Titi Liuii Patauini ... Decas prima 1

271쪽

consitari potestite erat cl. Crassus. Sp. Nautius Bastillas, T. Sergius Fidenus,Sex. Iulius Tullus. st ecdiculum comitalite etiam hostitum, ad quod publico consensu uenerant, aduenm gratius fuit. Post Iudos conciones seditiose tribunorum plebia fuerunt,obiurgantiam multitudinem quod admiratione eoru quos odispen stupens,in aeterno se ipsi

teneret struitio: er non modo adstem consulataes in partatem reuocandam ast irare non auderet, sed ne in tribunis quidem militum creandis quae communia sent comitia patrum ac plebis aut sui aut suorum memitisset. desinetaret ergo mirari, cur nemo de commodus plebus ageret: eo impendi laborem ac periculum, linde emolumentum ais honos steretur. nihil non aggreguros homines,si magna conatis magna praemia proponantur: ut quidem aliquis tribunus plebis ruat caecus in certamina periculo ingenti, fructu nullo:ex quibu3 pro certo babea patres, aduersus

quos tenderet, bello inexpiabili se persecuturos:apud plebes pro qua dimicauerit, nihilo se honoratiore premes

sterandura,nes postulanda Ge. magnos animos,magnis honoribus feri. neminem se plebeiam contempturum, ubi contemni dessent. experienda rem denis in uno aut altero esse: siit ne aliquis plebeius 'endo magno honori: an portento si levaraculos sit, forte ac strenuam viragni aliquem exinere ortiam ex plebe. Sinina ui expugnatu messe,ut tribuni militu cosulari potestite cr in plebe creatarentur. petillie uiros domi militia, si emtos: primis annis sugillatos repulsos,rfui patribus sufe: des e ponremo

praebere ad contumelia os. nec se uidere cur non lex quomque abrogetur,qua id liceat quod nunquam futurum sit: minorem quippe ruborem lore in iuris iniquitate, quam si per indignitatem ipsorum praetereantur. Huius generis

orationes

272쪽

orationes cum aflensu auditae incitauere quosdam ad potendum tribunatum n alitum: alium alia de commoris plebis laturum se in magi 'atu profitentem. Agri publici diuidendi, loniarums deducendarum ostetatuestes: Cruectigali poseforibus agrorum imposito, in stipendiu militum erogandi aeris. captatum deinde tempus ab tribunis militium,quo per dis ellum hominum ab urbe, cum patres clandepina denuntiatione reuocati ad diem certam essent, senatus o fultum fieret absentibus tribunis plebis: ut quoniam Volscos in Hernicorum agros praedatu exis as fama es et, ad rem in iciendum tribuni militum profiscis erentia ,confiularius comitia baberentur.Princti Appium claudium filium decemviri praefictum urbis resinaequunt, impigrum iuuene, Cr iam inde ab incunabulis imis butum odio tribunorum plebul: tribunus plebis nec cum absentibus ijs qui enatus conctultum scerant nec in Apapio transacta re,quod contenderent it. creati consules, c. Sempronius Atratinus,Q abim Vibulatius. Peregriana res,sed memoria digna traditur eo annos H. Vulturnam Hetruscoram urbem, quae nunc capua est,ab Samnitibus caprim: capuamq; ab duce eorum capγques quod propius uero est a campestri agro appellatam. cepere auatem prius bello Iatigatis Hetruscis, in societatem urbis a grorums accepti: deinde sisto die grauatos somno ep tu que incolas ueteres noui coloni nocturna caede adorti. His rebus actis,co ules ij quos diximus, idibus Decembrisbus magistratum occepere. Iam no solam qui ad id nugierant, retulerant imminere Volscum bellu: sed legati quoque ab Latinis Cr Hernicis nuntiabant: no ante unquam Volscos nec ducibus legendιs,nec exercitui scribendo inistentiores fi be: uulgo stemere,aut in perpetua arma b

