Titi Liuii Patauini ... Decas prima 1

251쪽

summae dignitatis. L.Iuliam tertium creant. in borrum magistratu Fidenae colonia Romana ad Lartem Tolumnia Veientium regem ac Urietes deseere. maius addit in domioni strius. c. Fulciniti,c. Iulium Tuctu,sp. Navium, L.Rsvi Iegatos Romanos, causam novi confiiij quaeretites,iusu Tolumni, interfecerunt. Leuant quidam regis Acinus. in tesserat arm prostero iactu uota eius ambiguam, ut occidi iusi e uideretur, a Fidenatibus exceptam, casesam mortis legatis βil crem incredibilem interventu Fiat denatium nouo sociorum confidentium de Gede ruriptura ius gentium, non auersum ab intentione Iulius antismum:nee deinde in horrorem versum scinus. Propius estsdem:Obstringi Fidenatim populum, ne respicerestem ullum ab Romanis post conscientia tanti sceleris, uolus se. Legatori ,qlii Fidenis tali erant tituae publice in ropris positae sunt. Cum Vrientibu Fidenatibusis, praeterriquam finitimis populis ab causa etiam tam nonda bellum exorsis,atrox dimicatio instabat. Imb ad curam seminae rerum quieta plebe,tribuniri; eiu nihil controuersiae Ast

quin consules crearentur M. Geganius Macerinus tem

tium, ex L. Sergius Fidenas: a bello credo, quod deinde sit, appellatus. hic enim primus cis Anienem cum rege Veientium secundo praelio conflixit:.nec incruetam uictoαriam retussit. Maior itaque ex ciuibus ait is dolor, quam

latitia usis hostibus, fuit. senatu ut in trepidis rebuN, dictatorem dici Mamercum Aem Iium iusit is mugi brum equitum ex collegio prioris anni, quo siti I tribuni nullis tum consilari potestate uerant L. mintium cincinnaritum dignum parente iuuenem dixit. Ad delectum a conis sulibus habitum centuriones veteres belli periti adiectis ex numeras amiForum proxima pugna expletus. Lego

tos,

252쪽

L LIBER IIII. DAQuintium capitolinum, Cr M. Fabium Vibulatumst ui se dictator iusit.Cum potestis maior, tum uir quoaque potestiti par hostes ex agro Romano tris Anieni in submouere: sitas inter Fidenas, atque Anienem c earunt, referente castra:nec ante in campos digresi sunt, quum legiones auxilio Faliscorum venerunt. tum demum castra Hetruscorum pro moenibim Fidenarum posita. Et dictator Romanus haud procul inde ad confluentes conis

sidit in utriusque ripis amnis, qua sequi munimento potera uacto interposito. postero die in aciem eduxit. I nter hostes uariae luere sententiae. Faliscus procul ab domo mi litiam aegre patiens, sanis sidens bi,poscere pugnam: i Veienti Fidenatis plus Dei in trahendo bello ebe. Toluis: mnius quanquam suom magis placebant consiliame Ionisi ginquam militiam non paterentur Falisci, postero die se pugnaturum edicit. Dictatori ac Romanis,quod detrectasi sit pugnam hostis,animi accessiere. posteros die iam nullo tibus castra urbenis se oppugnaturos frementibus, ni col pia pugnae fa utrinque acies inter bina casura in mediucampi procedunt. Veiens multitudine abundans, qui inter dimicationem castra Romana aggrederentur, post montes circummisit. Triam populorum exercitus insteis

ut instructus, ut dextrum cornu Veientes, sinistrum Fuis libri tenerent, med Fidenates essent. Dictator dextro

cornu aduersus Faliscos, sinistro contra Veientem cata pitolinus Quintius intulit signa: ante medium aciem cum equitatu magister equitum procesit. Para per filen

tium cr quies luit: nec Hetruscis, nisi cogerentur, puαi l gnam inituris: Cr di latore arcem Romanam restemnis

te, ut ab auguribus simul aues rite admisisseent, ex como. posito tolleretur signum. quod ubi conspexit, primosq I equi

