Octauiani Vestrii iurisconsulti Forocorneliensis In Romanae aulae actionem, & iudiciorum mores, ad Iacobum Pellaeum. EisagōgL·

61쪽

sueuerunt tamen a certis,anniia leriquὲGuberara clores,cognitionem caussarum,& ex illis prouentus adsectantes litigatores a iudicibus suis grauatos apud ipsos reclamantes non alias prout tenentur controuersiam inter reclamantem & iudicem a dire & litigatores demum ad suos Iudices remit-m, i i tere ,sed omnes quotquot ueniunt & eorum caunias quantumcunque alibi ceptas audire, & decidereri plerunque etiam reis caIumniantibus Significationes priuatas facere,ne uigore mandati alteri- .uscuiusta Iudicis molestari possint,& ministerium iustitiae impedire.Quod si contra formam suarum significationum tam dc si a iustitia abhorrentium' in aliquo contrasiat,exequutiones pro uiribus r tractare,& plerunq; cum iudicibus pugnare,quoruexequutores quandoq; solet dare penas. Quamobre nostris temporibus videmus Gubernatores ubi prohibiti sunt nullu habere tribunal plusi tribu- . nal sibi constituere, ubi caussas manu regia et sine scriptura expedire teneretur, Scribarum copias habet,qui ingentem actoru congerie quotidie sibi cogerunt, & de unoquoque minimo litigatoru actu

notando contra communem morem Notariorualiarum,curiarum,id etiam si caussa commissaria sit in qua postmodum regesta tum graui litigat rum dispendio compilare solent, prouentus faci- vieiiii Gu .unt,& ut uides in commissariis caussis bis exigunt. hematoris Solet Gubernator pro comodiori sorensium ex duo. peditione duos in audientia sua Vicarios habere, unum in publicis iudiciis, is solus in hac Alma uxbe,& si semper tyro causas ubi de summa reru agitur audit & iudicat.Res certe a tantis patribus plex missa,de qua pluries apud multos conquestus fui, nec cessabo donec uidero tantae rei aliam praescristam esse sermam maxime nostra aetatae, qua ob udicum tenuitatem uel modicam pietatem non

ualet rei Fisco resistere, Imo iudices ipsi solet re ex suo praescripto more quasi hostiliter insectari.

62쪽

sΕCVNDVS. 21 Quod si aliquis uirorum ordo publicis iudicibus

constitueretur uel saltim quatuor Latrunculatoo res urbis locum haberent, ubi bis in hebdomada conuenirent,& non nisi ex omnium uoto possent reum torquere uel iudicare, cessarent haec omnia,

apud istos raro uel nuquam caussas defendo, quod ut semper facias rebus sic stantibus plurimum suadeo; Alterum habet Gubernator suae curiae uicaruum, qui priuatis praeest iudiciis,apud quem minus uersatus sum,nulla tamen certa adest apud ipsum procedendi krmula,quare nec monstratione indiges. Tu quanto minus hoc in Foro uersaberis, tuae magis prospicies conditioni.Solent autem hic uersari tantum caussidici caussidicos autem auctoritate Fab.Quintiliani eos uoco, qui nobiliore sero 'inutiles extitissent ac huiusce Fori ueluti canes laniarii esse adscriptitii.

De prefidente camerae

ΗVnc sequitur alter,quem Camerae apostolicae

praesidentem vocamus, cuius munus est rationibus uniuersi aera rii praeesse, & rationes cuius alterius qui prouentus camerae apostolicae administrasset,in urbe uel in Prouinciis recipit, & uelutitaru censior uidet,ac in auditorio camerae recenset.

De Advocato p torsini seu pauperum.

VErum cum supradiximus priuatorum caussas inter ipsum & Fiscum hac in audientia tractari,iure institutum est,ut in eadem audientia habeant priuati aere publico Advocatum,qui apud Patres priuatorum partes maxime pauperum conuatiscales aduocatos tueatur & defendat,

63쪽

LIBER De Advocato Ucali.

SEquitur alter aduocatus,qui partes sita tueri mlet,cum in ipsa audietia, tum etiam extra apud alios Romanae curiae Iudices, ad quos ubi opus est

pro parte fisci de iure respondet,is utique est eiusdaconlistorialis ordinis.