273쪽

o DE c. PRIMA Elures obliuioni danda,iuginis accipieAm: aut ijs cum

quibus de imperio certetur,nec virtute,nec patientia,nec

disciplina rei militam cedendaem esse. Haud vana attuleriresed nec perinde patres moti fiunt,Cr C. Sepronius, cui ea prouincia forte euenit, tanquam constititifimae rei fortunae fretus, quod uictoris populi exercitum aduersus utactos duxisset, omnia temere ac negligenter egit: adeo ut disciplinae Romanae plus in Volsco exercitu,quam in Romano esci. ergo fistun ut scpe aliis,uirtutem est secum. Primo praelio quod ab Sempronio incaute incon ultes coninussium est, no bubsidiis firmata acie,non equite apte locato concursum est . clamor indicim primum fuit quores inclinatura Uet excitatior crebriors ab hone sublautus ab Romanis disonus, impar, segnis,sepe iteratus inocerto clamore prodidit pauorem animorum. Eo 'ocior iliatus hostis urgere scutis, care gladijs: altera ex parte nutant circustemntibus galeae,er incerti trepidant, παplicanis sic turbae: signa nunc resinentia deseruntur ab antesignatus,nuc inter suos manipulos recipiuntur. Noadrum fuga certa,nondium uictoria erat. regi magis Roni nus,quam pugnare. Volscus insere signa: urgere aciem: plus caeda boniam uidere,quam fugae. Iam omnibus locis ceditur,nequicquam Sempronio consule obiurgante aushortante,nihil nec imperium nec maiestis ualebat: datas mox terga hostibua spret,ni Sex. Tepanius decurio equiis tu labete ia re praesenti animo subuenisset. Qui cu magna uoce exclamase ut equites qui saluam remp. vellent se, ex equis desilirent: omnium turmorum equitibus uelut ad consulis impcriuem motis, Nisi haec,inquit,armata cohors

Itit impetu hostism,a m de imperio s.fiequinani prouexillo custide meam:ostendite Romanis Volsciis, nesequitibus

274쪽

LIBER IIII. α equitibus uobis ullos equites,nec peditibus esse pedites pares. cum clamore comprobata adhortatio est et, uadit alie cuspidem gerens: quacunq; incedunt, vi viam sciunt:eo se instrant obiectis parmis, ubi suorum plurimum laborenident. rectituitur omnibus locis pugnon quae eos impraetus tulit . nec dubium erat, quin si tam pauci simul obire omnia possent,terga daturi hostes ferint. Et cu iam pariste nulla sustinerentur, dat signa Volscus imperator, ut parmatis,nouae cohorti bonium locus detur,donec impratu illati ab suis excluditur. quod ubi est facium, interclusῖ equites nec prorumpere eadem qua transierit,pose: ibi maxime confertis hostibus,qua uiam 'cerant. Cr G ut Iragionesq; Romanae, ciam quod teg en modo omnis exercitus luerat,nusquam uiderent e tot yrtifimos uiros inaeterclusos opprimeret hostis,tendunt in quencuris casum diue i Volsci bine consulem ac ligiones sininere:altera fronte instare Tempanis atq; equitibus. qui cu epe eonati nequisent perrupere ad seuos,tumulo quodam occupaαιο n orbem sie tutabantur, nequaquam inulti nec pugnae finis ante nocte luit. consul quoq; nusqui remiso certantine,dum quicquamsuperfuit lucis,honem tenuit: nox in certos diremit. tantusq; ab imprudentia euentus utras capra tenuit pauor,ut Qictis saucijs, Cr magna parte impedimentorum,ambo pro uictis exercitus se in montes prooximos reciperet. tumulus cinae circusUM ultra media norictem est: quo cum circus etibus nuntiatu esset castra dea serta esse ,uictos ruti suos cr ipsi qua ques in tenebris patior tuli fugerat.Tempanius metu insidium suos ad luce tenuit digressus deinde ipse cu paucis 1 eculatu,cu ab saueijs hostibus sciscitido coperisset castra Volscoru desertates latus ab tumulo suos devorat, Cr in castra Romana

penetrat:

275쪽

a α D E c. P R I Μ A Epenetrat:ubi com uriti desertas omni atque eandem qua apud bbjici foeditatem inuenillet, prius quam Voscos cognitus error reduceret,quibu3 poterat sauchs ductιs feci . ignarus quam regionem con ut petiset, ad urbem proxiam itineribus pergit. I am eo fama pugnae aduerse castimarum s desertoru perlata erat: Cr ante omnia deplorati earunt equites non priuato magis quam publico luctu: F bivis cosul terrore urbi quos iniecto stitione anteportu agebat: cum equites procul uisi no sine terrore ab dubqs quinum essent, mox cogniti tantam ex metu laetitiam fecere, ut clamor urbe peruaderet gratulantiu saluos virictoress redise equites: er ex mann pauloante donlibus quae conclamauerat suos,procurreretur in uias putii Lesmatres ac coiuges,oblitae prae gaudio decoris,obuia agmini occurrere in suos quis fumi corpore uis animo vix prae gaudio copo te estu'. Tribunis plebia qui M. Posti hinio ex T. Quintio diem dixerat, quod ad Veios eoru opera male pugnatiam esse occasio visi est per recens oridium Semproni, consulis renovandae in eos inuidiae. insaduocum concione cim prodita V eqs remp. esse ab ducis bus, proditu deinde, quia illis impune fuerit,in Volscis ab consule exercitum,traditos ad Gedem strifimos equites, deserta foede caltra uocifruti esent: caulius unus ex triabunus Tempania equitem vocari ius it. coranis eis, Sexte Tempani,inqui quaero de te,arbitrem ne c. Semproniuconsulem aut in tempore pugnum inise,aut 'moe subo dijs aciem s aut ullo boni consulis iunctum licio s Crtu ne ipse uictis legionibu3 Romanis tuo consilio equitem ad pedes deduxens s restituans pugnanis excluso deinis de ab acie nostra tibi atque equitibus mira aut consul ipse

subuenerit aut taberit praefidia postero denis die ecquid

praesedit

276쪽

praesidij usquam habueris an tu cohorsq; in casea uestra

virtute perruperitis ρ ecquem in casis confiulan ecquem exercitum inueneritissan deserta castra, relictos saucios

milites s Haec pro uirtute tuasdes qua una hoc bello res . stetit,dicenda tibictunt hodie. Denis ubi C. Sempronius, ubi legiones nonraesdit destrius sis,an deserueris confiualem exercitumque uicti denis stimus,an uicerimus' Aduerasus haec Tempani oratio incompta 'isse dicitur:caeterum militariter Irauis, non fuis vana laudibus, non crimine dalieno laeta. Quanta prudentia rei bellicae in C. Sempronio esse non militu de imperatore aestimationem esse,sed poα .puli Romani fuisse, cum eum comitijs con utem Ieseret. I ris ne ab se imperatoria consilia, neu consulares artes exquirerent: quaepesitanda quoq; magnis animis atq; inis

viiijs essent: ed quod uideri restrae posse.Vidisse autem

se prius quam ab acie intercluderetur, con utem in prima acie pugnantem,adhortantem,inter signa Romana telaq; hostium versantem: postea se ab conspectu suorum ablaritim,exst, epitu tamen er clamore senisisse Us ad noctem extractum certante: nec ad tumulum quem ipsie tenuerat, prae multitudine hostium credere perrumpi potuisse. Eoercitus ubi esset,st nescire: arbitrari uelut ipsie in re trepiada loci praesidio se uoss sit tutatus, sic consuIem seruatiodi exercitus causa lacu tutiora castru cepitye. Nec Volscoram meliores res esse credere quam populi Romani fortunam, noctems omnia erroris mutui implesse . precantes deinde nesie festini Iabore ac uulneribus tenerenticum inagenti Iaude non uirtutis magis quam moderationis dimisissum. Cum haec agerentur,ium confiui uia Lauicana ad fanum Quietis erat.eo missa plaustra iumentas alia ab uris

