장음표시 사용
241쪽
tinae testimonia de Nicolai Ponistifieis in litteras,ti litteratos vi ros munificentia.
vorum a) Carmen, Michaelis Canens s , b) patria V, tectiensis , postmodum Episcopi Caprensis, oratio , Petri de Monte Episcopi Brixiensis c) Oratio , quum ad ii
mina Am stolorum venisset, item Episcopi Calaguritani , deinde Zamorensis ut& Hieroumi ,
Patricii Ueneti orationes. Quanquam vero difficile esset referre, quibus officiorum generibus , quibus praemiis & honoribus Nicolaus Pontifex virtute praestantes viros affecerit , ex his quae tammen diximus, multa Leetor ipse perspiciet, ac uberioribus pnemiis , & honoribus nonnullos eorum ornas' , si corinpositis probisque. moribus suissent . Nam qui dostrina& moribus commendabantur , ad amplissimam Cardina- latus dignitatem ab eo elati sunt. In his est Iohannes Cerdanus & Iohannes de Cus Fὶ , quorum uter que ob eximiam do strinam, ac morum probitatem a Nicolao Pontifice inter S.R.E. Cardinales suit cooptatus. Tantis Pontificis laudibus, ob egregie ex
cultas & amplificatas litteras, Francisci Philelphia &Platime suffragia accedant. Phuelphi verba in epist la ι) ad Callistumii I. haec sunt: Aruantamsbi in
quit, gloriam comparavit NICOLA Us v. qui te modo antecessit in Pontificatu, eum ad exteras virtutes suas, vitaeque ranctimoniam , tanta eruditione , tanta se
f Card. Quirin. in Diatrib. ad Epist. Francisci Barbari pag.cxv1 II II Vid. Nieol. Antonii Biblioth.
Vet. Hispan. tom. II. pag. I 8 v.
h Vid. Io: Andream Meriensem in Epistola prefixa editioni Apuleia an. 1669. apud Card. Quirin. in Ariarminum de Scriptoribus Mesesiastis. ἐγ Lib. xi II. epist. I. Pag.s s
242쪽
pientia, tanta eloquentia poluir , ut omnibus benefaceret omnes adse accerseret , g 1 ulla, vel ingenii ,
mel doctrinae praefantia insigner esse auriret. kidemus unius ejus optimisapientis isse Ponti isses dii gentia , vel muni entia esse Iactum, infinita se .
Graeca volumina, quα nos ris hominibus erant ignota, de rebus maximis atque clari mir, a Graecis Philosophis, Usoricis, Oratoribui , eleganter Fripta . in
Latinum esse traductasermonem . Idemquefactum es de Iibris rheologuis, atque Mathematicis , adeo ut nos multum jam invidendum sit Graecis auctoribus, ita multos apud Latinos legere liceat. Iuodsidiutius at quanto fui et in vivir, cum reliqui rerum, aut optimarum , aut admirabilium Scriptorer, tum Poetae ipsi, maximeque nobilis a ius duo divini Homeri Carmina , quibus hominum visa in omnem partem insiluitur atque ornatur, Latinitatem induissent . I uid uo ps urbis Constantinopolitanae eastiuuate a que miseram illam ct infortunatam depopulationem, nuncios suos , ct negociatorer cism misit per universam illam σ rosam, di am, ρ- Iurco paret, adem irendos emendorique incos codices, nulli neque
labori parcens , neque impenset, neque id ueraeiis Masusceptum es. Nam innumerabilia prope volum ua , ingenti egiam pretio, advecta sunt in Italiam. Itoque jure optimo dicisores, non perii e Graeciam, sed in Italiam , quae olim magna Graecia dicta es ,
unius ejus NiC LAI Pontificis elementia mitrasse . Et ne omnino re Graecum diei , guam Latinum haber
mallet, ct nuncior, o negociatorer mi t quam ur mos per universam Europam cum grandi pecunia, qui diligenter ubique odorarentur, si quid Latinae gras talis , ct elegantiae inquam lateret. Idque, nullius pre
243쪽
xxIII. Bibliothecae inint canae conditor,& amplificator Nicinus va
sto a D I s et U 1 S I T I O. rarent. In eandem sententiam Platina loquitur e L
datur, an , fi J quidem ejus merulitas, qua in omnes usus es, maxi ne erga litterator, punWpecunia, ct dficiis curialibur , σ beneficiis mirifice juvit. Eos enim
