Titi Liuii Patauini ... Decas prima 1

611쪽

DE c. PRIMAE tionem opprimuntur. Cr Romani iam transirenderat ua&lum caedest ac tu multus erat in castris. Samnitiam agmepraeter quam hostili tu multu, captivorurm etiam repentiana destctione turbatu erat: qui partim ipsi soluti uinctos soluebant partim arma in farcitus deligata rapiebant, tua multums praelio ipsio terribiliore intermisti agmini praeis

bebant.memorandum deinde edidere Scin num Statium Egnatiuis ducem adeuntem ordines, hortantems inuradunt:dsipatis inde equitibus, qui cu in eo aderant, ipsum circunsistunt:infidentems equo captum ad Cos. Romaunaem rupiui. Reuocataeo tumultu prima signa Samnitiu:

praeliuinq; iam profligatum integratium omec diutius fustineri potuit. caesa ad fiex milita hominum: duo millia erquingenti capti in eis tribuni militium quatuor: signa misi itaria triginta: Cr,quod laetifimu in uictoribus fuit,euptianorum recepta si tem millia Crccc C. praeda ingens μή clarium accitis edicto domini ad ressivus noscendus,reciae piendasq; praebituri dici quarum remm non extitit domi nus, liti concesse .coactis uendere praedi,ne alibi quam in armis animium haberent. Magnum ea populatio camapani agri tu multum Romae praebuerat: Cr per eos forte dies ex Hetruria allatu erat,post deductu inde Volgmnianam exercitum Hetruriam concitam in arma, er Gellium Egnatiam Samnitiam ducem, ex Vmbros ad defictionem vocari:Cr Gallos pretio ingenti solicitari. His nunc s senatus conterritus iustitiam indici, lectium omnis generis hominiis haberi iusit nec ingenui modo, i iuniores suis cramento adacti fiuntsed femorum etiam cohortes fictae, libertinis centuriati. Cr defendendae urbis consilia agitae ibantur summaes reru praetor P. Sempronius praeerat.c teram parte curae exonerarunt Senum Lucij Volamnq

612쪽

LIBER X. 6isco s. literae:quibus caesos luctos, populatores Campaniae eognitum est. Imp er supplicationes ob rem bene gestimc o s. nomine decernunt:iustitium remittitur,quod fuerat

dies decem octo: siupplicatios perlata sitit. Tum de prio' sidio regionis depopulatae ab Samnitibus agitari coeptu. icis placuit ut duae coloniae circa Vestinum Cr Falernum agrum deducerentur: una ad ostiu Liri fluuij, quae Minis turnae appellata:altera in saltu Vectino Falernum continis gente agrum: ubi Synope dicitur Graeca urbs luisse, sia V nuessa deinde ab colonis Romanis appellata. Tribunis ple bis negocium datu est,ut plebiscito iuberetur P. Semproα nius praetor triuuiros in ea loca colonis deducenda creari re nec qui nomina daret, acile inueniebantur:quia in stiis tionem sie prope perpetua instctae regionis, non in agros' mitti rebanturiavertit ab eis curis senatum Hetruariae inaei grauescens bellis:G crebrae literae Apph,monetis ne recto gionis eius motum negligerenti quatuor gentes conferre arma,Hetrusios, Samnites, Umbros, Gallos. iam castrabi friam secta esse . quia unus locus capere tantam multitudia nem non posit.Ob haec,σ iam appetebat tempus, comitar tior causa L.Volumnius cos. Romam reuocatus. qui

priim qu in ad shffragiam centuri vocaret, in cocionem

aduocato populo multa de magnitudine belli Hetrusiciet diseruit.iam tum,cum ipsie ibi cu collega rem pariter gesi seriti luisse tantu bellum,ut nec duce uno,nec exercitu geri potuerit:aec isse ponea dici Umbros,cr ingentem ex , citum Gallorum. Adversius quatuor populos duces COSS. . illo die deligi meminis l.se,nisi confideret eum conliensiu populi Romani C o s. declaratum iri, qui haud dubie turat primus omnium ductor habeatur: dιctatorem fuisse extem inplo dicturum. Nemini dubia erat quin Q .Fabias omniat a confim

