Titi Liuii Patauini ... Decas prima 1

621쪽

LIBER Mi eatre mos. deinde ut nulla ui per Nos fustinere poterat:

di patre P. Decium nomine copellans, Quid ultra moror,inisu quit, imiliarestum datu hoc nostro generi est, ut laenisi dis pericula publicis piacula simus. iam ego mecu Iegiori nes hostium mactandas Telluri ac di s manibus dabo. Haec locutus, M. Liuil Pontifice, quem descendens in aciem, digredi uetuerat ab si .praeire iusit uerba, quibu3 sic legio , nos hostium pro exercitu populi Romani Quiritiud

, uouere deuotus inde eadem precatione, eodemq; habitu,

is quo pater P. Decim ad Ve erim bello Latino se iusserae , deuoueri: cam fecundam siclennes precationes adiecisset: praesie agere sebe formidine ac fugam, caedemq; ac cruore: ι coelestium,inyrnorum iras: conta turi funebribus diris , fgna,tela, ma hosti,tocuras eunde suae pestis,cr Guiar Ioram ac Samnitium, fore: haec execratus inlisi hostess,

, qua constrifima cernebat Gadoram aciem, citat equii:

f in strenis se ipsie in v triis inter sectus est. Vix humana

inde opta uideri pugna potuit. R omani duce amisso, que, res terrori alias esse solet illere Mim, ac nouam de inte, gro uelle inmurare pugnam. Galli, Cr maxime globus circunstitis con ulla corpus, velut alienata mente uana incus i sum iamre tela:torpere quidam: c nec pugnae memini μὶ se,nec mae. At ex parte altera poni x tauius, cui lictoae res Decius tradiderat: ius is propraetorem esse, uoco, ruri uicisse Romanos,donctos con ulis Ado:Gallos, Sata, iunitos Telluris matris ac deorsi manium esse: rapere ad se ac uocare Decium deuotam secum aciem: sariarum s ac formidinis plena omnia ad hollas esse. Superueniunt deri, inde his restituentibus pugnam cornelius Scipio Cr C., nartius, cum subsid Is ex nouit ima acie iussu in. Fabi , confusii ad praesidium collegae misi. ibi auditur P. Deci

euentus,

622쪽

εαε DE c. PRIMAE euentus, ingens hortamen ad omnia pro replib. cudendavistis cum Gallisti uelis ante sie scutis conlertis ent: nec Iacilis pede col lato uideretur pugitu iussu legatorum col-iecta humi pila, quae suram inter duas acies iacebunt, alvis testudinem hosti m coniecta. quibus pleri'; inscura, plerisq; verutis in corpora ipsa fixta, sternitur cuneus: ita,

ut magna pars integrta corporibus attoniti conciderent. haec in finistro cornu Romanorum fortuna uariauerat. Fabius in dextro cornu primo cui ante dictum est cunctat do extraxerat diem: deinde, postquam nec clamor hostia, nec impetus, nec tela missa eande uim habere uisa praefructu equitum iactis ad latus Samnitiu circunducere alas, ut

signo dato in transiuersos quilo maximo possent impetu incurrerentsenjim suos signa infibra tufit, Cr comouere hostem. Postquam non resisti uidit, haud dubiam linis tudine esse: tum collectis omnibus stubsidijs, quae ad id tem pus restruauerat, Cr legiones concitavit, er signin ad inuadendos bones equitibus dedit. Nec si linuerunt sario milites impetu praeters aciem ipsam Gallorum relictis in dimicatione socijs,ad castra effuso cursu strebantur. Galli testudine sim conferti Abant.Τ um Fabius audita morte ii

collegae, Campanora alam, quingentos stre equites exceadere acie iubet: Cr circumvectos a tergo GaIlicam inua,

dere aciem tertia deinde legionis subsiequi principes: e qua turbatu agmen hostiu uiderent impetu equitu instire ac territos caedere. I De aede Iovi Victori, stolia, hostiis

eum uouisset,ad castra Samnitium perrexit quo multis do omnis consternuta agebatur. ub ipso uallo, quia tantam multitudine portae non recepere, te tam ab exclusis turba

