장음표시 사용
41쪽
mittit.Seques comittit finito usi istuctu. Et interponitur. haec cata tio et si usus sine fructu legatus e. uel fi habitatio uel opae hois,uel cuiuscu is alteri' at iis relictae fuerint LIBER VIII. M. , Des diuiti unus. O innes seruitutes , ut sunt Psonales, aut sunt rem Semisu quae Reales dictitur. Personales dicuntur ususseu' teipe εtus,usus, habitatio, operae, siue ministerili seruoru . Ednatis dicuntur psonales,quia psonis debetur,& sem p cu Psonis finiunt.Reales at seruitutes, siue rerum,qmelius di Madan cuntur Praedi ales eo,or rei appellatio nimis est larga,co Praedia plectes et immobilia & incorporalia d. si cer. pes. I. pdii tir. uero nomine immobilia tantum complectitur. Et tales sunt duae, Vrbanoru pdiorum,& Rusticorum. Et iterum seruitutes pdiorum aliae in solo consistunt,id est, in pro- . i. iprietate fundi aliae in supficiar,id est,m ma lupaedificata
Vrbanorum praediorum rura sunt altius tollendi,& Iura smossiciendi inminibus vicini,aut non extollendi.Item si ii praed. licidium auertendi in tectum, uel in aream uictui, aut no auertendi. Item immitendi tignum in parietem uicini,aut proiiciendi aliquid ,aut protegendi caeteraque istissimilia. Et dicuntur praedia urbana, omnia aedificia ubi .cunq; posita, etiam villa sint. Et dicuntur urbanae seruitutes,quia pdiis urbanis debentur. Na ad hoc, p se seruitus urbana, necessarium eit,l sit praedium urbanum, cui debetur seruitus,& quod ei debeat, ut urbano. Si .n. Seruisu iter, vel uia.quae rustice sunt seruitutes, debeant domini, res.
in quia deberi possunt no intuitui aediscit,sed soli,nihiloimnus dicet rusticae fui tutes. ar .i.ti. Τxi. l.certo. gnis 'l Deseruitutibus rusticMrum praediorum.
Rusticorsi pdiorii fui tui es sint, i pdiis rusticis debeti Der. Et sunt hae iter actus, uia aquaeductus, Iter e ius eundi ambula di hois, no et agedi tumetum, uel uehiculu, Sive ergo ho eat sol ', siue uehatur sella,uel lectica,uel equo, vel quouis a tali. iter dr Seorsu uero a seno pi agere iumetu, uel uehiculo ducere, qui iter tatu hel. Insh.eo. in privinctus,est,iusa agedi, uel iumetum,uel uehiculum,
42쪽
ita qui iter habet, actum non habet :qui actum habet,
iter nabet, id est,cominoditatem itineris,eoque pol stti etiam sine iumentismon tamen habet duas seruitutesyriae, ut j.de anni'. e.l. I. Via est ius eundi,& agendi,& ambulandi. Nam S iter, &actum in se uia continet: ut Insti. - eo. F. 3 . Sed hoc amplius habet quam actus,quia uiae la- . titudo in porrectum octo pedes habcti: in anfractu,ia est,ubi flexum est,sedecim. Latitudo autem actus,& itineris ea est,quae demonstrata p9.quod si nihil dictu est, hoc arbitrio statuendum est. Item ille qui uiam haberi, - . n ius trahendi,uel lapidem,uel trabem,uel seredi rectam. hasam habet: quae non pei mittuntur et , quili et actu; spectatur enim, si fructus eo modo possunt laedi. Aquae Aquasi ductus est ius aquae ducendae per fundum alienum,siue fistula utatur aqua ,sive quolibet alio fictili instru mento non lapide strato.inter seruitutes rusticorum praedior' computatur etiam Aquar haustus, id est, ius hauriendi. χ' aquam O puteo,uel fonte uicini, item pecoris ad aqua
ρωὶ is appulsus, id est, ius appellendi pecora agri mei per prae νὸe. dium uicinum ad sontem,uel puteum.Ius pascendi pe-vassendi. cora cibi causa, Calcis coquendae,& arenae fodiendar,ut calet, eo ex his fiant vasa,vel instrumenta ,uel grauaria,uel ardiis uendae, ficia in meo pdio uicino,quib. fructus ydii mei reponan- ' tur,ues exportent,uel quid simile sal,quod ad cultuta, uel fructn agri mei percipiedu neci saria est. Et est hoc generale in Oi praediali seruitute, quod hactenus teneat
- earu costitutio,quatenus expediat praediis,id est, ad frui ctus eoru percipiedos , S io etiam dicuntur Praedialesacommunia praediorum ram urbanorum, Pinam rufii-
Qus sint specialia urbanis, S rusticis prς diis,& quid
proprii iuris singula habeant, in praecedentibus titulistraciatur. Sed quia in quibusdam urbana S rustica praedia conueniunt, & quandam communionem inter sei habent i ideo tractatur in hoc tit.quae sint communi utrisq; seruituti b. Illud tamen sciendum , sp seruitutes - pdioru olum ab eo denominatae sunt,quonia sine praediis costitui no possunt. Nemo.n.psit veruitutem acq uiterti
43쪽
tere, vel urbani,vel rustici praedii, nisi qui praediit in sabet. Nec quisquam debetis,nili qui & ipse habet pdiunt.
