장음표시 사용
41쪽
; RE P LONI AB. defecisset adimpleta fuit. Cum enim Reges, se dia tione haereditaria,cuius merum habebant imp xium,priuare nollent,eamque electioni submitte re,distulerunt semper adimpletionem conuentionis,allegantes Proceres 'opulum Lithuaniae id non passuros,ne illa admistione amitterent gradu dionitatem Tandem tamen Lithuanicum ab viana parte viderent deficere stirpem suorum Princi pum clitae quod ad masculos attinet,defecit in Re
ge Sigismundo Augusto Et ab altera parte sibi metuentes a potentia Moscorum, consenserunt ut vianirentur Litioni fuit quondam equitum Teutonicorum, qui in ea suum PrSfectum specialem, qui Magnus Magister dicebatur, habebant Sed cum, Anno Iss8. Magno M Oscorum Duce, maxima ditationis parte spoliati essent, confugerunt ad i*is. mundum Regem Polonia qui eos in suam conserta uationem suscepit, sed Lilaonia ante liberata non fuit, quam cum Anno s8a Rex Stephanus id fecit. Regni Poloniae pars plana est exceptis enim aliquibus montibus,qui in minori Polonia visunthir, Maliquibus potius collibus quam montibus, qlli bus a Prussia distinguitur, omne reliquum explicat se in latissimos campos Verum quidem est, quod in eo regno fatis multa sylve sunt,praecipue in Lithuania quae 3 occupant. Minor maior Poloma frequentius inhabitantur, quam ulla alia huius
regni Prouincia: Idem dicendum fere est deitussia, Prussi ad Livonii luce propter oportunitate a ris,portuum, Mnuminum,ibi concurrentium alijs prouinci)s,ciuitatibus S fabricis ornatiores,Commerci j quoque concursu mercatorum ditiores
sunt: Cum enim ibi diu dominati sint equites Teutonici aedificarunt ciuitates in morem Germano
42쪽
Rr POLONIAE pruna: Arces quoque loca praeclara, qllae se exte dunt ad longum littoris maris, amplius quam per octingenta miliaria habent multos inportunos
Portus , hominanturque omni mercaturae, inter Poloniami mare Balthicum. Est ea res magnae cosequentiar:Fliutius enim Vistula,qui ortum habet in extremitate Silesiae, trans fluit totaen Poloniam minorem,&partem maioris, Ma ouiam, Prusisiam,conditque se mari: althico, infra edanum,
vulgo Dantia quo con Micit, per plusquam quadringenta miliaria nauigationis. quo paciorecipit diuersos alios fluuios bonam partem siligonis, frugum mellis iaerae regni. Ab alia parte Duina flumen nobilissimum, quod oritur ex lacu Ruthen illo auctiim aquis, findensque mediam Litioniam condit se mari sub Riga, ad quam urbem
magnus concursus est. Sunt praeterea in Prussare Litioni a multi lacus, inter quos unus est,qui mare nouum dicitur,quia antiquus non est, ad centum miliaria in longitudinem extenditur. In Liuoniaest lacus Peibas, plus quam O. miliaria longus Ex eo flumina,quae Pernouiam urbem ad mare,&Naruam alluunt, fluunt, faciuntque duos Portus satis celebros: Interdictas ciuitates sita es Reualia urbs
quae duabus supra dictis ciuitatibns non cedit. Samogithia alijs Prouincijs incultior est, retinetque plus barbariei:Podolia alijs magis deserta est, non terrae vitio copiosissima enim est omnium rerum quas fert clima, cui subiacet sed culpa Tartarorum, qui eam suis excursionibus adeo infestant, ut prae ipsorum metu, aut fugiant incolae, aut abducantur in captiuitate a TartariS.
