장음표시 사용
11쪽
Iegum theologiae uel Medicinae denominatur .Et continet hic liber Digestoru tres partes principales: quae regiara deinceps in quinquaginta particulares distributar simeretur. libros,qui compreheduntur in Digesto Veteri, Infortiato,&Nouo.Vetus Digestum tractat principaliter de his quae uetustiori Iure, puta aIure naturali originem sumpserunt: quemadmodum sunt quasi omnes c5 tra- .ctus & placitandi usus,qui sunt a Iure naturali, altem secundario,hoc est,Iure gentium introchacti inst.deIa. , re naz. f. Ius autem ὀetium.Propter ista puritate,& simplicitare ueteris Iuris luale in Digesto uet.continetur,
liber iste Uete. .solet alba pelle,purdq; cooperto tegi. Infibriia. Secunda pars Digestorti est Digestu Insortiati,appelrsus. lata eo uocabulo Pp fortes leges circa hiditates dispo . netes,ut dicit gl.i rubro Insortiati: uel est uocabulum magistrate,de quo disputare curiosum e,ut ibi dicit gl. Et propterea,solet nigra pelle vestiri. quia de causis haereditariis,& bonis defunctorum tractat: quo euentu lagubris uestis,hoc est,nigra,elegi debet.Tde his qui noxa infam .l. genero.iunct. glossn.& in l. Decreto.C. eo. 2 mma . Tertia pars.st.appellatur Digestum Nouu eo quia post uetus Ius Ιχ. tab. noua contineat Praetorum edicta,
tractans de criminibus,& delictis, & eorum poenis , Nideo rubea & sanguinolenta ueste induitur.Secundusii ossis . legum est C deS,2 quodammodo eosdem cotineetit. qui & in libris K continentur. Nisi q, modicos hedstyadditos,& de nouo in uento . R est iste liber novi'or, & recentior quam leges.ff. Vt dicit tex. in l. 2. C.deuet.iur.enu. di ideo florida,& uiridi ueste induitur. 4mis Tertius liber legum est uolumen , continens in se
primo institutiones imperiales,Secundo tres libros uiritimos Codicis:hoc est, decimum,undecimum , S duO-.. decimum,qui ideo non fuerunt repositi ad alios nouem libros Codicis, tractantes de Iure priuato, quia hi tres a continent Ius publicum, Sc tractant iure fisci, nec unquam leguntur in scholis.ut dicit gl.insit. de Iust.& iurεοδω. s.fi. Tertio continet uolume noue collationes authen Q. Sicorum. Quarto Consuetudines Fexidorum quae Col
12쪽
tatio decimo appellatur. Adduntur & hodie quargam ex 'tra uagantes, quae Collatio II dolet appellari: & ab ista 'c5gerie,&conuolutione uariorum librorum, hic liber Volumen appellatus est.Et quia partim Codicis & no-.uatum constitutionum,& partim etiam quasdam poena . Ies & fiscales sanctiones continet, & in inonnullis locis poenam transgresibribus irrogat,idcirco bipartita ueste, viridi puta & rubea coloratus incedit.
Liber primus a De I iure. v biperator Iustinianus expositurus iura populi R A mani, praemittit de Iustitia:a qua ueluti matre , dc quasi fonte quodam, omnia iura emanant. Quod enim et i Iustitia uult, id Ius prosequitur. Videndum ergo quid ιst iustitia,quid ius:unde dicatur,& quot sint eius posi-'r tiones. Iustitia est constans & perpetua uoluntas, ius suum unicuiq; tribuens. A Iustitia Ius appellatur,sicut
filia a marte. Est autem Ius, ars boni S aequi,cuius merito quis nos Sacerdotes appellat, id est, sacra iura mini- . .srantes. Est duplex Ius,Publicum &Priuatnm publicum spectat ad statum Reip.principaliter, Privatis ad singu- . lorum utilitatem.Privatum lus triplex est Naturale, quod natura omnia animalia docuit , Gentium,quod apud omnes gentes aequaliter obseruatur: Civile, quod unaquaeq; ciuivis sibi constituit. Ius ciuile duplex est: in 'Scriptum,quod consistit in sex partibus Lege. Plebiscia re ato,senatusconsulto, Principum placito, praetorum edia . Eeto, R in prudentum responso. Non salptumius est, . - quod usus approbauit. De Origine iuris ciuilis, omnium magi hamum, seM essione prudentum. Origo omnis Iuris in civitate Romana ex lege I 2.ta sumpsit exordium. Initio enim ciuitatis Romauae,pOpulus sine eerta lege,manu solius Regis gubernabatur.