Si seruum uendicatur,uel ad adium pertinere ne-
Omnes actiones competentes pro seruitutibus rustitis uel urbanis eorum sunt, quorum sunt praedia:& loquia parum esset seruitutem habere, nisi eius nomine posset institui actio: ideo de actionibus nomine seruitutum,uel Occasione earundem competentibus tractat hic titulus. Dantur autem pro seu trutibus duae actiones, tana Consessoria ei, qui seruitutem si hi competere censi sincontendit,quam Negatoria,qυς domino qui negat da ria. tur: de quibus diximus supra si vius D. pe, Quemadmodum seruitur amit atur. Ha Quibus modis,& qualiter seruitus nobis acquiratur, in praecedentibus expositu in est. Sed quia nihil adeo stabile aut firm n in humanis rebus est, quod no patiatur aliquam immutationem et ideo etiam quaena adm0- Qust -- dum seruitutes amittatur,aut perdantur, futurum erit. disserui- Et primo per confusionem,ut ecce si praedium tuum ser tui amis- uiat mihi: & eius dominium sim nactus in sol idum, uel thy. tu insolidum nactus es dominium mei, extinguitur ser uitus. Secus si communicarem tibi meum pro parte.Iura autem praediorum morte, & capitis diminutione no pereunt. Omnes autem seruitutes per vota ν sum, scilicet I o.annorum inter praesentes,& uiginti inter absente amittit tur,excepto itinere, sepulchro debito, & uia publica, quae similiter non perit non utendo. Amittuntur seruitutes remissione, ut si debes seruitutem altius
non tollendi : & permiserit tibi altius aedificare , uel si debeas struitute stilicidii immitte di in aream tuam, δι P miserit tibi in ea aedificare. Vel si debes mihi seruit πιε per fundum tuum ,& perini sero tibi in loco seruienti aedificare,uel aliquid facere. Et itellige hoc de remissio tae,non de precaria conces One: nam illa non amittit, sed retineri facit seruitutem supra communia praed. l. fi
44쪽
arium,& bo. si poc satis. n. est fundi note itum esse LIBER IX. ISi quadrupei pauperiem Iecisse dicarior.
LEx I 2. tab. uoluit,ut si quadrupes diceretur secisse pauperiem,id est, damnum,& uerum esset,il, aut id quod nocuit,i.ipsum alat quod noxia commisit,aut ae-Pave- stimatio noxiae,id est, damni offerretur. Pauperies auteries . .est damnum,sine iniuria facientis datum,nec.n. dici platat iniuria secise,u, sensu caret. Et tunc habet locum haec actio,qn quadrupes comota seritate,id est, praeter naturam sui generis nocuit, puta si equus calcitrosuς calce percusserit, aut bos cornu petere solitus petierit, aut mula propter nimiam ferocitatem.Si autem pyloci iniquitatem d est,aspexitate,aut propter culpam mu- lionis , aut si plus iusto onerata quadrupes in aliquem onus eiecerit,ces abit haec actio.Item si canis cum duceretur ab aliquo asperitate sua euaserit,cessabit haec amo. & tenebitur qui canem ducebat damni iniuriae .Et sicut ista aetio directe datur,quado quadrupes nocuit,ita utilis competi t,quando aliud animal pauperiem secit. Ad legem Aquitiam.
