Hieronymi Arconati e Soc. Iesu Prolusiones posthumæ in gratiam academiæ rhetorum braydensium editæ

31쪽

χη Actiim est. Neque id mihi verti velim culpae,

Qtii unus altissimum dionitatis fastigium proxime attigerat, importuno distinetur morbo ἀCaeteri longo nimium dis ant interuallo. Itaque, remenso iterum pelago , Areopagus en uigauit in Graeciam, anno sortassis proximos superi annuent, non tamen antea, huc r uersurus. Fuit olim, Patres , fuit tempus illud , clim harc praeclara virtutis decora ad l horis amorem satis apta incitamenta iure credideram. Nunc temporis, mirum quantum

Versa res sit. Mirum quantum inertiae , desia diaeque in hac palaestra licuerit . Relanguiddiscendi industria, restinctus est ille ardor animorum, cui summa quaeq; pollicebar. Restat itaque, ut, quod alterum me facturum decreueram , de nouis in dies excogitandis poenis, quibus unice desidiosi adolescentes ad officium reuocari queunt , id in Praesens praestemus Nouum itaq; idq; acerbi limum supplicium is,

prosecto isti mihi hodiε perssilitent. Gegi,

nempe vos huc, Humani R. R R, ut istorum inueteratae incuriae socordi aeque remedium ultimum, Vtinam profliturum, seriam videlice increpationem vestro in conspecti adhiberem. Aut enim squod tamen vix speres in tacito oculorum vestrorum conuicio excitati resipiscent I. aut saltem coram grauissimo Senatu invitam inertiae notam aegrius in posterum terent. Quanto hucusque Iabore inladauerim ing

ni js quor dam subigendis, ac dedolandis, partim minis, partim promissis, monendo, ita tando, castigando 4 quam impigro, quam gna'

32쪽

29uiter strenueq; in id dies noctesq; in buerim, nemo vestrum sibi facile persuadeat. Hinci men aestimare utcunque licebit. Solent enim Grammaticae facultatis institutores, austeri licet qilammaxime atque assidui, interdum animi gratia aut progymnasmate aliquo, aut solemni puerorum concertatione, interdum

etiam scena in publicum producta feriari alia quantulum, & iugis assiduique magisterij tardium subleuare. At ego improbissimum hunc docendi laborem pertinaci adeo , obfirmat que animo arripui , Vt n quam , testor vos quotquot adestis Patres , nunquam hoc anno hisce animi , ingenijque delici js indulserim. Atqui nemo nescit, quantum instaurandis viria hus, & leuandae molestiae, ista conducant. Certὰ artifices, etiam infimi, non semper idem urgent opus. Sed & faber, ubi malleo ferrum domuit, inani interdum iAu ferit incudem , & fessus arator incumbit stivae: Piscatores quoque, subductis nasiis de retibus in siccum , maritimas oras ad vespertinas auras legunt . Unus ego, cui laboris amor commendatissimus in primis & suit, & esse debuit, nunquam ab hac trusatili mola, dictandi, explicandi, corrigendique ne latum quidem unguem discessi: Huius lapidi secae serrae manubrio perpetuo inhaesit Ab huius plaustri temone nunquam par illud boum laboriosissimum , patientiam videlicet, atque in dustriam abduxi. Nihil de genere ipso laboris dico . Saltem nauta, ut semel vela explicuit, & ratem soluit, oscitet licet ac dormiae in multam diem, illam, nemine cogente, iugi

33쪽

cursu Aquilones serunt. Molitor, ubi rotam . expedijt, illa dies noctesque vertitur. Vtinam simile aliquod mihi contingeret.Vtinam & mei

discipuli, ceu rotata horologia, elaterium aliquod in vertice aut occipitio gererent, quod sero vespere clauicula circumductiim horis continuo hissenis, manum ad scribendum, linguam ad recitandum, caeterasque facultates ad munus suum compelleret . Itaque mihi perpetuo exercenda vox, disrumpenda ilia , adhibendi tertio quoq; passiti stimuli : urgendum rinstandum . Ni faciam , illico redintegratur

