De curatione per sanguinis missionem liber: De incidendae venae, cutis ...

151쪽

I ID DE CURATIONE

ceruisia, quaeptisana, quis denique liquor modichgl uino us non es cit, uetine , si ex alto cadat in vasculum vis ergo videre sanguinem nunquam flatu lencum hullincsses licet adere spumam caue ne is ex alio riuulose cadat in se, sed sic decidat inlacis parietes aut alio modo infringe illius pro flu*mis impetum. Mirum est quati, quidam me- duus reicu tet uni spumam sic videt, dixerit pyius venas non tantu Tiri inguine quam flatibus e se plenas. Et pituitam multam sanguini commistam quis quotidie non videte duid enim est id giri tinosum, quod spuimus, quod mingimus,quod

ex eum, nil Dasi pituita excreta a sanguine, quae iacorporis alimentum conuertinosa posuit Da mer-

Mianguispi uitosus in vasculo non Oxpans recepeUS .est, quia ibet eius pars frigore setangitur a reliquis ita piutita suo glutine de natura in sese Colligitur densatur.&supereminet, inserum etiam a reliquis partit, separatur, de quod sanguini est subsidet in adhaerens pituitae quo sic iuncta sero innatat. Sibilis malium sit, hec non a reliquis seitingitum sed recte pro suo acumine cum lingu-Jis aliis com Liseerur, ut lixivium quod apte cum oleo aliis pinguibus, irassis etiam, d cum aqua conuenit, ita connectitur. ita bilis pars cum sero remane pars cum pituita pars etiam cum sanguine, singula sit colore inlicien q,plus minus pro ratione suae tu aridit iis. M et ancti licus autem ha mors quis ut alias specie diuersus ab ho Tum aliquo ex iss , quod ut non credimus, ita id in aliud tempus discut endum differimus ne enu Ss tari, lacre consandamus quaerendus est uin

inerata vitatam sanguinem flauabile

152쪽

n iis uesse reor. Diximus haec sic euidet' apparet re,si sanguis sit receptus in vase minime panio, sed stricto; in quo cum calor illius diutius rensanea

ita nosibito, sed paulatim illo algescet mcocrei

cente ficilius sic quaeliber pars a parte alienus gemnetis egregatur, in sese recipitur quam ubi vas expasum est,in quo tota massa citius refrigerara si-imul etiam magis confusa manet, ideo dissicilior, . .

iudicatu est. Ergo cum decolore&substantia tu dicandum est, colligendus sanguis est in vase non et

panso, sed cauo, ut in paropside aurua ,seu aliis vas I 'et culis ad hoc munus accona modatis. Quoniam purior semper apparet ubi expan us de diffusi is est, rubrum potius colorem sic seruas quam dum singula a singulis segregantur. Nec moueri etiam debet, sed immotus dum est detractus, seruandus est

Extra sole,extia ignem, extra puluere. Quare malei qui vasculu in vasculii versant, vi ius his valeant de qualitate emissi iudicare. Sed dices colore non tam esse spectandum, obseruandum, postqu*m refrigeratus sanguis est, quam dum fluit: quo in-t ligas quando sit retinendus.& quando sinendus Hic dicimus nos hanc obseruationem fluentis quo citius, vel tardius supprimas,conueni re potius in valetudinariis corporibus conseruandis,dcreducend id labitum meliorem, quam in curandis grauibus morbis, in quibus non tam interest qualem detrahas quam quantum: Cum certum sit no minus fore perniciosum sanguinem dum exuperat, licet specie benignus si,quam dum non admodum redundat, sed aliquo vitio insectus est. Noscimus interim medicos aliquot adeo rationis

incapaces; quifid sibi vix persuadere possint, cuin statim atque videt sanguinem missum,esse purum

153쪽

is 1 DE CVRATION Enon pudeat eos dicere poenitere se facti, ut nuper accidit in duobus nobilibus consobrinis me consulentibus, quorum liber lenta febricula duorum mcnsnina quotidie iactabatur, alter dolore testiuo,

sed non vehementi adiecur detinebatur. Hi cum laudassem missionem sanguinis , ad quam aegre descendebant, dissuaden te hanc medico domesti

co tandem post dies aliquot meum consilium experiri voluerunt, medico illorum non prorsus discluntiente: qui ubi utrique nobis praesentibus sanguinem ad libram emissum incorruptum conspexit, patientibus nuntiauit me absente se maxime

poenitere facti . credidisseque semper hanc medicinam non fore illis nece uariam. Quare posthac nulla persuasione se descensurum in alierius sententiam, nisi euidentissimis rationibus ab Hippo