ilia Lex Aquilia plebiscitum est,nam Aquilius Tribunustiae . Plebis eam a plebis interrogauit, sponitur aut e Spter Damm . idamnum actio legis Aquiliae,uel damni dati.Et dicitur damnum a demo,uel adiminutione patrimonii, ut 3. de dam. insect. l. . Nam quodcunq; dixeris,no errabis. Et locum habet cum damnum culpa est datum.Si ergo damnum nullo modo sit datum,ut quia res inde no est facta deterior,uel etia facta est inde melior,cessat Aquilia, ut ecce Olmam meam maturam decerpsisti,uel segetem desecuisti maturam,uel uuas maturas,no proiiciedo eas in tetram,cessat Aquilia,Et erant olim tr ia cap itula , siue capita huius legis.hodie sunt duo tantum, l.
primu & territi,fmat in desuetudine abiit,tertio i ei Paena G loco posito.Lege Aquilia capite primo cauetur,ut si si rinalia. pμ, seruaue ahe ,quadrupede,uel pecude aliena iniu-W ria occiderit,quali io anno plurimi fuerit,im eius dardno debet. Et contra jnficiantema.negante datur haec
45쪽
actio in duplum. Et pecudis appellatione uenitit hic oia pecora ,quae gregatim pascuntur mel uti oues, capriis oues, equi,mul ibasini,d sues. Canes at,ursi, S leones, &p ntherae magis in numero hestiaru sunt v pecudum Tertio capite legis Aquiliae tenetur,qui praeter homineia pecudem occisum damnum dederit. puta si quis ius serit, fregerit. ruperi tini uria sid est, culpa quanti ea res . erat in dιeb. triginta 3ximis, tali dno condemnabituri De his qui deiecerunt, uel cluderunt. Titulus iste exponit, i. de his ex quoru domo est albqd deiectu,uel est usu, vel 4 diecerint, uel effuderint,qua vulgo iter fit,uel i quo cosistit, itu ex ea re damnu datu, factu ve erit,i eu a ibi habitauerit actio dat. Et est publi-'. ce utile, imo suma utilita, hui' edicti,ut sine metu,& periculo p itinera comeari liceat. Siqd et i spesum decidat similiter deiectu dr, quis nemo effuderit,uel eiecerit
Noxales acti oes appellantii no ex cotractu, sed ex no Noraliaxa, id e,culpa tq; maleficio, Θ seruos nios dato, cotra Aia. Ros duos institutio ,quaru actionuvis,atq; potestasti ce,ut aut p aestimatione danip seruii datu diis soluat,aut si eo grauatus fuerit, liceat sibi deditione,i.traditione istius corporis,qd delinquerat,euitare Iitis aestimatio-nd. De materia huius ti. diximus. supra Si ex nox.caus
A ctici Finiti regundo ru, nascit qn fines coeperunt tur bari V sponit ad distinctione finium Sp. iorum. cuiusque facie da. Et liet Iocu i rusticis p diis ratum. In urbanis at s diis locum here no por, quia urbana pdia sibi nosunt confiniat sed magis dicuntur Vicina. I.eo. la. LHoc Vicina. Udicissi.C5finia. n.ea dicuntur, quae adeo sibi proxima c. uva.
sunt,ut nullus medius paries interponatur. Sed urbana piu letib.distringui cosueuerunt. Et i5 ubi no possunt dirimi fines occasione cotrouersiae finiti inorum,permittitur iudiciu finiti regundo ru, id est, dirimendorii, vel separandorum, quo casus opus est ut ex alterius pdio alii
adiudicandum hi, & adiudicatur pro .co, quod
46쪽
ei adiudieatur certa pecunia condemnandus est. In sudicio finium regundor. Communi diuidundo, Fam .erci, singulae personae duplex ius habent, Actoris &Rei. i
Quia saepe nihil prodest petere,nisi & liceret diuidere. Nam segnius expediunt conarnassa negotia plures, ut dicit gl. in l. si plures.). de adin. tui.Item naturale uietum est,negligi, quod commune:ut sibi nihil habere, qui non totum ripeat, arbitretur, denique sua in quoque partem corrum p patitur,dum inuidet aliene. C. Qua do & quibus quart. pars.l. 2. Ideo ponuntur hic diuiso ria iudicia. Et ex pontur F milia hoc titulo, id est,haere amisi . clita; sicut etiam in i . s. C. de uer. sig. Erciscundae audi i
coercedar, uel diuid edae. Erctu. n. antiq dicebat, testes 'cisse . sto, in coerceo Erciscere uerbu, id est,frequenter coercere. Et u litur antiquo modo Comicorum loquendi, . . sentes: Erciscundae, pro Erciscendae , NI mundorum,
pro R egendorum. Diuidundo, proditu lando, propter affinitatem illarum uocaliu inter se, ut dicisti Priscian uri : b. r. artis Gramaticae. Sic & Plautus in Amphi. Vt uos in unit is uoltis mercimoniis emudis taedundisq;,Sciit proficiscitur haesi actio ex. I. 3 2.ta. Nam coheredibu uolentibus a communione disicedere necessarium uidebatur aliquam astionem constitui qua inter eos res haereditarie distribuerentur,quo casu iudex cognoscat ante omnia an actor sit cohaere . Nisi enim cohaeres sit,ne te adiudicari ei quicquaui oporter,neq; aduersarius xi condemnandus est. Per familis erciscondς actione diuiditur lit redita ,siue ex testse, siue ab intestato,sue ex lege i 1. rab sitie quacuq lege deferatur haereditas,uel ex Senatusc.uel ex costitutione. Et generaliter eoru duntaxat diuidi haereditas pol,quorum potest esse haeredita Commimi diuidundo. I diu. Communi diuidundo iudicio communi uno rerum diuisicine petimus, ubi ergo res comunis non est, ceLnt comuni diuidundo actio. Et non refert,an res inter aliquos cois sit cu societate,uel sine societate isemn.n.