613쪽

DEC. PRIMAE

eon rectu destinaretur: eamq; Cr praerogatiuae, Cr primo , vocatae omnes centuria' oenbulem cum L. Volumnio dicetabunt. Fabij oratio fuit quain biennio ante' deinde ut uincebatur conlien u,uersi ponremo ad colletam P. Deciu potascendum. id benectuti suae adminiculum lore:cenctura, duotibusq; conctulatibulsimul gessis expertum sie nil concordi collegio frianus ad rempub. tuendam esse. nouo impcrij socio uix iam albuescere senilem animum pose cum moribus notu jacilius sie communicaturum conflilia. Sub cripsit oes

rationi eius Cos. cura meritis P. Decii laudibus, tum quae ex concordia conctulum bona, quaeq; ex discordia mala in administratione rerum i litarium euenirent,memorando, quam prope ad ultimum di crimen siuis cir collegae certa milibus nuper uentu foret:admonedo Decium Fabiuras, ut uno unimo, una mente uiuerent. Esse praeterea uiros natos Glitiae, ictis magnos,ad uerborsi lingua certamina rudes: ea ingenia con utaria esse. callidos fiolertes,iuris atq; eloquentiae con ultos, qualia Ap. claudius esset: urbi, ac foro praesides habendos, praetoress ad reddenda iura creandos ese. His agend S dita est con umptus. ponridie ad praescriptum cos. CT consilitaria Cr praetoria comitia habita. COS s.creati, O . Fabius Cy P. Decius: Ap. clauis dius praetor omnes abbentes. CT L. Volumnio ex s. c. Crscito plebis prorogatum in annum imperium est. Eo anno prodigia multa uerunt: quorum averruncandorim causa

supplicationes in biduum Senatus decreuit. publice uinuae thus praebit .supplicatum iere stequentes uiri semitanaes. Insignem supplicatio nem scit certamen in sacello Pudicitiae patritiae, quae in fro bovario est ad aede rotunae

dum Herculis, inter matronus ortum. Virginiam Aulis, Ilum,patritiam plebeio nuptam L. Volumnio Cos. matronae, quod e patribus ei phoe sacrIS arcuerant. Breu A uia

614쪽

LIBER T. fistercatio inde ex iracundia mullabri in contentionem GArnorum exarsit. cum be Virginia cr patritiam cr pudica in patritiae Pudicitiae templum ingressam: π uni nuptam, ad quem uirgo deducta sit:nec se uiri, bonorumve eius ac rerrum gesti ru poenitere uero gloriaretur: sacto deinde eis gregio magnifica uerba adauxit. in vico Longo,ubi habitatabat,ex parte aedιum quod satis esset loci modico sacello, exclusit: anis ibi posuit. Cr conuocatu plebe s matroavis coquuti iniuria patritiarium, Hanc ego aram,inquit, Pudicitiae plebeiae dedico :uosq; hortor,ut quod certamen uirtutis uiros in hac ciuitate tenet,hoc pudicitiae inter matronus fit:dctιiq; operam,ut haec ara,quam illa, siquid potes sanctius, cx a canioribua coli dicatur. Eodem 'meritu Cr haec ara, quo illla antiquior culta est, ut nulla nili spectatae pudicitiae matrona,ct quae uni uiro nupta uiset, uis sacrificidi haberet Vulgata dein religis a pollutis,nec matronis bolu,bed omnis ordinis foeminis,poctremo in obliti ione uenit. Eodem anno Cn. σ QU. Ogulnij aediles morales aliquot foeneratoribus diem dixerunt. quorum bonis mulctatis,ex eo quod in publicum redactu hi, aenea in capitolio limina: cr triu men aru argentea uasu in cella Iora ad Martis 'auerunt. Et ab aedilibus plebeiis L. Aelio Paeto, Cr C. Fuluio curuo ex mulinthia item pecunia, qua exegerunt pecuarijs damnati , ludi Acti: pater aes aureae ad Cererita positae. Q inde Fabius quintum, Cr P. Decius quartum, consulatu ineunturibus con ulatibus, censuras

collegae,nec gloria metri reru,quae ingens erat quam concordia inter sic clari. quae ne pcrpetua esseet,ordum magis,

