Ioh. Angelij Werdenhagen, i.c. De rebuspublicis Hanseaticis tractatus generalis Ioh. Angelii Werdenhagen i.c.c. De rebus publicis Hanseaticis et earum nob. confoederatione tractatus specialis

141쪽

R v v v Mν. HAN s. sitae , ad veram Dei agnitionem &honestam disciplinam , & communem civitatis tranquillitatem &- concordiam utiliter serviente ; de hola bene constituta, & piet litis ac litterarum studi js', Dci beneficio, praeclath ornata. oppidum ad ripam

Leinae Η. Eregione vetustae arcis Co mitum i La en rode, ia Henrici Leonis aerate circa An chr. II s6 cui quod . transfluv. situ in esset . aulici Hanno ver nomen dederunt arci subjectum fuit. Quam quum Albertus Saxon i ae D ux , Ottonix & Agnera P, postremi Ducis Lunae burg. Wilhelminatae filius, a. civitate & proceribus ditionis Lumeb. de consensu Caroli I V Imp. ad excutiendum Magnum

Torquatum vocatus, auxilio civium.

Hannoverensium expugnasset: δε- cultatem diruendae arcis,lc oppiduni muro cingendi, dc legibus suis, sub patrocinio & tutela ipsius,' libere vi-ivendi, civibus praebuit. Ab eo tem

pore, intra ducentos annos, incrementa paulatim sumens,in hanc amplitudinem & splendorem,quem hodie cernimus, , sub Illust. Ducum.

Brunis. ac Lunaeb. patrocinio eκ-

crevit &c. Huic civitati singularis quadam cerevisa adscribitur , , cuius

142쪽

PARITERTI A- 'scuius auctore Brohana dicitur, cuius

blandimento in sorbillationibus αgutturis abliguritione, ita gens illius loci assicitur, ut disticho aliquo dulcedinem eius exprimere voluerint,

quod ita se habet:

Grandias erant tota condivia exis,

- Eror hanam superis Iupiter ipse da

ret.

Sunt vulgi deliciae. In primis vero in hoc omnibus hucusque laudem praeripuit civitatibus Saxoniae passim , quod iuventus &adolescentia in literarum culturanti spiam ita propE ad veritatis studium adduci potuerit. Inde tot exin cellentissima eius civitatis schola Protulit ingenia, ut etiam Academiis in hoc Isaeripuerit . palmam, quod non exiguam ipsi apud disciplinarum obtustatores & profanae Logo- machiae compilatores acres, qui nil aliud, quam ut veram Philosophiamcu Theosophia primant ,& verum Christianismum ad nugas disputatorias a vivido vitae &spiritus amori Dque Christiani sonte revocenr, didicerunt, peperit invidiam. Sed re id

agit Magistratus, quod nugas tales a sua abarceat educatione ti politia, velut etiam egregiis labotibus eiusmodi

143쪽

modi conatum auxerunt noma neelari sit mi Buscheri & Beckin annus, quorum claritatem optimo etiam nuper insigniter adauxit Staties Buc-eheredi libello, solida veritate Christianitatas adornato , cui nondum quid simile ea Ditione in latina lin- tua quispiam passitan Doctorum praestitit. Inscribitur libellus, S. S. Theologae synopsis Methodica, juxta normam Verbi divini ad iuventu rem scholasti eam in studio veri Christia nisi ni informandam constructa. Optavi tapius, ut saltem eximiae erudi tionis plenae praefationes binae a pro-eeribus Germaniae attente perlegerentur, qui bris vitia & errores plurium Doctorum dc populariter eruditorum in studi is exercendis detegit. utinam saltem crimina errantium agnoscerentur talia, ne ite fundamenta Politiae Christian Rebuspubinalio, possent curari modo. Sed quae in laudem Hannoverensium meorum, unde mihi marer orta, hele depromere coactus fui, nemo vitio mihi vertet': saltem hoc opto , ut plures urbes ideam educationis synce

imos inde sibi sumant; quamvis in

veritatis enitura nondum omnia vide at; sed saltem propius, prae cunctis

adeo

144쪽

PARs TERTIA, 'τ. adeo obstinate Ethnicismo detesta dodia adeo abominabili prosanitati in- ς' haerentibus, vestigia ad eam quaerere coeperit. Sed heic ex condolentia pia.

