De forma matris cum infante sedentis apud antiquos

51쪽

in attributa Aphroditae, nunc Graecae, abierunt. Haec autem ad nostram argumentum non pertinent. Primo loco, quomodo pri Sca ea mater Cypri evoluta sit ad Aphroditen Uraniam, ad deam cum morte Sepulcrisque coniunctam, quaeritur. Cum morte eam coniunctam esse innumerabilia in sepulcris inventa Signa e t. c. clare demon Strans. Post eas, quas Dietericli in libro suo Mulier Erde' instituit inquisitiones, hic non repetendas, sali constare videtur priscorum illorum temporum deam Cypriam ut Terram Matrem intellegendam esse. Utrum Cypri terrae conformationem personificatie ante oculos habe amus, an abstracta iam Terra Mater ut omni creaturae mater culta sit, paulum refers. Sub Aphrodit Urania primam Terram Matrem latere constat. Nonne novimus ritum quendam

fertilitatis in antiquis Paphi mysteriis usitatum mystis in initiamentis phallus paulumque salis

in manus dabatur ij. Et quomodo Phoeniceus Adonis, elementum masculinum, quod iuxta Asiarien et cum ea in Syria colebatur, tam libenter in Cyprium cultum receptus esset, nisi fertilitatis deae Astartae, Terrae Matri Orientis, eadem propria in fuissent ac dea Cypriae ). Terra Mater autem est, qua omni creatura naScitur, quae creata sua nutrit, tandemque omnia in sinum suum recipit. Homo primitivus cum morte ac nativitate eam coniunctam esse credit, ad verbum ei Mater est, quae mortuos in Sinum recipit, ut ad novam vitam eos repariat ). Proprio sensu Pythagorea illa mei empSycho Seos doctrina nil nisi vetustissima haec populari S religio, ad logicae arti formam redacta erat. Sic mussa in Sepulcris invenia Signa e f. c. prisci huius temporis, optime ut Terrae matris, in gremio mortui animam' ' detinenti Seffigies explanari posse mihi videntur, quasi Sit novae vitae promissum. Hoc modo explicata, Signa e f. c. novum mihi documentum afferre videntur Aphrodit en Uraniam principio Terram Matrem fuisse. Quae opinio eo quoque firmatur, quod ex antiquis Aphroditae cognominibu Sapparet principio eam morti deam habitam esse. Hanc elymologicam, SemaSiologicam argumentationem repetere longum est cf. H. Gunt eri,inalypso lslsi, p. 8 sqq.).

Mori autem non solum in Sinum Terrae Matris es redire Fide popularis ac Spe maiorem hic atque aliam beatitudinem quaesivit, moriemque quasi coniugium cum deo vel dea inferorum accepit A). Non solum apud Graeco Sed etiam apud Septentrionales gentes in has incidimus opinione S, quae fabulis Germanorum nunc quoque vivunt. Freyja, amori S atque pulchritudinis dea, eadem est dea mortis fit. Sic Aphrodite, ut prisca Terra Mater, hoc modo cum mortui cohaerere videtur. Conferas velim Persephonen, mortis SponSam. Sed vi Ventibus quoque, modo natis, auxilio eius ac pace ut pulchritudinis deae opuSest curotrophus per totam antiquitatem Aphrodite appellatur cf. e. g. Sophocl. ap. Athen. ld. p. s2A Epig. Nicod. Anthol. Pal. Vt, i Si Cognomen Matris eandem fere vim habet ac deae nativitatis . Terra Mater, fertilitatis dea, infantem modo natum fortuna pro Spera ac valetudine ut fortunet, optant, et quid mirum deam illam ut pulchram et Sanam feminam cogitatione depingi i). Ita fortasse quomodo Aphrodite Urania cum Terra Matre cohaereat intellegetur. Non dico Aphroditen Cypriam his proprietatibus Separatim disputati explicatam esse. Multa et alia Aegyptiacae et Syriacae origini elementa, nec non ip Sa mythologia Graeca per Saeculorum curSum primam eius naturam