suoru pugna est.ibi Gelius Egnatius imperator Samnitis cecidit, compulli Dinde intra vallum Samnites: paruo

certamine

623쪽

LIBER X. cisis eertamine capta castra π Gaal a tergo circumuentἱ cri , se eo die hostium xxv. nullis,octo capta. nec incruentata victoria fuit.nam ex P.Decii exercitu caesi septem nullis: a ex Fabij misse ac ducenti. Fabius diffusu ad quaerendum,' collegx corpus, stolia hostium contem in aceruam Ioui is Victori cremauit. confulis corpus eo die,quia obrutus in perstratu Gallorum cumulis erat,inueniri non potuit. polii scro die inuentum, relaturas est cum mustus militum Iarii 'crdimii. Inter sa inde omnium aliarum rerum cura, Fra, bius collegae unus omni honore, laudovis meritis cel brat. Et in Hetruria per eos dies ab Cn. Fuluio propraeuis tore res ex sententia gestietz praeter ingentem illatam podis putationibus agrorum hosti cladem,pugnat etii egro, gie est:Perusinorum' er clusinorum caesa amplias tria si nassia: Gr signa militaria ad uiginti capta. Samnitium is agmen cum per Pelignum agrum fugeret, circuuentum a o Pel mi est. ex milibus quins ad mlle caesi. Magna citis iii diei,quo in Sentinati agro bellatam, fama est,etiam uero

flanti. Sed superiecere quidam augendo Adem: qui in hoo

pium exercitu peditum quadraginta milia, C C C X X. is equitum sex er quadraginta nuci mulle carpentorus iis, di psere fui escilicet cum Umbris Thuscus :quos er ipsos

is punx afuisse. Cr ut Romanorum quoque augerent condit pias,L. Volumnium proconsulem ducem consulibus, exem

citaras eius legionibus consulem adqciunt. In pluribus annalibus duorum ea consulum propria Mictoria est. Voα lumnses in Samnio interim res gerit, Samnitiums exercis tum in Tifrnum montem eompuls*m,non deterritus iniis quilue loci fundit fugais. Q. Fabius Deciano exercitu relicto in Hetruri suis legionibus deductis ad urbem, de Gaas Hetruscus de sanitibus trivpbauit. lites tri a

624쪽

DE c. P R I H A Ephat secuti sunt.celebrata inconditis ereminibus mittis ribrus iso magis uictoria fabii,quam mors praeclara P. Decii est excitatas memoria paretta,aequata eventu publico priuatos filii laudibus. Dari ex praeda militibus arris octogeni binisagasm tunicae,praemia Ha tepestite mirilitiae haudquaquamsterneta. His ita rebu3 gestis, nec insanitibus adhuc,nec in Hetruria pax erat. nam cr Perusinis autoribus post deductum ab consule exercitum rebellatum fuerat : er Samnites praedatum in dy Vestinara Formianum et parte alia in Esetrantu, quis Vultum lito adiacet flumini,descendere.Aduersus eos Ap. claudius ipraetor cum exercitu Deciano mill M. Fabius in Hetruria lirebellante denuo quatuor millia er quingetos Perusino. lirum occidit:cepit ad mille septingentos quadraginta: qui tredempti singuli aeris trecetis decem praeda alia omnis mi ilitibus concessu. Samnitim legiones in partim Ap. Claura idius praetoripartim L. Volumnius procon a sequeretur, iis agrum stellatem conuenerunt. ibi er Samnitium legis ines omnes confidunt* Appius Volumniuss casti a con iiungunt. pugnatum insistifimis animis hinc ira stimulate iddversus rebellantes toties itinc ab ultima iam dimicat, ibus ste. caesa ergo sumnitium X v I .milia trecent capta iduo millis septingenti. ex Romano exercitu cecidere duo linia septingeti. Felix annus bellicis rebus,pestiletia gra ivn,prodigijsq; solicitus. nam Cr terra multifriam pluris liscer in exercitu Ap. claudii plerosq; fulminibas ictos,nso tiatum est:libris ob haec aditi. Eo anno Q .Fusiim Gur lges consilis filius aliquot matronas ad populi stupri do mnatus pecunia mulctauit,ex quo nudmittis aere Vene, i iris aede,quae prope circu oscienda mrauit. supersunt ietia nunc Sinitim bella quae continuu per quartum uri l