615쪽

DEC PRIMAE quam ipseru inter se certamen set enlyereor patriciis

tendentibus ut Fabius Hetruriam extra ordinem prouinaeiam habereti plebeijs autoribus Decio,ut ad fortem reuocaret. Fuit certe contentio in Senatu π postquam ibi Fabius plus pol Greuocari res ad populum est. in concioratie,ut inter mlllitares viros,σ Νctu potius quam dictis fetos,pauca verba habita. Fabius,quam arborem construiseset, siub ea legere alium sectum, indignum esse dime. se aperuissee ciminiam oluam:uiamque per deuios saltus Roumano bello βcisse. Quid se id aetatis follicitasent,ii alio duce bellum genuri essenis N imirum aduersarium se, non socium imperi legiJesensim exprobrat: π inuidipe Decia

concordibus collegi s tribu Postremo se tendere nihil uti tris,quim uisse dignum prouincia ducerent, in eam metreent. in Senatus arbitrio se Alpe:σ in potestite popoli uturum. P.Decias Senatu iniuriam querebatur. Quor ad potuerint patres annibos,ne plebeijs aditus ad magnos honores esset.postqua ipsa virtus p icerit ne in ullo ge ncte homι iura inhonorata essen.quaeri quemadmodum irris

ritisint nonsul gia modo populi,sed arbitria etiam frtunae,σ in paucorum potest tem uotantur. Omnes ante se consules ortitos prouincius esse: nunc extra fortem Fabio Senatu prouinciam dare. Si honoris eius causa ita eum

debe,des repub.mmtumi esse,ut fueut Q .Fabi) gloriae: quae modo non ua columelias lendeat: cui autem dubii esse ubi unum bellum sit serum ac difficile,cum id aliori extra fortem mandetur, quin altπ consul prosiup arie eo dis inutili habeatos gloriari Fabium rebvi in Hetruria gestis: sic e σ P.Decium gloriari:σfrfidis que

ille obrutam ignem reliqumtrita, ut toties nouum ex lim

616쪽

a sit, nes cedere liua libonisines cessurum. ersi nihil aliudi ex eo certamine tulerit: istud cote laturum,ut quod popuo risit, populus iubeat potius, quam patres gratificentur. ij Iouem optimum maximum, deosq; immortales se nec si ri: ut ita fortem aequam Abici collega dent: si eandem di virtutem Micritems in bello admini irando daturi sint.b certe id er natura aequum,er excplo utile esse: cr ad ias: mam populi Romani pertinere:eos con ules esse,quor utrolibet duce bellum Hetruscis geri recteposit. Fari, bius nihil aliud precatus popul quam ut prius quam inuit tro uocarentur ad ultragium tribus, Ap. claudii praetoris sit Ellatas ex Hetruria literas audirent: comitio abit. nec miso nore populi confractu, quini sienatus, provincia Hetruria i extra sortem Fabio decreta est. Concursus inde ad con uter sectus omnium firme iuniorum: Cr pro se quisque nomina dabant. tanta cupido erat sub eo duce bipendia sciendi.

ii Qua circunluctus turba,Quatuor milli inquit, peditum, Cr sexcentos equites duntaxat scribere in animo est.hodisi emo,Cr crastino die qui nomina dederitis,mecum ducam. iue maiori mihi curae est ut omnes locupletes reducam, quam ut mastis rem geram militibus. Pro Iictus apto exercitu,

' er eo plus Muciae acstrigerente, quod non de6deratas multitudo erat:ad oppidum Abarnam, unde haud procul, hostes erant,ad calli a Appi, praetoras pergit. paucis citra, milibus lignatores ei cum praesidio occurrunt. qui ut Ita, ctores praegredi uiderunt, Fabiuras esse consilem accea, pere: laeti at' alacres diis populos Romano Iratias ara, gunt,quod eu bi imperatore misilpent circulus deinde si cara confiulem salutarent, quaerit Fabius quo pergerent. I respon