253쪽

1 o DEQ'PRINAE equites clamore sublato in hostem ei sit. securi pedit

acies ingenti ui conflixit. nulla parte legiones Hetrusicie sustinuere impetum Romanorum. eques maxime resisti obat. equitumque longe strifimrus ipse rex ab omni parte fise sequentibus obequitans Romanis,trahebat certamen. Erat tum inter equites tribunus nautii A. Cornelium cosissus eximia pulchritudine corporis, animo ac viribws par, memors generta quod amplifimum acceptum,maius a: Gu3s reliquit po1teri Is cum ad impetu Tolumnij quocunque se intendi et, trepidantes Romanas uideret tu mas,insignemq; eum regio habitu uolitantem tota acie cognoui1bet: Hiccine est,inqui ruptor foederis humani,uiolators gentiam iurissim ego hanc mactatam victimam

si modo sancti quicquam in terris esse dij uolunt leg

torum manibus dabo. calcaribus βubditisti m eustide iunii 'tur hostem. qgem cum ictum equo deieci et, consistim er ipse hasti innixus se in pedes excipit. asurgenαtem ibi rege gmbone resupina repetituras sepius custiade ad terram affixit tum exangui detracta stoli caput absilium uictor sticulo gerens, te re caesi regis hostessundit. i ta equitum quos usa acies, quae una jrcerat anis ceps certa en. Dictator; ugatis legionibu3 inflat: Cr ad castra compulsos caedit. Fidenatium plurim locorum notatilia effugere in montes. CosyM TIberim cum equitatuum uectu ex agro Veientano ingentem detulit praedam ad urbem. Inter praelia mer cactra Romana pugnatum est aduersus partem copiarum ab Totamnio, ut ante diactum est, ad caura nassam. Fabius Vibulanus corona

prinum uultim definiat: intentos deinde hostes in vestalam, egressus dextra principuli cum triari s repente inaviast. quo pauore iniusto, crita tallor, quia pauciores

254쪽

erunt qa non minua trepida,quam in acie fuit. Omnibis locis re bene gesti,dictator senatuscon ulto, ius usi populi triumphans in urbem redijt. Longe maximum triumphi

spectaculam uit cosus spolia opima regis interficti geis

rens.in eam milites carimna incondita aequantes eum Ro

meo,ς ncrc. Spolia in aede Iovis Feretri, prope Romuli spolia,quae prima opima appellata sola ea tepestile erant, eum solenni dedicatione dono fixit. auerteratque in se a l curru didruoris ciuium ora, er celebritatis etrus diei fruis ctum prope solua tulerat. Dimior coronam auream Ii l brae pondo ex publica pecunia populi iussu in capitolio: Ioui donum posuit. Omneu ante me autores secutus, A. 1 cornelium collion tribunis talitura secunda spolia opiat ma Iovis Feretri templo intulise exposui. caeterum, i praeterquam quod ea rite opima spolia habentur, quai dux duci detraxerit: nec ducem nouimus, niji cuius a i sticio bellum geritur: titulus ipse stolijs inscriptias itas, ν me que arguit: consulem ea cossum cepi te. Hoc ego i cum Augustum caesarem templorum omnium condito 1 rem aut restitutorem , ingressi aedem Feretrij Iouis,

i quam ueti tite dilapsam reficit, seipsum in thorace linisii reo scriptum legille audilbem: prope sacrilegium ratus sum, sum stoliorum torum, Caesarem que ipsius remai l psi autorem subtrahere testem. qui si ea in re sit error:

l quod tam ueteres annales quod que magistratuum libri,s quos linteos in aede repositos Monetae Macer Licini , . t identidem autores: se primo post demum anno cum Tit. Quintio Poeno Aul. cornelium cossum consuri lem habeant: exinimatio communis omnibus est. nam, etiam illud accedit, ne tam clara pugna in eum a