' quod e litistianae inventis studia lit-

ο' tecarum tam misere corrupta, dc ni hil nisi meras ambiguitates profanas, y nugas gentiles, ac tenebras profundas spirantia videam , obiter hei clangere volni, saltem ut iis melior conatus imprimatur , quibus hoc ossicium incumbit : illi videant, ut Iehovae in talibus sanctiora dc magis

pia ac vitae christianae rectiar inservientia curent: Dies aliquando erit coram Deo rationis reddendae: Hoe .cogitent. . Verum nec Gos laria huic

praeteriri debet, quum foederis Hanseatici non ultimum fuerit antehac membrum. Etenim licet posteriora , nonnulla originis suae 5c nativitatis' io venerit tempora tamen magnae auectoritatis habuit auctorem, videlicet. 3 Heinricum Aucupem imperatorem, quod Mn. Crant: - lo 4. Chron. Sax. c. 43. ita quoque assirmat, dicens: Eodem tempore Imp. Henricus in-getibus regni florescens opibuet Goessaliam in Saxoni a urbem mitifice.' ornavit, quam de parvo ut dicitur)

145쪽

RERUM P. HANS . duo Henrici priores Zc iste nunc tertius in tam magnam sicut hodie cerni potest) urbem bono provexerat auspicio. In qua regale palatium hic

Imperator mainifice eXtruxit. &c. Velut etiam M. 3 c. I 2 aperte de Hen- . Iico Aucupe id testatur ; ubi sic scribit: Inter multas antem huius Henrici Iaudes ea praecipua est , quod in

Saxonia Pcovincia sua pristans verum rebus ordinem dedit. Vrbes immunitas iussit muris di fossis cingi, propter incursiones Ungarorum , et si postea barbari claustris Scythi ς erum- perent; quod longe post fecere Turcae , secere Τ artati : Sed Vngari iam diu pro muro erant reliquae Christia- nitati ab illorum incursionibus. Deinde, etiam urbes legibus & moribus formavit: iuventutem ad arma tutast exerceri r unde etiam , ubi Opus evenit, in expeditionem secum du-Σit, quos etiam militaribus suis coaequavit. Agros distinxir, constituens quantos quique pedites in arma mitterent ad generalem terrae expeditionem. Ab initio ipse urbes aliquot

quamvis eam urbem nonnulli inscribant Henrico I II. Sed ille consum amavit, quod iste inchoavit. Mis am

146쪽

γΑns T E R T I A. quoqne urbem ad Albis ripam Henricus communivir, constituens in ea primus Episcopum , ut ellet incursioni Ungarorum vel primum repagulum. Vrbem Mers borg hic Rex veterem renovavit,& in sublime extulit. Paruit autem tum Misina & magna Thuringiae para'Sa Ombust, quae ab

illa die divulsae sunt, quum Henricus

Leo dimoveretur 2Ducatu, aut quum Ctto I. Saxoniam permitteret Ucr-

manno Billing gubernandam. Nomen autem urbi unde sit impositim, quod Gossaria, aut Gosar sit dicta,

non recte a plurimis exprimitur , quum multi ignorent esse compositum, ut ex Buntingio apparet, qui mchron. Brunsv. pu 26. simpliciter afumine civitatem pei labenti, dc Gosa ac muliere quadam Venatoris, id nomen eam gerere & impressum ipsi putat. At Meibem. in Irmens Saxon. rectius id observovit cap. i 2. in expli

catione castri Vechreber, quod interpretor, inquit, sedes sive castra pia gnet. Nam rechren priscis Germanit est praelio decertare. Ler vero vel Lar sedes vel castra signi ficat, voce Leger vel Lager disyllaba, more Germanico, in monosy llabam contracta. Sic Bre-delis, de quo infra , signi Mat castra G α lata;

147쪽

roo RERVM P. HAN s. lata: Fri distat, cuius meminere ann Ira Francisci ad Onnum chr . 774. Castra Pacis. Gossar, castra sive habitationem ad Gosam fluvium. Locus .nim ille eius urbis in radice montis Rahinni positus, ex omni parte prope ab incursione tutus est, ut adversus hostes quos vis, iuxta illorum temporum mores & modos bella gerendi, castra posset satis firma praestare. Quod mons autem ille prope Gossa riam metallifer esset, id tempore Ottonis I, inventum est, ceu Bunt. d. l. Ocbron. Saae pag. I 2 s. nec non N. Re-ner o trai . de urb. Imper. id recte adseverant: Et quum tantae in Ottonem confluerent divitiae, inde x I X. tonnas

auri in Cathedralem Ecclesiam Ma de burg. contuli ste dicitur, praeter alia dona - ceu quoque Mater eius Mech-tildaidem praestiterat, in diversis Monasteriis erigendis pr. Esertim Nort- hausen & Pol eda. crante. . Sax. lib. 3, c. I 2. Reusneri verba haec sunt: Gotalaria Imperii urbs in Saxonia antiqua & celebris , ad Gosam fluvium lita in Hercynia : fructibus dc frugi -

bus varia, venis item scatens argentariis atque plumbariis : quas Ramel Ilcuiusdam equi ungula olim erupi defetant: eoluo monti Ramello nomen