52쪽

valde mutaverunt. Et multa inferiori aetatis signa e t. c. tam artificibus quam iis qui ea emerunt profecto non eandem habuerunt Significationem quam priscis illis signis attribuimus. More pristino antiquum symbolum saepe mortuis in sepulcrum dari solebat. Ex longinqua memoria vetustaque autem traditione granatum illud servatum videtur, quod mater aliquoties, velut infantis oblectamenium, manu tenetrici. e. g. inter I adl, ), granatum non minus Aphroditae quam Persephonae sacrum ij. Adhuc nos confinuimus in Cyprii monumentis, cum re ita bene se habeant quod ad materiam archaeologicam attinet. Sed in reliqua quoque Graecia, in Cycladibus, in continenti crebra vestigia, tam archaeologica, quam quae litteri Servata Sunt innotuerunt, priscam matris religionem clare affirmantia. Maxime manifesta sunt in terra Attica 3, quamquam alibi minime destini Nec mirum Nam semper vidimus e reliquiis archae ologici effici posse typum almae deae matris fertilis ab initio in priscis culturis indigenam eSSe. Qua quidem re Dieterichi opinio affirmatur, qui omnem humanam cogitationem religiosam hinc proficisci putat. Haec quidem informatio nimi generaliS, parum per SeconStan erat, quam quae amplius evolvi posset statu suo Semel occupato Stabat, in religione populari Vox quaedam austera personat, sed quodammodo aliis magis definitis dei concedit, quae antiquae religionis vires recipiunt, eamque OV Specie perpetuant. Ipsa autem occulta quaedam potentia fit, cui vix appropinquare licet, quae horrore tantum appellatur. Paucis tantum loci a cultu remotis prisca sua forma se exhibet, venerabili Occultorum mysteriorum nebula circumdata Dodonae, Aegis oracula eius adhuc sonabant, in Achaea, haud ita procul a flumine Crethide cf. Pausania VII. S. 3 in templo eiu XOanon priscum adhuc conspiciebatur Tegeae in foro ara eiu eratrici ibid. VIII. 8. 8). Signa ut illud cuius imaginem tantum apud Le a S, Voyage arch. . ab. 23, O-vimus, aliaque eiuSmodi e t. c. Tegeae inventa'), cum hac dea cohaerere creda S, eaque ut repraesentatione cum iis, quas in Cypro invenimus, congruente interpretari licet. Sed hypothesis tantum extat Signum quoque e i. et Berotini in Antiquario 836l servatum iaenigma manes Arie geometrica moriale quoque malae cum infantibu expressa esse Scimus cf. p. 3. Sed hic deam cum infante ficiam esse potius credo Gremium fere symbolice latum, placida totius tranquillitas, dum tota plane actio deest, approbare id videntur. Quae autem de hoc Tanagraeo signo reddita sit difficile dictu Demetera efficiam esse vix creda et denuo quaeritur, eane illa mater, quae cum mortui inferisque cohaeret, repraesentetur. Cum magni Graeciae dei in ceriam formam redigerentur, una tantum dea e Terrae Matri religione praecipua proprietates tantopere recepit, ut nova quoque forma magnae auctoritati partes agerent sc Demeter. Primitu dea ferii litati Thracia, frumenti mater fortasse, leti Sini cum PerSephona se coniungit, cum dea propinqua chthonia arcte cum inferis cohaerente postea inde relatio matris et filiae intima orta est qua semel tantum in Graecia religiosus matri amoris sensus in mythologia se manifestavit. Nec in solam filiam amorem suum Demeter contulit. Qui S-que myStabiti particep fiebat, et huc potissimum mysteria Eleusinia intenderunt: deae progenie fieri, hoc is Sum initiandi petiverunt ut olim, cum in Sinum eius, in Matris

3 cf. etiam quae observavi ad p. 3 n. , de polov. cf. Die te rich. l. l. cap. li. cf. Martha Cat. d. figurines en t. c. 'Athenes, cf. Ire t e , I b l.

53쪽

Terrae sinum rediissent, ad novam visam renaScerentur. Innumerabilia ne ex omnibus Graeciae partibus nobis Servata Signa e t. c. cum Demetere, cum Matre Terra quodammodo, ut dea mortem vincente cohaerere ponamus oportet Multae archaici schematis

figurae, polo capiti impo Sito ci. e. g. inter, I OZO. : ZO. i. Buli Acad. R. Science et Leitres, Copen hague, sos, p. 8 profecto earum effigies esse videntur:

saepe ea in sepulcris inventa esse ScimuS. Equidem, quamquam Semper Demetris nomen pronuntiare nolim, haec signa e f. c. ut effigie deae vitae ac mortis, aeternae fertilitatis, quae in gremio mortuum ut modo natum, ut denuo pariendum potius tenet, interpretari velim, eo magis cum e sepulcris certo proveniant. Ut de illa certo nomine appelletur, plerumque fieri non potest. Nonnumquam nomini coniectura probabili esse potest, cum constat ubi et quomodo signa invenia sint, eoque probatur deae, nonnumquam forias Se Demetri S nomen, quae parte qua deScrip Si agere posset. Quod Eleusini autem nihil fere inventum est, quod hisce cum notionibus congruat, caulius progrediamur admonet. Statuaria ar Demetera et Norei raro intime coniuncta expressit et hoc quidem Semper ut matrem cum filia adulta. Et si feminam nimis grandem puerum in gremio tenentem, quae in Erechthei Zophoro ficta est '), ut Demetera cum Dionyso iuvene interpretamur, haec compositio nequaquam cum iis quas tractavi cohaerere mihi videtur. Compo Silio quoque in Parthenonis fastigio occidentali, quam adumbratione fantum a Carre coniecta in ovimuS, ad empus non liquet Gen curotrophum, i. e. Terram Matrem, non expreSSames Se puto. Salvi iis, quas Furiwangier attulit causis, non verisimile mihi videtur, proptereaquod Ge in publica religione . Saec Athenis non eas parte egit, ut iure conspicuo hoc loco ficta esset. Difficilior etiam ii quaestio de illis V. saec. et Hellenisticae aetati signis e f. c. Tam subtiliter, iam vere humane compositiones illae coniectae sunt, ut haesites quare ad eas fingenda perductus sit artifex rogare adeo sua ipsarum causa factae videntur. Opera ut ectypon parvum Atheni asservatum ci Winter, I ido T vel caelata plumbea lamina Myrinae inventa cf. Potiter et Rei nacti, Myrina, p. 2lo, i. 22 cum mortui parum conveniunt. Attamen considerandum laminam eam plumbeam certo in sepulcro inventam esse muliaque et alia opera, arcte cum illi Tanagraeis cohaerentia, e sepulcri necropolis Myrinen Si in lucem rediisse Vix fieri potest ut subtilem religiosam mentem cum iis repraesentationibus coniungamus et more maiorum potiti eas in sepulcra demissa esse ponere libet. In ipso potissimum mortuor uni ritu pristina Sollemnia iam diu persis sunt. Cui enim gravis Antigonae austerila in mentem venit, cum nostris quoque diebus polite cognatis mortui facultatem faciat fossor officio periungendi, dum palam terrae in sepulcrum mittunt. Et ubi pri Stinus maiorum o venerabilis in vanam consuetudinem abiit, nulla causa erat cur prisca exempla hieratica sequeretur artifex Suo consilio ui en Secundum temporum inclinationem opera Sua informare potuit. Fieri tamen potest ut nonnulla huiusmodi signa non sepulcri ac mortui Siacta Sini. E. g. nobi Servatum Si Signum e f. c. votivum, repertum in templo Magnae Matri Sad pagum Mamuri-Κaleli ci. Conge et Scha Zmania, Mamuri-Κaleli, Jhrb. d. Arch. In St.:Ergh s, p. do feminam reddens, quae infantem laeva mamma lactat. Effigiem deae ibi

54쪽

culiae non esse constat scimus enim eam fictam e S Se cum duobus leonibus ab utroque latere ei appositis, interdum quoque catulum in gremio tenentem Figuram ex volo dedicatam, pro suscepta prole fortaSSe no ante oculo habere, grataeque precanti perSonam exprimentem ponere libet. Neque Stilo neque expreSSione a celeris discrepat. Hic ut plerumque vulgare Hellenisticae aetatis officinae opus videmus Tutissimum esse videtur non certo nomine has reprae Sentatione appellare, ne dea quidem curotropho mea Vocare. USudemum quem singulae habuerunt, nomen quoque de Signatur. Et quo consilio iactum Sis, ubi invenium sit quodque opus accuratius perscrutandum est, si caute hypothetico nomine Singula signa instruere volumus. Raro autem Singula ea res perspicere possumuS. Hoc tantum Statuimus Hellenisticam artis industriam permultas matris cum infante compo Sitione creavis Se quod ad Stilum attinet, reali Sticas' vocandas, quantum formam matri morialis cum infante reddant. Exotica Graecia scilicet patriae Graeciae non cedit. Sicilia insula, ager imprimi frumentarius, magnas in mytho Demetri parte egit. Multae profecto e sepulcri reprae Sentationes matrum cum infantibus prodierunt. E. g. signum e f. c. affero, Syracu Si in Sepulcro a fereras a. Chr. n. invenium ci I ikule, Terr. Si Z. p. 8 fig. 2ci, quo die kule inter crepundia ducit. At certo pupam eam esse non puto. Multo magi Signum illud cum iis, quas tractavi, religiosis rebus cohaerere mihi videtur. Quod idem pertinet ad alia iam tractata signa eri in in Sicilia vel in Italia meridionali inventa. Ea ianium, quae PaeSi invenia Suni Signa e f. c.(ci Ger hard Ani Bildw., ab XCVl fortasse Secernenda Sunt. Fieri potest ut templi Simulacrum iis reproductum sit. Hoc certo thronus alius, schema matris et infantis prorsus reprae Sentativum, mirum profecto hac aetate, Significant. Cum Ger hard autem Demetera curotrophum deam illam appellare nimi incautum mihi videtur. Memores simus nos in ex tremis Graeci cultus finibus versari Curotrophos deas illas, speciei ratione habita, appellare poSSumuS, Sed generale tantum nomen illud esse bene conscii Simus G imprimis, sicut Demeter curo trophus vocatur, sed Artemis, Aphrodite, Leto, Irene, Athene dei quidem HermeS, Apollo, flumina regioneS hoc nomine omnes appellantur i). Posterioribus temporibus si infantium patronae', valorem hoc nomen habuit, in pariendo adiutrix' quoque valuit. Hoc enim Sensu Leto, Ire ne Herme fortasse eo nomine appellantur. Ubi Pallas autem Atticae terrae patrona, Aphrodite cf. p. di), Demeter me imprimis id nomen gerunt, Subtiliorem ac priorem sensum habet. Priscum Matris Terrae religioni reliquum tunc videmus. Quatenus curam infantium atque educationem tuetur, curotrophis appellanda St, eoque munere deae ei Succedentes plus inti Sue manifeste iunguntur. Ea igitur, quae iam tractavi signa et quae ut Terram Matrem infantem, se mortuum in gremio tenentem inferpretatu Sum, non proprie curo trophi appellari poSSunt, quamquam considerandum e St, quantopere haenotiones altera in alteram abeant. Redire in sinum Terrae, infantem denuo Terrae Matris fieri ad verbum fere cogitandum Sti:). In Graeci mundi exiremis finibus difficilius fit monumentis nomina adstruere. Eo quo monumenta no Sira orta Sunt tempore omnia exaequantur undique nova recipiuntur et ii Squae sunt assimilantur Demetri cultus, ne loquar de Magna Matre Isidis venerationem iam sibi assumpsi eoque novum quoddam ibi elementum assimilavit. Utriusque y Steria iunguntur. Si quoque omnium hominum mater erat magi etiam conspicua in ea fuit

55쪽

relatio matris et insaniis quippe quae artissimo vinculo cum Horo coniuncta erat. Non dubito quin haec Graeco-Orientalis religio potentior fuerit. Sed priscos Italico deos quos hisce in finibus inveniebat, auctoritate quid apud eam valuisse mihi persuasum habeo. Qui fati novos deos venerali sunt, multa in eo prisci dei propria, quae dilexerunt, sine dubio reduxerunt. Huius rei nobis ratio habenda est in recensendis permultis Signis est et, matrem cum infante reddentibus, Capuae invenit S. Denuo Satis certiores facti sumus de loco, quo monumenia illa inventa sunt, quamquam traditio de nomine deae culiae, qua Cypri niti potuimus, plane deest ii, qui primum de hoc invenio egerunt ii de templo tantum matronalis deae, II. . Chr. n. saeculo exu Si neque denuo re Structo loquuntur. Priscam deam Italicam, deae Terrae Matri similem ante oculos habere videmur. Ad latus templi septentrionale multae feres bo statuae e lapide calcario inveniae sunt, quae omnes feminam sedentem, unum vel plures ad Tu Sque infantes in gremio tenentem reddunt. Interdum male infantem lactat. Nonnullarum inscriptionum ratione habita ponere licet has statuas ex voto ibi positas esse' pro Su Scepta prole. Quod quidem varius infantium numerus affirmare videtur. Utrum figura feminae sit gratae donatricis effigies an ipsius deae, incertum autem manet Equidem curotrophum, infantium patronam, posita expreSSam SSecredam, eo magi S, quod nonnulla monumenta invenia sunt, quae Stilum valde primitivum mon Strant cf. e. g. Cat. Terrac Brit. Mus D 22s ii g. Tl: Rei nach, Re p. lat. V. ST). Huc accedit, quod multa signa in sepulcris invenia Sunt, alia autem attributi S e. g. granato clare de Signata sunt ut cohaerentia cum cultu deae cuiusdam fertilitati ac mortis. His Sepulcri reprae Seniationibu deam expressam S se Supra iam fuSius exposui. Mihi quidem constare videtur nos priscam Italicam deam ante oculo habere, quae quamquam a Graeci Spartibus auctoritatem subiit manifeste tamen originem Suam a Dea Terra Matre indicat. Figurae feminae hic vulgo divinam quandam vim infuisse puto Ad o Sirum argumentum

