Imperiorum mundi catalogus et descriptio

11쪽

s RI FRANCIhus villisque nobilium priuatorum parui Iaciin stagnaque suas praebent commoditates. Quamuis huius Prouinciae lacus taliae Meluetia lacubus conferri non possint, sunt tamen in ea tam multa stagna,optimis piscibus plena,Vt eorum frequentia suppleat magnitudinem. Idem de sylvis dici possit,quae non adeo spaciosae, sed frequentes ibi sunt,ex quibus pereipiebatur quondam bona census Regi pars.Habent quoq; nobiles magnos Re ditus,ex suis sylvis,propter copiam ignorum ad focum, sed multo maiores ex ligno ad fabricas facion las:nam ob defectiam calcis fit maxima dificiorum pars ex ligno.

REGNUM Franciae latam habet comeatuum

copiam,Vt qualemclinque exercitum in capis mitrire sustentareque possit: comme eus enim propter fluminum comoditatem,facillime ex uno loco in alium conduci possunt. Quando Caroliis Quintus ex Prouincia,& deinde Campania ingrestiis est Franciam,sustentabat ea plus qui Iso. militum millia, ultra Praesidiarios. Regnante Carolo nono,& nostris temporibus, erunt in eo

Tegia zo.equitum, 3o peditum extraneorum, I S. equi PlPN, centum peeitum indigenarum aut naturalium millia,nec tamen remum amonae, ritate labolairit. Sunt deinde in Francia quatuor Nadnetes,qui exterorum ad se pertrahunt pecuniam .Frumenta,quae inde in Hispaniam, Porti

si illam vehuntur Vinum . quod in Flandriami Angliares ad . Maris Balthici accolos mittitur:

S3l tu' tot resno, regionibus vicinis prospic-

12쪽

bi Solis viridis generandi, faciendi S coquendi Salex aqua marina cessare, nec ultra Septentrionem veruis transire apparet Ex aqua maius dico quia ulterius reperitur Sat,ex aqua fontium, ut ita Lotharingiaria ex Fontibus de Mineris, in diuersis locis Poloniae, Anglie,Germanis,ex Mineris qu0que est sitim fuit in Suecia quamuis nucies cl. Tribuadietis Mineris additur quarta, Cannabisi Telae, vae quanti census sint, vix credi queat. Is auteme eo iiidicium facere poterit,qui scit quanta eius copia,instruendis classibus V lysipponensibus de Hispalensibus euehatiir, S quantum in vela MD- nes,qui ex cannabi conficiuntur, insumatur. Sunt ibi quoque glastum, crocus, aliaeque res minoris momenti, quae quamuis singula res supra dictas, hon aequent , aut rebus supra lictis pares aron sint, omnes tamen simul iiincta ad bonam, &'iudiregnum ditare possint summam ascendimii Propter has omnium bonorum diuitias, dicebat Ludovicus undecimus , Franciam pratum florens esse,quod ipse metebat quoties lubebat Maximi milianus Imperator solebat dicere, Regem Fran 'ciae esse pastorem Ouium, in velleribus aureis, quas tonderet,quoties ei opus esset. Certum pro secto est,Reges Franciae adeo potentes fuisse, ut si ingenio, prudentia, quantim viribus, faculta. . tibus laeva liusserit, in ipsorum arbitriores Euro pae sit fuistent.Sed raro accidit, vires com teiri habeant prii dentiam Famque ob rem naeeriint

poeta Herculem furentem: tidovicus Ariolitis, Ortandum m iosiim. ViruiliusDarete insolentena canit Gr c autem Barbaros digena. omnea

13쪽

Ex AE. populos,qui doctrina di artibus carerent: Homerus Achillem tractindum, Martem incautum, i sumque reti Vulcani constrictum prodit. Quae res enim plus metuenda,aut qus potentia magis horrenda esse posset, quam Regni quod intra suos limites abunde pasci I .Hominum Myriades, tantumque adhuc commeatuum habet, quantaim Hp scendum sustentandumque magnum exercitum opus est Abundanti enim popilli, commeatu sunt maximp cuiuscumque regni vires. RQmani Tribtim rusticam maximi feceres, o hominum frequentiam, cla alimentorum copiam. Quod ad I emtus attinet, Ludolucus M. percipiebat exlegnuixanciae.Μyriadem & semissem.Frapciscus primus peruenit ad tres Myriades. Henricus secu-hu ad Sex Carolus Nonus ad cptem: Henricus Tertjus superauit decem Myriadas Lud'uicus autem duodecimus reliquit regnum Aluo, Arge-wque plenum,ideoque dictus fuit pater populi:

Franciscus Primus quamuis maxima bella gesserit,isceritque infinitas expensas , reliquit tamen in Thesauroo tingenta aureorum millia.Sed Hericus Secundus eius filius,Carolum Imperatorem superare qlens,iumensque ab unoquoque pec hias fenori,i6.per centum, reliquit filios obligatos aere alieno,ῖo. Myriacies aureorum excedente, nec mercatores ei quadrantem credidissent. Unde .