lentia,

255쪽

ασα DEC PRIMA Elentia nopias frugu ni circa A. cornelium coctutem ait: iudeo,ut quidam annales uelut lunesti, nihil praeter nomis na consuli suggerati tertita ab consulatu cofi annum di tribunum eum mitt- consulari potem te habet: eodem anno magi brus m equitum:quo in imperio alteram insigne redidit pugnam eque1trem.ca libera coniectura est. sed ut Eego arbitror uana uersare in omnes opiniones licet cura fautor pugnae recentibus1 olijs in sacra sede positis, I ove bprope ipsi , i uota erant, Roxnulumque intuens,haud fhernendos Alli tituli testes,sese A. Cornesium cogiam co esule scripserit. M. Cornelio MaluginesqL. Papγrio cras hso consulibus,exercitus in agrum Veientem, ac Falibrum hducti praedae abactae hominu ,pecorums, honis in agris nusquam inuenim,nes pugnandi copia Iacta. urbes tame ii non oppugnatae:quia pestilentia poplitum inuasis. Eis ditiones domi quaesiitae sunt,nec motae tame, ab Sp. Mello trib. plebis. qui suore nominii moturum se aliquid ratus, lier Minutio diem dixerat, Cr rogationem de publicandis et bonis Serviiij Hulae tulerat: Ialysis criminibws a Minutio ,

circumuentum Meliam arguens:Seruilio taedem ciuis inridemnati obi ciens. quae vaniora ad populum ipso durere fuere. caeterum magia vis morbi ingrauescens cuirae erat, terroress ac prodigia, maxime quod crebris motibus terrae ruere in agris nuntiabantur tecta. Obsecratio itaque a

populo duumviris praeeuntibus est addi Pestilentior inde annus c.Iulio itera , Cr taVirginio consulibum, inritum lmetum uallitatu in urbe agrus fecit, ut non modo praeda dicausa quisquam ex agro Romano non exiret, belli ueinfrendi memoria patribus aut plebi essetfed ultro Fideis nates, quise primo aut oppido, aut montibus, aut ima iris tenuerant, populabundi descenderent in agrum R

256쪽

manum. deinde Veientium exercitu accito nam Falisci perpelli ad injhurandum bellum, neque clade Romanori rum,nel sociorum precibus potuere duo populi transitare Anienem:uis haud procul collina porta j nu buburare. Trepidatum itaq; non in agris magis quam in urbe est. Iulium consul in aggere murus explicat copias. a Uirgianio senatus in aede Quirini consulituri dictatorem dici A. Seruiliu placet, is Prisco alq,dlij Structo fuisse cogitol men tradunt. Virginius dum collegam coctileret moratus, i permittente eo nocte dictatore dixit. is sibi magistru equis tum Posthumium Ebutium Hesuam dicit. Dictator omnesi luce prima extra portam collinam adesse iubet. quibuscuisi que uires suppetebant ad arma ferenda, praesto fuere: siis gna ex aerario prompta feruntur ad dictatorem. Q vae cum agerentu hostes in Ioca altior concessere. eo dictator disgmine insisto subiimec procul Nomento flatus collatis udit Hetruscas legiones: compulit inde in urbem Fidenas, uallos circundedit. sed nes scalis capi poterat urbs alta, Cr munimines in obsidione uis ulla erat: quia frumentum non nec itati modo satis,sed copiae quos abunde ex anate conuecto sufficiebat. I is expugnandi pariter, cogedis ad deditionem e uti l dictator in Iocis propter propiu quitate notis ab duersi parte urbis maxime neglecta,quia

suapte natura tutifima erat: agere in arcem cuniculum

instituit. ipse diuersifimis locis subcundo ad moenia quaa drifriam diuiso exercitu,qui alij alijs succederent ad puae

gnam: continenti die ac nocte praelio ab sensu operis boisi pes auertebat: donec perfosso a castris monte erecta, in , arcem uia est. intentis que Hetrusus ad uanus a certo peta ricula minus, clamor sipra caput hostila captam urbem ostendit. Eo tam c . Egrius Pacilius, er M. Geganius

