De curatione per sanguinis missionem liber: De incidendae venae, cutis ...

121쪽

r18 Ab Core ita, altera quae credit primam venae secti nem liberare hominem a quovis grauissimo morbo, nocet vitae: nam aliquot olim profecto nouimus, qui hac re freti aut sine ea interierunt, aut i iam dumtaxat adimiseriit, ut simul cum ea animam emitterent.Vnde enim qc opinio oriatur, vix percipio, nisi ex iis qui putant adhuc habere in se ali-

quid illius sanguinis, S humoris radicalis ut aprum pellant j quem contraxerunt ab utero matris Opinio satis Labrica: Sed credant hoc quantum Velint, licet sit falsum, nihil tamen hoc credere nocebit, modo credant tam posse aliquando utilem esse aut etiam magis secundam venae sectionem bigesimam, quam primam, quae, ut dixi, saepe producta mominem suffocat.

Indicationes quaesunt in venasectisne adhibendae. OSTENDAE Mus a sienus phlebotomiae

usum in senio, in pueritia,in uteri gestatione, in alui stiore in exanthematum eruptione, aliis triuitis: In quibus magna pars medicorum aduer-Σ - in me censet, utilissi omnium praesidio-q rum sere Proximum est, ut dicamus de indicatio. ' nibus circa eam sumendis, obseruandis,quae licet ex iis quae praecesserunt, quodammodo elici possint;praestat tamen in iuuenum gratiam aliquid de singulis seorsim agere. Ergo ut multiplex est

huius generis consderatio,&intentio,itaec multarri,iuis sunt c quibusqndicationes eruuntur Primo igi-ψρψM-- i in coiisiderandum intelligendumque est mitti ne

et cc debeat Secundb qua parte Tertio quo tempore:

Tertiuir oti Quint quo modo Pri- ab iis maenitentionis indicationes petendae sunt a mor-

122쪽

PER AEAN cv IN IS N Issio NEM. Iaiborum natura, vel praesentium,vel urgentium,vel imminentium secundae a loco affecto tertiae amoribus, re motibus morbi quartae a magnitudine morbi simul, reorporis habitu De quanta quoniam adclairurgum pertineta ideo de ea in fine libri agenIUS. Induatio Osumitur morborum natura.

CViri iure cassectui genito ex eo quod in v noso genere continetur, nisi facile aut per se, aut tenui victu, leuibus auxiliis vincatur, nunquam moderata sanguinis missio erit intuitis, aut saltem damnosa quoniam per hac semper aliquid detrahitur, ex eo quod vel suo vitio, vel sua quantitate, vel utroque simul iuncto immediate morbum facit, aut ex eo quod impellit, morbum fis scere postridie, vel perendie aptum est. Itaque sunt sebres ephemexae ex leuiter tricensis piritibus, d sanguine in venis genere dc consequenter in to I to corpore existentibus. Quae intemperies quia fas fi

cile ser hie luitur; idebin hac non est opus

venam tondere, nisi ea produc a in genus aliud transeat. Fiunt etiam ex eo quod invenis est receptum,reliqui omnes morbi tum sponte venientes, tum a causa aliqua externa insurgetes Sponte Venientes dicimus febres, inflammat ones,tu mores, reliquosq; omnes affectus qui fiunt nulla perspicua intercedente causa externa, ut febrem,pleuritidem, phrenitidem, perapneutnoniam, articularem morsum catarrhum, abscessus, scabiem, reliqua huiusmodi.Ab externa,&euidenti causa concitatos, ut febrem a superfluo labore, vel insolatu,

123쪽

vel potu meracior aut inflammatione ex vulnere. contusione, ustione labore, aliis huiusmodi ex quibus curandi indicatio sumenda non est, sed ex eo quod aggravat, de malum fouet,& auget. Id autem est quod ex venis Baanat. Non enim immedi te a prima saltatione febris, aut prorinum vulnere, a contusione, a luxatione, a lucta incendium, siue inflammatio pulmonibus, aut iecori, aut pa tibus vulneratis est infesta, sed postea recurrente scilicet materia per venas ad partem ipsam, quam nimis iuueniliter multi credunt accurrere auxilij causa: quaecumsua mole moderari nec resolui a parte afficta valeat, incensa aut putrefacta febrem facit, aut inflammationem parit,aut sine manifesta

inflammatione, signauia artificis intellige gangrq-na extinguit, dc suffocat; aut si non incendat aut sui et saltem aggravat,&iosueta partis munia rohibet,aut vitiat, ut fit in tumoribus sidolorib.entis, diuturnis. Quibus omnibus numeratis is affectionibus sanguinis iussione possie conuenire

in Og - certu est.Posse ensim dicimus non necessario disseret fert enim a possibili necessiariu At necessaria dici

