Imperiorum mundi catalogus et descriptio

381쪽

runt,esse fortunam,documento sit. Imperandique adeo modum siugulorum moribus decenter acc inodet: cum probis moderate, cum supinis vehe menter, cum audacibus acerbe,cum cautioribus deniq; leniter agens Oportet autem etiam a peccatis arcere per necessitatem suadela coitinctam rhis vero,qui deliquerunt, moderatam iustitiae castigationem inferre, ita ut parua quidem ivlgaria peccata dissimulentur nec enim conducit de quo libet omnia simpliciter punire, neq; cognoscentem negligere quae Vero iam ingrauescunt, ijs cura secundum leges adhibeatiu Qm respexis se videtur Philippus Macedo. Rogatus enim ab Harpalo, ut Cratetam eius familiaro iudicio liberaret,Eum, inqlut, rectius est, quam nos ob ipsum male audire.Haec enim ut Cicero in Laelio inquit lax in amicitia sanciatur,ut ab amicis honesta petamus, simul rogati amicorum causa honesta faciamus. Neque enim est ulla excusatio peccati,si

amici eausa peccaueris oportet igitur capessenio Rempublicam magistratum iudiciaque exercentem deponere amici personam sanguinis, Minduere iudicis,qui aliud nihil est,quam uis loquens

animatum,aut siritio moueatur affectu,propensior misericordia atque benignitas in calamitosos esse debebit,si boni&digni misericordia videantur, qui inopes viritimi destituti praesidijs illis sunt. Cui correspondet etiam id , quod Epictetus ait:Si iudicia recte proferre voles, nullum conte- dentium causam dicentium, sed ipsam causatri cognoscassEtsi vero, ut inquit Plato in Epistola ad

Dionysium,austeritas amicorum solitudinem pa-xit; tamen eodem teste, in Politicis,principum ino

res acrimonia quadan in acri etacacique pertina

382쪽

DE CONSERVAT URIBI, Μ. 377cia indigent,proinde valde cautos esse iubet. Austeritatem itaq; hic intelligitPlato quatenus in tyrannidem vergit.

Pax,alterum illud, quod diximus amplificandanactuendar ciuitatis medium , ut firmiter constet, omnino prouidendum est, hac enim vaci Ilante aui: rupta, omnia in peius ruere necesie est, stante vero quoq; firmiter consistunt ac durant: Attendendum tamen diligenter est, ne amica

pacis fruitio ad temerarios multi itidinis ausus, quicinaque illitata lana sint , tacitam quasi ansam praebeat,qua in re illi, quibus id ratione officij co- Petit, caute prospicient. Est enim populus, ut Pla

modestus, ut qui est ex colluvie turbae& stultis insolentibus collectiis. Qus etiam respexisse videtur

Ioannes XXIII. ni. Rotria Interrogatus enim aliquando,quid foret a veritate remotius, respondit: Vulgi sententia. Quicquid enim laudat,inquit, vituperio dignum est quicquid cogitat, vanum quicquid loquitur,falsum; quod improbat, bonum est; quod approbat,malium; quicquid extollit, infame.ει scubi sibi ipsi relictum nullis legum repagulis coerceatur, nullum tunc virecte Q. Curtius de rebus gestis Alexandri Magni libro io. scribit profundum mare, nullum vastum fretum de procellosum tantos ciet dumis, quantos multitudo motus habet,utique si nouaru breui duratura libertate luxuriat. Haec enim, teste Liuio,natura multitudinis est Aut seruit humiliter,aut superbe dominatur; Libertatem,quae media est, nec spernere modice, nec habere sciunt, non ferme desine irarum indulgentes ministri, qui avidos atque intemperantes plebeiorum animos ad sanguinem A s caedes

383쪽

s, DE CONSERVAT URBIUM. caedes irritant. Atque hinc etiam non ab revuI-zato versu dicitur:

Atq; alio quoque,cuius idem omnino est sensus: Vngentem pungit,pungentem ustuus ungit. Haec ita esse certissimum est. Quod si vero cui id dubium est,suo is sane peticulo experiatur, per me licet i facile ipsi, ut opinor, subitationen illam excutient, c. Quod si praeterea superstitio aliqua mentes multitudinis seditios occupat: tune

demit mea bellua multorum capitum,multo atrocius furit,neq; modum tenere potest , ex itinante

vllum reperit, ubi aut fauci e semel aut seruire instituit, hocque praetextu sibi quiduis licere putat. Quo etiam Furtius respexisse videtur libro . de rebus Alexandri Magni, ubi dicit mulla res multitudinem efficacius regit, quam superstitio:

alioquin impotens, saeua,mutabitas, ubi vana religione capta est,melius vatibus quam ducibus paret.Siquidem simulata reliseio instar torrentium est,qui nullis obicibus retardari queunt, quo minus can, pos inundent, S aliquandiu noceant. De

quibus Laetantius: egi egi admodum 'adeoque ijs,qui suam religionem videfendendam ducunt: Quid ergo, inquit, samiunt ut stultitiam suam

dum minuere volunt, augeant Loo auersa sunt carnificina S pietas nec potest aut velitas cum vi,aut iustitia cum crudelitate coniun L Sed defendenda sunt, inquiunt, suscepta petr ica sacra O quam honesta voluntate miseri erram Sentiunt enim nihil esse in rebus litiniani religione praestantius.Sedit in ipsa religione, sic inde tensionis:

384쪽

D CONIER, AT URBIUM 3 ssonis etenete .lluntur. Siqii idem defendenda religio est, non occidenda, sed moriendo non sar- uitia, sed p ..ticiatia: non scelere, sed fide illa enimi natorum sunt, haec bonorum. Et necesse est borium in religione Ver ari, non malum. Nam si sari-guine, si tormentis , si malo religionem defendere velis. iam non delendetur illa , sed polluetur atq; violabitur. Nihil enim est tam voluntarium, quam religi ocin quasi animus sacrificantis auersus est,iam subhua,ianantilla est. illud tamen probe tenendum est,quod claudianus monet,illum f. rorem efferata multitudinis , licet interdum

terribilem,attamen non diu durare Nana caret euentu nimiuS rCr. Improba nunquam spes laetata diu.Temereq; illi faciunt, qui populo innixi re agna res suscipiunt agendas susceptas sibi

successitias sperant. Etenim quendadmodum crescente umbra, Vel decrescente,corpus tamen ipsura

cuius illa est via. bra, neq; ciet cit neque decrescit: ita nec melior fit quisquam, tum a vulgo laudatur, nec item peior, tum Vituperatur. Parum namque praesidij,inquit Cominaeus,positum est in promis. cua multitudine, nisi contineatur ali lilauecessitate Mimperio stametsi tempus incidat, cum populi furord repentinus impetus valde sit pertimes.

An v NDANTI A demum alimentorum , Vetertium ampliandarum ciuitatum earundemque conseruandarina principale medium, facilem

reddit victum , Quid enim antiquius , quid a ceptius inultitudini , quam si vili cibus potus roraretur. Ob id etiam in urbibus ac oppidis rerum omnium affluente copia optimatibus commultitudine adeoque obscuris hominibus ni

385쪽

;ro DE CONfERVAT. VR IV Μ Ium est certamen aut discordia,in tanta vitae militudine,& tam dispari studiorum ratione atq; voluntateIlli enim imperiunc gloriam expetatunt:hi dum vitae commodis abundent, non ita magnum fructum in decores dignitate ponenduarb trantur. Atque haec pro praesenti dicta sum ciantae tera, Vt supremam tandem operi addairi manum,omnia quae pro amplificanda urbe addi eta sunt, pro conseruanda quoq; sui ri possunt Eadem enim rerum quaecunque tandem illae sint ortus progressus fere sunt principia.