Dialectica Ioannis Caesarii viri vndecunque doctissimi, nuper ab ipso autore recognita & aucta. Adiecta est ad finem huius Dialecticae instiutiones, Ioannis Murmelli Isagoge in decem Praedicamenta Aristotelis ..

11쪽

habent enim hoc quos vitii hominer, quos compreherit uetra ac longa segnities, ut ab arreptis semesopianionibus no recedant:ne in senectute discendo hil usique in senectutem didicise uideantur si inquam malint vindicare quam uertcre, quae uulgatis semel istud s ita

biberunt,nemo expetit, ut priora condenent,sed ut nimiora quaedam ais altiora colangant. Non enim una e

dem, diuersarim ratio disciplinarum, cum fit diuersis sinis diseciplinis una ais eadem subiecta materies. Altiter enim de qualibet orationis parte Gramatico,aliter Dialassico disertauam est. Nec eodem modo lineam uel μperficiem Mathematicus, vel PM cus tractat. Quo sit,ut altera alteram non impediat disciplina, sed mutitaram eonfideratione coniuncta, sat uera naturae atq; ex omnibus explicata cognitio. Haec ille.

Quid sit philosophia, ct item quid saPientia, similiter quid philosoplius, oc

qualem cum esse oporteat, ex Alcinoo

PIatonico philosopho,de doctrina PIa tonis,interprete Marsilio Ficino. 33 Hilosophia est appetitio sapientiquet solutio anix mae a corpore, Ercouerso qMaedam ad ea quaeueis

Usunt atque diuina. Sapientia est diuinarim humana, ram, rerum scientia Philosophim autem est, quia philosophia nomen accipit, quemadmodum a musica mufi, eus. Et qui philosophiss futurm est,ab ipsa natura se institutus ese dcbet,ut primo quide ad omnia disciplianam generas cilis ac propius existat: deinde ut non irqμα

12쪽

quae in 'uxu uersantur,scd illis quae si per eodem morido consistunt,mentem adhibeat. Tertio loco, ut natura sit uerax, ab omni mendacio penitus alienus. Quisquis enim ueritatis auidus, ad diuinor i contemplationem mentem conuertit, uoluptatcs corporis parvipendii. Oportet praeterea liberali animo philosophum cse. Etis enim rerrum uilium aestimatio homini ueritatem rerum contemplaturo aduersa est. Huius insuper uoluntas tu,

litium diliget, quippe cum ueritatis emperantia liberalitatis studiosus existat. Adde quod tangen acumine atque memoria illi opus est. Haec nanque philosophum uirum perficiunt. Atqui hae quidem naturae dotes, cum disciplina atq; educatio decens adhibita est, perlectum uirtute uirium perficiunt: ue nisi neglectae j intima morum scelerium cui a funt.

De tribus apud philosophos disserendi generibus, ex praefatione Marsilii Fi cini in librum de uoluptate. Titi sunt qua philosophosdiferedi genera. u.

quo certam aliqua quaestionis partem distulando defendimus atq; approbamus, ut Peripatetici ac Stoici fecere.Alteru,quo quaestione proposita, diuersas ad id quod quaeritur, sentetis rationesque referimus, ut proopositis pluribus nuicems collatis, quid ex bis probabilius uersmiliusq; appareat, eligamus: quo Academici ac Socratici pene ore insint.Tertum genus scepticoorum maxime proprium est,qui cum omnia indiferentia

13쪽

esse putent, nee certum aut probabile habeant qui quam quod sequantur γα enim quae naturae ordine seri iuncta Astinctique sunt con*ndunt atque pera miscent ab excellent fimis quibusq) phialosophis re ciunturi '

14쪽

DIALECTI

Qua ratio e a praedicabilibus initium

huius artis tentandum sit, licet in ea o ninium minima sint praedicamenta. V EMADMODUM qiii legendi, lectu recte intelliis gendi callem quamint, primu quiadem elementa ac literas discunt, inde ad 9llabas transcendunt, ast abis autem ad dictiones perueraniunt, er denique ad orationem ipsam ita qui totius philosophis instrumentu,hoc est di larendi artem, quoa δεο κ*υιν Graeci uocant, e petunt,ian praedicamelis dignoscendis in primis erudiri debent inde ad interpretatione progredi, ab interpremtatione demum ad Dilogismorum ferri figuras. Decem praedicamenta tanquam elementa stat quidam, q*ippe quae sinplices sunt uoces, Cr disiunctae, Cr per sese duntaxat inspectae.Verbi gratia.Substitia, quantuta ad aliquid, qualita ubi, quando,facere,pati, copo

situm Ue, habere,er quae subiUς sunt,ut species sμb ipsis generibus,er quc ex ipsis diuisa, ut quae specificadi ferentis appellantur.Ver enimuero cum praedica

mentorum

15쪽

x4 DE PRAEDICABILI Bus mentora et ratio haud ita facili a quouis percipiatur cicogmtionem certe cr ipse oui,ut alisui prαdicabilia angulor ad chosuorturni sierita necessari esse indicat, an solum ad mihi, qAd Mistotelem praedicantetitora: m doest 'du. er silia quaedam, nemchrias b, pς- ii floriem vi definitionem,σ ad demonstratiota comparandas discipliatilila eo, eo, it trist metit utpote cuius gratia hanc artem initenta est. iuppe a 4rcissime dicendum est Hulm ab his tui praeter quam tim baius artis tenendum.

vde praedica

: tri Praedicabile quid sit.