De procuratore fisci, acem eicio.

post aduocatum locum habet in audientia procurator Fisci,qui fiscales caussas in ipsa cameral audientia,& apud alios Ro.Cu. Iudices ex facto in-Co hastili stituit git, uel defendit.Fiscales aute causse sunt, quia. ubi de publica pecunia,uel uindicta ageretur. Hi ne confiscari dicimus in publicum ius aerarii aliquid redigere, ut Suet.in Augusto testatur dum inquit deuictis his,& cofiscatis promissa ueteranis premia

soluentur,adstipulantur nostrates iurecon.in pan-

Rchmeaim destis, ac tractatu de iure fisci.Hoc sistati s patrociofisci a quo nil munus a superioribus preterinissum legitur,ab primum iussi Adriano Imperatore primum institutum, ante cuius tempora non curarunt Principes fiscalibus causis Patronum , uel Ad uocatum dare, quibus arria det Plinius in Panegirico inquiens, Quae praecipua tibi gloria est sepius uincitur fiscus,cuius mala caussa est nunquam nisi sub bono Principe, Tanta, eorum fuit indulgentia, ut crescente propterea hominum malitia, ac in omni malorum genere peccandi facilitas institutus fuerit fisci Patronus,uel Advocatus,qui aduersus reos fit cicausam pro publica uindicta ageret, est, munus hoc nostra aetate ad malos mores cohibendos admodum necessarium,& ad pacem, ac quietem Ecclesiasticae

diocris est negoti1,atque auctoritatis,plurimum

64쪽

ci Principis, & priuatorum interest, ut non nisi e

uiro probo erudito, ac in Ho. ro uersato exerceatur. Is enim in camerali audietia patribus,ac aliis

extra audientiam Iudicibus in fiscalibus caussis as-tistit, caussarum secreta noscit, ac pro libito intuetur in omnibus uotum,saltim cositi; gratia pre- Sat non iudicat.Idem denique publicis co- sistoriis interesse consueuit,ac pro publico eius ossicio petere ac curare,ut de rebus sic publice peractis, quarum testimonium perpetuo habere reipub.interiit utpoter de alicuius principis obedientia Pontilici prestita,ac similibus P per aliquem ex Proto- notariis apostolicis ad perpetuam rei sic gestie memoriam publicum fiat documentum,reliqua, quae ad hoc munus spectant facile poteris in foro uersens a te ipῖ dignostere. Haec tibi pro breui mo-uratione nostra satis erunt.

De Commiseris cumerae apta

stolicae, eius, licio.

post procuratorem sistatem sedet quoque comis

miliarius eiusdem camerae apostolicae qui eiusdem camerae negocia tractare, gerere & exequi solet, quae ad iudicia non attinent. is exactionibus , publicis functionibus & uectigalibus ac etiam annonae dc cudendae pecuniae aliis cameralibus negociis praeest. Estq; hoc munus ex sui natura non uulgare ,cuius auctoritatem ostendit,sitio tempore Ioannes Baptista Brocchus Immolem.maior auunculus meus, qui auctoritate sui Officii se ac ipsum munus adeo euexit, ut tota V tam ac uniuersam RO. Cu. machinam regere cunctis uideretur, sed nostra aetate humilioris uidetur conditionis, & omnia fere quae ad hoc munus spectant, Gubernator Thesaurarius , Praesidens de Procurator fiscalis gellant.

65쪽

LIBER De Clarico sacri Senatus seu collegis

postolida re dente.

VLtimus S post omnes residet is,qui in canaeis ra apostolica iura di prouentus Cardinalibus designat,& alia si quae tractantur ipsos Cardinales tangentia tuetur di defendit.

De eadem camerali dudientia, des utri ripae fruticis iudicibus.

Sta postquam de membris camerae apostolicae satis diximus ad corpus ipsum cameralis audien tiae redeamus. Consueuit.n .haec Audientia ter in hebdomada conuenire in Palatio apostolico,et Io- ω co suo quem propterea cameram vocamus apostos

licam,in qua publica quae diximus negocia tractatur,& audiuntur caussae, si quae species sunt praeter eas quas supra diximus ministris ad partem dema datas,utpote si de mala diplomatum expeditione per ipsam Cameram facta,si de publicis functionibus,uectigalibus & aliis publicis prouentibus cum Ecclesiasticis ex uniuerso orbe, tum temporalibus ex statu Ecclesiae temporali,siue inter ossiciales Romanae Curiae, quibus pro maiori parte designata sunt,siue inter ipsos publicanos exactores & collectores, uel eosdem& priuatos,seu uniuersitates ac etiam inter ipsos priuatos Sc sua uniuersitates, uel

denique si inter quemlibet ex praedictis & Fiscum Clinis fita sint L xxouςin φ . Amplius di caussς quoque omisivi. Dium mercium,quae ad hanc Vrbem oe ripam Tyberis ex mari, uel i montibus uectae sunt nauibus, quas ripales uocant caussas. Id siue iudicium inter ipsos mercatores,siue inter eosidem & nautas: Ee alterum ipsorum priuatu agatur, quas caussas suae audientiae Camςra rGeruauit, lavore eorum qu -