somnus, reditur ad ingenium, segnitie, oste-dine, torpedine vici usiterum ac taliscens procumbit humi bos. Haee paulo asperius a me dicti sunt, Adolescentes, ut monstri huius teterrimi, quod desidiam vocant, odium horroremqtie incutiam. Cuius ut imago altius animo inhaereat, propono vobis belluam in America a Lusitanis repertam, cui ab re ipsa, indoleque nomen Pigritiae indiderunt. Descriptiunctitam, quam

carmine effundere mens fuerat, e calamo Pr 'dire volentem retinui. onus illud longe mol stius suscepi eandem ex integro, atque, Ut aiunt, de verbo, ad verbum ex historico transcribendi. Itaque audite. Valde inusitata & emgie, dc natura est Animal, rigonum fere magnitudine

sed rostro isdiore ad aspectum, & unguibus ad digitorum similitudinem prominentibus. Huic

ex occipitio existens comi ceruicem velat e Lento ventris adipe verrit humum , neque unquam in pedes exsurgit . Denique tam ,

tarde mouetur, ut quindecim ipsis diebus ad

34쪽

lapidis iactum continuo tradita vix prodeat. ι, Victitat arborum folijs, & in earum cacia mini- bus degit plerunque , quarum in ascensu bi-

duum circiter, tantundem in descensu ponit. Neq; vero adhortationibus tantum aut minis,

sed ne plagis quidem fustibusque bestiam, vel

tantillum de insita ignavia , ac tarditate dimoueas. Haec ille. Quis vero in hac ignauisissima bellua nonnullorum ad viuum adumbrata ingenia non videat Vos enimuero foedissimum monstrum uniuerso corporis, ac animi habitu refertis , vos , inquam , quos singulos

digito possem innuere r eos scilicet , quibus in excitandis , cum assiduis institerim minis, vix obtinui, ut ab inferiori Palaestra, quae adl lapidis iactum certe hinc non distat, in hanc

J usque superiorem, biennio integro aegre ad modum reptando assurgerent . Obtinui t . men. Nunc vero longe deteriori sumus convis ditione. Malum altius insedit, radicesque egit. Quamobrem urgeam modo licet quantum

l . Velim, plagas etiam, & fustes, si facto opus sit.

i lateri impingam, tundam Itidem, & contu i dam, ecquid emolumenti sperem Id Vnuniat scilicet,ut ingenio suo tarciri,artificio meo rest dam tardiores. Quo fit, ut vix a risu te

perare mihi possim , si qui quod saepe: n-ι tingit faustum mihi insequenti anno ad

amoeniores Parnassi colles, iter auspicantur. Per iocum, ut puto , ista dicuntur. Caeterunt

praeclata ego mecum agi credam, si, post iu- itam alterius biennii moram in hac eadem classe, ad Humaniores literas, ad excelsa, vial delicet

35쪽

delicet Heliconis iuga, pigerrima quaedam capita, urgendo, incitando, Cogendo, totis de- mum connixus viribus tandem compellam .

Haec si aequis accipitis auribus , adolescentes , si probra cutem non vellicant , si vos vitii huius, obscuritas, tristitia , paedor , & squalor minime terret ; at terreant lapplicia. Dantes Alistherius uniuersam Stygem,duce Virgilio, scrutatus, in primo inferni ambitu , ignavos ac desides vidit. Genus poenae aequissimae ex ipso .

audite.

Questi sciaurati, ebe mal non fur vivi,

Brano enudi, e tormentati molio Da Mosconi , e da Vespe , che eran tui. Verum , ut dicam quod sentio , haec eadem Poena pigros adhuc viventes exercet . Quid enim aliud, quam molestissimos aculeos dixeris quotidiana illa probra, quibus assidue stimulantur Surge, age, desidiose, glutinose, viscose. Excute te. Veternum discute. Scribe aliquid. Libera aliquando animum istum, resina & pice intioIutum . Spinam dorsi hu- .. merosque Palladi uoue , quos illa aliquando incurvet, & prominenti illo literatorum monimento insigniat. Haec & sexcenta huiusmodi domi, foris, serio, per iocum , semel, it rum iterumque, velis, nolis, inaures obtrudunt. Fas omnibus, ut cuique obuius fueris, is in bonum reipublicae te excitare , succutere, lacessere , castigare . Modo ad formicam industre animal consultum mitteris , modo ad apum alvearia. Hic tibi in limacum republi- praesecturam, hic in testudinum conuentu