43쪽
fruguimq; omnis generis,quibus tanta copia abundat,ut anno elapso,qui fuit isso. anno praesenti,partim subuenerit necessitatiGenuensium,Τ scire Romae non solum gentium, quae
viciniores erant ubi fame, non caritate extrema
tartum laborabatur Abundat quoque Polonia, melle&cera infinita: Cum enim omnes hae Pro uinciae Septentrionales Polonia,Lithuania,Russi Moscouia. natura vino donatae non sint, eius loco
contulit illis mellis quantitatem incredibilem, ex quo hi populi conficiunt inter alia potionem delicatam fariam apes mellificant partim in si hiis,
ubi arbores aut cari aut hominum industria, excavatas reperiunt,aut in Aluearijs, quae rustici in campis posuerunt,aut in terrae puteolis, omnique in loco, ubi vel minimam oportunitatem repertiit.
Abundat quoque Polonia Lino iannabe gregibus S armentis,equis quoque bonis, multis, sylvestres equi quoque satis frequentes sunt. Inter sylvestria animalia est Bisons, magna Bestia aequi indomiti , boues colore nigri, qui extra sylvaquae inNamula est,non vivunt.Thesauri regni co- sistunt in salinis acaenae Ueliscae , quε
loca in territorio Crac icia si sunt. Diuitiae Polo niae ut plurimum inter domino. nobiles, satis bene esuisaestini nemo enim ex patrimonio adeo diues est, ut alios praeter modum superet, nec maximi reditus exceduntris aureorum millia Soli
Duces Curiandiaevi Regi Montis excedunt necio
44쪽
I ritatem:Quamuis enim hi laquam regni eu- datari Regem in superiorem agnoscant, non sunt
tamen vitia membra regni:Non veniunt ad comitia regni.Non habent suffragia in electioneRegis, Nec partem in regni gubernatione , Nec pro dominis naturalibus hubentur ed pro extraneis, sicut vere filiari Dux Curiandia nem e ex familia Letieroriim;Dux Regij Montis autem , ex familia Brandeburgica.Omni iis pussia fuit olim Equitum Τeutonicorum qui ibi habebant Osicut ante dixi-.mus Magnum Magistrum specialem. Qui cum viribusiolonorum resistere non posset , submisi:
se tanquam Dudatarius,Re Casinairo. Cum deinde Magnus Magister Adbertus Brandeburgicus,
Lutheranismum amplexus esset, nimis est ex magno agistro Dux Prussae,quae tunc in duas partos fuit diuisa: In regiam nempe, quae immediato sub corona permansit: Et ducalem, quae tanquan Pelidum Albertori eius successoribus relicta est. In Regia parte sunt Marieburgum, Toriana, Culma, armi , Gedanum , Ducalis partis quae reddit o. aureorum millia annui reditus c put est Regius Mons ciuitas quam Germani appellant
45쪽
Poloniae regimen potius Reipublicae, quam
regni est, quod nobiles qui magnam autoritatem,in Comitijs regni obtinent Re rem e Ii runt, dantq; illi autoritatem, quam volunt, a men ipsorun potestas maior sit.De lexione Regis non habent legem nec Statutum aliquod non regulam aut formam scriptam nec tra ditam Oantum hoc scitur apud Archiepiseopum Gesinensem,Interregni tempore, suprema autoritatem esse: ipse denunciat Dietas, praesidet in Senatu, roclamat nouum Regem, sicut quod, cum Archiepiscopo Leopolis, S suis suffraganeis qui tredecim:Palatinis qui Σ8. Castellanis iasiatoribus,qui 3o mum ero erant antequam ex Stephanus instituisset nouos Episcopos,Palatinos& Cain
stellanos in Livonia,quam ipse acquisiverat, pau- ei alij intersent Regis electioni. Habent ibi quoq; qinniam autoritatem Nunci Terrestres ita appellant quosdam quasi Agentes Circulorum nobilitatis,qui Prouincij habentur: Comitiorum
tempore conueniunt hi, in Ioco Senatui vicino e limini ibi duos daresca illas, per quos significant Senatui, quid desiderent sed cum autoritate fere Tribunitia: Crevitentii paruo abhinc tempore, eorum autoritas existimatioque in tantum, ut authores, capita po ius,qua, mi aistri,& participes deliberationum publicari a regni sint, fuitq; unus,qui exemplo Clodij, renunciauit dignitati senatoriae, ut fieret Nuncius. Hi omnes simul, cum nouus Rex eligendus est, restingunt magis magisque potentiam Regis, nec eam nimis excrescere sinunt
