Ioh. Angelij Werdenhagen, i.c. De rebuspublicis Hanseaticis tractatus generalis Ioh. Angelii Werdenhagen i.c.c. De rebus publicis Hanseaticis et earum nob. confoederatione tractatus specialis

151쪽

so RERUM P4 HAN s. actio in camera Imperii instituta adhuc loquitur Hamburgum autem. tam vetustam esse civitatem , ipsi quoque Hamburgenses in petitione articulata pro Restitutione in Integrum, adversus latam in camera Imp. sententiam contra Duces Ottonem& Franciscum Ottonem Lunaeburg. art. a iudicialiter confitentur; cuius verba haec sunt: Verum etenim,

quod si urbis Hamburgensis status de

conditio, quemadmodum non tantum ab initio & ante Imperatoris C roli Mag. tempora Metropolis totius Nordalbingiae Provinciae fuerit, atque inde a Caes. eius Maiest. dc filio eiu ciem Caesare Ludovico pio Metropolitana Ecclesia ibidem erecta sit, sed etiam urbs haec postea a mul-- tis diversis Imperatoribus de Romanis regibus eximie splendidis privilegiis & iuribus clementissime &be, nignissime donata sit , aliquo usque examinabitur & considerabitur ι satis inde constabit, quomodo & unde

urbs haec tale nominatum,per immemoriale ex praescriptione iuris&vigore possessionis tempus acquisitum,

vectigal & ius stapulae nacta sit. Siquidem verissimum, aiunt, & tam

ex diversit historicis,quam principa-

152쪽

P Aa s TERTIA. Iiter ex Nicolai I. Pontificis , super coniunctione vel unioneEcclesiarum. Hamburgensis & Bremensis , circa tempora Ludovici II Imperatoris, e- manata bulla, cui sexemplum ad s- . de luae hi storiae inseruit Ib. crante. in Metrop. M. I. c. 38, conspicue pa-i tet, quod urbs Hamburq ensis unica sedes & castellum Nordalbingorum fuerit, & inde in ea tanquam in Metropoli Nortalbingorum Archiepis- .copalis sedes eorundem constituta fuerit. Atque praecipue hoc verum, quod Hesmboldus scriptor antiquisse simus illatum partium,qui Vixit circa tempora Henrici I V. Imperat. in Chron. Sclavor. expresse ponit , quod Ludovic. I. Imper. civitatem Hanamenburgi constituerit Metropolim imi versis borealibus populi' sed reliqua de mutatione &aliis conatibus eorum. quomodo ex

studio proprii commodi vicinis Madiacentibus confoederatisque sua infringere iura atque omnia in sese derivare studuerint , alibi explicabuntur.

Ham burgo vero recte subnectimus

.Hannoveram ipsi coaetaneam, ratione originis, & non minus laudabile

foederis Hanseatici deςus Cui propu. similem

153쪽

set RE R V M P. HAus. si mi l em Olberi. ciantcim assingit originem. Quod enim Hamburgo nomen de rugde suo adscribere conatus est, hoc etiam urbi Hannosem de Duce Saxonico Hanesso antecessoreschwertingit confingere studuir, quas ille eo in loco,ubi nunc fita est harecivitas, contra superbientes nin sum Danos, cum Rege Frothone praelium

admodum durum subierit , in quo ipse occubuerit Dux; εc , quum Frosemen significet, quod in eius confli ctus acerrimi & Dueis interfecti

memoriam , quasi novum nomini semen ibi exeitatum sit. Sed metito Mntinguia in chron. Eruvo .pes. 7.han c fabulosam rei ici t sentent iam, lameliorem, quae ab historicis passim quoque ita approbatur, sut stituit, dicens: olim priscis temporibus, eo in loco , ubi nunc suburbium Hann veranum habetur , Comitibus de Rhode, quorum familia ante aliquot secula pridem ex mortalitate sublata est , arx quaedam fuit & fortalitium, quod Lawen Rhoda vocabatur. Hoc comites dicti , qui etiam posteam nasterium Werderanum aedificarunt. incolebant, atque ex hac arce pons quidem, eo in loco, ubi, nunc civita-xia domus equorum coadita cerni-

154쪽

PARs TERY et A. 'sii tui, Leinae fluvio impositus erat, uno de etiamnum hodie platea ea arcis, Burgarasse appellatur. Quemadmo- , dum nunc consuetudo communis:e fert , ut principalis aulae ministra do- i. mus dc habitati oves suas, in adver- ι sum E regione erigant; ita tum quora que factum est, ut aedes aliquot fue a rint ex altera parte Leinae exstruo ctae, quarum numerus successia temporis εο annorum pedetentim succreVir , donee continuatio talis oppidum pepererit. Quum vero tum uaes in Rhoda de ministris suisqVaereret, eorumque praesentiam expeteret ,responsum ipsi est, juxta Germanicae linguae idioma, quod ultra Leiciam essent, Er Ut honnουιν: inde civitas nomen hoc accepit , quod

Hannovera tandem nuncuparetur.