crates Galano emanantibus trahatur. Hoc interim solo auxilio uterque sanatus, huic no amplius recurrente febre, illi vero in biduum iecoris opprestione ad unguem refoliata. At mulios profecto alios ex iis nimium mature poenitentibus , de imprudenter colorem potius sanguinis, quam reliqua obseruantibus nouita iUS. Non ergo quia pili US,aUt quia mutatio in moliorem non fit, semper continuanda est missio, neq; quia mittitur, supprimendus es sed donec aliqua utilitas appareat,atir confertim, aut per vices edace lus est, maxime in acutis morbis, suo ictitio, quo si particulares sunt, ut pleuritis, phrenitis, peripneumonia, angina, aliae inflammationes internae, quibus superatis necessario ut phlaximum mors sequitur,aut etiam non

xato suppuratioqem praecedit dempta ui tempore

mox si uagistria quae in venis ea ma dure etiam ces

set dii sumecti umbos quod sinuliter in febribus

ardentibu i

154쪽

ardentibus&synochri, sed magis in prius dictis

faciendum est, detrahendum scilicet sangUiraenam non sumpta meta a colore seu substantia eius, sed a morbi magnitudine, statu,&patientis viribuS

suasit sanguinu quantitas in corporibus humanu, S/lis copia profusa it cfluerestunt mmpossit ne meritis, exsententia authoris. CAPUT XXV in I.

Q v, ostenderimus nullam ex indicationi

bus, siue regulis , nobis a summis medicin*parentibus iteraru monumentis relictis esse suffcientem, aut valde utilem,imo potius fallacem, cpericulosam ad iudicandum quantum sanguinis ex arte sit detrahendum e corporib humanis cum Fgrotantibus, tum aegritudinem praecauere nitenti dium aequum est dicere num regula, aut meta aliqua excogitari de inueniri possit, aut exquisita, aut saltem quae pr*cedentibus sit tutior,& melior, cognitu facilior, Tutiorem aut meliorem, aut exquisitiorern vllam posse inueniri ea quam quarto loco nominauimus,nemo excogitare poterit, sed aliam captu faciliorem hac, de quae caeteri antedictis in omnibus sit anteferenda certe perfacile. quae a iuuenibus, inexpertis magno usu veluti

scopus de meta propositae rei notari obseruari facillime poterit. Ea autem es iquain nos summa Dei benignitate, non sine magna patientum utili late sequimur quae a patientis habitu primusdeinde ab ipsa venatuin amplitudine, relenitudine, tum ex aliis omDibus, quae iam supri dixi non esse conremnenda,elicitur Verum ut facilius iuuentutem ipsam doceamus, tarem illis veluti ante ocu-

155쪽

IS DE v RATIONE Jos ponamus: videndum est prius quantiam sanis guinis ex corporemEdiocri , bene valenti profundi consertim possit sine interituri Dissici loqui dem est hoc exacte scire;& forte aliqiaibus etia haec quaestio superflua videbitur, cum tame ita non sit,inabaliquid ex ea eliciemus quod ad praesens neu sit ch sotium facie . Sunt igitur qui credat,ut Avicenna, tuin tigua si bene memini humanirem corpus capere sangui-

nis libras viginti quinque de etiast praeeX quibus

pinna Uno die, atat per u i ius, aut alio modo a pCrta vena

IC effundi possint septendecim sine interitu Quod si verum est,Oportet id corpus excedere frequentena hominum magnitudinem Nan pauci sunt qui detrac ionem libratrum docem una emisistane ferre

possint in vita; sed uno toto die amitti libras decem refecto corpore cibo, praesertim sorbili ridnonnullis contigisse vidi in mustos una hebdomada amisisse si ura libra viginti. At facilius es h

homini mediocri S con uenientor Utrit ferre

est usionem triginta librarum sanguinis octo die-rrim spatios ne interitu, quam homini foriissimo decem uno die sine cibo Vertim audiui aliquando quosdam medicos dicentes in hoc phira stupenda, de ridenda potius quam credendas nisi a pueris,

nempe alium vidisse se in quodam Advocato, qui

Die sest cuia per haemorrhoidas uno die amisisset plus

is a. quam viginti libras sanguinis; die sequet ma-

ne ad illi in accessisset, ut si amplius fluere venam aperire fac et reperit illium profectum in Senatum ad litigandum ; ego cum dicerem hanc tam grandem euacuationem ab homine vivente sustineri nullo modo posse: illes alim insit Mihi crede Botalle nominus profudissicquam pelvis haec quae anth stabat,&quae capax erat triginta libra-