625쪽

x rio, A. Cornelio cosulibus,qui primi Samnio arma intuleis ' run agimus. Cr ne tot annorum clades utriusq; gentis,ust boress actos nunc referam:quibus nequiuerint tamen dari illa pectora uinci proximo anno Samnites in Sentinati a vix gro,Pelignis,ad Ti Dura, stellatibus campis, uis ipsi leuir gionibus,msti alienu,ab quatuor exercitibus,quatuor duet cibus Romanis caesi fierant imperatorem clarifimum ge i tis suae anuferutfocios belli, Hetruscos, Vmbros, Gallos, in edia frtuna uidebi qua ipsi erantinee suis, nec exter, --iamstire poterat: en bello non abstinebant,

a ne infliciter quidem defin ae libertatis taedebat: er

a uinci, non tentare victoriam, malebant. quinam, sit iasiquem non pigeat longinquitatis bellorum scribenis

i do,legendo que, quae gerentes non Atigaverunis α. Fqum, P. Deci uari, L. Posthurmius Megillus, er M.

η Attilius Regulus consules secuti sunt. Samnium ambobviil decreta prouincia est:quia tres seriptos hostia exercitus: lii uno Hetruriam,altero populatione campaniae repeti, teri, tium tuendis parari finibusβma erat. Postharaium uale, eudo aduersi Romae tenuit. Attilius cum exercitu exteplo profectus,ut in sumnio hostes ita enim placuerat patria, bus nondum egress opprimeret:uelut ex eomposito ibi , obuium habuere hostem: ubier intrare,neta uastire ipsi, i Samnitia agrum prohiberetur:et egredi inde in pacatadfoi, riorus populi Romani fines s nites prohibereti cum ca, fra castris colluta essent quod uix Romanus toties uictor,t auderet:ausi sanites sunt tantum desteratio ultima temeti ritatis facit castra Romana oppugnare. Cr quaquam nori venit ad 'em tam audax inceptam, tamen haud omnia

626쪽

ex urbe,prius tamen quam exiret, militibus edicto Soranii a conuenire. I De aedem Victorix, quam aediti curui sex mictatilia pecunia acienda curaucrat, dedicauit. Ita exercitum propctus ab Sora in Samum ad castra collegae perrexit. inde ponquam Samnito di si duobus exeris citibus resisti posse, recesserunt:diuersicos s.aduumnos agros, urbes s oppugnandas discedunt. Ponhumus milioniam oppugnare adortu ui primo,atq; impetu .d inde postquam ea parum procedeb4t,opere, ac uineis delamum iniunctii muro ccpit. ibi capta ia urbe,ab hora quarta os ad omiuam De horam omnibus partibus urbis diu

incerto euentu pugnatu est. postremo potitur oppido Romanus. Samnitium caese tria milita ducenti: capti quatuor trusia C C.praeter praedam aliam. Inde Ferentinum ductae

legiones unde oppidani cum omnibM rebus fui,quaestrari agis potuerunt,nocte per auersam portam silentio exiscesserunt. Igitur simul aduenit c o s.primo ita composiatus instructusque moenibus succesit, tanquam ide, quod ad milionium uerat,cern mi spret: deinde ut silentium uastum in urbe, nec arma, nec viros in turribus ac muris uitidit:duidum inuadendi deserta moenia mittem detinet, neri quam occultam in staude incautus rueret:duas turmas isciorum Latini nominis circuequitare moeni ais explorare omnia iube equites portam unam alteranis eadem reagione in propinquo patentes consticiunt, itineribuis ijs uestigia nocturnio hosti fugae. adequitant deinde se sin portιs: urbem que ex tuto rectis itineribus peruium coliciunt: Cr consuli restrunt, excessum urbe : Disti

dine haud dubia id per stimum esst, er recentibus uestiogiis *gae, ac strage rerum in trepidatione nocturna pus sin relictarum. His raditis c os . ad eam partem urbis, R 3 qum