Hanc sententia ita simul vaυ. chytr. in chronici sax. lib. i , I x, 3pprobat et Floret autem hoc tempore, ait, Hannovera, inter caeteras saxo nia urbes, non ageeribus solum nau- 'ris de sollis firmiter munita , oc civium bonorum ae sortium virorum frequentia de aedi fiet ii stipata, veram etiam pru denti, pio dc gravi senatu,

legibus, iudieiis, ac disciplina publica ec domestica et ministerio Eccle-

155쪽

siae , ad veram Dei agnitionem &

honestam d sciplinam , & communem civitatis tranquillitatem dc concordiam utiliter scrviente ; dc hola bene const ituta, & piet litis ac litterarum studi j , Dci beneficio, praeclard ornata. Oppidum ad ripam inars. e regione vetustis arcis Co ' a La en rode, ia Henrici Leonis aerate circa n.GVr. II 6 cui quod transfluv. situm esset, aulici Han- nover nomen dederunt arci subjectum fuit. Qtiam quum Albertus Saxoniae Dux , Ottonis & Agner l. postremi Ducis Lumeburg. Wilhelminatae filius, 1 civitate & proceribus ditionis Lunaeb. de consensu Caroli1 V Imp. ad excutiendum Magnum

Torquatum vocatus, auxilio civium

HannoVerensium expugnasset : facultatem diruendae arcis, dc Oppidum muro cingendi, des ibus sui s, sub patrocinio & tutela ipsius,' libere vi- .vendi, civibus praebuit. Ab eo tem

pore, intra ducentos annos, incrementa paulatim sumens, in hanc am

plitudinem & splendorem quem hodie cernimux , sub Illust. Ducum, Brunsv. ac Lunaeb. patrocinio eκ- crevit &c. Huic civitati singularis quadam cerevisa adscribiti r in

156쪽

PARs TERTI A- 'scuius auctore Brohana dicitur, cuius

blandimento in sorbillationibus icgutturis abliguritione, ita gens illius loci assicitur, ut disticho aliquo dulcedinem eius exprimere voluerint,

quod ita se habet:

Grandia si ferent tota convivia caelo,

- Broi hanam superis Iupiter ipse da

ret.

Sunt vulgi deliciae. In primis vero in hoc omnibus hucusque laudem praeripuit civitatibus saxoniae passim , quod iuventus &adolescentia in literarum culturanuspiam ita proph ad veritatis studium adduci potuerit. Inde tot excellentissima eius civitatis schola Protulit ingenia, ut etiam Academiis in hoc ripuerit . palmam, quod non exiguam ipsi apud disciplinarum obfuscatores & profanae Logo- machiae compilatores acres, qui nil aliud, quam ut veram Philosophiamcu Theosophia primant, & verum Christianismum ad nugas disputato xias a vivido vitae &Spiritus amori seque Christiani fonte revocent, didicerunt, peperit invidiam. sed recte agit Magistratus, quod nugas tales a sua abarceat educatione & politiai velut etiam egregiis labotibus eiusmodi

157쪽

'ς Rr xv M P. II A N S. modi conatum auxerunt nomine elatissimi Buscheri & Beckm annus, quorum claritatem optimo etiam nuper insigniter adauxit Staties Bumehe x libello, solida veritate Christiaminis adornato , cui nondum quid simile ear itione in latina lingua quispiam passian Doctorum praestitit. Inscribitur libcitus,s. S. Theologiae synopsis Methodica, juxta normam Verbi divini ad iuventutem scholasticam in studio veri Christia nisi ni informandam constructa. Optavi tapius, ut saltem eximiae erudi tionis plenae praefationes binae a pro-eeribus Germaniae attente perlegerentur, qui bris vitia & errores plurium Doctorum & populariter eruditorum in studi is exercendis detegir. minam saltem crimina errantium agnoscerentur talia, ne ite fundamenta Politiae Christian et Rebusipubi'. alio possent curari modo. sed quae in laudem Hannoverensium meo-riam, unde mihi mater orta, hele deis promere coactus fu i , nemo vitio mihi vertet': saltem hoc opto , ut plures urbes ideam educationis synce