36쪽

primam cathedram , ille praeturam' in curia cimicum , ille in torpedinum coetu magisterium, alter cum somniculosis gliribus , alter

Cum retrogradis cancris contubernium tibi

designate Quid his crabronum morsibus molestius 3 mid isthac uiuendi ratione calamitosiusὶ Sentiunt enim hos stimulos miseri vecordes , sentiunt frigidum desidiae venenum

Commoueri. Urgentur ad cursum undique , undique impelluntur. Haerent proinde mortalium infelicissimi , nescit quo se vertant . Vellent utique, atque ardenter vellent, quod tamen ipsum constantissime nolunt. Minantur se facturos, quod toties experimento ed praeuident in ventos cesssurum. Novi ego ex hoc hominum numero quendam, quem

iure dixerim inertiae Heroem . Nihil hoc iuuene tardius, nihil infelicius fingi poterae. Hic, si quando amicorum probris, atque dicterijs Iacessitus, manum ad scribendum admouet 3 ubi incompositam librorum congeriem diu multumque circumspexit; ubi unum aut alterum ex proximioribus in manus sum sit; ubi semel atramentum, seu potius a tr menti crustam, mucore scilicet contra sto iniungos obductam, calamo pertentauit , sudo-τe Πuens, anhelusque resumnat sese, dc laborioso otio fatigatus usitata desidiae solatia aucupatur. At quae solatia λ Nempe fricare o Ciput, ungues rodere, captare mtiscas, sillas

tamen obuias , & ad manum in cubiculi ci

uos, aranearum telas , parietum foramina ,

atque ex ijs quaenam rotunda , quaenam an

37쪽

; .gularia scabra ne an laeuia contemplari . praeterea inimicitias nescio qu gerebat cum l.

aurora atque aura matutina, adeo ut orientem solem, non dicam fenestris admittere is,

sed ne intueri quidem posset . Clausis oculis,

obuolutoque capite in laneo quodam habitac lo delitescebat, donec illi nunciaretur Antelucanum & Matutam iampridem effugi se . Hunc tamen, aiunt, sub mensis proxime conuoluti exitum monito quodam diuinitus immissis ad laboris amorem excitatum , mel iΟ-ris in posterum frugis spem ostendere . F xint superi, ut diuturno tandem conualescat morbo . Ego sane in urticis mallem discum- here , quam foeda ista animi scabie aliquando corripi . manquam etiam in me vestrae huius ignominiae sordes redundant. Nam

quid esta putetis, quod domi plerianque continear , quod cubiculi mei parietibus inclusus tegar; &, si quando precibus victus. prodire cogar, frequentissimas vias declinem Nimirum conscios hominum vultus fugio. Ipsi namque , ipsi met opifices e suis tabernis adeo peruulgata est fama) me praetereunteri digito signant: Hic ille, inquiunt, Palladij cuiusdam coemeterij deinctorum studiorum quaestor libitinarius, vicatim emendicans expensas funebres pro labore mortuo sepeliendo, sequem turpissiina ignauia intersecit .: Hic ille mortalium miserrimus, cui diligentia, alacritas , aemulatio, seruor, & caetera omnia pala

strae decora, paedore, situ, & frigore obierunt . Haec illi. id vos, adolescentes ὶ Nunquamn

38쪽

.respiscendi spes vlla' assulgebit Adhucne in isto coeno persistere patiemini Z Non vos saltem orationis huius scutica excitabit Egregiam porro fabulam dedistis hodie ; salsum

enimuero epulum vestris sumptibus adorn uimus. Haec nostrae palaestrae decora aureo lubro inscribemus . Haec monimenta gloriae in nostrum illud capitolium inseremus. Per Vos, per vestram fidem, per siquid gloriae superest adhuc, prohibete hoc nefas, auertite hoc probrum , hoc dedecus . Recordamini , quam mihi iucundus, quam vobis gloriosus, Omniabusque spectabilis fuit triumphalis ille annus, cum quatuor restro ex numero laureatos inter acclamantium voces, inter omnium ordianum plausus ad erectum recens capitolium, munincentissimo triumpho eueximus. Reco damini tot victoriarum , atque illius praesertim , cum ex debellato hoste , non vexillummodo , & imperatoria insignia , sed catenas quoque retulimus, quas adhuc, ad perenne .ploriae monumentum , repositas seruamus . Subeant prae caeteris memorabiles illae liter rijs fastis dies, quarta Kalendas Aprilis, & n nae eiusdem mensis, cum non bini, non te 'ni, non duodeni, ut antea, sed centum viri