277쪽

Paulo post in urbem est ingressus confiui, non ab se magis

enixe amovens culpa, quam Tempaniu meritis laudibus ferens. Moeste ciuitati ab re male gem, er iratae ducibus N. Ponhumius reus obiectus, qui tribunus militu pro consule ad Veios fuerat: dece millibws aeris Irauis damnatur. T. Quintium collegam eius, quia er in Vollicis coctui auospicio distitoris Posthum ij Tuberti, Cr ad Fidenas legratus dictatoris alteriusnamerci Aem iij res prostere gesserat:totam culpam eius temporis in praedamnatis collogam transrentem,omnes tribus absoluerunt. proluisse ei cincinnati patris memoria dicitur , uenerabilis uiri, ta exactae tu aetatis capitolinus Quintius,suppliciter orans, ne se breui reliquo vitae spatio tam tristem nuntium ferre ad cincinnatum paterentur. Plebs tribunos plebis absienotes Sex. Tempanium, A. Sellium Cr Antidissim er Spuriissium fecit, quos er pro centurionibus sibi praefecerant Tempanis autore equites. Senum cum odio Semproni confiulare nomen ostenderet, tribunos militum consulari potestite creari tufit. creati sunt L. Matius capitolinus, Q. Antonius Merenda, L. Papγrius Mugillanus. Princia pio stitis anni L. Hortensius tribunus plebis C. Sempromnio consuli anni prioris diem dixit. quem cu quatuor colis lagae in ectante populo Romano orarent,ne imperatoia suum innoxium, in quo nihil praeter fortuna reprehendi posset,uexaret: aegre Hortensius pati,tetalionem eam Geradens esse perseueratis suae, nec precibus tribunorum quae in s eciem modo iactentur, sed auxilio confidere ream. Itaque modo ad eum conuersus, ubi illi patricij stiritus, ubi subnixu/ er Mens innocentiae animus esset quaereis bat: sub tribunitia umbra conssularem uirum delituisse. modo ad collegas, Vos autem, si reu perago, quid acturi

278쪽

LIBER III Lems ra erepturi ius populo, er euersuri tribuniti potestatenis Cin illi er de Sempronio, cir de omnibus simumam populi Romani potestatem esse dicerenti neest iudioetam populi tollere aut uelle aut posse: sed si preces με pro imperatore,qui sibi parentis esset Ioco,no ualuissem

se uectem cis eo inunturos tum Hortensius, No uidebit,

inquit, plebs Romana sordidatos tribunos suos. c. Sema pronium nihil morosiquando hoc est in imperio confiecurire ut tam charus esset militibus. nec pietas quatuor tribunorum quam Hortensi αm placabile ad iustas preces inis genium pariter plebi patribusq; gratior fuit. Non diuistius fortuna Aequis indulsit, qui ambiguam uictoriam Vol oram pro sua amplexi fuerant . proximo anno Cn. Fabio Vibulano,Τ. Quilatio Capitolini filio Capitolino consulibus ductu Fabi , cui sorte ea prouincia euenerat, nihil dignum memoratu actum. cum trepidam tantu onendissent acicin Aequi, turpi fuga *nduntur baud magno

consulis decore. Itaque triumphus negatus: caeterum ob Sempronianae cladis leuatam ignominiam, ut ouans urabem intraret concessum est. Quemadmodum bellum mirinore quam timuerant dimicatione erat pesctum: sic in urbe ex tranquillo nec opinata moles discordiarum inter plebem ac patres exorta est, coepta ab duplicando quaestorum numero. quam rem, ut praeter duos urbaa

nos ectores, duo confiulibus ad minineria belli praeissio essent, a consulibus relatam cum Cr patres sitimis ima ope approbassent: confiulibus tribuni plebis certamen intulerunt, ut pars quaestorum num ad id tempus patriis eij creati erant) ex plebe feret. aduersus quam actionem primo er consules er patres summa ope annixi fiunt. concedendo deinde, ut quemadmodum in tribunis eonae