α alio, eris' igitW uox est,quae de pluribus unia

derim adu 'ti , μt proprium, ut accidens. Horum enim unumis

pora uso Di quod de uno solo praedicatur tantum, ut Socrates, suae patori . Haee Sosi te praedicatur. eadem tam illi ea auocir, es de alijs quoque compluribus praedicatur, id certea ista' A. --μ'iμoce,sed equivoce'.Velutis Catonis no, lautor ille qua mende utroque Catone Censorio atque Uticensi, de

chrita. - pridi retur de quo Iuvenalis fabrase

tu sesioli .exi cunda. Tertim e coelo cecidit Cato: ct modo tertius aliis

Oil Ait Praedicabile igitur aliud quidem proprie taledusicaahun, dicitAngliud ueτό minus proprie. De

16쪽

dicitur: tum Quot modis utrum vicatur. cognitio ara dentis habe.

s e de pluri tu praedicari dupliciter cotingit. Aut qρ' ' enim de pluribus numero differentibus de pluis risiis differentibus specie. Proinde paulo altrim repetendum hoc loco ais dicendu breuiter, Diferens quot modis dicatur: tum quod huic in aduerso re1pondet. Idem, ita fet haud dubie ut quae sequuntur, planius percipi queant. Sciendu igitur, quod Difrens tot modis diciatur, quot modis dicitur idem.Idem aut tripliciter diciatur. Na aut genere, aut specie, aut numero idem alicui quippiam dicitur. Et genere quide eadem dictitur, quaericulis sub eode genere cotinentur proximo,ut homo erseo sub animali. Specie uerb quaecuns sub eadem sterie continentur, ut Socrates er Plato sub homine.Numero porro eade, quatuor dicuntur modis: nempe aut nomiane,ut Marcus er Cicero: aut definitione, ut homo eranimal rationala:aut proprio, ut homo Cr risibile:aut accidete,ut meher ipsum tum flauum, tum dulce. His eiam colligitur, er differens ab alio quippia tripliciter dicissimere perieter numero. Genere quide differetistia di tur,quae sub diuerses sibi proximis generibus cotinetur, ut homo cr quercus. Siquide homo sub anima si proximo sibi genere, cr quercus sub arbore, itidem gencre proximo continetur. specie uero differentia diacuntur, quaecunq; sub diuerses continentur speciebus,ue Alexander Cr Bucephalus:quippe Alexidersub homirine, Bucephalus ueia sub equo continetur. min erstediferentia dicatur ipse inter se steries diues tametsi

unius

17쪽

- - D E P R AE D I c A B I L I B v suntiis generis steries sunt,ut homo lembos,equus. σα Numero porro differentia dicuntur, quaecuns in iumerando, hoc est a nurnerantur, inter se differunt, ut sori crates erPlato.Nam cu dixit quistia, Hic Socrates est, er ite, His lato est duas iam fecit unitates, una in Sora

crate, in lintone alteram. Alsitano eadem in socrate unitas nareerata est, quae in Platone, sed altera atq; altera, ex per hoc numero tum disterut Socrates Cr Plato.

Dc genere quid sit, oc quomo-

.do diuidatur. GEnus cum multipliciter dicatur,autoreVictorino dicitur nanque Cr parens er patria, hinc illud Vergil , de genus ducis. Item er cuiuslibet rei qu illa uis dicas, cuius generis uestis est ) una tame eius

fgniscatio est,fecundum quam praedicabile fit, militudine uidelicet a primo illorum trium fguificatorus pia, cr a philosophis hoc pacto defiitur, Genus est, quod de pluribus et differetibus specie, in eo quod quid est praedicatur. Vel Ic,Genus est uox, quae complures sub se species,eus lenis inter se diuersus continet a misplectitur i, de quibus crineo quod quid est praedic

tur,ut animal de homine, de leone, er equo. Na ct quaeioratur, quid est homo, quid leo, item quid equus: recte conuenientesque de unoquoq; horum restondebitur, quod animal est. Animal igitur de homine, de leone, erde equo, in eo quod quid est praedicatur. Atque haeeipsa inter se sterie differunt,tames sub animal ut sub

genere proximo, continentur. Diuiditur autem genus in genus generaliym ,er genus subalternum.Genus gene