que delecti milites conflictum iniere . Quo Plausu , qua pompa victores e bello reduces excepiὶ Qtiae suit illius diei laetitiaὶ Quod mu mur super ea victoria per uniuersam urbem Quae gratulationes Patrum Qui conciirsus in illam triumphalem palaestram e omnia erant

praetexta lauris dc floribus, omnibus in sedia. B si bus

39쪽

hus defixa vexilla, omnibus e parietibus pendentia hostium spolia , atque trophaea. Adeo

vero pars victa pudore exarserat , adeo viribus, animisque conciderat , ut vultus vestros ferre non posset . Nonnulli etiam audaciores reperti, qui cum calamo non pos ent, victores pugnis adorirentur . Fuerunt ista quondam inuictissimae huius palaestrae decora. Fuι- mus Troes , fuit Ilium o ingens gloria Sardanidum. Conferte nunc, conserte hanc u stram abiectissimam fortunam cum illo fi rentissimo statu , hoc veternum cum illa lintilia , hunc squalorem, hoc senium, inim illa iexperrectissima iuuentute . o spes caducas lo fallaces cogitationes meast Egone unquam Putassem eo rem venturam, ut coram his Pa-

tribus, olim Capitolij nostri spectatoribus,& itriumphi acclamatoribus , his, inquam , co- iram Patribus , vos ego lutulentissimae desidiae treos accusarem Quisquamne funestissimania lhanc studiorum nostrorum cladem eo tempo- ire praenunciasset ξ Nihil satis cautum mort llibus. Quoties vos monui, ne victoriarum il- illecebris delusi quicquam de studio belli remi, 'lteretis 3 Quoties Annibalis & Pompej exem- lpla ante oculos posui, quorum alter , Orbe lterrarum victorijs peragrato, inter theatri sui llaudes, applaususque consenuit; alter inuictus ralpibus, indomitus armis, Campaniae delici8,& tepentibus Baijs fractus emarcuit. Euenere, quae praescitis metuebam . . Quid restat, nisi vequorum gloriam primum ac vidi orias , post , languorem, atque desidiam es his imitati, e

40쪽

rum quoque acerbissimos exitus expectetis

At nimis urgeo. Commoueri videntur: pallent : silente erubescoent. Bene est. Hoc erat in votis, operae pretium certe tuli . Nosco, P. P., meorum indolem, atque ingenia. Non ferent hanc ignominiam, non serent. Maeli' itaque animis, Adolescentes . Non ita fracti sumus , non ita prorsus penitusque concidimus, ut nulla iam sint melioris fortunae omina . Adestis plures ex meo illo Veteranorum exercitu, quos ex hoc loco intueor. Aderit breui, diuturno tandem recreatus morbo bellicosissimus Imperator , ipso etiam in nomine bellum gerens. Fideiu res sponsoresque ha-heo , quotquot hic adsunt, Patres. Hi vos meliores in dies , & frugi euasuros , vultu oculisque pollicentur . Velitis , iubeatis PRut armulam classem indicto in crastinam , diem certamine , adoriamur , ea lege Vevictus imperator in victorum castris cap tiviis maneat En ut animis exiliunt, ut emicant , ut oculis annuunt , ut buccinae

huius signo excitantur 3 Sed finis sit . Nihil inposterum timeo. At si quod superi aiae tant ) minus profecero ; si apud exactores annui studij, ante tribunal Iudicum res male cesserint ; si denique in pristinam inemtiam relapsos viderim ; Audite , quotquot adestis , Adolescentes , Audite P. P. 3uos m

mores testes volo : anno insequenti in lit rarijs comiti js , non coram his mitissimis , atque humanissimis auditoribus , sed coram

sexaginta urbis Decurionibus , & Praesecto