Prolus Nonus,5 IIenricus Textitis eius fili; magis tamen hic' 'am ille non solum populum, sed&Clerum grauare maximis Mapositionibus e a li fuere.Vnde videri potest, diuitias Principis, ri naesimari debere a magnitudine Redituum, sed a bono regimine.Franciscus enim primus minoribus reditibus ossit maiora bella, i a quitquo fidem

14쪽

R B A-N CIAE dem apud mercatores, parata a pecuniam talio. contrario Henricus longe minora bella go sit,reliquitq; regno debita: ca amitatem. Dictis reditibus aluere Reges praedecessores Isoo Lan- earios,&ψFoo. sag ttarios, litamuis nomine De rint . Lancearii te: sagittariorum millia, perpetui stipendia merenti uiri .Hic eqllitatus neruus, inter Christianos,pro unico aut solo habedus est. Vna lancea trahebat secum sagittarium, de ex consequenti,una Turma an arum; liamTurmaasagittariorum quae solo. signo distincta erat. Eorum enim signum,uulgo Guido ridicebatur, unus enim Capitanelta,ambab ira praeerat. Conficiebant itaque centum lancea aso. sagittarios,priter ipsas lanceas Impendebatur in hanc militiam una Myriasi trecenta aureorum millia annuatim: Laneea enim accipiebat so. aureos, Sagittarius octo ginta,Signifer ter cetum,Legatus 8o Capitane sto.Hane militiam ad perfectionem reduxit Carolus septimus,qui determina ibi numeram, sta

bilivit stipendium,disciplinari exercitij instruxit,disposuitque eam in locis lamitaneis, sub Capitaneis, Vic rijs,signiferis, exillarijs Diuisit

quoque eam nutitiam, in Cataphractos de saeire rios Adiunxit ei scuti seros, Designatores diuersoriorum,Diribitores, lutores, Commissarios, et iisque militiae curam commisit Connestabili, Marescallis, pr ecipuis regni dynastis. Non multum utebantur peditatur domestico, prae metu tumultuum ciebellionian . Caroliis Octavus, cognoscens' iam necessarius esset peditatus, instiniit PhalaΗgem quinquies mille peditum Franci-

eorum Eum numerum Franctim primus adso.

millia auchsed ea tactu utio in sumum abi t,pr ia

15쪽

FRANCIA pter malum regimen Ludovicus Undecimus' pro libitu populum Francia tondere, imo excoria xe posset,eum inermem reddidit, conduxitque stipendio Helvetios, quam rem imitati sunt ipsius successores Franciscus menricus , sique sunt magno Germanorum numero Sed fallit seipsum,

qui ilium populnin imbellem fore sperat, si milites

extraneos in suam ditionem introducat. Usu enita eirmorum,&periculinum belli, paratur audacia

Vsus experientia autemn suo regno militibus de populo communis erat, fientque illi pugnaces,si se milites esse profitentur:hos defendendi necessitas bellatores faciet. Sicut enim conuersatio cum bonis facit bonos,ita frequentatio militum facit homines pugnaces Sunt praeterea intina nego-cia,quae extr neis committi non possunt, quia non habent locorum notitiam. Multa quoque eisdem, Dbnegoci pondus,credi noe debent. Quare necesse est,ut populi,in morum patria diu manet bellum,partim per necessitatem,aut suam aut Principis;partim proptet usum experientiam rerum helli,qua ipsis quotidie accedunt,fiant bellatores, sicut Francia accidit,quae facta pace cum Hispanis quamuis Helvetii& Germani abluishnt remansit plena militibus Francis,qui in ea omnia sursilindeorsum miserunt. Quod ad Munitiones attinet, non alia est regio,in qtia earum maior numerus apparatus bellici copia sit, quod ex pluribus causis fit. Una est,quod cum regnum in plura dominia Principatus diuisum erat,nempeBurgundiam,Britanniam, Andegauensem Ducatum,Normantuam,

nusquisque suos fines muniuerit. Crevit numerus munitionum bellis Anglorum,qui magne Frariae parti inperarunt. Si tu .nMura locorum,