18쪽

teneralismum est, supra quod non est aliud superueriniens genus. Atque id quidem in unaquaque praedicamelorum serie ita obseruatu est, ut fit aliquod supranum, quod proinde a quibusdam generaligimu,abi' prinis ripalis mae aut quod Laurentio Uallae iam is probatatur summum genus dicitur,ut substiantia, quantitas,adcliquid, qualitas, c. de quom licet ens praedicetu genus tamen ad nullum horum dici potest, quoniam non univoce, sed aequivoce de ipsis praedicatur. Definitur rursus er hoc modo, Genus generatisimum est, quod

q*um fit genus, non pol esse species ob id quidem, qu)d hecies ut paulo post dicetur ea est, quae sub onato

genere ponitur. Genusuerosubalterna m est, quo cum

sit genus,potest uicisim cr species esse. Imo uero qui quid continetur linter genus generalismum, cr hecie seculis mam,genus subalterarum dici potest.

De Specie qtud sit,& quomodo

dividatur. o Periri qμοφ multiplex est acceptio. Nu praeter caeteo ra eius non mis*gnificata, uniuscuiusq; rei' forma sue pulchritudo species dicitur. Hinc speciosos dictimus,qui Jrma sunt liberaliori:unde cr Jrmosos eosdeappel imus interim. Species item dicitur, quae generi subi itur,secundu quam signiscationem a philosophis accipitu definiturque hoc modo,species est quae de pliauribus er differetibus na mero, in eo quod quid est praeudicatur,ut homo de Socrate er Platone, σutnost religionis uocabulis utaride Petro ite cr Paulo.Definitur rursus speciesica quae sub Vignato genere ponitM.

19쪽

ta DE PRAEDICABILI BusQuae quidon speciei definitio, tu speciei specialfinoe, quam speciei subalternae comunis est, prior uob tatum conuenit speciei spectasimae. Scienda itas,qu)d ut genia supra diui est ri genin generaliyimu er gen subalter aula υ hecies nunc diuiditur in speciest cialisma er speciem subalterna. Species quide θαι Epima est, quae clausis ecies, genus esse non pot:quippe qVodsub se species alias no habeat,ut homosta quo

indiuidua tantis cotinentur. species uerb subalternas, qui cr genus σὴ ecies esse potest, ad aliud quideer aliud pta,eurusmodi ea omnia sunt, quaecus media sunt inter genus generaliRisu, er 'eciem specialisse mi quod subscripta figura luce clarius indicabit. De indiuiduo quid sit, quot

modis accipiatur. o Eder into im de indiuiduo praea adscere liceat in Siquidem praeter eam significatione,qua id essederi Ritur, quod de uno solo particulari praedicatur, idsmultis modis,ut Socrates,m hoc albin, ω hic uenies,

er Sophronisci stivis solus er unicus ei socrater extititfilius:alia eius i Ioanne Damasceno significata prouduntur. Nam er quod infecabile prorsus er indiuisbia re est,indiuidua dicitur,ut punctu, er temporis moment , q*od cr nuc quos dicitur,cr ipsa nimira unitas, smiliter er mens, quod difficulter fio sectione uonit, ut adama et qκicquid tala est.Praeterea Indiuiduudicitur er species speculii'invigil in alii suidelicet steries no diuidatur. Sed ex his omnibus pristia illa Indiniadnisignificatio a pria huic loco er peculiaris est, quod exqui

20쪽

TRAc TATVs L is tr quidvin ita riterpretantur,ut ipsin asserat ex quia busdam propristatibia costare, quarti collectio nunquam alio quolibet eudem erit. -- item Cr nmeriter nomina quidam hoc uim uersiculo comprehendit. Forma gura, locus, Erps,nomi patria, tempta. Sciendam insuper quθd Indiuiduum es ea significatio . ne, qgae primo loco possita est,et proprie ita dicitur,inrationalibus creaturis personae nomine nonniinquam designatur. de er Boethio in libro de duabus natu, ris in c Η R I s τ o ita definitur, Personaestra, tionalis naturae indiuidua abstantia. Quanquam erhic Valla reclaria nec nisi inuitus illam personae deseritionem admittit. Graeci eandem n ς π2οσωτπnnuc I Sασιν adpellant.

F I G V R A. Substantia

corporea corpus Incorporea Ammatum Animarum corpus Inanimatum

Sen bile Animal disiensibile

Nationali Rationale animal urationale Mortale Ηοmo Immortale Socrates,Plato, Aristotes, Cato, cicer Vergilius.

De triplici Disserentia.

D serentia uero eo niter, proprie, Cr magis proprie dicitur. comuniter quidem differentia dictatur, qua alterum ab altero alteritate quada diffiit μή sicli viteritate inquam, hoc est, qualibet ratioe ab altero diuer . Qis quide differ entia taenocrate ab Aristotele disj into iudicauit, ut autor est Diogenes

B , Laertius.