nodis inde sibi sumant: qmamvis in

veritatis cultura nondum omniavi

deat; sed saltem propius, prae cunctis adeo

158쪽

Ρλκs TERTIA, 'Iadeo obstinate Ethnicismo detest ido adeo abominabili pro sanitati inhaerentibus, vestigia ad eam quaerere coeperit. sed heic ex condolentia pia, quod elitistianae viventis studia lit-vecarum tam mi sere corrupta, & nihil nisi meras ambiguitates profanas, nugas gentiles, ac tenebras profundas spirantia videam ,hobiter heictangere volni, saltem ut iis melior Conatus imprimatur , quibus hoc ossicium incumbit: illi videant, ut Iehovae in talibus sanctiora dc magis

pia ac vitae christianae rectias inservientia curent: Dies aliquando erit coram Deo rationis reddendae: Hoe .cogit mi. . Verum nec Gosaria huic

praeteriri deber, quum foederis Hanseatici non ultimum fuerit antehac membrum. Etenim licet posteriora , nonnulla originis su ae 5c nativitatis

in venerit tempora, tamen magnae au- ,

ctoritatis habuit auctorem, videlicet H einricum Aucupem imperatorem, quo Alb. Crantet . lis q. Chron. Sax. c. 4 . ita quoque affirmat, dicens Eodem tempore Imp. Henricus zngetibus regni florescens opibuc Goe-slatiam in Saxonia urbem mitin ceornavit, quam de parvo ut dicitur molendino vel . tugurio Ymatorio,

o duo

159쪽

RERUM P. HAN s. duo Henrici priores &iste nunc tertius in tam magnam sicut hodie cerni potest in urbem bono provexerat auspicio. In qua regale palatium hic Imperator mainifice eXtruxit. dcc. Velut etiam lib. 3 c. o aperte de Hen- rico Aucupe id testatur ; ubi si e scribit: Inter multas antem huius Henrici Iaudes ea praecipua est , quod in Saxon ia Provincia sua pristin s verum rebus ordinem dedit. Vrbes immunitas iussit muris di fossis cingi, propter incnrsiones Ungarorum , et lipostea barbari claustris Scythi ς erum- perent i, quod longe post fecere Tur-ςae, fecere Tartari : Sed Vngari iam diu pro muro erant reliquae Christianitati ab illorum incursionibus. Deinde, ctiam urbes legibus & moribus formavit: iuventutem ad arma tu si t exerceri r unde etiam, ubi opus evenit, in expeditionem secum du-Σit, quos etiam militaribus suis coae quavit. Agros distinxit, constituens quantos quique pedites in arma mitterent ad generalem terrae expeditionem. Ab initio ipse urbes aliquot

quamvis eam urbem nonnulli inscribant Henrico I II. Sed ille consum

160쪽

Ρ Α n s T E R T I A. 'st' quoqne urbem ad Albis lipam Hene ricus communivir, constituens in eat: primus Enscopnm , ut ester incursio: ni Ungarorum vel primum repagu- Ium. Vrbem Mers borg hic Rex veterem renovavit,& in sublime extulit. i. Paruit autem tum Misia a & magna . Thuringiae para Sarionibus; quae ab

, illa die divulsae sunt, quum Henricus, Leo dimoveretur 2Ducatu, aut quum. Cito I. Saxoniam permitteret HEr- manno Billing gubernandam. No

men autem urbi unde sit impossitim, quod Gossaria, aut Goliar sit dicta,

. non recte a plurimis exprimitur , t quum multi ignorent esse compositum, ut ex Buntingio apparet, qui m. Chron. Brunsv. pu 26. simpliciter ἡ i fumine civitatem pei labenti, de Gofi ac muliere quadam venatoris, id no- , men eam gerere & impressum ipsi pu- . tat. At Meibom. in Saxon. re- . . ctius id observavit cap. i 2. inexplii catione castri Vechieler, quod inter- . Pretor, inquit, sedes sive castra pii , gn . Nam rechten priscis Germanis est praelio decertare. Ler vero vel Lar se

des vel castra significat, voce Leger vel Lager disyllaba. more Germanico, in monosyllabam contracta. Sic Bredelar, de quo infra, significat castra. G i lata: