De curatione per sanguinis missionem liber: De incidendae venae, cutis ...

141쪽

I o Lim xv RATIONE inducias, in quibus praestat mane,& post corporis irata, tu nocturnana requiem potiu quam Velperi,aut postrae logas vigilias, recorporis exercitationes quoniam per quietem quicquid impuri sanguinis est, a partibus principibus demandatur, puta in artus, qui exercitatione eorporis denuo commiscetur, non quod item ad ecur redeat, sed quod cum vicino meliore magnae venae propiore commisceatur. De quantitates anguinis mittendipro ratione Virim.

A, dicendum est de quarta obseruatione quae etsii dissicilis quidem intellectu sit, crebriust men grauius circa eam a medicis erratur quam pro dissicultate Mobscuritate liceat, de quam pro aegrotantium beneficio conueniat Est autem haec quantitas sanguinis detrahendi, quam sane Gai nus inexplicabile esse testatus est, dum dixit, Nul- 'nam rem teque artem medicam coniecturalam a cere quam medicamentorum quatitatem. crum' relicta consideratione aliorum praesidiorum Xa

minemus tantum conuenietem quantitatem im

sentis, in hominum corporibus usurpanda. Multa quidem circa hancGalenus dixitesse expendendas isse, quae postea cum Hippocrate ad tria deduxit mo est iam tam scilicet, aeris temperiem , inpatientis habit icta tum sub quibus reliqua comprehenduntur, Dem--- - se regio, anni tempus, consuetudo patientis,eiu

mi demque aetas,&habitus. Ex quibus 'ne singulis

adhue aliqua indicatio sumi debet, cum in puero&sene;&imbecillo,&pusillo corpore.& molli, hexigui sanguinis Minconsueto, grauida muliere di: flagrante seu agente aere reparua vel fri- gida

142쪽

gidaqgritudine no tam audacter sit euacuandum, ut in magno, acuto morbo, consentientibus Ziribus,& reliquis non repugnantibus. Nec parcius est detrahendum in obesis quia hi, ut Galeno Celso placuit, minores venas c minus sanguinis habent, quam qui tenui,¯o sunt corpore. Nam iidcampi venissent,& plens,licet profundae, dc latentes. Verum dissicilius hanc euacuationem sustinent, quoniam magnum , dc Obesum corpus ita ut plus alimenti siue sanguiniscosumit, eo quod tenue est, macrum, sic etiam defectuu&detractione eiusdem celerius illo languescit, has fligitur. Quare etiam in hoc temperatius est agendum, ut diximus de superioribus nec est subiiciendus, quamuis iuuenis, magnis illis euacuarionib. multarum librarum, quinque scilicet, sexue, unica detractione, neque etiam paruis, de crebris nisi urgente necessitate; quoniam ut per illacito languesccunt, ita de per hanc magis impinguescunt, renouato sanguine ad nutritioncm paratiore Porro etsi puero, siseni, aliis supradictis minor debeatur euacuatio ratione fiat, minor item debetur eorum singulis, imo riuuenibus, dum viribus sunt imbecillis Caeterum in aet virium imbecillitate recognoscenda, ut maxima est dissicultas,ita summa industria, nec parua eruditio artificis desideratur. Quare non falso Galenus dixeritissulo niuersalius quam mox, nempe nihil esse in medicina quod specie dicibile non fit, quod vero neque diaci, neque scribi, neque omnino definiri potest, quantitatem uniuscuiusque esse Arduum est igitur veram rerum quantitatem ad medicinam per tinentium definire, ut morbortam, omptomatum, causarum, auxiliorum,& caeterarum deniq. rerum omnium

143쪽

I E tOmnium. Quare mirum minime esse debet, s Infanguinis quaiuitate arte detrahenda nemo post Galenum, mante me quod sciam quidquam ausus fuerit definire,sed uniuersali tantum, umbratili quadam meta efferre. Qua certe non iuuenes modo, verum Mali plures qui multos annos medicinam exercuerut,tam modice erudiuntur,Vt saepissime hos videas horrescere, una audiunt cuiquam fuissie detractam, aut esse detrahenda nam vel duas sanguinis libras Ia ergo audiamus hanc vel a potius umbraciles metaS, non hercule nouas sed vetustis imas , quandoquidem: ab ipso Hippoc sint dictae,&a Galeno postea deinde ab omnibus medicis in hunc usque diem frequentius in medium allatae, quam recte intellectae, recon-Primati uenienter usurpatae. Vna esst, dum in magnis, dcie 'im ' acutis ..inis dicunt mittendum es se sanguinem,sau me quantum vires ferunt quae obsecro haec est meta