66쪽

Tum opera uehuntur merces, ne cui opinor ope- Tenturi n eorum controuersis exactionibus Iudices ad ire,& ordinaria subire iudicia, quibus etiam Pro commodiori eoru expeditione per certos Vicarios substitutos apud ipsos & super ripa fluminis

res1dentes ius dicit,quorum unus maritimis & interioris ripae mercibus praeest,quem camerariii Ripae uocaritala est semper Romanus ciuis,quod eius electio& totius quasi seraneae audientiae sue regimen Populo Romano,cui mercium frequetia precipue expedit antiquitus demadata sunt Alter uero naontanis di superioris ripae mercibus, qua m in discrime alterius Ripetia uulgo nominant. Quod ii litigatores uel pro grauitate caussae uel in omni laus appellantes uelint in Camera audiri,eorum similiter audientia ac suarum causiarum decisio prommmodiori ipsisi una expeditione, uni ex Patribus ad parte demandatae sunt,qui se propterea ne cum Camerae apostolicae clericum sed & ripae ct ripetiar Praesidentem uocat. od munus consueuit alias uni di seniori omnium Decano perpetuo dam. Hodie unicuique ad tempus per turnum ut aiunt conceditur. Solentis similiter alias caussas sed au- cliendas tantum S in auditorio reserendas ad petitionem partis inuicem distribuere, di sedentes in Ioco publico omnes litigatorum petitiones seu ut aiunt instatias audire, quas alter ex Patribus clericta certo libro,quem Decretorum nominat,ad partis iuggestionem recipit S conscribit,quibus recestis solent Patres se in secretiori loco reuocar ubi ingulae petitiones di contradictiones huiusmodi in libio receptae leguntur. Aliae uero disputantur

inter patres,ct re digesta, solet is qui scribit ex plurium uoto in margine libri & fronte petitionis huius audientiae responsa seu decreta adscribere . Solitamen clerici dant uota, caeteri omnes ad consiliuiuana proserunt sentetiam. Is uero ex patribus qui

lcribit quod munus menstruum cuique ex patri-

Camerarias ripae.

torum.

67쪽

LIBER

bus ipso ex turno contingere solet) librum decretorum interim apud se & in domo sua retinet, ad quem & litigatores di notarii aditum habent, D creta in suis caussis uident ,& apud acta actuarii notant sub citationibus partium, quarum cedulae eiusdem Notariis caussarum actuariis ante au-Notara dra dientiam per litigatores dari solent, Notarii ausim tem numero sunt decem, quorum munera fuere acta causarum cameralium ceu ipsarum actuaria summa fide conscribere, consensus contrahentium in beneficialibus dispositionibus recipere, ac secum supplicationes summarium & Datam, De- mum omnia in libris publicis camerae apostolicas Per extensum adnotare. Qui libri omnes in publico loco, & archiuio seruari solent, ad quam N tarii omnes pro libito aditum habent. Ipsi, sunt huius loci custodes ac literas apostolicas, quae per Cameram expediuntur in aliis libris Archiuii ad hunc usum destinatis de uerbo ad uerbum regestare, prout nupra ubi de expeditione literarum per Cameram fusius loquuti fuimus.

VErum cum ingens tot Iudicum Romanae

Curiae numerus ingentem quoque prae populi multitudine habeat semper carcerum copiam,dcquisque ad partem suos audiat & iudicet . Plerunque euenit ut reorum causiae ob iudicum occupationes nonnunquam etiam ob culpam logius producantur,quam causiae ipsae & mala earcerum masio desyderent. More introductum est ut Patres ipsi tanquam suppremi Iudices ut supra omnes uices

68쪽

Dices ipsius Principis regias gerentes, pro pietate sua saepius in anno, utpote singulis mensibus carceres omnes uisitent. Non tamen omnes qui in canierali audientia locum habent pro simili carceruuisitatione conueniunt,sed loco Reuerendissi Camerarii is qui uices suas gerit,ac semper alter ex septem patribus clericis,isc secum quoque Omnes ali , quos supradiximus camerae ministros, Theiaurario & Praesidente exceptis, ac cuius ipsorum Vi-carlj Latrunculatores. Hi omnes indicta die apud singulos carceres Vrbis per spacium temporis publico in loco sedent, & coram ipsis singuli rei suo

ordine uocati audiuntur si uolunt, & Patres audito reo ac meritis suae caussae intellectis etiam a iudice suae caussae, qui patribus seriem omnem pro suo ossicio recensere solet,pro natura facti pro qualitate rei,pro statu caussae,pro tempore suae carcerationis, solent pro ipsius liberatione, uel alias pro eius expeditione,decernere,& plerunque etiam ubi omnino poena infligenda sit reo,illam pro pietate sua mitigare. Sic si aliquis pro ciuili debito diu fuerit