imprimi pertinet nos typi matris evolutionem in hac ingenti copia monumentorum, quorum magnam partem officinae antiquae apparatus confribuit, eodem modo pro Se qui pos Se ex forma valde primitiva usque ad typum posterioris Hellenisticae aetatis, atque Cypri nobis licuit Antiquatae illa Italica de eadem fortasse fuerit atque illa in media falia culta dea Iovia Damus a cuius veneratio cum ea Iovii Flagii et Veneri Genetrici cohaerebat, quae-Stionem non solvere possum ). In urbibus mediae laliae Hellenisticis culium deae Matris non ignotum fuisse templi simulacrum, iam tractatum, affirmat in MuS. Vaticano: f. mel ung, Vat. kulpt. I. t. d83. Suo loco de interpretatione probabili deque stilo Campanam ariem fortasse indicante iam egi ci. p. 22). Hoc loco eo redeo, ut indicem fieri posse ut in

Capuae vicinitate matris deae veneratio floruerit purum Graeco-Helleni Sticum characterem exhibenS. Templi Simulacri quoque re productio Signum eri et in Pal. Conserv. Romae ASSerVAium eSSe videtur cf. inter . . do b). Quae autem sit dea expres Sa dicere non poSSim. Ad Romam nunc pervenimus, ubi hominem' iure humi filium ' VoceS, quamquam, quomodo cognatae sint voces humus' ac homo Romani ipsi ignorarunt ). Roma Tellurem matrem, quae idem fere, restrictius quidem valuit atque in prisca Graecia antiqua

56쪽

Terra Mater, mediam deam expreSSit in eo monumento, quod quaSi summi fortunae suae culminis symbolum ex Struxit, Sc in Ara Paci S. Romae vestigia minime dubitanda invenimus prisca Terrae Matri venerationi A), quae moribus antiquis ac consuetudinibus se mani festant, quae cognoscere licet in antiqui dii S ad mythologiam Graecam adaptatis, Venere, Cerere, Fortuna, Magna Matre. Omne Terrae Matri hereditatem ceperunt Iuno quoque, Regina Coeli primi ius minime caelesiis ingenii erat. Est femina ac mater, in cuius favore omnia posita sunt, vitae ac morti domina, dea mater quaedam chthonica '), cum Terra Maire arcte cohaeren S. Complure matronali deae repraesentationes Romanae aetatis nobis servatae Sunt Ecbpon est. c. tantum affero, Rheam cum Iove infante reddens ci. v. Roliden, Archil. Tonrel. , t lo), quam repraeSentationem in Sarcophagi fragmento, Florentiae in Officiis servato ci. ernicke, Arch. fg l88b p. 23o reperimus, eandemque in nummis nonnullis imperatoriae aetatis ci p. 36). In mentem revoco duo signa aenea Parisiis in Bib. Nat. ldfet FG ci Cat. ab elon et Blanchet), quorum alterum attributis ut Diana Lucina significatur: deinde eas repraesentatione difficile Sinterpretatu, quae Isidem fortasSe exprimunt (ci p. 323, matronalem illam re vera magnae in imperio Romano auctoritatis deam. Imaginum in nummi expressarum mentionem facio, dico Fecunditatem Augustam, Saeculi Felicitatem, Pietatem Augustae, Vota Publica, quae inde ab a ibo p. Chr. n. divinae matris cum infante imaginem longe lateque diffuderunt. Nolatu dignum est, pro notionibus illis abstractis Juliano II Apostata imperatore demum deam propriam venisse Isidem cum Horo infante, ut Vola Publica ci Cohen, VI, t. XI. OT): Sed iuxta eas divinarum matrum repraesensationeS, quarum nomina indicare plerumque contigit, nonnullae aliae innotuerunt, difficiliores definitu. Nulla mihi probabilis interpretatio nota est statuae deae, Solio insidentis infantem in gremio fenentis. Ab utroque latere sphinx ei apposita est inventa est Clusii ci Ger hard GeS. Ak Abh. t. do dis). Ger hard eam ut Cererem aut Bonam Deam Curotrophum interpretatus