PTVU haud inficior bonam esse, sed obscurissimam &' ub exercitatissimis etiam medicis non satis cogni- - hq tam quod videre licet in medicorum congressibus agentium, esto de angina, aut graui pleuritide, O bustum iuuenem verno tempore affigente hic audias ab omnibus uno consensu discerni nihil tutius, ac praesentius posse languentem ab imminenti pernicie eripere quam abundantem sangui nis missionem Quam forte omnes ut definitius aliquid dixisse videantur, faciendam esse tam O- piosam nuntiabunt quam vires tolerabunt, ut Galenus multis locis dicit Verum ubi aperta vena est,

protinus videas unum accurrere carpo eli ploran

di pulsas gratia destiunc vel alium statim dicere satis superque esse missium , ubi octo, vel nouem uncias emanasse viderint;altu, forte detrahendum

aliquid

144쪽

PER AEAN cui Nis Pssio NEM. a saliquid magis tandem homines forsitan plus nimium infra modum subsistere adeo ut quos seo sim ab opere concordes, recteque Coracludentes audieras, confestim cernas agendo discordes, dc ab instituto alienos . Cuius di ordiae fons nihil aliud est, quam defectus cognitionis tum virium aegrotantium,tum etiam morbi. Quae medicorum ignoratia aegris perniciosa Hippocratem haec subis sequentia verba scribere impulit: Medici ptarum , , que nescientes distinguere imbecillitatem quae a vasorum vacuatione fit, ab ea quae ab aliqua irrita tione, vel dolore, vel morbi acumine, dant aegris , cibum, aut potum, aut sorbitionem , seu ab inani , tione fiat, qui error no raro mortem a Tt Uam , saepe hic error accidit tum in dando cibo iis qui eo opprimuntur, tum in parcius detrahendo sanguine iis qui huius superfluitate interficiuntur: De mittendo sanguine ad amnii deliqumn.

A Cordi alia meta ad hoc ipsum praece-dCnte nullas clarior, aut melior, sed sane obscurior, periculosior, dum propositi autho- res dicunt esse mittendum ad animi deliqnium. Quod aliquado Hippocrates alia nota designauit, Semn dum dixit,Petrahcdum esse donec corpus reddi - utum sit exangue, id est ut habet lib. ac ut usque ad nititutis animi deliquium quoniam qui animo linquuturi prae insigni pallore exangues fac i videntur. Qiii , scopus, quae uenacta quantum habeat incertiti di- , , nis&periculi, ex his colligi licet Quod scilicet Apistrique ex his quibus abunde detrahi debet, in Sesesi quantur animo non solum ab aliqua mediocri Hy

145쪽

hic facias dum sic linquuntur, quid aliud quali

quod comuniter fit 'concluditur statim vena, Ssin aliud tempus differtur Atinterea morbi causa non cunctatur, eis clanculum serpens morbum gemi nat. Exaduerso ali sunt tam firmo, constanti

animo,ut lethalem fere euacuationem sustineant,

priusquam concidant animo: quod saepissime vidimus cum a phlebotomia quae casu inter dormiendum soluta fuit, tum ex vulneribus, ut in As secta Principis Senatus Parisiorum,&in praefecto

Bernardino superius adductis, nuper in Illust. Principe Orangiae, de in aliis multis strenuis militibus. id ergo de hac dices Num hac occasione interibant i quos Galenus dicit Thessalios iugula auisse, dum eius exemplo iugulare febre synochum putabant, detractione anguinis ad animi deliquium' Certe si haec meta iusta esset aut iustae proxima, nemo nisi amentissimus posset in hac errare: nam facillime a quolibet dignoscitur animi deliquium, Meius etiam exordium facile concipitur, obseruata facie grotantis, Mattacto pulsu, ex quo prima huius symptomatis praeludia discernuntur.