praemiis, nune ad lectionespublicas, nune ad componenduis de integro aliquid, nunc ad vertendum Grae- eos auctores in Latinum ita serpulit, ut Utterae Gra cur Latinae, prae sexcentis jam antea annis in tu, tenebris jacuerant, tum demum splendorem at quem adeptae ut. litteratos viros per omnem Ezrosam, quorum industria libri eonquirerentur, qui majoruin nexligentis , barbarorum rapinis jam prerierant . Nam CP Pugius Iuintilianum tum invenit, Er Enoch A Hanus Moreum Coelium Apicium , di Pomponium Por bri nem in Horatii opera Scriptorem egregium . Hic aliquantist aer dormitat Platina, ut ab aliis est observatima. enim Pontus multo ante Meolai l ontificatum invenit. De moris Ascul
no Philelphus b), quem in Daciam, idest Daniam, Susque in Candaviam insulam missum a Pontifice scribit conquirendorum codicum gratia. Multa praeterea de hinjusnodi liberalitate erga doetos viros identidem Manet-
Extremo loco de Vaticana Bibliotheca verba facere 'luimus, ut ea disquisitioni colophonem imponeret. Hin Bibliothecae conditor & parens Meolam Pontifex jure dici debet: quippe qui, ut Mancitus auelar est ι0, Bibliothecam in Vaticanis aedibus Gificavit, ut com muni Romanὰ Ecclesiae Praesulum usui, & commodo , atque Pontificiarum aedium ornamento estet. Ad id operis anno Pontificatus secundo cilitationes suas intendit. Magni,
244쪽
Magnis propterea sumptibus , & in Graciam, re per Italiam , Germaniam , & ad extremos usque Brittiuniae fines viros do flos ad Gnecos Latinosque cuices cumparandos milit, qua industria factum est, ut supra quinque milli bus voluminibus Bibliothecam ditarit. Hac tenus Manet-tus, cui Raphael Volaterraiam a), sere par, his verbis succinit: Bibliothecam raticanam instituita qua-ρμaversus doctis viris comparondorum librorum grarita. Primus no Uaceuia litteras pene extinctas excitavit , praemiis , omnibus virtute praeditis hominibus , invitatis. Eadem summatim Genebrardus b) in Chronographiam retulit. Ab his Angelus Ro ba e sumpsit, qui addit, Bibliothecam Vatican in a i colao v. mista amplificatam , confusis musque sparsisque libris, neque ullo certo , aut digno loco intercluss , quod postea fecit
Nico LAO Pontifice amisso , non levem litterae j Eturam secere, atque interiisse jam videbantur, nisi Pamia 1Ι. Pontificatu reviviscere coepissent. Rem testatur
Philelphus d in epistola ad Oonardum Griphum his
verbis: His diei queat, quantum isa res mihi voluptatem attulerit , quum animuDertam viris eruditis magna stem esse repositam in tanti Pontificis Pauli 1 I. gravis ojudicio, ac munificentia. Iam omnis bonarum artium , ct eloquentiae λgnitas posT UNius
NicoLAI V. PONTIFICIS MAXIMI OBITUΜ, tanquam sobsoleta interierat , quae nune felicioribus auspiciis reviviscens,Eerminat ac flores , in in uberrimam , ostia mamque frugem eouis t. Alia epistola se) Theodoro C e a Gaze
245쪽
a D a s u U I s I T I O . Gazae gratulatur, quod Romam a Paulo Pontifice, opera Philippi Cardinalis Bononie. accersitus fuisset , ac propterea immortales gratias Paulo II. agendas esse: quod ab exilio Musas, veluti longoposuiminio, in Romanam curiam re earit. Ex his igitur, quae hucusque disseruimus, constat, prima bonarum artium post enatam barbariem sundamenta a Meolao v. Romano Pontifice jacta suisse,ac propterea immortalem nominis simam eum sitisse adeptum. Facile deinde suit aliis, qui consecuti sunt, Pontificibus optimas distiplinas & artes augere, eas que ad maturitatem perducere, ut Leonis x. temporibus sectum est. At primas Messus v. tulit, qui eas jacentes prorsus, atque collapsas restituit, & ad pubertatem, atque ad plenam adorescentiam adduxit. Illius exempla nei pes alii excitati sunt, & litteris severe coeperunt. Adeo verum est litterarum sinunam, ac spem in uno Romanorum Pontificum patrocinio ac praesidio sitam esset Contra vero ex earum neglectu & contemptu quot mala exoriunturi in damnis & incommodis, ob neglectum bonarum litterarum cultum, Ecclesiae, Reipublicae, &
moribus illatis, vide si lubet egregii nominis virum I hannem Mabillonium is .