156쪽

PER SANGvINI; MIssIONEM. is snam continere posset. Hic alius naedicus praesenscii hoc videbatur exiguum , suum etiam cata miraculuiuperiori mirabilius, cachinno dignius. Scd transeamus has fabulas. In quas ope trahuntur homines, qui quo magis sapientiam simulant, eo pkis suam insipientiam produnt Mediocrem eroo hominem sine magno itae periculo uno integro die ex socia vena sex, aut ad summum OctORO uerno sanguinis librarum euacuationem, hanc item intra mensem repetitam ferre posse non dubito, sed non sine manitas a virium imbecillitate:

titati longe minori. puta medietati vel etiam tertiae parti guttatim SVm mulios dies exeuti peri

morrhoicias, vel uterum, VC narcs. Non tesunto.hran. modita minime vulgares qui sic esse minime pu- u tant: ego olim idipsum putat a Verumtamen liciorum. i. seres haberia ratio clara est. Ostendamus factum dia primum deinde rationem dicemus. Ultas certe sehuius mulieres,3 homines noscimus subditos superquis tur haemtorrhoidibu , aut menstruis purga ionibus, qui cum ab aliquot annis sanguinis missione utantur fatentur se a missiones sanguinis et brachio ad

libram unam, vel circiter, D tanquam non percipet re addi potius robor corpori quam minui: at ex

leui qualibet spontina stillatione langues re mices hanc nostram probationem principium petere, id et egere maiori argumeto ut fidem faciat Si iu-UCnisiis, argumentum seu factum potius, facti fidem capi exercendo, id ipsamintelligendo fipatientibus: Si iam ita medicina exercitatus id non noueris,da operam ridi militer intelligas ut dixi, vi posthac diu gentiorem te pr*beas inie quirendis rebus ad tuam facultatem pertineribus,

157쪽

quam antea feceris. Non pudet me dicere olim id mihi fuisse absconditum , tredidisse me naturam posse melius sine magna imbecillitate ferre efflisionem librarum quatuor, aut quinque sanguinis sponte emissi quam librae unius vel alterius ex vena secta. Qiapniam saepe audiebam praeceptores meos, se alios seniores,& nunc etiam quoti-- die audiuntur medici cottanei nostri dicentes(ubi vident aegrotanti stillare nares Vtinam funderes quinques exue libras; qui interim vix unam indem aut duas aliquando detrahere audeant: quiro rati rationem facti, hanc afferut nobis olim non abstrusam nec ingratam sed male, cum iis qui id censent hoc loco posse conferre accommodatam; me Naturam scilicet sagacem secernere, rexpelleremmim id quod est inutile, retinere vero quod est utile, at

vena secta contrarium prorsus contingere. At pareant mihi hi naturae contemplatores, ii dixero eo- rum ratiocinationem esse fallacem, si lecipi se a

met saltu ei suppositionis credetis, id quod sponte per

dicta loca excernitui esse saepissime impiaxum, faeculentum, Quare sanguinem prodeunteria ab haemorrhoidibus putrem et , nigrum, melancholicum quod etiam Galenus est fassus quam uis secus se res habeat aut si vitiosus is est, crede eum qui ex brachio detrahetur eiusdem homulis futurium vitiosissimum; idipsum dico de sanguine menstruo, de eo qui e naribus exit. Vndenu car concludere praestare arte detrahi ex brachio

multum impurum, dum iustum modum no excedat, quam rum ex dictis locis sua sponte, sed se praeonsuetudinem, naturae modum emitu Hic estui est una ratio ut magis labeant laedi a spinati a. uatione quam ex artificiali moderata Est

158쪽

dc aliae Ecacissima: od per spontinas illas euacuationes diuturnas extra naodum, tempus perpetuo mulit spiritus omnis generis e corpore pelalantur, perinde atque m laypocaustis, in quibus apertisunt fenestetis,unde calidus aer effunditur, de frigidus introducitur. Adde etiam quod illae v narum spontinae apertiones vel forte Niptiones nunquam sint sine vi aliqua, nec etiam sta intem perie, ex consequenti nec si re dolore. Q u omnia cum sint perpetua aut saltem diuturnare continua ilicet dolor sit exiguus Scaeuacuatio modica, perennitate tamen, continuatione molesti long maior sequitur virium laguor ex parua et lacu tione huiusmodi quam ex maiori facta per venam sectam. Qua prqrer id quod ex ea de reuellitur materia illa quae fertur ad alias partes quas assici nolumus, impurior, quod eius Osculum cito con

cluditur, ut nullus amplius spiritus inde amittatur, quod nulla intemperie assiciatur, hoc habet amplius in bonis,quod ea etiam longius absita partibus principibus, quam dictae partes unde sanguis sponte prodit, ut nares quq proxime subiacent

cerebro, uterus, manus iecori. Quare mirum non esse debeat, si ex hac euacuatione quae per Uenam sectam sita licet duplo sit caeteris antedictis amplior minus corporis vires laeduntur, quam ex aliis sponte venientibus, hinoribus. Exemplumul tutum Gabini, tumst pn tum angui detrala artepossit.