Qummodo igitur Thessalis,aut quiqui illi fuerint,

u Galeno erant culpandi, si secuti eius consilium aegros ad necem ducebant, dum in synochi febribus ad animi deliquium mittebant sanguinem pNam animi deliquium erat nota ad cuius acces sum retinendum sanguinem Hippocrates Gai docuerunt,necvlira trahendum, praesertim dum animi defectio euenit, non ex motu seu animi agitationes

146쪽

tatione, quemadmodum fit in pusillanimis qui statim capiuntur post venarei aperiam iut post quod uis exiguuna vulnus, aut videndo tantii alie num sanguinem manantem, sed ex copia sanguinis detracti Ad num igitii hortati trium nrorsilla referenda est, vel quod tardius illam eis ceret vel quod educerent ultra animi deliqui tim, vel quod hec meta fallax sit xdu'd mitterent ultra deliquium, credendum non est, quonialia iam illi si Galeno credendum est hac in re timid ores erant

iusto Resisti gitur illos obiissessi casti. missionis

sanguinis interierunt, aut quia non in morbi prata cipio esset missus, sed cum vires iam fractae a morbi longitudine, morbi is ipse adeo radices inse- Uerat, ut prodesse amplius auxili una non posset;

quod quotidie fieri videmus apud me laeos nostri temporis, non quod ad animi deliquium discant

neque in tempore, neque extra tenipus , sed quia ad eam qualecumque faciani, aut aceedunt aut redeant pardius iusto, more eorum qui adusta lana domo aquam ferunt, aurardenti non satis affuniadunt. Aut interibant illi, quia animi deliqui unon accesscra aegris nisi post tantam sanguinis est usonem, ut nulla amplius superesset Vis in corpore sui retinendi inanitis scilicet plus aequo no modo venis ipsis sedi arteriis. Quam clim ita igituri iii

partem te verreris, hanc meta repetis fissimam

dc periculi plenissimam;tiam quod in pusillanini is faciat tardare remedium, aut subsistes res it se nio- dum tum quod in viris fortibus M phetis isti a dolescentibus qui nullam habent lima inutionem periculi ex hau riantur aliquando vent ad mortem usque, priusquam in syncopen incidant. Non igitur haec pro scopo est habenda ad questi respicere debeat,

147쪽

, 6 DE CURATIONE debeat is quis e periculo de infamia hoc auxilio velit vitantia per accidens nempe si contingat, ut in corpore in quo deci eucia libras tres sanguinis mutere,lipothymia seu animi deliquium accedat; ubi duae tantum fluxerint, quia tu est subsistere, differre in horam vel horas, tertiam libram, aut si vis etiam quartam detrahere, dum videris lassicet aegrum non solum in se rediiste, sed nullo pressum

languore orto ab euacuatione, inprimum morbum per quem sanguis mittitur, in suo vigore perseuerare, aut crescere. Sed haec clarius intia cxem

plo docebuntur. His igitur iterum atque itertina repeto, nempe ad hanc indicationem non esiste reis spiciendum, tanquam ad eam usque ita ex animo dc decreto accedendum, sed sit contigerit(ut dixi illam euenire, dum proxime miseris tui ae aut inanim Lee conceptae quantitati,tunc pro meta esse diacendam; non autem ubi detraxeris uncias sex,

aut septem, bivideas necesseesic duas tresue libras esse detrahendas. Expenditur alia indicatio qua Nippocrates Galenis in murex dolavineis uni.

N DO, AT aliam nonnunquam Hippocrates de Galenus adferunt prioribus non longe certiorem neque meliorem, dum dicunt tantum esse detrahendum, quantum satis esse

se visum fuerit audi medico vel medicis praesentibus I 't ostendimus iam tot esse inter eos sententias quot medicos ,rina saepe plures quam

148쪽

Pp x , AN cui Nis MI SsIONEM, illa crebro etiam in hac medicCrum coronasqn qui prenos est, credatur. Quare: hae mauia ubi

ina , num disclamen est, dici licear quod Galelius' olim Fortunatum scilicer esse a grotalitem qui in 'xnian is bota n edici inciderit, aut cui fonsima ex , ,

Deus potius ita faueat, ut eam caeteri praeualere,,

uel iam faciat, quae sit utilior. Est , item atrari, ab iisdem magnis viris a liquan do propositam, 'Ux, cera omni ui aliarum utilissima, uniuersaliae; ma est verum equidem non minus vulgaris quam ob sciat . atqui uurissima sane est, Obscura inquam non intelligentia verborum sed rei restan-