279쪽

a 6 D E c. P R I Μ A Esulari potestite creandis usi sunt, arieque in quaestoribus liberum esset arbitrium populi cum parum proficerent,totam rem de augendo quaestorum numero omittunt. Excripiunt Omissum tribunculiae siubinde, inter quas CT agrariae legis, meditiose actiones exictunt propter quos motus cum senatus consules quam tribunos creari mallet: neque

posbet per intercesiones tribunitias senatus consultus ri:rest .a confiulibus ad interregnum, neque id ipsum itum

coire patricios tribuni prohibebant sine certamine ingere redit. c si pars maior inctequentis anni per nouos tribunos plebis Cr aliquot interreges certaminibus extrum esset: modo prohibentibus tribunis patricios coire ad pro Onα dum interregem,modo interregem interpellantibus ne stanatim consultu de comitijs consularibus saceret: postremo L.Papγrius Mugillanus proditus interrex castigado nuo patres,nunc tribunosplebis,desertum omissanis ab homis nibus remp. deorum prouidentia curas exceptam memora rubui Veientium inducijs,er cunctatione Aequorum s re:unde siquid increpet terroris, fine patricio magistratu placere remp. opprimimon exercitum,non ducem scribendo exercitui esse.an bello intestino bellum externum proapulsaturos s quae si in unum coueniunt, vix deoru opibus quin obruatur Romana res,reficti posse: quin illi, renuto se tendo Osumma qui'; iuris medijs copularent cocordiar patres pintiendo tribunos militum pro consulibustini: tribuni plebis non intercedendo, quo minus quatuor quaestores promiscue de plebe ac patribus libero suifragio populiferent.tribunitia primu comitia flunt habita: creati tritabunt coctulari tote, ite omnes patricij, L. Quintius Cinacinnatus teritu, Sex. Furius Medullinus iteru,M. Matius, A. Sepronim Atratin s. Hoc tribuno coni id quaestorum

habente

280쪽

habente, petentibusq; inter aliquot plebeios filio Antimi

tribum plebis,m fratre asterius tribuni plebH Sex. Pomae pilij,nec potens , nec fragatio horu valuit, quin quotarum patres duosq; conbules viderant, eos nobilitate praeis serrent. Furere omnes tribuni plebis, ante omnes Pompita

Ilia Antiniusque repulsa Dorim accensi quid nam id rei escisnon fuis beneflchs, non patrum iniurijs, non deniq; usurpandi libidine ura liceat quod ante no licuerit, si notribunum militarem,ne quaenore quide quenquam expleribe actum:non uuluilbe patris proflio, fratris pro fratre preces,tribunorum plebis,potestitis sacrosanctae ad auxi lium libertans creata. Fraudem projicto in re esse, er A. Semproniu comitijs plus artis adhibuisse,quamsidet: eius iniuria queri suos honore deiectos. Itas cum in ipsium Crinnocentia tutam, Cr magictratu in quo tunc erat,impotus feri no posset exere iras in c. Semproniam patruolem Atratini:eis ob ignominia Volsci belli adiutore eota lcga M. unuleio diem dixere.βubinde ab eisdem tribunisi mentio in senatu de agris diuidendis illata est: cui actioni' semper acerrime C. Sempronius restiterat: ratis id quod erat,aut deposita causa leuiorem si turu apud patres reii,

aut pcisi erantem sub iudicq tempus plebem Ofissurum. aduersae inuidiae obhci malui ex suae nocere causae,quam publicae deesse setits in eadem sententia,ne qua largitioi cessura in trium gratiam tribunorum feret. nec tum agrsi plebissed sibi inuidiam quaerise quos subituru eam temα pestatem forti animo: necsenatui tanti se ciuem aut quena quam alium debere esse,ut in parcendo lini malum publiisi cum fat. Nihilo demisiore animo cum dies uenit causa inepro be dicta, nequicquam omnia expertis patribus ut 1 mitigaret plebe,quindecim millibus aeris damnatur. Eode