246쪽
Tempus Canoniratianis Eean Berna Αἱ de Senis ANNO Domin succcch. in die Pentecostes , quae Rie
XXIIII. Maii, per Sanctissimum ae Beatissimum Dominum Nostrum D. Nicolaum Papam U. Pontificatus sui an.IIII. in Ecclesia Sancti Petri solemniter praeparata , suit facta ea non ietatio honae memoriae Fratris Baa NARDINI DA S1NIs ordinis Fratrum Minorum , ct declaratum , quod asiserebatur catalogo Sanctorum, & sestum eius in die , quamigravit ad Christum , quae suit xx. Maii celebretur, ct fiat ossicium unius Consessoris, de qua canonigatione una cum Dominis Protonotariis , & aliis Gericis Camerae Apostolicae fui rogatus &e. In die autem praecedente , indicto primum Capitulo Generali Romae ordinis Minorum vacante Gen ratatu ordinis praedicti, electus concorditer fuit Generalis totius praefati ordinis venerabilis Frater elus de Peru- Ila, qui primo erat Viceteneralis. Laetetur ordo seraphici Francisci de tantis donis Dei: Amen . Bernardas Arebi resebditer Meeensis, Apostolyeae Camerae cierisus. Et insa oratione finita praedictus Diaconus Cardinalis a sinistris Papae assistens dicit Confiteor , ut est moris in loco debito, sed immediate post Apostolos saeit mentionem de dicto Sancto, qua Consessione facta, Dominus Papa dat Indulgentiam gratiosam III. annorum , & vir. quadragenarum . Et data Indulgentia per Dominum Papam . ae mptra sibi deposita, facit absoIutionem , ct dat benedictionem more solito dicendo e Preeibus O merisis Oe. iaciendo mentionem de Sancto canonizato loco suo. Quibus factis aeeedat Dominus Papa ad locum consuetum , ubi recipiat Pontificalia paramenta, scilicet alba , ct postea more sellio Missam relebrat Iemniter in honorem ὸ icti Sancti eanon irati. Qua Missa finita, sedata iterum Indu1gentia in fine Missae de vir. annis, R UI I. quadragenis , & ὸenositis paramentis, ad Cameram suam , sive Palatium revertitur cum pluviali, & mitra, prout prum itus venerat ad Ecclesiam . Eoi -
247쪽
Epistola Ι. NICO LAI V. Ponti Μα. ad Nicolaum Perottum.
GratIas agit de reanslatione libri primi Hsο-riarum Polybii . Hortatur, si reliquor
NICOLA O Pasto τTO SALUTEM. GRatissimae nobis fuerunt litterae tuae, quas nuper acceripimus, plenas quidem omni ornatu, gravitate, de-Votioneque, S assectione erga nos singulari. Gratissimus etiam Hii S iucundissimus primus Poldibit liber, quem ad nos misisti, nuper a te e Graeco in Latinum translatus ἔ quippe in ea translatione nobis cumulatissime satisfacis . Tanta enim facilitate, & eloquentia transfers, ut Historia ipse nunquam Graeca, sed prorsus Latina semper fuisse videatur. Optimum igitur ingenium tuum valde commendamus, atque probamus, teque hortamur, ut velis pro laude & gloria tua , S pro voluptate nimia singulare opus inchoatum perficere, nec labori parcas . Nam & rem ingenio, S doctrina tua dignam, S nobis omnium gratissimam essicies; qui laborum S studiorum tuorum aliquando memores erimus. Nobilem virum patrem tuum, quem nobis tuis litteris commendasti, confirmavimus pro ejus singulari virtute & des-derio tuo in Praetura Tudertina, ut petiisti. Ipsum, te, &tuos omnes , quantum 'in nobis erit , semper habebimus commendatos . Tu vero, si nobis rem gratam essicere cupis, nihil negligentiae committas in hoc opere traducendo . Nihil enim nobis gratius emcere poteris . Librum primum avertice ad calcem legimus, in cujus translatione voluntati
248쪽
MONUΜENTORUM. 2 7 nostrae amplissime satisfactum est. Vale . Datum Romae apud J. Petrum sub onuis piscatoris xxv ii II. Augusti iam LM. Pontificatus Nostri anno sexto . III.
Rusdem epistola II. ad eundem de
ACcepimus his diebus abs te per fratrem tuum tertium Ad pag. 18ι. librum 'Pol ii nuper a te editum , qui nobis periucundus , & perquam suavis suit. Legimus praeterea avidis. sime, quae de metris multo ingenio , acumine, &eloquen- Od. t. δοῖ.tia seripsisti, ae dilecto filio Iohanni Arretino subdiacono nostro, ut ad te quid de his sentiamus rescriberet, iniunximus , ex cuius litteris nostram de tuis iam rebus intentionem plane intelliges. Vale. Datum Romae apud Sanctum Petrum f/b anulo piscatoris die III. Ianuarii lacCCCLI I I I. Ponti c. Nostri anno V II. IV.
Breve Laurentii Vallae Elogium.