8atui huc iudicium in societate dicitur res comma
47쪽
tiis,uelmi inter eos, qui pariter eandem rem emerunt, animo ineund societatis, Sine societate dicit ut res co- ouae , munivirarer eos, quibus eadem re testamento legata muni ininest. Per hoc iudicium corporalium rerii fit diuisio, qua actionexum reum dominium habenuas n6 eriam h reditatis. communi Iuec in ista a ctione uenit uniuei sitas, sed res lingulares. disic tantum uenaunt, in infra eias. l. per hoc iudicium. Item in hac actione nulli venit ultra diuisionem rerum
ipsarum, quς communes sunt: S. si quid in his damni datum aur factum sit. item ueniunt suinptus facti in i e
communi ninutile in eo, uel nomine fiscii. item uelitur Percepta ex re communi , tres propter rem communem.
Item uenit in hanc actioncin , ne inuito socio aliquid fiat in re communi. Est autem n sc actio ex quasi contractu: ut institui .de i, b. quae ex quasi contract. S. Si inter. Mista est in rem, S in personi ciuilis est , que her dibus datur,& inhaeredes. Ad exhibendum. H cactio nece si ria est,& effectus eius in usu quotidiano, & maxime propter rei uendicationem introducta, est enim pr paratoria, rei uendi cimo. Exhibe xe auteni est facere in publico, id est,apud Iudicem)potestate iri uidendi,& appr hendedi ipsam rem , ut ei qui
agit experiundi sit copia .3. eo. La. in hac actione actor omnia noscere debet,& dicere argumenta rei,de quagitur, ius necessario faciunt instructionem, ut si pro seruo agatur,debet dici rusus sit, an albi a, uel niger paruus, uel magnus , di qualitatem membrorum. Sic & in. altis rebus sunt ligna dicenda. Item si erat instrument debet fieri facultas legendi, item & describendi Et proprie dicitur Exhibete,id est, extra secret uni habere, ut L -. - de tab exilia. s.f. Quid sit.& dehona .lib. exlii. I. r. S. Ait
prς tor.& de Verb. sig. l. ul. Et competit li caelio contra. t ia, ique uis pollesiorem. Fit autem codenatio in hac actio- tne inquantili heret,si rei uendicatio ageretur. Est autem cactio arbitraria . Institutio .de Actio. Pr terea.&-
ideo ferri possum in ea duae sententiς. Stricti uiris est, ut cσterae arbitx rq uicit i. ea. 2.f. Est at
48쪽
OBER XI. f. - De insinroga ιον is actionibus.
Varda interrogationes olim fiebat ,ppositis acti6ib. Minterrogabat.n.haeres in iure id e , apud Iudicem
qua ex parte haeres sit, quoties aduerius eum actio insti- tuitur,& actor dubitat. Et erat interrogatio tunc neces laria,cu in psonam,i .psenalis actio agebat. Et copellebatur aduersa Duqrfidere ad interrogationes,et an lite eo- temta. Hodie at talib. interrogatoriis no utimur: ua nemo cogitur ante iudiciu de suo iure aliquid respondere. 1oq; minus frequentantur, & in desuetii dine abierunt. Itaq; tantummodo ad probationes litigatorib.sullieitit. eaqab aduersa parte sipote cosessa suerint apud Iudice.' De quibur rebus ad eundem Iudicem eatur.