Aucta postmodum ciuitate Romana, Romulus populum
13쪽
lum in triginta partes dimisit, quas partes curias appeticinia. lauit.qtita tunc Rei p. curam gerebant: per quas ipse le- .ges quasdam curiatas ad populum tulit. Tulerunt.& ω uentes Reges e quas omnes Sextuc Papyritas uno si Papyria- bro conscripsit , & ab eo appellatum ius Papytianum: m. Deinde ex pulsis Regibus propter uiolatam Lucretia , Lex Ιχ. omnes leges exoleveru ut,in desuetudinemq; abierum: . S populuς Romanum coepit quasi uiginti annis magis feonsuetia diae, quam lege uti. Postea ue id diutius serer, constituti s mi publica auctoritate decem uiri, per quas peterentur leges a Grecia ciuitatibus Athenien fium geLacedaemoniorum. ut dicit tex. inst. detur.na. 9.& non ineleganter. quorum nomina ponuntur. 7. dist. c. 2. Has
leges in tabulis aeneis scriptas pro Rostris posuerunt: datumq; est eisdem decem uiris uno anno ius praedi. Nun ta ctas leges corrigere,& fi opus esset interpretari, qui aniresponsa. maduertentes aliquid deesse primis legib.alias duas ei dein tabulas adiecerisit:& ita ex accidenti appellatae sunt Leges m. tabularum. His legibus latis, epit interpretario prudentum desiderari : quae disputatio prudentum communi nomine appellatur ius citule . Ex his legibus eodem tempore actiones compositae sunt, quibus interm bἰχ- se homines disceptarent, quae pars iuris legi actiones, M. id est,tegitimae actiones appellatur. Et ideo eotimi tempore haec tria iura nata sunt: leges tr. tab. Ex his fluere coepit ius ciuile:ex iisdem legibus actiones compositae sunt. Augescente ciuitate euenit ut plebs in discordiam Senatus cum patribus ueniret, & secederet in monte Aventinu,
consulta. sibiq; iure constitueret,quae Plebiscita uocant,& postea Praetorio. pro lege assumpta: ut inter plebi sic ta,& lege species conedicta. Enuendi interesse, potestas aut euctet eadem. Deinde ob dissicile cogregationem populi & plebis cura Reipu.ad enatu deducta est,qui se coepit interponere. idque ius appellabat Senatusconsultu. Eode tye magistratns uel ptores iura reddebam proponentes edicta,utqui'; stiat de qua re dicturi essent,seq; prae inuniret quae edicta praetoris , uel ius honorarium appellant:quia ab honore pra toris venerat. Nouissime euenit ut necesse esset Reipu-ι blicae
14쪽
blicae per unum consuli. Igitur constituto principe,data est ei potestas,ut quod constitui Migatum esset, I pta cipalis constitutio, uel principis placitum appellatur. De legibui ct Senatusim uis is,o iunget consevexudine. Lex eit quod populus Romanus Senatorio niagi stratu, ueluti consule constituebat. Vel, Lex est,cui O homines decet obedire. Legis uirtus haec est, Imperare, ueta-rq,permittere, punire. Senatusconsultu est, qg Senatus iubet, atq; constituit. No. n.ambigit, Senatum ius facere posseth inc Velleianum, Macedonianum,& alia multa. Cosuetudo est ius no scriptu, qJ pro lege seruatur,cum deficit lex. i. dist. Consuetudo Nam diuturni mores consensu utentium approbati legem imitantur. inst.de iurani. g. Ex non scripto. Et est consuetudo prima legum in
rpres. l.si de interpretatione. infra eod. De emctitutionibus Principιum. .