Phis, mutari magnis,&acutis Orbis, item in diutur-- nis multis, Win malo corporis habitu, ut sit pra

ostensum est. Necessariam anterim dum dicimus, non ex necessitate iuvaturam ineelligimus, cum

sepe morbi magnitudo vim superet ali xiiij, sed si artet morbus iuuari queat, ad id auxilium confuge re sit necessarium, ut in peripneum'nia,pleuritide, cynanche,&aliis id genus Non est igitur hic nobis

obiicienda vis illa noceaearillogici seu physici, seu metaphysici, quod non potest aliter se habere sed

necessarium medicum intelligimus, quod ut saepissimex tingit. Verum etsi dicti omnes morbi sua

124쪽

PER AEANGUINIS MISSIONEM. IM- natura opem ex missione sanguinis postulent, non tamen ea utilis est omni tempore. Qii id enim haec prodesse potest in peripneumonia, in pleuriti- de, in phrenit de in iecoras, lienis, Viscerum , duc aliis quibusvis inflammationibu nubi iam adiu'purationem, aut aegri iam in summam desperationem peruenerunt Non desunt profecto exempla erroris sit nuncupare subiecta liceret, qua tarditate de parci rate auxili suppurata interiertine. Ergo ad curationem dictorum acutorum affectuum fere tantum in eorum principio, hincremento Ce

lebra da est sanguinis missio, non illis iam suppuratis. In febribus verbae diuturnis morbis possunt

etiam iis consistentibus, ut dicemus declinantibus adiuuari: neque semper etiam suppuratione facta reiicienda est, sed usurpanda ad moderandas inflammationes, qua ulcera rvpso absces .su sequuntur. Sed haec susus, si fata conresserint, suis locis dicentur i Indicatio quae sumitur uois ea.

Nii Core locum quo vena aperiri debet, sedes ipsa morbi,forte etia&eiusde morbi aetas Cer te in hac indicatione profusius quam utilius multi

scripserunt, longius occupantes animurn inexpliceda illa Hippocratis voce eir, quam vires requirat, neque erudit medico conueniat ,cum satisfiporque east a Galeno explicata. Dicam ergo de hac paucis cum Celso Si totius corporis causa fiat, ut in febribus: in dolorosis lassitudinibus, in ,

anxietate ex terrore vel nimio dc repentin gau 1, dio, d aliis huiuscemodi, lebere hanc fieri eXDra- , chio, di ex ea vena quae amplissima eius loci e- ,rit,p -

125쪽

o in praesertim basilica, vel communi Sed si partis, alicuius, quemadmodum in pleuritide, peripneu monia, angina,dolore capitis, inflammatione oculorum vel humeri fieri hanc oportere ex ea vena, quae cum sectioni sit opportuna, celerius etia partem ipsam affecta possit exonerare, ut ex brachio alterutro, si uniuersum caput doleat,&e dextro si pars dextra, aut sinistro si sinistra, Me cephalica fiampla sit, si non ex ampliore Et si in humero vitium est, puta vulnus, aut contusio aut quid aliudex quo fiaspicio nulla venenati humoris adsit, de in morbi initio, recte ex aduerso brachio mitti po- test si non ita sit, ex eodem: si vitium in singuia ne detracto conspicitur, halum adhuc perseuerat,etiam ex alio brachio denuo recte mittitur .Fere idem dicendum, ac faciendum in pleuritide, S: permneumonia dc cynanche; in quibus laudo primuna fieri ex viciniori brachio; de si postridie repeti oportet, nec dubito ipse ex aduerso id facere,

ratus non plurimum interesse,modo quantumo bus postulat detrahatur . Garriant hic quatiam,

lint picae adducant, Geometrae linearum proportiones, ostendantque physici minore tempore percurri breuius iter posse, quam longius, Ac inter duos motus quietem intercedere, idque esse breuius, quod rectius Malia id genus diquibus ut parum ad hanc rem est cacibus.& utilibus respondere cum minime statuerimus, prosequetes in te tum dicemus plus interesse quantu detrahas, qUam vnde, maxime cum solum discrimen sit ex quo bra-

ehio dum malum fauces urget, aut pulmoneS, aut thoracis partem aliquam: debere aut potius aperui longius ut iuxta carpu, aut in poplit aut ad ta-kd,artificis est arte minime intelligetis id asserere