Si inter plures Familiae erciscundae, i.haereditatis diuidendς actio agatur, & inter eosdem Communi diuidundo iudicio altero intentato,aut Finium regundorum,eudem. ludicem adire debent,quo facilius coire cohaeredet, ' vel socij possint,& in eundem locu olum psentia fieri deber.μ t hoc c6tingit tribus rationibus.Primo, rone cdiuctionis caae,quia sunt cosortes,& coiuncti.Secundo rone reconuentionis,na cu quilibet est,actor,& reus,ergo qlibes agit,& recouenit, apud eudem ergo Iudice hoc fiat. itid,rone absurditatis euita dae, posset.n.esse, P unuSaliter adiudicaret quam alius,uel aliter snes designaret.. De feruo corrupto.
Qui seruit,aut ierua alienis,uel aliena corrupisse, uel ei quid persuasisse,quo deteriore eum saceret,conuincit qua ti ea res erit in duplum actio datur. Et datur directa actio lino cuius seruus corruptus est.Vtilis at das eis, et corcps hentius in seruo ut usiurarijs,umfructuarijs,creditorib. re serui . & bonis fidei emptorib. Corrupitur at seruus siue de bo Persiaiae no fiat malus, siue de malo deterior, & fit hoc perIuasiore. ne.Est at Persita dereptussicopelli,& sibi parere,cli. eo. LI.f.Persuadere. Aestimat at in hac actione quati deterioratus est seruus in eorpe,vel i aio,ex psuasione mala. Ite aestimant res quas subtraxit icotineti post corruptio
49쪽
ciet dani et surripiat. non aestimatan hac actione. R ituitur autem in duplum da i ς istinguitur uiuat, uel mortuus sit seruus
re seruit,quia potest adire praesidem .i ψ,1 -- n ' i' 'm: istratus , uel per milites stationa'rios, MIa ain t
50쪽
di causia, permittitur ludere familiam, ut sic possint aliqui ludere inter se causa come ilionis facie d . Aliac si ludatur in ludo prohibito, no tenet sponsio: imo qua ia- easor. doq; datur tepetiato. Aleator aute est, qui lusu maleς cosue it apud se causa, sui emolumiti exercere, sicut&m cauponibus qici rur.et natat . caupon. stabu .L I f. caupones. Hic aut m odiosus es iuri, ut neq; iniuriarum, neque lege Aquilia agere possit, si ludi occasione ubicunque, uel quandocian qlle sat ei damnum, uel iniuria, ut qa dicatur salsos talos dedisse, uel corruptu uinum uendidisse. Sed etsi sat ei furtum domi eo ipe, quo alea apud eum ludebatur, non datur ei actio furti, a quocus fiat furtum. Domus autem pro habitatione, Sc domici-MImnia. lio hic ponitur .Et Lusor , qui compulit collusorem l dere, inaulciatur aut in latum ias ducitur, id est, in carcerem,quia ibi latent incarcerati, ut infra eo l. l . 3. ultim. solent enim quidam cogere ad itidum, uel ab initio,vel dum uicti retinent amissa infra eo.ti. l. f. Si mensersalsum modum dixerit . ' , Quia in actione i inium regula. necessirium e9 men- agro m. sorem adhiberi, sui sines concendentium metiatur , io ponitur hic, quid iuris sit. si mensor dixerit falsum modum. Dator autem aduersus mensorem agrorum actio
in facti iam ab eo enim nos falli non oportet, Nam in istre si nolui, ne in modi, id est, mens ars renuntiatione fallantur,si forte de sinibus contentiosis, uel emptor scire uelit uenuitor cuiusmodi, idrest, quanis mensurs ageruenditus sit. Et quia talis mensos operam sitam benescii loco pr*bet, dat ut ei non merces, sicut in locato,sed nonο - quoddam ad remunerandum,quod Honorarium appel iam . ia: Et punit dolus inlus dii taxat in mensore. Na si imperite uersatus est, sibi imputare clebet quieu adhibuit Si militer si neglige ter c gerit *que mensor securus erit id uuiodo non sit lata culpa ista enim dolo comparatur. De religiosis,o sumptibulo/.erum o ui sunm ducere liceat. Religiosus locus eli, in quo aliquis est sepultus, et i λ Huk- si seruus sit a. r. I. respon. 3.eo. de quo. S. de rerum diuis sen. Funeris uetro sunὶptui dicitur, qui ideo fit,ut latins duri. ' catur, Men or