Quod principi placet, legis hei uigorem: qu icquid.n. Imperator p epistolam statuit, uel cognoscens decreuit, Dei de plano interlocutus est,uel aedicto praecepit,legem esse constat. Istae leges appellatur constitutiones. Et quaedam sunt generales, quae sine dubio omnes ligant.Quaedam personales,quae nec ad exemplum trahuntur: qa Prprinceps licui ob merita indulsit, uel poenam irrogam Dei alicui sine exemplo subuenit , per nam non egreditur:&illud appellatur priuilegium, quasi priuatat: -
Status hominu dr coditio, uel qualitas personariΠΠ, qua qs plurimum pl. Et appellatur hic tit ilinst. de iure personaru. Oes ergo holes, uel personae, aut uni liberi, uel serui.Liber dy, si ex naturali facultate facere pi quicquid liber: nisi qa ui aut iures hibetur. N. Seruus auedr,et ex constitutione iurisgentium, alieno diro contra natura i.cotra ius naturale subiicit. Appellatus semus, eo θ Imperatores captiuos in bello seruari iubebat ,ne occiderentur.Qui et mancipia diisti sunt, quia manu captu tur. Ois seruus aut nasci tur,ut ex ancillis nostris: aut sit,& hoc dupliciter: uel iuregentiu P captiuitatem, ut x.
uel iure ciuili,qu liber ho maior uiginti annis, ad pretium Priae'
15쪽
tiu participandum se uenundari passus est, ignoranti c5ditionem suam. Libeti homines in duplici specie reperiuntur. Aut.n. sunt ingenui, qui ex matre libera nati sunt: Aut libertini,quae ex seruitute manumissi sunt. De bis quisunt sui,uel alieni iuris. Cognitis personis quae alieno iuri subiectae sunt tam iliter et intelligemus quae sui iuris sunt: Est at duplex potestas, seu ius personaru: dnica uidelicet , quae sub isti et seruos: qcquid .n. seruus acquirit,id dia o acquiritur. Est Sc potestas patria: liberi. n.nostri, quos ex iustis nuri priis iucreauimus , in ptate nostra sunt. Sed ea ciuibus Romanis.i. liberis hoibus, qui disiunt Patresfamilias, quida filiifamilias,quaeda Matresfamilias, quaeda silis familias. Patresfam. sunt si suae piatis sunt: siue sint pub res, siue impuberes. Simili mo Matressa. Filii at,& silice-sam. dicuntur si sub aliena, id est, patria potestate sunt, De adoptionibus, ct emancipationibus.
Adoptio est actus legitimus, p quem quis fit filius, qyl
alias no est,inde appellata adoptio, quia optionis filiusq; eificitur. Est at adoptio duplex, habet. n. e ut genus,& species,cu diuidatur i arrogationem, & adoptionem simplicem. Artogatio sit auct oritate Principis: quando ille qui sui iuris est arrogatur: quo casu qui adoptat in terrogatur , an uelit eum quem adoptaturus sit, iustu nisibi filium esse. Et is qui adoptatur interrogatur, an id fieri patiatur: inde & arrogatio dicta.quo casu transit adoptatus cum Oibus bonis & liberis in ptatem adoptatoris . . Adoptio simplex fit impio magistratus. i.cuiuslibet iudici inde eo qui in potestate parentis est,&manedin eiusdem potestate,adoptione etiam facta. Vnde solee dici: arrogo qui suus est,& habet meus esse necesse.Patris adopto suum,nec patris desinit effeci mancipatio dicitur cum filius a patre suo quasi manumittitur, ut exeat de patria potestate. Fit autem multis modis ut ius patriae, potestatis soluatur. A ut enim p mortem patris naturalem, uel ciuilem .aut per adoptionem,alicuius magnae disnitatis,quales enumeratur in auth .consti. quae dedi . eou. 6. dc aliis modis no.inst. quib.mod .ius pa. po .sor l
16쪽
De rerum diuisione o qualitate. Res Aia
Oium rerum duo sunt genera,quaeda sunt diuini iu- mani iu- iris,ueluti res sacrae,religiosae,& sanctae. Aliae humani tu ris ris, ueluti res profanar. Qd diuini iuris est, id nullius in
bonis est.Dicuntur autem res sacra',q publice cosecrata
sunt , uel rites pontifices dedicatae, liue in agro, siue in ciuitate sint. Et disserunt Sacer & Sacrarium: quia Sacer
locos est,qui co secratus esti Sacrarium at locus i quo sacra reponunt. Religiosum locum unusquisq; sub volun . . . tale facit,dum mortuu infert i locum suum .i. i fundum . pprium.Sanctum est,qd ab iniuria hominum de sensum . atq; munitu est. Sanctum dictum a sagminibus. Sunt. n.