148쪽

P A a s T E R T I A. Io Inaen inditum est .sed & auri fodinas heic fuisse quondam constat , quas Otto Magnus Imperator aperuisse, iisque tantopeth ditatus fuisse seribitur, ut in eius rei memoriam tria sacerdotum collegia , & palatium

Regium magnifico opere extruxei it τquum paulo ante Henricus Auceps, pater Otthonis , ex minutis quibusdam gurgustiis urbem fecisset : αfossa muroque septam, ac delubriss pactisque communibus distinctam, communivisset iure civitatis & legibus: in quam & postero seculo ambo Caesares Henrici II & I II studia &beneficia contulerunt quam plurima. Haec vero quum infringere nonnihil Otto IV. Imp- illis cuperet, adversarios sensit fortes, uti Mess.in Pag. nov. de Pago Harlingou loquens, id innuit : Meminit enim huius f pagi diploma Ludovici Pii, inquit, ac Hal-ber stadensi Ecelesiae assignatu in a firmat. Fuere in eo Halber stadium &Dern burgum. Crediderim pagum hunc nomen dedisse arci Herlingsburg , quam Ottol V. Imp. contra hostes suos Gossarienses construxit: Principes Saxoniae Mnuo ch. instfunditus demoliti sunt , quod ex ea Henricui Mirabilis Dux Brunsvic. G a Vicinos.

149쪽

r. RERVM P. HAN 1. . iam attilan i, arma su a in prompto servare ; ut quum signum propia quantium hostium e specula dederit,

effusi sine ordine, sine ductore ruant. Id sciens Nil helmus Iunior Dux Bruns sici , cum Henrico filio . qui

hodie rotum potitur, adsumpto in loci e tat em expeditionis Hassiae Land.

gravio, ac Comite de Stalberge, videndum se cum aliquot pr.ebuit , maiori agmine ad insidias delites eente. Ad primum hostium conspectum sonuit de turri signum. Cives

mussantes arma corripiunt , Portis

proruunt,& hostes insequuntur. Illi pectora diu praebuere Venientibus ,

. missilibus certantes, donec cives ina-. yno numero conglobati audaciores incumberent. Tum cedunt retro militantes simulatione timoris, ut sequentes & urgentes cives protrahant ad insidias collocatas. Tum Vero ho-ΩeSconsurgunt e tergo, & intercluso ad urbem itinere cives intercipiunt; capiunt, caedunt, pertinaciter resistentes. Non genti tum cives sunt periclitati, caesi , captique magno ciΥitatis detrimento,quae temeritatis luce damna tam luit insigniter, pari. 4 Chron. Bru'spag. 93.f. 2. Quattea linea Ducum Brunsvicensum ex

150쪽

ata eri

TERTIA. los Henrico Miraditi Alberti Magni filio, postquam Mirabilis allius nepos Ott O iue 76 totam ditionem Elchsfeldensem Archiepiscopo Mo-guntino vendiderar levi summa pecuniae semper usa est titulo Dominatus E imbeccensis, ne quid dignitati nominis decederet ; unde saepius gravissimae lites ortae sunt, & infestatio belli superius posita, quum nollenta pactis recedere, & suam semper defenderent libertatem. Tandemis 38. 6 Iunii lis haec diuturna per mediatores Principem Wolsgangum An haltinum & Albertum Comitem Maiis fel densem, ita composita est, ut illis libertas religionis relinque retur. Ideoque' ad partes Protestantium solemniter in conventu publico Brunsvicensi concesserunt. Vltimus Ducum illorum fuit Wol gangus , in quo ea expiravit linea. Non procul ab ςa civitate sita est Northeimia, ad Rhumam fluvium, quae olim quoque praesidem agnovit Comitem , dc ex connubiali foedere transiit ad Ducatum Brunsvicensem. Huius civitatis origo adsignatur quoque Gothis . ut aequaeva Gottingae putetur, velut supra indicatum est; unde etiam nomen accepit , quod