617쪽

LIBER αveret oratio praetoris,P. Decium cen uisse frut,ut omnia integra ac libera in. Fabio sieruarentur: donec uel ipsie, si per commodum reip. posset, Romam venisset,uel aliquem ex legatis mitisset a quo diboeret Senatus quantuis in Hotruria bellli elbet:quantisq; adminilli adaerii cophs,er quot per duces esset. Fabius ut Romam resqt cr in Senatu,Crproductus ad populum,mediam orationem habuit, ut nec augere nec iam ruere vidcretur belli fini manis in altero Uyumendo duce aliorum indulgere timori: quam sim, aut reipub. periculo con utere. caeterum si 1ibi adiutore belli, sociumq; imperq darent: quona modo sie obliusci P. Deis cis consulita per tot collegia experti pose neminem omniar Rcura coniungi malle: Cr copiarum satis sibi cum P. Decio, CT tauquam nimium honium fore. Sin col lega quid aliud malit at sibi L. Volumnium darent adiutorem. Oramnium rerum arbitrium CT a populo, Cr a Senatu, er ab ipso collega Fabio permissum est. Cr cum Decius sie in Sarimniis, uel in Hetruriam projici sti paratum ese ostendis.set: niim utilia ac gratulatio fuit, ut praeciperetur uictoriria animis: triumphusi, non bellum decretum consulibus uideretur. Inuenio apud quosdam, extemplo con utatuinito pro lictos in Hetruriam Fabium Decisms, sine utila mentione sortis prouinciarum certaminuus inter conlegas, quae exposivi sunt quibus ne haec quidem cernimitana exponere satis fuerit: adiecerint Cr Appi, criminatiorines de Fabio abbente ad populum,Cr pertinaciam aduerasus praesentem C o s. praetorta contentionemque auam inaeter collegas: tendente Decio, ut suae quisq; prouinciae sororem tueretur. costire res incipit ex eo tempore,quo proris cli ambo c o s s. ad bellum hunt. caeterum antequam C Os s .in Hetruria pcrueniret, Senoncs Galli multitudine

618쪽

DE c. PRIMAE ingenti ad Clusium uenerunt, legionem Romana ea bras oppugnaturi. Scipio qui castris praeerat, loco adiuuanda

paucitatem liuorum mιlitura ratus, in colle qui inter urbem ex callisa erat,aciem erexit ed,ut in re siubila,parum e

plorato itinere ad iugum perrexit, quod hostes ceperant parte alia aggrest. ita caesa ab tergo Iegio:atq; in medio, cum bosi s undiq; urgere circunuenta. Deletam quos ibi legionem, ita ut nuntius non superesset, quidam autoressu itinec ante ad con ales, qui iam haud procul a clusio uberant ami eius cladis perlatam, quam in chyectu luere Gallorum equites,pectoribus equorum fustensa gemntes cupita,Cr lance s infix ouanicis moris bui carmine. Sut qui Vmbrossulpe, non Gallos tradant: nec tantis cladi sacceptu :Gr circi ventis pabulatoribus cum L. Manlio

Torquato legato Scipionem propraetore subsidium e crastris tui be: uictoress Umbros redintegrato presio viactos esse .captiuosq; eu ac praedam ademptam. Similius ae. ro est, a Gallis bone, quam Umbro eam cladem acceptam. quod cum sepe alias, tum eo anno Gallici tumultus praee .cipuus terror ciuitatem tenuit. I tis praeterquam quod ambo confiules prolicti ad bellum erant cum quatuor laugionibus,m magno equitatu Romano, campam qr milequitibus delectu ad id bellium misis, er sociorum nomiaenius Latini maiore exercitu, quam Romani alij duo excrcitus haud procul urbe Hetruriae oppositi: unus in Falissio, alter in Vaticano agro cn. Fulvius, em L. Poslbinius N egissus, propraetores ambo, stitiua in eis locis habere iusi. confiules ad hostes transgresso Appennino in agrum Sentinatem peruenerunt. ibi quatuor mi ilium firme interis Masso castra posita. l ntcr hostes deinde con ultationes bais 'bitae:as ita conueni ut ne untis castris mili reretur omnes:

nege

619쪽

LIBER

ne ue in aciem descenderent simul Samnitibus Gar Heri truscis Umbri adiecti. dies indicti pugnae: Samniti Ganlius delegari pugna: inter imum certamen Hetrusci Vmbris ruficastra Romana oppugnare. Haec conssilia turbarunt transfugae clusini tres, clam nocte ad Fabiis consisiem transgregi qui editis hostiam confiiiijs dimisi cum donis,ut subinde ut quaes res noua decreta esset,exploratant perferrent. confiulas Fuluio, ut ex Fali co, Posthumio, ut ex Vaticano exercitum ad clusium admoueant: summas uimes hostium depopulentur,scribunt. Huius populationis Ama Hetrusicos ex agro sentinate ad suos fines tuenados mouit. inflare inde con ules, ut absentibim qs pugnoretur.per biduum lacesiere praelio hostem. biduo nihil diis gnum dictu actum. pauci utrins cecidere: magus iritati sunt ad iustum certamen animi,quam ad discrimen a minarerum adducta. tertio die descensium in campum omniabus rephs est. Cum instructae acies starent, cerualugiens lupum e montibus exacta per campos inter duas acies deae currit: inde diuerse ferae, cerua ad Gallos, lupus ad Roamanos cursium deflexit. Lupo data inter ordines via, cerauam Galli confixere. Tum ex antesignanis Romanus miales,Illac liga,inquit, er caedes vertit, ubi sacram Dianae serum iacentem uidetis: hinc uictor Martius lupus, inteis ger Cr intactus, gentis nos Martiae ex conditoris nostri admonuit. Dextro cornu Galli,sinistro Samnites constiterunt. aduersius Samnites Fabius prima ac tertia legiones pro dextro cornu, aduersus Gallos pro sinistro Decius quintam er sextam instruxit ecuda Cr quarta caem L.Voliumnio proco ule in Samnio gerebant bellu primo cocurasu adeo aequis uiribus gesti res est:ut, si affuit et Hetrusci Cr Vmbri, i in acie,aut in castris,quocans se inclinassent,u

620쪽

6α2 DE c. PRIMA Esent,accipienda clatis fuerit. caeterum quaquam commuranis adhuc Mars belli erat: necdum discrime fortuna fecerarat,qua datura vires esset: haudquaquam similia pugna in dextro, Uuos cornu erat: Romani apud Fabiu arcebant magis,quam inferebat pugnani: extrahebaturo in quam maxime berum diei certante: quia ita per ualium erat ducuer Samnites, ex Gallos primo impetu stroces esse: quos si lineri satis fit: longiore certa ne siensiam reseidere Saamnitum animos: Gallorum quide etiam corpora intoleri runt ima laboris atq; aestus fluere: primas eorum praelis plusquam uiro , postrema minusquam foeminaru Ge. In id tempus igitur, quo uinci siolebat bossis, quam intra

gerrimas uires militi seruabat. Ferocior Decius eT aetate Cr uigore animi,quant cunq; uirium habuit, certamine

primo effudit:er quia lentior uidebatur pede bru pugna, i equitatum in pugnam concitat: er ipsie yrtifimae iuuenuturmae immistus orat proceres iuuentutu, ut sectim in hoo

feni impetum jaciunt: duplicem illarum gloriam fore,

ab tauo cornu, Cr ab equite victoria incipiat.Bis auert re Gallicum equitat . iterum longius euectos,erbam inater media eqilitum agmina praelium cientes, nouu pugns conterruit genus: essedis carriss superwns armatim boo .pis ingenti bonitu equorum rotarumq; aduenit, er insoliutos eius tumultus Romanoru conterruit equos. I ta uictoae

rem equitatum uelut lamphaticus pavor disipat : fcrnit inde ruentes equos uirosq; improuida fuga. turbata bine etia signa legionu multis impetu equoru, ac uehiculoruruptoru per ume,obtriti antesignanu Ur insecuta,fimul

terrizos hostes uidit,Gallica acita nullus aliam res studirecipiendis se dedit. Voc rare Decius, quo Νgerent quave in fuga stem haberet ob fere cedentibus,ac reuo