627쪽

quam adierant equites,eis ducit agmen: constitutis que haud procul porta signis,quitis equites iubet intrare intabem:Cr modicaem statium progreῆos tres manere eode Ioeo,si tuta uideantur: os explorata ad se referre. Qui ubi redierat:retulerati eo se progressos, unde in omneu partes circustellus ehet longe late que flantim ac solitudiis

nem uidisseCextemplo C o S. cohortes expeditas in urbem induxiti caeteros interim castra communire iusit. I ngrefimittes restasts foribu3 paucos graves aetate, aut inualiados,inueniuntnrelictas, quae nugratu difficilia elent. ea direpta:σ cognit ex captivis est,comum consillio alia quot circa urbes consciseiugamsuos prima uigilia prois fictos:credere eandem in alijs urbibu3 solitudinem inueturos. Dictu eaptiuoru fides extitit: desertu oppidis cos. potitur. Alteri cos. M. Attilio nequaqua tam sicile M Irum fuit. cvim ad Luceriam duceret legiones,quam opp gnari ab Samnitibus audierat:ad Anem Lucerinin ei hoissus obuius fuit.ibi ira vires aequauit. praeliam uariam σanceps uit,trillius tamen euentis Romanis: π quia insurati erant uinci Cr quia digredietes magis,quam in ipso certumne senserunt, quantrum in sua parte plus vulnerum de

caedis Albet. I tas is terror in castris ortus, qui si pugnantes cepi e insignis accepta clades foret. trum quos solicita nox luit,iam inuasurin castra Samnitem credentibus aut prima luce ciam uictoribus coserendus manus. Minus cladus,ceterium non plus animorum ad hostes erat. ubi primum illuxit,abire sine certamne cupiunt. Sed via una, Crea ipsa praeter hostes, erat:quam ingresi praebueres reierecta tendentium ad castra oppugnata. C o S. arma capere nalites iubet,erbequi se extra uallum:legatis,tribunis,

praestat sociorum imperat, quod apad quens Acto opus

t c. . . s.

628쪽

6.onines limat se quidem omnia Acturassia militum

iacere animos:tori nocte inter vulnera, Cr gest tus morietium uigilatum best ante lucem ad castra uentum foret: tantum pauoris tuisqui relicturi signa luerint: nuc pudore a juga contineri,alioquin pro vialis esse. mae ubi consul accepit ibimetipsi circueundos alloquendoss milites

ratus,ut ad quos uenerat,cunctantes arma capere increpabat.quid cessarent tergiversareturq;s hostem in castra uentur , nini illi extra castra exissent, er pro tentoriis suiu pugnaturos,si pro vallo nollent. amans ac dilicanistibus dubium uictoriam eser qui nudus ais inermis hoste

manea ei aut mortem,aut seruitutem patiendam.Haec iurganti increpanti rejondebant, confictos se pugna heu sterna eoemec uirium quicquam,nec sanguinin superesse:

maiorem multitudinem hostia apparere,quam pridie suerarit. I nter haec appropinquabat agmen: er iam breuiore interuallo certiora intueres,vallam secum portare Samniton astimum cnec dubium esse quin cu bra circuliunturisset. Tunc enimuero C o s. indign- facinus ese uocer ruri,tantam contumelia signominiams ab ignauifimo acoripi hoste.Etiamne circoedebimur,inqui in castris:ut si me potius per ignomnia,quam ferro,si necesse est,per uirtutem moriamur Dii bene uerteret: facerents quod se dignwm quisque ducerent. C o s. M. Attilia uel soluem,si neamo diuue sequatur,ituruem aduersus hostes: casuru s i ter signa Samnitiam potius,quam circuuallari casura Romana uideat. Dicta cosulis legati,tribunis, er omnes turmae equit CT centuriones primoru ordinii approbauere. tu pudore uictus mire segniter arma capi segnitere caus,ps egreditur:Iongo agmine,nec cotinenthmosi ac proαpe meti procedat Mogo hoste,nec ste,nec animo certiore. -