126쪽

I Raeta occasionem adhibendorum remedio sum saepissime medicos non vulgares modo,

sed Moptimo falli dixit Galenus,quod saepissime

cotingere video; cum raro ullus grauissimus morbus,vocynanche, pleuritis,peripneumonia, phrenitis, febris ardens febris pestilens,cordis suffocationes, Ac id genus alis, qui cito extinguere homines solent, non citissime, felicissime curentur, dummodo opportune conuenienti remedio illis succlirratur Hanc ergo occas,nem aut lepus conueniens diximus indicari nobis a moribus, motibus ipsorum morborum. Ergo morbi, quorum motu sunt repentini, laeteres, mores acerbiores,&feri veluti eorum quos nominauimus in quorum seriem sapo plexiam velis addere, recthfeceris, nisi quod o tam tuto haec remediis cedat, ut alij, celerrime, validissimis auxiliis sunt succurrendi Primo igitur quoque tempore phlebotomia largior in iis conuenit. Vtilis etiam est moderata initio aliorum morborum, quibus, aliis illorum temporibus posse coferre creditur, ut in tertiana, in qua aliqui falso crediderunt tantum esse usurpadam post quarta accessionem, in quartana nisi post multas. Nec solum initio haec medicina suis moriss conuenit, sed, in eorum incremento, statu, declinatione: erima non indi criminatim in omnibus morbis, nec omnib temporibus. Non enim ea est opus in qualibet leui inflamatione, vel dolore, vel e 'guo quouis morbo,

per se sanabili neque etiam aequum est credere fi initio dolorum lateris, de gutturis, Moeulorum, recte

127쪽

ir DT CvRATr ONErecth vena pentur, ita debere fieri primo intastilita rigoris tertianae febris, aut quar anae, aut alterius ni orbi dantis induitias Sed sat fuerit in n. suo initio, dum fiet a prima, vel secunda acccssio , , et, vel etiam tertia ideo recte a Galeno dictu est, lib. De sanguinis missione Dier innumero non es , , se attendendum, ut quidam scripserunt, imo quo-M cunque se mittendi sanguinis scopos in laboran- , , te in Veneri S,in eo auxilium illud adhibeto,etiamsi,, vetvsgcsiimus is ab initi extiterit. M ix Meth. , etiam ait, Nullo noli tempore mirii possie verum ,, quo maturius, eo etiam meliuS. In augmento esse utilem, ut nemo dubitat, ita in statu, vigore vix quisquam admittit sed an hoc contra hanc postremam Galeni sententiam, Z contra rationem, cum utilissimas pissime dicto tempore reperia ur, praesertiminiis morbis, in quibus tanta vis Onspicitur, ut anceps illorum exitus habeatur, quenI- admodum os edimus ubi de exanthematibus egimus. At nos non modo sanguinem mittere non veremur in morbi vehementia,dum exanthemata eruperuxit, vel erumpunt, sed neque etiam in ardentibus febribus, seu synochis , in quibus neccxanthemata, nee parotides ne stillationes narium, neque aliud quippiam praeter febris magnitudinem apparet, certe non infeliciter, sed summa cum felicitate. Scio tamen id a Celi euiden intissime detestari, etiam de negari, dctare fieri ultra diem primam, aut secundam. Quod postremunt ita ut verum est: dtim apte ad eos affectus refertur,de quibus ibi Celsius,qui sunt illi quid rangu lant in quibus vix ulla spes est aegros redimendi, sistrangulatio ante diem tertium non manifeste re-

,, soluatur. Ita ullud fere manifeste falsum dum dicit

128쪽

dicit,ub'd si vehemes febris urget,in ipse imp si,

tu eius sanguinem mittere, homiidem iugulare est: , expectanda ergo remissio est Fateor equidem i. , sciamus futuram remissionem ut videmus in ipsis febribus intermittentibus au continuis quidem, sed intermittentibus assinibus, (quas Galenus di- it fuisse appellatas a veteribus mox χ c expe stari debere remissionem, quamuis etiam unc nocere, nunquiam nouerim, sed potius iuuare Scio mediacere paradoxum ut alia multa, sed antenrem re cedere neque hic, neque alibi a re ipsius ratione, sed tantum a medicorum susceptis opinionibus; quas ut ego olim etiam pro verim retinebatia, ita nunc de hanc,&illas,aut simpliciter falsas, aut ma

gna ex parte a vero recedentes s artis recogno

sco, dc rationibus(quod est praepostere facere, verum non in medicina, nec aliis omnibus artibus in actione versantibus confirmo sciviam certum sit febriles, imo Vmorbosos omnes impetus nullo alio auxilio tam facile extenuari,infringi, Ac extingui posse quam e ipso a quo ab eoru initio opem recipere solent. At a quoniaiorem, quam ab hoc unde Galenus has irnpetuosas febres se saepistinae iugulasse falcatvrysi icas Galenum non id imperasse in ipso vigore morbi, dissicilius erit hoc tibi probare quam mihi corrarium cum dicat ille veluti miraculo quodam illas paulo post in multis fuisse extinctas eo ipso die scilice , vel sequenti. Qu'd ego saepissime, vilicet videre ex historiis L

