissa dodrantem excedentia tenuit. Vnde colligimus,primum hoc Senatusconsulti caput non tantum ad uniuersilia, sed etiam singularia fideicommissa pertinuisse. Hoc autem Senatusconsulto vis Trebelliani infracta est, quo omnimodo trania ibant actiones utiles in fideicommissarium,pro rata portionis restitutae, qualiscumque tandem esset. I facta. . si quis .in .ad Trebelliamim. Nec dicet,
cur fideicommissarius esse in ea partiarij leg tari j loco, sed heredis potiis. Ideoque ipso iure
447쪽
S.C.Trebelliani adstringebatiir oneribus heredit Vis pro rata,l.2.C.de Treb.non aute remedio stipulationii partis & pro parte. At Vero per S.C. Pegasianum distinctio primu inuecta est,utrum infra,an supra dodrantem rogatus esset heres restituere.Vt siquid i infra,locus fieret Trebelliano,& trassatio pro parte celebraretur. Sin vero si is in dodrante heredi tatis fideicomis im esset relictu,nec actiones transiferebantur,nec comunicabatitur onera ipso iure,nequide pro ea parte,sed remedio stipulationu . Ergoti heres rogatus vltra dodratem xestit .ere quartam
retinuisset, manebat nihilominus in solidii oblis tus hereditariis oneribus, ut Iustinianus ait. Nam nullus erat aIius, qui heredis persona sustineret, aut salte sustinere tingeretur.Itaque cogebatur heres ad auxilium stipulationum partis & pro parte decurrere,quas in eius gratia primum inuexerat S.C. Pegasianu. Stipulatione partis cosulebatur fidei comissil-rio, ut pro rata dodrantis como tu sentiret.Stipula- latione pro parte cosulebatur heredi,vit dano pro ea parte leuaretur. Et hoc sensit Vlpianus,cu in fragmetis regularii ait tir.de fideic. Patris Er pro parte ilip L-tioncs proprie dicat o quae de lucro Er duno communicando
solant interponi inter herede Cr legat in partiarium d est, cum quo partitus est hcres.Igitur fidei comissario aut i'
fideicommissarium nullae actiones herecitatiae dabantur,sed omnes hexedi aut in heredem competebant , ut illo casu aperte fuerit derogatum Trebelliano,& simplicitas eius circa actionum translationem in meras ambages,ac circuitus,quibus heres de fideicommisiarius implicabantur , versa fuerit. Sinucio heres vltra dodr em restituere rogatus quar-
448쪽
tam retinere nollet, sed fidum obsequium defunem precibus praebere, ac integram & plenam fidem omisso senatusconsulti commodo praestari mallet,atque ideo magis fideliter facere, ut ait Iurisconsuli.
l. s. . si quis rogatus. ff.de donat. inter vir.& uxor. l. patrem. I 0. cum seq. ff. quae in fraud. credit. l. qui totam .sfad Treb. eo c adhuc derogatu existimem Trebelliano per Pegesianum, Id coercitam transla-nem actionum. Manebat epim nihilominus heres, cum egregia illa de integra fide quam praestiterat, onerisus hereditariis obstrictus, quibus non aliter levaretur,quam si altero genere stipulationii emptet do venditae hereditatis sibi cauisset quae ex eodem senatusconsulto profluxerunt, & quaru solus Iustinianus meminit, iam veram S.C. Pegasiani sententiam refert. Illis efficiebatur, ut non amplius neque mimis iuris fiaeicommissarius haberet, quam apud heredem futurum esset. arg. l. Σ. in prin. F.de hered. Vel act.vend. quae tota in interpretatione earum stipulationum consistit, ut errimite ostendit Iacobus Culacius obseruat.lib. r. cap.3. Ideo autem eae stipulationes hereditatis restitutioni adc .mmodabantur,quia veditio hereditatis fideicommissariae restitutioni haud absimilis cs : & in quibusdam compa rantur, l.vit. ff. de transact. Semper igitur & agebatdc conueniabatur heres, non fideicommissarius: sed damni & lucri partes coserebant inuicem non secus ac vendita hereditate & stipulationibus eo nomini interpositis Non enim propterea desinebat teneri venditor creditoribus hereditariis, quinimo ein procinuitus non cogebatur excipere actiones, l. 2.C. lepact.l.2.C.de hered. vel ad .vend. Atqui restitutio-