629쪽

LIBER X. 633i non institerunt Sinites,spatiumq; circvagendi signa, ri tendit aciem a castas in hostemfuit. Tum ali, alios horae tariorepeterent pugnam: centuriones ab signfra ruui prasigna inferre: Cr ostendere suis, paucos er ordinibusi incomposiitu effuse uenire hostes. Inter haec C o s.manusu ad calum attollens uoce clara,ita ut exaudiretur, teplum, Iovi Statorι uouet , si constitispeta fuga Romana acies: ii redintegrato, praelio cecidi et uici; eis legiones Suniat liuem. omnes undis annei ad restituendam pugna, duces,

s nome Romanum uis .adeo flcile inclinata res: repuhis a ca1im hostes: mox etiam redacti ad erum lorihi in quo commssa pugna erat. Ibi obiacentesarcinarum cui muto,quas coniecerant in mediam, fere impediti: deinα de ne aιriperentur res, orbem virmatoriam sarcinis circuno, danti Tin uero eos a fronte vetere pedites,ab tergo ei , cu muceii equites. ita in medio caesi,captis. captiuora nu, merius fuit septem millia c C c. qui omnes nudi sub iugut m i. caesos retulere ad quatuor milia octingentos. Ne Romana quidem lata uictoria fuit. recensente Cos. blati duo acceptam cladm,an Asborum militin numerus relatus' septem nullia trecenti Dum haec in Apulia gerebantur,aru

tero exercitu Samnites Interamnam coloniam Romana,

quae via Latina est:occupare conat urbem non tenuersit: t agros depopulati cu praedam alium inde m ham homina , atq; pecudrum, Ionosq; captos ageret:in uictorem incis, dunt C os . ab Luceria redeunti: nec praedam solam anati tant,sed ipsi logo ac impedito agmine incopositi caedunatur. coctui interamna edicto dontanis ad res suas noscedas, recIpietasque reuocatιs,et exercitu ibi relicto, comtiorum

GUa Roma est proe . cui de uirumpho ageti negatus R I honos,

630쪽

s D E c. PR I M A Ehonorier ob amissa tot millia miliis π quod captiuos sine pactione sub iugum ninset. C o s. alter Pinhumius,

quia in Samnitibus materia belli deerat: in Hetruriam traducto exercitu primum peruamuerat Volsinissem agrii: deinde eum egre ad tuendos fines haud procul moeniabus ipsori depugnat. duo milia C C. Hetruscor c est caeteros propinquitas urbid tutata est. In Robellanu agra exercitus traductus. ibi non agri tantum uainti, sed oppidum etiam expugnatum: capta amplius duo milia homianum mn duo nullia circa muros caesa. Pax tame clarior maiors,quam bellum in Hetruria eo anno fuerat, parta est.tres ualidifimae urbes,Ηetruriae cupita,Vosn ,Per fa,Arretium pacem petiere: Gr vestimentu naturum, amentos pacti cum C o s.ut miti Romam oratores liceriret,induciis in quadraginta annos impetrauerunt mulci

praebens quingenum militum aeruιti Angulas ciuitates imis posita. Ob hasce res gems consul cum triumphum ab Scinatu moris magri causa,quamste impetrandi petisset: ubderetq; alios,quod tardius ab urbe exqbet: alios, quod inaiusu Senatu3 ex Samnio in Hetruriam transisset: partiri suos inimicos,partim collegae a cos,ad solatium aequa repulse tibi quos negare triumphum: No in,inquit, Patres conscripti vhirae maintitis meminero, ut me consideesse obliuscumeodi in iure imperii, quo bella gefcbellu βliciter gestis,samnio atque Hetruria subactu ictoria erpace parta triumphabo. ita Senatu, reliquit. Inde inter tribunos plebia contentio orta est. pars intercesuros,ne n us exemplo triumpharet,aiebat: pars auxilio se aduersus collegas triumphanti suturos. I actata res ad populum 6 : Ivocatusq; eo consul cum L. Horatium, Marcum Valeria consules, C. Martiam Rutiliam nuper patre eius qui tunc