est, deam quandam inferorum nativitatis, liberorum patronam Modus, quo poSitae Sunt Sphinges, Magnae matri leone positi SIn mentem revocat, sed interpretationem probabilem non alteri Signum quoque est.., quod Ger hard l. l. affert, non ut Cererem curotrophum interpretari licet Angues, qui ab utroque eae latere ficii sunt, cum inferi cohaerent, cuius rei ratione habita infantem, quem dea lacias, cum inferis quoque componendum esse puto Considera denique anguem Iunonis quoque Sacrum eSSe, e . . Lanuvii dii Somnibus perspecti rebus Iunonem Lucinam deam illam potius vocare velim De nonnullis Signi ei. c. Praenestini S ci Lenormant, . l. , p. 2is Ger hard Ant. Bild werkel V. t Darember et a glio, S. v. Ceres p. lo62 maiore ortaSSe certitudine agi potest Cicero, de divin. I. at nonnulli et alii scriptores nobis narrani Praenesti templum atque oraculum Fortunae Primigenae tui Sse, quae cum duobus infantibus Iove et Iunone exprimebatur. Nonne in promptu est eas apud Dare inber et Saglio et Ger hard l. l. depicias compo SitioneSut iri adis huius repraesentationes considerares quidem alia nomina quaerere nolim ), cum auctores de deae nomine consentiant. Infitiari nolo priscam illam deam Italicam aliarum dearum auctoritate, imprimis Cereris et Demetri S affectam esse. Hoc pSum Signum e t. c. Praenestinum ci Lenormani l. l. designare videtur, ubi Fortuna, Iovem infantem in gremio

' cf. Dietericli, Caput IV cf. N. Otto, uno, Philol. LXIV si sobj, p. 16 sqq. et 226. cf. Fernique, Etude S. Preneste p. 36 sqq. quod quidem conantur, e . . , rariam, Prodr., p. 6, Daremb. et agito, l. l.

57쪽

lenens, iuxta Iunonem iam ad ullam expreSSa St. Non Solum auctoritas triadis Demetris Persephonae, Iacchi infantis in mentem Venit, Sed etiam priscae illius Iunonis figurae vestigia animadvertere videmur. Quae iuxtapo Siti non plane a Demetri cultu desumpta, sed parallela quadam evolutione orta SS Videtur Fortuna enim, quamquam Magnae Matris mythi auctoritatem subiit, nil ni Si prisca Terra Mater Iuno autem ipsa antiqua chthonia dea mortis ac fertilitatis est. Priscum illud nativum ingenium Iunoni procul a Roma, a publico cultu reperimus in Celticis, Germanisque provincii S ubi mile legionariuS, homine quoque humili loco nati negotiantes, in diis matribus ibi culti ea quae e Sua PSorum religione propria noverunt,

reppererunt Matres, MatronaS, Sed etiam Iunone antiqua illas deas matres Cellicas et Ger manicas, Sule vias', pri Sca loci genio S, di VerS Specie Semper Terram Matrem, vocabant Et sicut Terra Mater, Matronae illae non tantum fertilitati deae erant, Sed ut ornae, Parcae illae septentrionales, vitae ac hominum morti consulebant i). Innumerabilia huius cultus monumenta in mus eis Franco-Galliae, Provinciae Rhenanae, HiSpaniae ASSerVan fur, quae quam quam artem Romanam clare manifeStant, haud minia pri Scae Originis vestigia prae se ferunt. Interdum unae matribus expressa e St, infantem in gremio tenen S, ut curotrophii S recens natorum patrona.

Speciali animi attentione sunt digna monumenta deae Nehalenniae, quae affributis toties Isidi Romanae assimilata videtur. Haec autem assimilatio naturae similitudinem indicat Isis

cum Demetere iuncta, imprimi De mortis e St. Et mirum in multi Ne halenniae aris e g. canem invenimus, symbolum eviden Septentrionale inferorum ). Cuius rei habita ratione deam ignotam, in ara quae in pago Epinat aSServatur cf. Re V Arch. 333, i. t d expressam fortasse melius explicare possumuS. Brachii Sui puerum atque puellam defines, pannis in volutos, quorum autem facie Sut adultorum sunt. Feminae abdomen in canem abit. Peculiare cupiit tegumentum in mensem revocas matronarum capiti ornamentuna in iocinarii arae tui band). Infimae aetatis deductionem matronarum cultus ante oculos habere videmur cf. p. 3bi. Accuratius tandem consideremis inventum notatu dignum quod Poetovioni factum est(cf. p. 3b)'). Nutrice Augu StaS' reprae Seniari inscriptionibu probatum est. Easdem inprovincia Africa novimus ci Rev. Arch. 8 6 II, p. l2T quam aetate imperatoria totam fere agrum imperatorium fuisse Scimus, et Romae quoque eiusmodi in Scriptio votiva Servi imperatorii inventa St. Quarum rerum ratione habita monumenta cultu domus Caesaris ante oculos nos habere ponere licet. Inde ab a. 8 p. Chr. n. vectigal Illyrici ad Caesari aerarium trans latum est. Vectigalia illa imperatorii Servis exercenda delegata erant. Ab iis cultum nutricum Augustarum Poetovionem inductum S Se puto quod vulgo autem ire inveniuntur utrices, altera ex parte ea cum cultu matronarum cohaerere indicat, quae in Au Stria Superiore quoque cultae esse videntur. Proprio Sensu cultus uiri cum nil nisi matronarum cultu paulo magis in Romanam formam redactu eSSe videtur. Multae ex iis repraesentationibus provincialibus graviter Signa illae t. c. Helleni Sticae aetati in mensem revocant, sicut ea quae Capuae novimus et provincialia illa artis indu-