16쪽

Artificationi oportunorum, nec minus diligeuti kaptitudo populi ad has res reddit faciliorem l

corum mun1tionem . Non alia natio est magis s ter sua muniendo S quae labori sumptibus minus parcat Nec Francia dilaus munita est tus , quam in extremis finibi: s: Bellovacum Trecae, Aurelia Andegatium, Bittu igium ciuitas, quae verna mite Bourges dicittir, Limogia Saa Florum, Carcassona,Suessionum,non cedimi fortitudine Cale-xo,Peronae,Narbona &alijs locis initaneis Aptaque est unaqua que huius regni pars, ut reliqum xegno pio limite sit

INter Europo Insulas, tam magnitudine, quam

potentia, primum sine dubio locum obtinet iliala,quam antiqui Britanniam nuncuparunt.Eius ambitus Mille sexcentis Miliaribus patet, divisaque est in duo regna,quorum num Scotia, alterum Anglia dicitur. Causa diuisionis,cst fortitudo Scotis,quae adeo aspera, montosa, impeditaq; multis lacubus, sylvis est, Vt nec arma Romana eam unquam plane domare potuerint. Imp. Seuerus amisit in ea maximam sui exercitus partem Reges Angliae quamuis viribus multo superiores &mitatis praclijs victores nunquam potuerunt eam

sui iuris facere. Lacus sylvari paludes, que in planici stagna efficiunto sunt ei pro vallo

aggereque , quibus natura eam munivit. In verticibus montium , non desunt planicies

herbida , pascuis pecudum commodae, dentas; siluae , seris abundantes

17쪽

ti ax ANSLIA 1. yaee regnum optime muniunt. Cum enim dicta loca scopulos montosaque sint, nihil minus

pacuis sylvis, opiosa,nunquam timuerunt aut imprectionem,aut si obsiderentvxJamem. Desen- lit enim eos contra vim hostium asperitas mon

hiiun, sylvarum amplitudo.In obsidionibus sustentant se amentis, Venatione, quae nunquadeficere possunt. iis accedit frequentia populi,arismorum usuri anim0rum ferocia praestantis ΡΟΩ

sunt enim necessitate postulante, cohigere is aut 3o. homsnum illi ut h'stibus resistant. Confusi

fortitudini sitns locorum , Marmorum sit, non dant operam muniedis ciuitatibus, aut portubus, qui satis frequentes sunt in hoc Regno, in mare ibi admodum sinuosum sit, ita ut in tota Scotia. domus non exstet a mari plus quam a miliaribus distans.Scotiae. Rex imperat quoque Hebridibiis, quarum . r.&Orcadibus quarum 3r.sunt.Cum autem nee Scorta,nec dicta Insulae, ann0na copia. qua eis ad victum opus est,superabundent,nec popul1 multum artificijs addicti sint, commeant eo. pauci mercatores,estqite populus pecuniarunt i digus.Reditus Regij non sunt centum aureorum millium. Anglia autem , de qua nunc ineidit sermo, liniritur in tres magnas Prouincias, Anglia, Cornubiam, UUalliam Anglia extendit se ad mare Germaniciam:Coraubia est in opposito Gallim. UVallia contra Hiberniam .Hibet hoc nobilissima Regnimi duos Archiepiscoparus, Cantuarienseruti Eboracense o Episcopatus, r36. oppida. Tempore Henrici Regis, Edaardi eius filis,fuisse recensentur . o.Paroebiarum millia,quae occupatis bonis E esiasticis,ad eius numeri circiter

18쪽

RIX ANGLIAE. ufius afrerethvictitatque populus, in partibusvis diterraneis lacticini)s auena,maxime in Vallia, quamuis natura ibi locarit insulam Monam,

quae vulgo Angluseiidicitur, estque frugibus Mpocudibus adeo fertilis, ut merito Ualliae materdicatur.Cornubia quam ali Cornuvalliam dicunestabunde diues Fodinis praecellentis Stanni, de Plumbi quoque Anglia :nplitudine, diuitijs, defertilitate,multum dictas duas Prouincias supe-perat: 'ira:muis uiquantulum Septentrionalior sit,nihilo miniis maris beneficio ut occulta siderum virtute, Aer ibi benignus temperatusque est, potius denis N 'umidua, quam rigidus de frigidus,quod demonstrant Laiiri Rosmarini, qui virent, florentque feliciter.Estque res certa, quod andria Brabantia plus a nigore, glacie infestantur,quam Anglia,in qua,terra vis urimum plana est moenis 5 fertilibus colliculis distincta,qui adeo placide paulatiis assiirgiuit, ut eos