257쪽

nucerinus censores uillum publicam in empo Natio probauerunt:ibis primum census populi est actus. Eo de consules insequenti anno Nyctos, lulum tertium, Virginium iterum,apud Macrum Licinium inuenio. Valerius Antias,er Q. Tubero M. Manlium, Cr.Q .Sulpitis consules in eum annum edunt. ωterum in mii discrepiti ediatione er Tubero Cr Macer libros linteos autores pro fatenturi neuter tribunos militum eo anno fugist,redditam ascriptoribus antiquis disimulat. Licinio libros haud di bis sequi linicos placet: Cr Tubero incertus ueri est. sed inter caetera vetustite incoperta hoc quos in incerto potistum. Trepidatu in Hetruria ni post Fidenas captas, non Veientibus fioIum exterritis metu similis excidijsed etiam Faliscis,memoria initi primo cum ijs belli: quanquam reis bellantibus non afuerant. Igitur cum duae ciuitates legaα tu circa X ii. populos in la impetrassent, ut ad Volturimnae Ianum indiceretur omni Hetruria conciliu uelut magno inde tumultu imminentesenatus Mamercum Acin lium dictatorem iteram dici tufit. Ab eo A. Posibinius Tubertus magister equitum est dictus. bellum s tanto mataiore, quam proximo conatu apparatum est: quanto plus erat ab omni Hetruria periculi, quam ab duobus populis fuerat. Ea res aliquanto expectatione omnium tranquitilior uit. I ris cum renuntiatum a mercatoribus esset: nerigari Veientibus auxilia, tu sq; βο eonsilio bellum iniis tum is uiribus exequi: nec aduersarum rerum quaerere socios,cum quibus stem integram communicati non sint: tum di lator,ne nequicquam creatus esset: materia quaeredae bello gloriae adeptri,in pace aliquid operis edere,quod monumentu es et dictatur cupiens, censura minuere paura seu nimia potestite ratus. ficu no mi magnitudine bo.

258쪽

LIBER IIII. α σε ηον2 quam diuturnitdite octii ut cocione itis aduocas, i remp. oris geredam ait,tumq; omnia praemnda, deos imis j mortales uscepisse se, quod intra muros agenda esset, Iiisi breuei populi Romam coctuitur .maximam aula em cui sedi in cyes magna imperia diuturna non essent Cr temi poris modus imponeretur,quibus ituris imponi non posset. i Alios mugii bratus annuos esse:quinquennalem cessurami graue esse:hsdem pre tot annos magna parte uitae obnoα i xios uiuere se legem latur , ne plus quam annua ac sol inest, is censima esse Cosensu ingenti populi legem post ro die pertulit.E t ut re ipsi inquit,sciatis Qturites,quam i mihi diuturna no placeant imperia, dissitura me abdico. i Deposito suo magistratu, modo aliorum magii' aut imis, posito fine aeter congratulatione defvore ingeti popui si domi; est reductu censores aegre pas Mamercu,quod i magistratu populi Romani minuiset, tribu mouem octuisit plicatos censi aerarium 'cerunt. Quam rem ipsam ingei ti animo tuli Festrant:causam potius ignominiae intuente, quam ignorani imprimores patrum, quanquam diminuta ili tum censurae ius uoluissent, exemplo acerbitatis censoriae

s olynsos. quippe cum se qui diutius ac saepius subiectum

censoribus ore cernere quam censuram gestur . Populi si certe tanti indignasio coorta dicitur,ut ius a censoribus nullius autoritate,praeterquam ipsiuε Mamerci, deterreri quiuerit. Tribuni plebis asiduis concionibus prohibendo con utaria comitis,cura res prope ad interregnum perdum esset:micere tandem,ut tribuni militam consulari potatote erearenturi uictoris praemium, quod petebatur, ut plebeim crearetur,nullum fuit.omnes patricij creati sunt, M. Fabius Vibulanus, M. Folius, L. Sergius Fidenas. Da pilentia eo anno aliarum rerum ocul praebuit. aedes Apollini