Captuano recitatis, etiam Obieruaui. Verum tam stabitaretioviarum euacuatio per sudores non

fui sibi facta si morbus fuisset in suo principio , iri quo materia inepta est ad expulsionem naturalem. At in iis, in quibus reliquiae morbi, triduuanu aut

129쪽

quatriduum post sanguinis missione naturalienavicuatione cxpelluntur, ut in illis quibus Galenus dicit se secudo aut tertio die detraxisse sanguineret, qui die septimo sudoribus copiosis liberati sunt, veluti in seruo libero, quorum metionem facit lib. ix. Meth. In his inquam missus fuit in pnn cipio vel augmento morbi, sed in aliis,quibus postridie, vel ipso mei die risis secuta est, crede fuisse se factum, ut dicta ratio docet, in ipso impetu, S:

constantia morbi; in quasi suspectus, ut dixi, exitus videatur, tutius est naturam adiuuare, sed sola missione sanguinis, non purgatione . quod quidem

ego dum meos narte aegros tracto, nUD quam, ut

saepe dixi, non esscio. Verum ubi obseruo signa salutis,etiamsi magnos febris insultus videa,ipsam

pugnam totam naturae comitto experientia enim

didici verissimum esse id quod Galenus per haecis verba significauit Prqcedit enim excretiones criti, caS, Non mediocris ira aegris perturbatio, cum alij , difficulter spirent, vel deurent c. unde saepe vi-

, deas eos qui illis assident, Vinexpertos medicos, non amplius de his sperare ait quam de iis qui, in foro ad mortem iudicantur. Verum solus exercitatus medicus discrimen horum potest recognoscere, quum haec ipsa mala symptomata aeque lethales,ac salubres crises antecedat. Solus ergo prudens medicus potest recte discernere quando indicto impetu expediat naturae succurrere, quan m ,-- do sinere. Sed si peras , in ancipiti re, quid prae- φ' -- stat facere, nempe ubi iuuenis, aut inexpertus qui medicus est, qui salubrem pugnam ab Ialubri Mi nequeat distinguere,num satius sit abstinere a sanguinis missione, an molienda Certe tutius erit molirii quonia conualituro no nocebit, de alterum

alioqui

130쪽

alioqui moriturum seruabit,nec sic faciendo dum non pecces in aliis Hippocratis p cepto repugnabis dicenti, Quae iudicantur, iudicata sunt in te a gre c. sed eidem authori parebis dicenti, Artifici' cis csse naturam tempore, conuenienti auxilio adiuuare A quo tempore opportuniustii aufugit occasio melior quam dum in extremo est conflictu, in quo si succumbat, nulla amplius stiperest emergendi spes Non est igitur quod moveamur Celsi facundioris aut horis, quam eruditioris medici,allata sentetia,quam statim, krecte extenuar, dum addit Si non decrescit Ad crescere desiit,ne ,,

que speratur remissio; tunc quoqUe quamui pe- , , ior, sola tamen occasio non omittenda est Cer ,, te hoc loco Celsius se rhetorem potius quam medicum profitetur. Nam si est aegrum iugulare, v nam tundere,clum vehemes febris urget;quomodo men consulit faciendum si non decrescat febri se quid enim peius febrienti potest contingere, quam iugulari ab eo quod auxilij loco est:aut si aliquando eo loco posse esse utile censet, cur tam absolute illud dixit, aegru iugulare Amplius, si in febre insigni, in qua non speratur remissio, occasio mittendi sanguinis tantia est, u ea in suo statum vigore est, quod intelligit, tu ait, si non decrescit sed crescere desiit quo modo haec occasio peior est, qua quaeso erit peior, aut quo modo implicare enim videntur haec inter sese contradictione haud me latet dici posse hic eum esse usum comparativo pro positivo Mitylet multis locis a medico de center possit usurpari,in re tamen tam dissicili non potest quisquam nimis clara uti oratione. At vis non fiat oratione dicendi, sed in re, densu orationis in qua testatur tandem debere sanguinem

mitti