sagmina qda herbae quas legati popul i Romani ferre solent, ne quis eos uiolaret.Sicut legati Graecorum ferunt l. aea, i uocatur Cerynthea. Et Pprie dicimus Sancta,q nec . .
facra, nec ifana sunt,sed sanctione quada confirmata: vd leges sanctae sunt,& muri,& portae ciuitatum: quia pinnales sanctiones costitutae sunt in ens,qui aliquid molisitur in portis uel muris.& i 6 si quis uiolauerit muros, ea. pite puniatur. Sicut qui trascendunt scalis admotas, uel alia qualibet rone. Hinc Lucanus in I. Fraterno primi Rem las. maduerunt sanguinae muri. Hae res quae humani iuris mani ita sunt aut sunt publicae,aut priuatae. Quae publicae sunt, ris diu nullius in bonis esse creduntur : ipsius. n. uniuersitatis P. sunt: Privatae at sunt,quae singulosum sunt. Praeterea q- , da in res sunt corporales,q.c sui natura tangi prat, ueluti sundus, ho, &c.Incorporales sunt, quae tangi non pnt: qualia sunt ea q in iure consistunt. sicut haereditas, obli- gatio,contractus usu sfructus, seruitutes: &his similia. Quaedam iure naturali communia sunt: & ista concedunt occupati: sicut est aer,aqua profluens,& mare,&lit , tora maris,& omnia quae in his reperiuntur. Alia autem flumina pene omnia,& portus,& ripae publica sunt. i. ad Vusum totius populi concessa. nam proprietas nulli acquiritur . Quaedam res sunt uniuersitatis, non singulorum
ueluti quae in ciuitatibus sunt,ut theatra, stadia & si qua
17쪽
i De Senatoribus . Patres a Senator est uir colu laris dii tus a senio, uel senectute: Vii. solis.n senibus cura Reip.deman Iabatur.l. semper s. de iure immu . S l. ad Reimpublicam . de mu.S hono. hi et patres constripti dicebatur, quia eorum nomina scripta erant in diadematibus capitu eorum,ut dicit gl. inst. qb. Ino. ius pa. po. sol.f. filiussa Et erant cetum numero Senatores Romae,ut colligitur ex l .fΠ. in prin. C.de pe. haere. Cassi ira &inde eo tum iudiciu Centumuirale appellatum suit, utu iudicia ibi Martialis, Hunc miratur adhuc centum grauis hasta uirorum Et in alio loco de filio Reguli: iam clamor centumq; uiri. Ha di Senatusco fulta faciebat, ut S. dixintus.