longinquo intuentes,a planicie non distinguant. Praecipua huriis Regni annona,sunt frumenta, pecudes iistes,quorum abundantia,bonitas, peris sed que tauta est,ut Franciqnon inuideat, imis ne alii regioni vicinae. Inte alias res, caro maxime porcorum moum, pisciumque Luciorum de Ostrearum,est ibi magis sapida,quam in aliquaal in Europε parte.Anglia non producit mulos nec asinos,sed ero infimios opes Angliae cosistunt inVenis nunquam deficientibus stannia plumbi: sint in ea quoque venae Aeris Ferri:habet quo

que maximam abundantiam Lanae tenuissimae.Feroia toto Regno, praecipue autem in Cornvalliae clitii stan inim tantae excellentiae, ut ipsi non

ritum ad qualitatem Argenti deesse videatur

19쪽

Eius similiter, in iubi euehitur ex hoc Regno, magna multis centenis aureorum millibus esti manda copia Lana habent hic suam bonita n propter colles, quibiis regnum plenum est in js assurgit herbula parua enitisque, quae nec irrag eur fontibus aut riutilis, nec stercoratii , sed ipsi hyeme Aeris vapor,aestate Rosiiifficit, elique O-uibus adeo grata, ut ferant vellera singularis te tulitatisis mollitiei. Cum insilla non genere Luia Pos,nec aliiid noxium animal,Vagantur greges inia terdiu noctuque per colles, valles S agros , hirti priuatos,quam publicos, sine metu aut periculo. Ex Lanis texuntur anni optimi, qui magno in Hero in Germaniam,Poloniam. Daniam, Suecianaze alias regiones euehuntur,ubi magno in precio sunt. Aiunt in lanificio metallis euehi ex reditio,pro duabus Myriadibus aureorum Colliguntur in eo multa legumina,multum quoque Croci. Mi illum etiam cereiiisa ex hordeo coquitur,mu

titurque copiose in Belgium, sicut 3e coriai lapides nigri faciendo igni accommodi. Situs insulae commoditas Deit,ut a me catoribus , Lustanis, Hispanis,Francis,plandris, Maris Balthici accolis apprime frequentetur. Negociatio, quam Angligum Belgis faciunt,ad summam sererin stimabileuccedit.Scribit enim Ludovicus Guicciardinus, id

commerciunt ante tumultum Belgicum, aestimatia fuisse ad 11. Myriades aureorum quotannis. Coro-ias Anglicae subiacent quoque aliquae aliae in suis, praecipua autem sunt Hibernia Uectis , Monauia, Mona,Druydum olim sedes, qu ua Angli Angle-sei dicunt,Sor linge,Grenerata Gemia Hiberiania amplitudine non multum Anglia cedit, longa est enim oo. milliaria, lata,o. moatos a Psyluo-

20쪽

diues lacte Helle.Emittit magnam quantitatem butyri,corio rima, croci. Multa in ea fiumina, piscosique lacu sunt.Duos habet Archiepiscopatus, Armacanum castelensem Locus Hibernis ceteris preclarior celebriorque est Dublinum, portum habens munitum ansula pars,sus ad Ortuni Meridiem spectat, frequentius inhabitatur,

prouinciae autem Ultonia, Conachia, Nononia,

plus ad Occasum Septentriones siti sunt satis asperae sis vlii est res: ibi se aliqui Domini leneficio acutinii sylvarum , contra arma Anglicintuentur Alistre Insulae magnitudine fere pares iunt. Mona habet Optimum territorium, diciturq; mater Cambriae , propter frugum pecudumque copiam,quain ei suppeditat. Menauia lillat Anglia -s milliaria:Episcopatu duobus Portubus cau-ὰet, sed eius territorium parum scoli est Uectis fere tota montibus asperis occupatur. Est in ea A brach ciuitas optime muniti haec insula claudit

Portum, Imo potiuSSinum Antonnae, qui contra

eam est,interque naetiores illius freti censetur. Anglia fortitudine siri itus, superat omne aliud regnum habet enim per excellentiam duas illas proprietates, quas Aristo seles in stu ciuitatis requirit. Vna est, quod Hostibus accessu difficilis Altera, quod eius exitus facilis sit, ad faciendas expeditiones.Est Anglia in Mari sita cuius ea est

natura , Ut regnum fortificet Mare Hibernicum

enim, quod ea ad occasum est, adeo depressum, scopulis periculisque plenum est, ut magnis nauibus vix possit nauigari. Maris Britanniciiquod Aneli ad Meridio esto Aestus ibi cu tanto impetu sit, ut a ta ad ι .Pῆau. cum urceati horrenda pro