46쪽
RE POLONI Aglaiint. Quamuis autem corona Poloniae, a decreto nobilitatis dependet, non tamen legitur ipsos
unquam successores Regios ex chisisse, aut praete ri; ste,nec regnum in aliam familiam transtuliste, excepta Vna vice , cum ad istaum deponentes
qui tame postea fuit hestitutus elegerunt, Venis cestatim Bohemum .piliarum Regum quoque semis per ratio habita est, sicut olimHediligis,qui agel- Ioni ab ipsis collocata fuit, S nostra aetate Annae, quae Regi Stephano in uxorem data Sigismundo
terti0 non parum profuit,natum fuisseCatharina, Sigismundi Augusti, Annae sorore, Vt coronam Poloniae adipisceretiar. Etsi autem Regis autoritas ita ab electione dependeat esus autoritas tamen, cum electiis est,in multis rebus absoluta est. Ipsius intineris est conuocare dietas, assignare tempus,
α locum, ipsi placet. Eligit consiliarios laicos:
nominatque Episcopos qui deinde manent Consiliarij.Est absolute patronus redituum coronae,&dominus eorum qui ei immediate subsunt:In nobilium subditos nullum est ius. Est absolutus executor decretorum in Dietis factorum ust supremus Iudex nobilitam, in causis criminalibus Haiabet in manu omnes modo remunerandi beneficioque afficieudi,quos ipsi placet. Ut finem facia, tantum potest Rex , quantum ipse dexteritate prudentia valet: Propter rationes supra dictas, vivunt nobiles in Polonia,in magna libertate, faciuntque quod ipsis placet Decreta Regis sicut ipsi mei dicunt non durant plusquam tres dies:
Versantur stim Rege, non tantum , tanquam cognati quod faciunt Franci sed ut fratres Sicite Rex cum plenaria authoritate,eos qui immediate subsunt, egit Ita nobiles disponunt inde-Q s Pen-
47쪽
pendenter de suis vasallis, in quos ipsorum i- cuique imperium plus quam Regium est, habent que ipsos fere pro mancipijs Stabiliendo suo Imperio, cerunt Poloniae Reges,rem notatu adin chim dignam: Sicut enim Romani suas vires amplitudinemque auxerunt,communicando Ius La-
iij,& ciuitatis Romanae, alijs civi tatibus, immo integris Prouincijs Iti Rege Polonia extenderunt, nierunt, firmaruntque suum Statum , participes faciendo riiiilegiorum bilitati Polonicae propriorum Prouincias armis aut alia via acquisitas Lipsarumque nobilitatem, Polonicae nobilitati aequalem faciendo. Rex Ddistatis, hoc modo aggregauit immo uniuit Poloniae Rumam Podoliam: Si ismundus
48쪽
HVi a regni vires, sicut Malidriim , consistunt m commeatu,pecunijs,peditatu,equitatu,armis tu numicionibus.De coninae
tu diximus supra: Pecunijs quidem non admodum diues est Excipiendo enim Portum Gedanensem no habet Emporium alicuius existimationis:Merces autem quae ex Portubus Prussiari Livoniateia uehuntur,no ditant regnUm pecunia,imo,Vix pannis ex serico clana,qui ex Flandriais Anglia:Vi no Saccharo, romatabu Structibus,quae ex Hispania,&Lusitania aduehuntur, sufficiunt. Eo viaque ab alia parte quoque defertur Vinum Maluaticum siue Creticum, cuius dolium 7o aureis vetenit. Cum denique regnum mercatura addictum
non st,nec ciuitates mercimonijs dedita sint, nee popidi industria polleant: Nobilitas autem magnanima sit,profusa in expendendo, qtvrque in vi-etii testitu plus quam in reditu habet, cosumit: cunaque condimenta ciborum aromata quorum Poloni plus absumuint quam Ulla natio visum, panni Eseryco potissima pars laneorum ipsis ab extraoeis adferuuiu , fieri non potest , ut regnum Auro de Argento diue sit.Opes enim v-niuscuiusque regni consistunt in eo ut multe merces inde eueqantur,paucae inferantur: Ut exeuntia periinias externa eo trahant, illata non efferant.