Di, i de qualitate sanguinis quam fer re potest homo e corpore profundi casuri vestinuito Iam dicamus de eo qui arte mitti potest

inmor

159쪽

in moi talium utilitate, adducentes primum Gaieni sententiam dicentis lib. De anguinis in stione cap. XIi se saepe magno aegrotorum comodo mi si h otylas ex quod potadus cc tyla voci auum esse se decem multi testantor Gorreus tamen ait Gr(cos interdum colita pro libra intellex ille;qui sensus conuel; it cum iis qui Galenum verterunt , qui,, libras dixerunt non cotylas capit exui . dicti li- , bri,dum ait, Memini quibusdam ad sex usq. libras, sanguinem detractum fuisse ita ut febris protinus, eX tingueretur, nec ulla sequeretur viri uni assi ictio;, quibusdam vero sesquilibram haud citra leue lal, tem Mirium detrimentum, quibus si quis duas vacuasset extreme laesisset. Ex hac Galens sententia fere quod quaerimus elicietur Ponit aut hi duas Inaximas vacuationes factas in duobus corporibus maxime inter se quoad vires pertinet differentibus: v nam librarum scae, qua crediendum est usum fui Se in corporibus non tam maximis fortissimis, quia rara inueniuntur, quam me dioc b. cylinsaepissimc dicat eas fuisse usum;& vcluti documentum id scribat, quod non, pauci si uini conueniat, multis noceat, scribendum erat, sed uti inlitos iuuando,nemini noceat. Alterum sesquilibrae seu librae uniuscum dimidia, siue unciarum octodecim, qua quantitate vi maxima usus msse videtur in homine imbecillo, non morbo, vel inanitione, sed natura vel tempores corporis habitu,

puta non admodum sanguineo, sed frigido, radphlebotomiam parum idoneo Sunt de alia dicti lothoris splendidissima exe impia, ex gi sibus costa- n potest imo, debet indicatio mittendi sangui- nis in hominum salutem, per eandem ritelligi d declarari itanis metus, ne dicam sordida n gligentia

160쪽

BER SANGvINI to 'I' gentia medicorum qui cum prorsus Galem sententiae sectatores videri velint, tunc esseni matrih- me ab illius vestigiis recedunt, in tribus ad unguem erat sequendus. Quantum igitur sanguinis quaeso detrahi voluit ci, cuius meminit libro dicto cap. xvir cui maxima inflammatione prehens . . Erasii strateus quidam medicus venam secare Non .erat ausus certe libras tres primum, Pe testan es , deinde horis quatuor post libram nam, unde sam

his statim secuta est. Quantum mulieri illi 1

longo morbo extenuatae, cuius mentionem facit

vi Epid. cui etiam ali medici propter illius summam inappetentiam , incorporis imbecillitatem minime hanc medicinam conuenire diccbat, imo

Galentina ipsum deridebat, qui hanc proponere ' . sesquilibram inquit, primo die , libram altero, si

uncias octo die tertio; adeo ut in muliere exhausta viribus, dc pene morbo cofecta trium dierum spatio plus libris tribus flanguinis detraxerit, cuius au Nili, beneficio illa in pristinam valetudinem restitutaest. Affert haliam historiam v Meth de adolescente, qui ex refrigeratis spirandi instrumentis, 'tusse correptus dimidiam sanguinis heminam re Uiecit, cui primo die statim sanguine ex cubito mi Usit, imiliter ad vespertimes quod axibum ineui postridie mane repetiuit, sidenuo diffaetidie Veia irum detractionis modum seu quantitatena , ut

in aliis multis fecit, non adscripsit At certe nihil Calenus tuam orationem tasisses , sed locupletuc, set, Optimeque det medicinae studiosis cuncti que mortalibus meritus fuisset si omnit=.iis locis hieri .suram ut in superioribus duobus&cir assignasseticum esset illi ratiam nihil esse in thedicina,(ut fp met saepissime te catus est minus compertum , Amagis