De Officio consensis. Ossicium cossilis est, ut ex senatusco sulto cosilii cameonsitum examinet.Oi tum habuit creatio costilum ex cor cum . n.
eriatio. expulsi estent reges , Romae constituti sunt duo , penes quos summum ius esset:Qui ab eo, i plurimum Rei p. c Llerent,contules appellati sunt. Ne in per ola regis sibi platent uendicarent: lata lege factum est,ut ab eis prouocatio esset: neve possent in caput ciuis Romani aiadue tere nili iussa populi. Solum relictum est eis ut coercere oreri possent,& in uincula publica duci iubere. Inde erat Π, duodecim lictores cum fascibus. i. virgis & laqueis consulena praecederent: a quibus iuxta mandatum consulis mai. Iesactores, seu rebelles ligarentur: unde etiam lictores diciti dil sanguineis uirgis, ii opus foret,caederentur. Da officio Praestra praetorio. Praefecti ptorio offm ex eo sumpsit originem, ut esset Dictator. aequales magistris equitum. Na cum apud ueteres dictatoribus summa potestas comitteret, elegerunt sibi dicta Magistra tores militiae gratia magistros equitu, q scdana post eos equitum. potestatem gererent. Cum at regimen tum Rei p. ad ipe Praefecti nitores trasutum esset: electi iuuia principibus 1 fecti pirat. torto,ad similitudinem magistrorum equitum: & quia μ' siciebatur praetorio imperiathubi cas examinabat, ideo piaesecti praetorio appellati sunt. E t data est eis plenior ii centia ad disciplinae publicae emendationem & in ini a cta est eorum auctoritas , ut appellari a praefectis praetorio
18쪽
rio non possit. Habent & aliud priuilegium quia min . xes aetate ab alus magistiatibus, nisi ab ipsis praefectis ptorio restitui non possunt:& iste est illustiis.1, Umio praefecti urbis.
Praese inus urbis eli, cui a domino i mPatore comi ita est urbis adminis ratimst.j.S.cum urbem Etest eius piax maxima ita ciuilibus & criminalibus c usis. Na in eiulli bos co tingentibus i ipsa urbe,uel extra, intra centesimum illi are cocentiosam iurisdictione sibi uendinauit. In criminalibus punit capite,et inco sulto principe: uti. dele. . i. ,hi. Et est Piae sectus mali roibus magistratibiis in urbe: ut j.lAdde habet duplex priuilegi u : quia liberae a patria potestate,& a curiali conditione, ut In Auth .constitutio. quae dedign. col. 6.& C. de decur.l.ulti m. Degsicio Qiια iam. Apud ueteres crebrior fuit opimo , Tullum Hostilia tertium Romanorum regem, imum i Repub. Questores itroduxiste. Et a genere qrendi Quartiores dicitos. cum aerarium, siue fiscus populi auctius esse coepisset, ut
essent qui illi pectent,costituti liint cistotes, Qui pecu niae pessent. leti ab eo, i inquiredi S colemacie pecuniae ciereati essen Costituti et erat a populo Quaello res Q ca- - pitalibus rebus pesIent ,& in iis legendis, quorum me mi nit lex I 2. tis. Talis erat inmor apud Vergilium, cum ait: Quaestor Minos urni mouet. Soleba etia ex Quaestoribus quid alii in cras sortiri;& sitirrogaria Icosulibus. Erant Siactauiores si candidati principis appellabatur, hi solis libris principalibus lege da, uacabat, S in senatu epistolas principis legerint, ut dicit glan proce.riasti.