259쪽

L16 DBQ PRIMA Elini pro ualetudine populi uota est. multa duumviri ex IAbm placandae deum irae, agenendxq; a populo pestis causa cere.magna E clades in urbe agriss promiscue hairamim pecoraras pernicie accepta. fame cultoribus agror i timentes,in Hetruriam,Pomptinianis agrum, .cumus,postremo in Siciliam quoque manenti causa n ere. consularium comitiorum nullain tio habita est. Tribuis. ni militum consulari potestite omnes patricij creati fiunt, L. Pinarius Mamercus,L. Furius Medullinus,Sp.Posthuumius Albu Eo anno usi morbi leuata,nes a penuria st menti,quia ante prouisum erat,periculum I t. cosilia admouenda bella in Volscorum Aequorumis concilijs, et is Hetruria ad anum Voltumnae agitata. Ibi prolatae in ananum res decretos cautum,ne quod ante cocilium fieret: nequicquam V iente populo qgerente eandem,qua Fideaenae deletae sis imminere Urijs fortunam. Interim Rome principes plebis iamdiu nequicquam imminentesstei mularis honoris,dum foris ocium eset, coetus indicere in dotamos tribunorum plebi Libisecreta consilia agitare. Queri

se a plebe adeo stratos,ut cum per tot annos tribuni militum cousulari pote, tite creetur: nulli unquam plebeio ad eum honorem aditus luerit:multum prouidise suos maiori res,qui cauerint,necui patricio plebeii magi)butus paleis rent:aut patricios habendos uise tribunos plebis adeo se suis etiam sordere,nec a plebe minusquam a patribus contemni. Alij purgare plebem:*lpam in patres uertere. eourum ambitione artibus que fieri, ut obseeptum plebi it ad honorem iter. ' plebi restirare ab eorum nasus precibus minis que Iiceat, memorem eam suorum inituram sulf α aese: er parto auxilio imperium quoque a cituranti Placet tollendae ambitionis causa tribunos legem promulgare

260쪽

gare, ne cui album uenimentiam addere petitionis causa liceret.Parua nunc res,CI uix serio agenda uideri post: quae tunc ingenti certamine patres ac plebe accendit. Uita cere tamen tribunt,ut legem perferrent: apparebatis triai tatis animis plebem ad ustudia inclinaturum. quae ne Ita: bera essent,senatus consultrum ictum est,ut cosularia coae. mitia haberentur. Tumultus causa luit: quem ab Aequiser Volscis, Latini atque Hernici nuntiarant. T. Quintii lius Lucii filius,cincinnatus cidem Cr Poeno cognomenii ceditur cir cn. I ullus Mento consules ficti nec ultra ter 'i ror belli est dilatus. Leges crata, quae maxima apud eosa in cogendae militiae erat: delectu habito,utrinque ualidix exercitus profecti in Algidiam conuenere, ibis si orson: Aequiseorsum Vosci castra communiuere: ιntentiorq , ii quam unquam ante , retinniendi,exercendis militem curai ducibus erat eo plus nuntij terroris Romam attulere. Scadit natui dictatorem dici placuit:quia etsi saepe uicti populi,

a maiore tamen conatu,quam alias unquam rebellarent: σ aliquantum Romanae iuuetutis morbo absia mptum erat.

ante omnia prauitas consul ,dis ordial: inter ipsos,σi certamina in confisijs omnibus, terrebant. Sunt qui malex pugnatum ab his confiulibus in Algido autores sint: eis: causam dictatoris creandi ilisse. I llud satis constit:ad alia' discordes, in uno aduersus patrum uoluntatem consensis α se,ne dicerent dictatorem.donee,cuam alia alijs terribillais x ra altarentur: nec in autoritate senatus consules essent: i in Seruilius Pris G seminis honoribus egregie usus Vos, ι inquit,tribuni plebia,quoniam ad extrema uentium est,fων natus appellat: ut in tanto discrimine reipublicae dictatois 1 rem dicere consiles pro potestite uesbra cogatis. Qua uoi ce audita, occasionem oblatam ruti tribuni augendae poα

r testi tis,