LAurentius Uallensis Placentia oriundus, Romae habita- Ad pag. I vit, ct civitatem accepit. Hic inter Grammaticos aetatis suae exquisitus S diligens adeo fuit, ut unicus lare puri- Cod Vat.δυ tatis Latinae observator vellet censeri Multis in urbibus Italiae Rhetoricam , ac Grammaticam docuit, Genuae, Papiae , Mediolani, Neapoli, ubi propter contentionem ortam inter ipsum, & Bartholomaeum Fatium Spediensem , qui Duilirco by Coosl
249쪽
qui Antonii Panormitae fovebatur patrocinio sub Alphonis Aragonum , & utriusque Siciliae Rege , qui mortem
rinuisset, diutius esse non potuit , ob quam aemulationem Romam ad Nicon AuM Pontificem ejus nominis Qui tum accessit, a quo eum propter alia , tum vero pro
pter Elegantiarum , quas scripsit, librum , honeste exceptus est , ct muneribus donatus est amplis , inter quae ossici Scriptoriae Apostolicae. Invitatus ab ipsis Nico Lao Nu-
ridem ex Graeco Latinum secit , amicorum fretus auxilior quo tradito NICOLAo, aureos accepit quingemtos . Deinde rogatus , Herodoti translationem sumpsit , quam edere non potuit , Ni Cox Ao prius, ipso deinde sub CALLIsm eius nominis Ilapa i II. functo vita . Quae res mussa extitit, quod liber absque prooemio ex Laurentii archeis pis descriptus in lucem prodiit. Fuit ei eum omnibus ii teratis non agrestis, neque inhumana contentio , praeterquam cum Florentino, in quem Invectivam rescripsit. Concubinam habuit, ex qua filium reliquit. Logicam scripsit. Summe omnium Quintilianum amavit, quem etiam Ciceroni anteposuit. Canonicus factus est Ecelesiae Lateraἀnensis in Urbe Romae. Studiosus fuit,4 linguae veteris Latinae defensor . Ita gratus Nicolao , ut etiam eo mortuo, προ- tuerit Herodotum ejus nomini inscribere. γο: n. Viger arus Abbas.
Petri Candidi Decembrii in libros Appiani Praefatis.
Ad pag. 3 . a Ppiani Alexandrini Historiam, seu veterum ineuria, Cod. 6. IsrI. αλ seu temporum iniquitate deperditi m , ct veluti longo postia
250쪽
MONUMENTORUM. a 'postliminio ad nos meuntem, optime ac Maxime Pontifex
NICOLAE Quinte , tuo nutu tuoque imperio e Graeca Latinam facere institui, ut non modo apud nostros nota esset sedulitas mei obsequii, sed ad posteros quoque virtutis tuae fama transiret. Quid enim dignius tuis meritis impendi potest. quam ut ii, qui in sequenti aevo haec aliquando legent, cum aedificiorum magnitudinem,ornatum intuebuntur, quae aetate nostra tuo auspicio consecta sunt, te Nicolaum eum esse intelligant, qui non minorem in recuperandis libris , quam In restituendis moenibus huic Urbi adhibueris curam . Et proifecto licet illa praeclara , & magna sint, quae manu & arte constant, & a plurimis summo ingenio diligentiaque parantur, praestantiora tamen habenda erunt, quae studiis adjuncta, monumentis quoque servantur litterarum. Itaque qui Petra Basilicae contiguam domum admirantur, a te structam quadrato Iapide : qui Hadriani molem vicissim restitutam .equi Deorum Templum ab Agrippa conditum , a te suffectum uetate nostra:qui plura aIia, brevi cessura vetustati, ni tua caritas admovisset pias manus : eosdem quoque admirari conveniet tot illustres libros ad nos tua opera traductos e Graecis , nec tuam sapientiam , nomen , dignitatem, commemo ratione Iaudis tuae immunes praeterire . Etsi non hujus temporis esse putem virtutes tuas elegantiori stilo debitas , in medium proferre, hoc solum dixerim, te his rebus gestis assecutum, ut verus praesul , dignissimus princeps haherere . Sed ut ad Appianum redeam , doleo equidem, summe Pater , his in libris traducendis non mediocrem mihi laborem , S industriam ereptam esse : nam cum mecum ipse reputo , duos & viginti libros , tot enim Ap planus exarasse dicitur, ita evanuisse , ut novem vix a me, ac ne hi quidem integri posteritati tradi possint , omnis mihi seribendi fervor ille dilabitur . Ouam uuam vetus apud nos Historiae querela sit , ut rerum gestarum scripta deflere potius vacet, quam inspicere . Nam ut clariores reseram , quis Livii lacteum illum eloquentiae sontem exaruisse non defleat , interceptam nobis Curtii elegantiari .gravitatem intermissam esse , Taciti magnam partem interiisse , Crispi nil extare , quod cupiditatem no-D d stram