449쪽
ue ex Trebelliano facta longe aliud erat, ut in eius interpretatione diximus , translatis nimirum actionibus ipso iure in fideicommisses tu, etiam inuitum-
Ex quibus clucet, Pegasianum heredi quidem co siluisse, lucro ei proposito, & commodo quarta concello: sed magis tamen fideicommissario sauisse, quem ab omni hereditaria uni actionum molestia liberauit, ac nihilominus piaticipem fecit omnis utilitatis. Neque mirum videri debet, si a Iustimano dictum sit , stipulationes ex Senatustonsulto Pegasiano descendentes ipsi antiquitati dispiauisse Difficultas enim,& scrupulositas, subtilitasque in iis maior quam in Senatusconsulto Trebelliano,
ubi sic statim actiones pro rata transibant, Vt pro rata competerent, nec esset postea necesse lucrum aut damnum hereditatis communicari.Melius enim est omisso circis tu dc medio agere, quam per ma'
num alterius, utiliusque est ipla fideicommissario sistatim detur actio, quam si ex actione alter us utili-
atem expectet,quem tamen sine noua actione exaltexa stipulationum descendente a litigioso herede vix tandem consequebatur. Quare cum Vitandus esset circuitus, ac potius duceretur rei incum bζre quam in personam agere,utilius lac esset retinere quam putere,inoti exinde veteres videntur, Ut
senatusconsulti Pcgasiani stipulationes improbarent .Quo Aeson est,ut in desuetudinem abire passi sint non vulgarem eius Senatusco sulti partem.Nam si ultra dodrantem heres rogatus restituere sine deductione quartae restituisset, non iam ad stipulationes emptae & venditae hereditatis ibatur, sed his posthabitis de neflectis ad Trebellianum recursu fiebat
450쪽
itebat.Haec caula,cur solus Iustinianus earum ut dixi meminerit,dum c iste sententiam eius Senatusconsulti proponere intendit. Nam Modestinus&Paulus manifeste declarant, consuetudine quadam ea in parte Pegasiano derogatum. Si quidem Modestinus restitutionem eo cal. quasi ex Trebelliano fieri adfirmata qui totam. U.ad Treb. Re vera enim ex Trebelliano non poterat,nouissimo iure Pega sani tum infirmato. Sed hic usus inualuerat,eoque iure utebantur,ut potius ex Trebelliano restitutio fieret.Qu d manitestius docet Paulus 4. senten.c.3- cum ait: Totam hereditatem restituere rogat: f quartam retinere nolit,nugis est,ut etiam ex senatusconsulto Trebelliano debeat restituere. Tunc enim omnes actiones tu si
deicommissarium dantur. Quibus verbis dis licuisse sibi stipulationes Pegasianas apertὶ ostendit. Nec
in his Triboniani manus timenda est, ut in ceteris Pandectarum locis. Sed & ante Paulum captiolas appellauerat Papinianus, i. g. sed quia stipulationes. Sive enim partis & pro parte stipulationes intueamur , cattio esse ideo poterat, quia euidens esset partiati j legatari j cum fidei continissario diis utentia, ut in secunda fideicommissorum diu isione probaui mus.Nam bonorum mentio in his stipulationibu facienda non erat, i. ii cui.f. cum seq. D. de leg a. quam tamen fideicomistam uniuersale recipiebat, i. nam quod. I .9.vit. D.ad Treb.s in utem emptae &venditae hereditatis stipulationes respiciamus, capi contrahentes facile poterant, si ab cariun stipulationii coceptione aberrassent, quae multos quaestionum sinus secu trahebat. l.l.1.de hered.vel act.ved sum t zia naturalis aequitas, non iuris subtilitas, Ee q