Ea in re consistunt opes regni Neapolitani Lucatus Mediolanensis Illud emittit maximam frugum Vini , Ole , eryci , croci , quotaim,
fructuunt, Waliarum rerum quantitatem, quae maximam Sternarum pecuniarim Vim eo
49쪽
REX POLONIA s. pertrahunt: Haec suppedita multis regionibus
Frumenta,OryZam, PannOS, ferramenta, laterces
Omnis generis, recipitque parum H regnuNeapolitanum N Regnum Sicilia ita abundabent operas artificiose factis, sicut frita tibiis, bonis, qtiae nariira largitur,diuites sunt, nesta alia Regnaeis possent comparari, Sedit ad Poloniam reuertamur eius Reditus non sunt adeo tenue et sicut aliqui existimant. Reditus enim Regni , qui x Minceris Salis, Argenti percipiuntur accedunt ad
sexcenta Aureorum millia quotannis. Verum Tu-
dein es Sigismundum Augiastum, redituum parco oppignorasse, Rex quoque Henricus,vno ante fugam mense,ut sibi, nam nobilitatis partem obligaret,ex Reditibus plus quam pro trecentis Aureorum millibus quoquo anno alienavit. Rex quoque potest,applicando coronae bona caduca, quae Reges priuatis personis concedere solent, sibi magnos Reditus parare. Dictorum Redituum, magnam partem potest Rex sibi seruare parcer que sumptibus.Eos enim faciunt Lithuanii, quando Rex cum Aula in Lithuania degit, idem quoo;
fit in maxima Poloniae parte. Hoc parui non facitis,qui poerpendet Scotia Nauarrae, Sardinia regianorum reditus, non excedere centum Aureorum millia quotannis Nec regna Aragoniae, quoquo triennio, plusquam roo millia aut eorum pendere. Reditus Regis Angliae: antequam usurpauit
bona ec clesiasticorum, non excedebant sexcenta aureorum millia quotannis. Rex polonia milito plus reclituum haberet, si erga suos Palatinos Chaslerianos, tanta liberalitate . non teretur Conce fit enim eis ut plurimum duas partes ter
50쪽
rem gubernationibus habet. Sed in necessitatibus bellicis Marduis expeditionibus facto decreto in Comiiij regni grauat Rex populum magnis ini-
positionibus,aut tributis,qua ex territorijs percipiuntur,aut ex Victigali cervisiae , ascenduntque ea tributa ad talem pecuniarum summam , ut ea Rex Stephanus sustinuerit onera grauissimi triennalis belli, quod cum Magno Moscorum duce GD fit. Sed illi)d maximum est, quod nobiles proprijs
expensis,pro defensione regni,Regi inseruire obiati 3ati sunt.Seruiunt hi equis, armis instrncti partim sicut nostri cataphracti equites, partim aliquanto leuioribus,partim sicut Tartaria dicuntur
hi Cosacchi,horum ars est furari,depopulari, Omnia vastare pessundareque. Eunt in bella pompote ornati sagi si vestibuλquae Auro Argento, milleque varijs coloribus discriminantur Ornant se quoque pennis S alis A qiularum , exuuijs Leo- pardorum A Ursorum,vexillis Labarisque multis
varijsque.Haec aliaque ornamenta ipsos sitis visendos, hostibus terra lutes faciunt suosque anuinos ad feritatem ferociam qile incitare possunt, Ipsorum equi mediocres sunt, sed agiles, SI Germanicis longe animosiores Aestimatur Poloniam necessitate exigente cetum, Lithuaniam o equitum
millia colligere posse,sed tantum circiter centume atratum millia , educi posse existimant aliqui. Verum quidem est,quod equi Lithuanici Polonia.
cis longe inferiores sunt. Fidunt Poloni tantum magno numero sui equitatus, ut non verentes vllius hostis vires,pas iam de Munitionibus extruendis solliciti sint, suumq, exercitum iu locis aperiis, aduersus hostes,pro patria, liberis, liberta-