. est autem haec detrahendum elle quantum sat sit aut quantum conuenia . Vero x meri heri . hidim tam promptius quinlibe mulier at

quam cruditus medicus possit Vrs me Asum Ah, doctri in alis est, certe pr ter hanc nulla alia opus: est non solium in imissiones arguinis, sed an rebit Ome

nibus apendis, cum Do egeas in Isitione, e eva smitrarione aliarum indicationum, si an C teneas,

purgare nempe quantum sat est, alere calfacere; o Timeonciliare dc reliqU Omliac sic strucret . . Sed dices fori has noli posse sciri illis ignoraris: quod verum est; ideo etiam soli et uditi hanc reta

rent, nec profecto etiam ad ungue, dyroximius vero quilin ineruditi. Quare in hac Cisa Galcia iam suimet ossius optiuolae, verbis repretani muta , dicentem non est artificis obus tare vi sol f , sites icere; nam est etiam haec iudicatio, aut in risivi , Ii uni aut iudicium, aut v Iesi appella eam De , cognitum pueris xplebeculae; sed quomodo id ,

essi ili seir id certὶ est artificis. Ita an hac pix, amplius ostendit doctor, dum diciti 'experi et

149쪽

trahe quod satis est vel quod satis esse visum suerit: quam muliercula dum videt sanguinem prodire, licit, Rogo ne plus detrahatis quam sit opus. consulit&ea sic detrahi quantussit opus, sed non amplius. Dicimus quidem de nos aliquando sic: sed ostes quo modo quis istud satis cognoscat tutioribus signis, quam ab animi deliquio, vel colore, vel alia indicatione, in qua plus sit vel obscuritatis, vel periculi, quam si ad nullum illorum mi

nister respiceret.

Indicatio a sangum, colore S conflictentia desumpta,

Loia habitumque sanguinis quantitate sui detrahendi ostendere de Hippocrates de

Galenus Malis omnes authores testatur, ut Celsus, , dum ait Cum sanguis profluit, colorem, habi , tumque eius attendere Oportet: nam si is crassus, 3c, niger est, vitiosus est,ideoque utiliter effunditur: si, rubet pellucet, integer est, eaque missio sangui, nisadebhon prodest, ut etiam noceat, protinus is

a supprimendus est. haec Celsus videtur accepisse ab Hippocrate, dum dixit,in pleuritide sanguine esse

mittendum, donec melior aut ex nigro ruber appareat Sententia&ibi halibi a Galeno confit-mata,&a nemine posteriorum medicorum improbata. Quae certe ut improbanda non est ita ae pisse etiam non est reticendum, meam nullo in mor- curando satis esse constantem aut suffcien- tem metam , periculo non vacantem superflua: euacuationis, aut suspicione diminutae, perinde ac diximus de animi deliquio. Nam si pleuritis hominem prehendat boni habitus , huic si

protiuus

150쪽

protinus sanguis mittitur, purior sorte trodibit primus, impurior vero proximus, qui a vicina mali parte procedet tandem si largius mittas, ad puriorem praecedentibus et cursus . In hisicritur ubi posterior primo(quod nonnunquam in iis affectibus vidimus impurior apparebit,

recte reditus purioris sisyncerioris usque ad ce tam quantitatem quae sine patientis iniuria fieri possit, expectari licebit. At in iis corporibo in quibus magna sanguinis labes est, ut diximus in uxore Rotandi, Henrico Domino Essartium, aliis,certe periculosissim; est dictae mutationis expectatio: Cum raro ea fiat in iis, nisi post insignem euacuationem:quae semper in magna sanguinis corruptela suspecta est. Ergo in iis bis ter, quaterque repetere moderatam seu mediocrem praestat, quam

confertim largius euacuare. Sed in hac coloris substantiae sanguinis obseruatione, mirum est certe quam multa absurda, inepta a multis medicis nimis prompte philosophantibus dicantur, ut syncerum s lucentem sanguinem , quale Celsus recte notauit, quia rubet, splendet, ardentem, flammeum, stiliosum appellant pituitosum, quia in eo pituita alba desuper concrescit seiuncta a sero, sanguine more seu concrescentis, de super aquam natantis dicut esse adi possem materiam;eum cui multa spuma supernatat,sfixitu et

sum, statu lentum,hvaporosum. Mira sane estio et Trum philosophorum in recognosce lis rerum au- msis celeritas. At mirum elisim erit scapram statems' ' intueantur in faciem, ni dicant statim illam esse

homi inem, quia fert barbam. Quem igitus colorem tribuent iis anguini bono suro,si rubentem