' cf. Guntert l. l. p. 2 3 et GT. cf. Gunt eri ibid. p. II et 6 l. cf. Gurtiit Pettauer Antillen: Arch. Epig. Mitt. a. Oesterr ISOS XlX), p. -2S Vindobonae in Museo, itemque in Museo in pago. DeutSch-Altenburg nonnulla signa e t. c. mihi innotuerunt, quae e Gallia importata e S Se terra famia, qua facta sunt, affirmat cf. Die teri ch l. l. observ. ad .ns p. 138j.

58쪽

siriae directe ex Italicis deducia esse videntur. In officini S, qua novimus in Provincia Rhenanae in Franco-Gallia hi typi recepti sunt et longius evoluti, prout pia ementium voluntabpoScebat. Ubique igitur in imperio Romano, ante ei diu post Christum natum divinarum et mortalium feminarum cum infantibus repraeSentatione repperimuS; ubique ante populi oculos erant, in manibus verSabantur. Et praecipue notandum est a repraesentationes non solum principibus proprias esse, sed etiam et imprimis infimo loco natis, i. e. maiori populi partinosas atque caras esse. Non iam earum arte gavisi sunt simplicis cordis homines quam eo quod exprimitur. Religiosae Suae nece S Situdini iis satisfecerunt, religiosa sua notiones hisce manifestis repraesentationibu Su Stinuerunt.

cf. Tu dot Coll. de Fig. en argile e. q. s. Parisiis, i 86o.

59쪽

De forma matris cum infante sicut ab artificibus priscis Christianis

efficta e St.

Falso fortasse artem Christianam per Se considerabimus Historice enim nec loqui possumus de Christiana religione nisi eam conSideremus una cum reliquis religiosis aetatis imperatoriae phaenomenis, nisi eam velut anulum ultimum fortasse catenae animi evolutionis totius antiquitatis spectemus, nec artem Christianam velut Solam per Se ipsam iactam contemplari licet Profecto autem falsum est priscam Christianam artem gentili eiusdem tempori arti prorsus opponere immo vero longius etiam progrediendum priscam Christianam et paganam aries ut dua et inter se diversa conSiderare non licet, ne ei quidem, qui artem Christianam ab eiusdem temporis gentili arte pendere suscipit Ars Christiana ei gentilis ars initio una et eadem est', propterea quod primaevi Christiani et gentile unum tantum populum, magnum illud Nomen Romanum efficiunt, in eadem societate et inter se vivunt. Nonne scimus Christianos interdum artifices deorum signi fabricandis victum quaesivisse ') Rationem autem inter ambas si definire accuratius velis, artem priscam Christianam partem e S Se artis, quae aetate imperatoria viguit, dicas, partem primo humilem quae in obscuro tantum occultam vitam agens, paulatim cre Scit, vivendo vires acquirit. Tandem autem spiritu Suo omnia complet, totam et opulentam artis gentili hereditatem formarum, per multa saecula indagando et laborando comparatarum, ibi assumit et ad Christiana repraesentationes reddenda adhibet. Re vera, novas formas quaerere haud necesse Praecedens nostra disceptatio iam satis id nos docuit Vix fieri potuit ut post infinitos modos, quibus antiquitas gentilis matrem infantem in gremio tenentem reddidit, novi quidam crearentur Iam ob Servemus quas repraesentationes, ad noSiram disputationem pertinenteS, arSpri Sca Christiana nobis reliquerit. Primo loco nimirum nobis in mentem venit Maria Mater Christum puerum Secum haben S, compositio illa quae per saeculorum cursum in cultu Christiano atque religione locum iam insignem obtinebat. Hisce autem priscis temporibus cautius nobis inquirendum, quid valeant eiusmodi compositiones. Etiamsi apparet plurimas earum Mariam cum Christo infante reddere, raras tantum morialis matris effigiem effingere, nihilominus constat non eandem vim religio Sam hisce atque inferioris aetatis repraesentationibu ineSSe. Cum pervolveris librum err manni c. t. Den male de Male rei des Alteriums, evolventi tibi Nil perti librum c. t. atakomben matereten, praestantesque imagine attente in Spicienti peculiari Sensus obrepit. Si enim significationem conographicam omittas, gentilis artis mo-