De O scio Γναι oris. Postquam electi eranti duo si ons ales,& hi urgenteire oessit te ul) quando bili S finata mibat ocarentur, ne ue cni, qui uectit state it reddere postent actum est 'ut praecox quo si mretur,qui Vrbanus appestatus est eo ,
mi ha iii an ista et post aliquot deinde annos non I. 8
sulla ciente eo sua re , iam naulsa turbae et Rana
iu i ciuitate ueniret, creatus est S alius Protor,qui Peregrinus appcllaetus es, ab erit plerunq; inter peregri
19쪽
nos ius dicebat I. r. s.de ori .iu.dictus pior a peudo,quasipitor:hinc plura,dignitas pioris: hinc plorium tabernaculii ptorii: ut inquit Fest. Pop. Et est officiu eius Romae tm: in pu inciis.n .eligui psides.Et hemptatem codendi edicta Ab breviloquio,& i albo.i.in loco quo da publico S emineci dealbat o,scribebant,& si quis hoc albu corru flauim pit,tenebat paena quinquaginta solidoru,ut I.de ivr.om. Horis. Iu .l. si quis id. Horu edictorum copendiosa breuitas ampla materia pbuit Iuriscosiuitis interpreta di & rndendi de iure. Nec possunt costitui nisi tres: licet olim fuerint
De Usicio Proconsulis o legati. Proco sui est,qui cu piate cossilis i Ruincias mittebat dictus quasi colui ycul missus. Et talis ubiq; ycosularia insigna het statim postet urbe egressus est. hoc e , sex fasces bc lictores: amplius here no pl. N5 tame exercet ea si sunt iurissionis,nisi in luincia ad quam misius est. Post qui uero puincia sua ingressus in,pimadare iurisdictione legato uori quasi delegatus ipsius ycosulis dr-issos legatos no oportet principe consulere,sed suum restatui consul qui in ea prouincia maius impertu het oibus e=ο sis post principe. Legati ae procosulis nihil sprium habet nisi a procosule eis mandet.Proconsul uero porta Romae ingressus deponit imperium: ut infra l .ul. Et in hoc differt a pside: quia proconsul eligebatur excosulibus ur . bis Romae ad aliquam prouinciam rege dam,quasi cosui ricul missus: ut infide o Lys. l. i.ule aut est praeses,qui cuno esset consul prius, eligebatur ad prouinciam regeda. In leoato at procosulis duo sunt speciali a primum quia coonatio de quolibet crimine ei dema dari pot: no ita ina lio, nisi in casu,3.e. l. solet. I.resp.& S. sed hoc , R de o Lieius cui man .l.una. Ite inutiat de crimine sutipecti tutoris,licet alius delegatus no possit. inst. de suise.tu. S. datu.poena uero grauiore irrogare no pol .i .ea.si quid. De officio Prefecti Augum lis.
Praefectus Augustalis dicebat, qui ola tributa p Aegypriacam dioeces m i cura & luideria sua hebat . Dict*s.
20쪽
D I GASTI VETERIS. sAugustalis, quia Augustus eam dignitate primus ei Praefecto qui Ab xandriam inhabitauit, concessit. Et appellatur praefectus Aegypti, vel Augustalis ut in authen. de
s. vlt. Et iste inter medios magistratus spectabilis est. De Offcio Praesidis . v Nomen Praesidis generale est,eciis Proeo sules & Le Praesic gati Caesaris & omnes prouincias regentes , licet Senatores sint, Praesides appellantur . Proconsulis aut appellatio specialis est: ut diximus supra de om. proco las Et est Praeses clarissimus: uti.de priu. car.l. I . Et het Praeses 2p- uinciae maius imperium omnibus in ista prouincia post principem: . Et in los holes suae prouinciae imperium habet,dum in prouincia est. Qui si excesserit prouincia, priuatus est . Curet tame is qui prouinciae praeest malis
hoibus prouincia purgare . nec distinguitur unde sint. Et si millies uelis renuntiare imperio uel dignitati, non poterit separare ab imperio. infra eo .l.legatus. nisi faciat in manu principis a quo habet: ut supra de origin .iur.l. 2.9. deinde cum placuisset, . Deo cis Procurat stris Caesaris Procurator Caesaris est, qui ex mandato Caesaris causas & negoti agit. Et quaeciiq; acta aut gesta sunt a. Procuratore Caesaris, sic a Caesare c6probantur,atq; si ita icaesare gesta e siet. Et sicut ad Procuratore Caeseris rerutin ptinet administratio: ita ad Iuridicu Alexandriae iuris tui,& no .rςrsi spectat licitudo. Contenxiosa aut iurisdictio totius Aegypti pertinet ad Praesectum Aut
italem. θ De UT O Iuridici Alexandriae.
Iuridicus Alexandriae est qui demadatum iurisdictionem a Principe ciuitate Alexandrina Aegypti habet,
de quo supra titulo proximo . Dc ossicis eius cui mandata eri iurisdictis. De iurisdictione ordinaria tractatur in titulis praecedentibus: li caute titulus continet eam iurisdictionem,