carceris mancipium,uel alias suae paupertatis testimonium habeat in fronte uel in ipsa audientia ,so-Ient Patres pro simili pietate sua pro liberatione carcerati decernere, & pro illius facultate creditori quoque consulere,utpote quod reus certa gaudeat dilatione ac solutionis diuisione sub cautionibus tamen & quandoque etiam pro non cauere ualentibus sub eorum obligatione & triremium poena, nonnunquam etiam si paupertas debitoris sit in aperto & ipse desperans posse soluere malit cedere bonis,solent Patres sola professione reum ad beneficium sina plicis cessionis bonoru admittere,& facta per ipsum fida tamen bonorum indicatione pro tua liberatione decernere.Quapropter uigilant creditores ad quorum instantiam detinentur,& inuisitationibus huiusmodi interesse solent,ac reorsi

liberationibus pro uiribus se opponere. Est istoru

carcere

Qui non hais het in aere uat in corpora

69쪽

patrum ossicium maxime pium, quibus nonnuluetiam extra Cameram ex Pont. indulto adiuncti sunt,praecipui Uicarius ipsius Pont. in urbe & sua diocesi,de quo in serius dicemus. Vnum tamen huius audientiae factum improbo, quod Gubernator & Vicarius in caussis in quibus sunt iudices habeant pro reorum suorum liberatione uel retentione in hac audientia uotandi licentiam, in quibus si merita caussae dumtaxat recenserent, & alijs patribus iudicandi munus relinqueret, quippe honestius agerent.

De Iudice Maresculli urbis, quem hodie curis fabellorum, ac Iudice soldani Rota

ma. CM.quem hodie turris nonae Iudices vocamus. φ

ci dicti, APud duas ultimas carceris custodias uidelicet Turris nonae & curiae Sabellorum resident Iudices quidam pedanei, qui a loco nomen habuerunt. Unus enun Turris nonae, Alter uero curiae

Sabellorum Iudices uocantur, quorum originem ac propriam ditionem inuestigare nunquam animus meus passus fuit.Hoc tantum seto,quod ueluti humilioris ordinis Iudices quasi in plano ius dicunt, etiam ubi de leuioribus criminibus ageretur , & cauli, ad primo turris nonae ad curiam Gubernatoris & ab altero scilicet curiae Sabellorum ad auditorem camerae per appellationem deuolui s lent, qui ueluti istarum appellationum ordinarii Iudices sua ordinaria facultate caussas huiusmodi respective ut iupra audire & decidere solet,licet Gubernator etiam in appellationibus a Iudice marescalli se intromittat de ficto, tamen quia ad auditorem spectant tanquam a Iudice curialium inferiore ad superiorem, est enim iste iudex curialium

70쪽

Merioris ordinis Iudex ordinarius, qtii apud Cuzriam Sabellorum residet,qui omnibus Romanam Cu.lequentibus non exemptis sed humilioris coditionis ius dicit,etia ubi de crimine ageretur,& eoru Iudex est ordinarius,prout indicant nobis capitula Syxti. iii3. superius per nos citata. Huic etiam omnes meretrices urbis: certu annuum solutit cestim, quem uocat tributum, id p a tanto tempore citra, tit nullo adparente titulo iure in diu preicripto exigat etia ab inuitis,ctutis solutionis nulla certior ratio nisi λrte ex antiqua esset conuentione inter Iudicem & meretrices ipsas,quae non habentes a lege

actionem qua possint pro mercede suae artis ob tur Pem caussam agere iudicem sibi hoc annuo censu Conduxerunt, qui deficiente actione quasi in lubsidium suum impartiretur ossicium. iniam obrem Uidemus oes meretrices ad hunc Iudicem confluere,qui ossicio suo meretricias mercedes pro qualitate mulieris arbitratur,& passim de illis aduersus iuris regulas iure sibi praescripto ius dicit.

De Senatore urbis. SEd cum supra dixerimus in delegatione regimi

nis Vrbis Gubernatori facta certas populi species fuisse exceptas ultra curiales, quorum audien tiam diximus Auditori camerae demandata. Alia species est Romanorum Ciuium,quibus Pont. prstorem dedit urbanum , quem vocamus Senatore. Istincituo residet capitolino,& Romanis ciuibus ordinaria facultate ius dicit. Tres habet Vicarios substitutos suos, quorum duos, qui priuatis praesunt Iudicijs collaterales uocant. Hi gradu differunt. Vnus enim uocatur primus. Alter uero secundus . Tertius est latrunculator. Quod si ab altero appelletur Iudex adest ad partem ca- Pitolinus , qui omnium appellationum ordinarius est, a cuius sententia si priori sit conformis

Meretrices pendunt tria

hutum.

Vibanus pretor tres seruilas Vicari habet.