60쪽

numenta ante oculos te habere credas. Re vera, quo meliu appelle nomine ea, quam illo,, Chri siliche Antike' Unum lanium inter gentilia Christianaque monumenta interest haec, coemeteriorum picturae vulgo picturis muralibus in palatiis Romanis repertis longe cedunt: penicilli ductu saepe incompositus, rudis, propo Situm parum S SequenS. FuSiu per latas lineas pingendi genus ex impressionistico ingendi genere, tunc tempori Vigente evenire credas, Sed eo modo nullum Singularem effectum pictor peragit. Nil maius, nil vero aliud, si rationem iconographicam negligas, Christianus artifex appetit quam gentiliS, neque negare possis hunc vulgo illo melius deSlinata sua colline avisse Picturae in coenae feriis repertae magna parte a mediocribus, saepe humilibus artificibus confectae sunt Christianos autem operibus suis arte faciis haud elegantiam, haud Speciem quandam externam imprimis petivisse bene Scio Coemeteriorum pictura funeraria ars est repraesentationes eius in ParidiSi, beatorum sedi de Scriptionibus versantur. Homo autem ea quae fore Spera atque credit, quae Oculorum Sen Sum tamen prorsus effugiunt, cogitatione tantum visibilis huius mundi formis animo concipere potest itaque in formi gentili quoque arte usitatis ars novi argu menti floret, ita prisca symbola Senientia nova complentur. In formis imprimis Christianae artis, quae ad argumentum meum pertinent, ad tempus me continebo Primo loco quae nobis vetustissimae in coemeterii picturae matre cum infantibu S praesertim Mariam cum puero Suo reddente S, Servatae Sint inquirendum est. In coem S. Priscillae pictura muralis, cuiu pars Superior tantum Servata e St, Mariam V adverS ad Spectatorem facie sinistrorsum spectantem praebe i). Manu dextra Christum puerum nudum uberi dextro admovet is autem caput retro flectens dextra ricam eius occiput tegentem, per umero brachiaque dependentem prensai. Maria, plane veSte induta leviter puerum circum corpta sustinet. A Sinistra philosophus Stellam supra Mariae caput Surgentem monstrat. Sive eum ut Isaian, Messian e virgine nascentem praedicentem ci I S. T id interpretamur, Sive Bileam prophetam eum putamus cf. Num 2d, IT haec interpretatio mihi probabilior videtur, Stella prae Sertim tam clare expres Sa, cum Bileam propheia quoque in circuitu picturae coemeteriali Saepe occurrit vide Wilperi, Natakombennaal in textu p. lys Sqq.), certe Mariam cum Christo puero hic compositam cum alia figura esse Statuere licet Longe antiqui S Sima haec muralis pictura, primo I. Saec dimidio orsa S Se videtur. In aliam compositionem recepta Maria cum infante in coena Petri et Marcellini invenitur'). Ad eam in cathedra sedentem, i Sinistrorsum adverSa Spectatori facie, utrimque MaguSaccedit Christu puer a matre, ambabus eum manibus amplexa, averSuS, tunica indutuS, erectu in gremio eius Sedet, paulum Sini Strorsum, Spectatorem intuens Minu mani se Stum est, in quam compositionem Maria cum infante recepi Sil in pictura murali, altero III. Saec. dimidio in coem. S. Priscillae facta p), ita ut, raus primam hic Mariae cum Chri Sio per Se conStantem repraesentationem ante oculos habere putet Nil per th autem explicite demonstravit formam Mariae cohaerere cum compositione a dextra parte ubi Sacro capitis velamine virgo Christo despondetur Maria formae ipsi e Coena Petri et Marcellini similis, . ad dextram adverso corpore, caput Sini Strorsum ad Spectatorem convertit brachiis Suis Christum puerum nudum tenet, aetate atque habitu puerum antiquissimae illius in eodem coemeterio muralis picturae in mentem revocantem. In coemeterio S. Domitillaeatig li matrem