장음표시 사용
71쪽
lege municipali prohibente non appellatur. Ad sunt quoque certae sedes ubi singula artificum sodalitia quae apud tabellam sub porticum parieti adfixam legere licebit, suos sibi deligunt consules artifices, qui sodalibus suae artis quasi in plano ius dicunt, a quorum sententijs grauati Conseruatores urbis ibidem tesidentes appellant. Hanc capitolina iurisdictionem suis rescriptis confirmarunt & ampliarunt Iulius ij. Leo.x.& nouissimer Diuus Paulus iij. Pont.max. Apud istos ego nunquam sui uersatus, hoc tantum scio et capitolini suis statutis litigatores de caussas in compedibus. posuere.Tu si legeris facile capitolinus eris.
De Vicario urbis, eluvis ditione ex licio.
TErtia species excepta est clericorum,cui Pont ueluti suo peculiari populo Vicarium suu dedit, atque constituit. Is iure constitutionis huius. modi omnia in facultatibus habet, tam in urbe quam sua diocesi,quae Pont. ipse, cuius uices gerit ueluti ordinarius in sua habet diocesi, lege iurisditionis uel diocesana.utpote,lege iurisd itionis canonicam habet obedientiam &subiectionem clericorum & aliorum in omnibus,quae ad Ecclesiam at
tinent,notionem caussarum omnium, quae ad sorum Ecclesiasticum ordinarium spectant, quarum appellatione beneficiales urbis & diocesis non excipio, licet raro uel nunquam aliquorum forsan inscitia apud ipsum tiactentur.Pς nitentibus quoque signum poenitentiae imponit,Ecclesijs sacramenta confert. Lege uero diocesiana synodum conuocat, Ecclesias ac Monasteria etiam regularia: nisi iure speciali essent exempta uisitat, nonnulla tamen sunt ipsius ordinarii munera, quae in generali deputatione huiusmodi uenire no solent, ut pote,inquisitioicorrectio, punitio, a benefici js amotio, ac
72쪽
ipsorum beneficiorum collatio. Quamobrem solet Visitius uris Pont.haec eidem Vicario,praeterquam beneficioru his non conis collationem indulto suae iacultatis in specie conce fert veneficia dere. Licet legerim Pont. quandoque solitos suisse praesertim Eugenium .iiij.Vicario io concedere facultatem conferendi capellas seu Parrochias urbis, idi ea ut opinor ratione,quod Pont. illi de cura animarum studiosi rebus: uniuersalis Ecclesiae distenti saltim per Vicarium suum in Urbe S propria diocesi inagis possent eas idoneis conferre personis,quae curae animarum haud passim committendae praeesse possient. Eodem indulto iurisditio Vicarij ad omnes laicos & serenses,qui ratione alicuius initae constaternitatis: uel habitationis: vel . seruiiij in hospitalibus, monasterijs, S alijs locis Pijs religionem sequi uidentur, extenditur: quasi Propterea uideantur eius Forum uelle sortiri , nec non ad hebreos omnes urbis, uiduas,etiam pupillos in alias miserabiles personas christianas, quasi fae sint de gremio Ecclesiae, & inter istas species ueluti ordinarius Iudex Ecclesiasticus Vrbis &di cesis usque ad quamcunque summam ius dicit,
ordinaria lacultate. Ad alios uero omnes extra istas species eodem extenditur indulto in cause sis in quibus non de proprietate rei, sed locationibus,euacuationibus, pensionibus ipsarum locationum, responsione,deuolutione casalium, predio-Tum,domorum,uinearum,&mercedum ageretur,tisque ad quamcunque summam. In aliis uero re-hus ubi de proprietate rei ageretur ad limitatam D. ducatorum auri de camera ac in omnibus suis casibus, quos supradiximus etiam extra urbem &Hlocesim usque ad quadragesimum lapidem. Quibus omnibus suis casibus ius dicit ordinaria facul- latina laten insta summam lx. ducatoru limitatam. Formula processiis summaria est & regia, praeuia uerbali petitione uel monitorio, sola secti ueritate inspecta, absque ulla terminorum substatialium es
73쪽
seruatione registri confectione,& ubi non ageretur de maiori su in nra quinque ducatorum similium eodem indulto prohibetur litigatoribus quaevis etiam non friuola appellatio, di ius dicendi de nullitate processus. Huic quoque Pont.omnia demandauit pontificalia, quae ordinarius in sua exercet diocesi,quar in generali non ueniunt Vicarij deputatione. Imo sine Sed is indulto nequeunt Ordinarii suis Vicari js delegare,utpote,prophana loca cosecrandi,& polluta reconciliandi,ad sacros ordines promouendi etiam per alium Episcopum perip sum eligendum temporibus tamen ad iure indictis,ac etiam puniendi Omnes extra clerum ratione criminis ad Ecclesiam speetantis,ut pote,blasphemiae usurariae prauitatis, periurii, incesti, & similium, ide, etia si significationibus ut uocant, cuiusuis alterius Rom.Cu.iudicis possent se tueri , necnon depecuniarijs pomis,quae in sua curia reis infliguntur ad libitum sium dat ponendi in usus tamen infra- scri pios, ut uidelicet officium Vicariatus, uasibus, uestibus, tunicellis,planetis,alijshi ad ministerium dicti ossicii necessariis rebus instruat, ut Notariis di aliis minimus de illis possit condignam dare
mercedem. Caeterum S cum aliis uisitatoribus carcerum quoque uisitandi, &pro carcerum libera- tione uel retentione uotum dandi. Quod si coram eo de crimine agatur, dc poena corpori omnino sit
infligenda, let is ueluti Ecclesiasticus Iudex re ad Gubernatorem uel alios Iudices sieculares remittere. Pro quorum omnium ac ipsiorum serensium expeditione, habet, is tres Notarios seu scribas publica deputatione deputatos, necnon duos Vic carios substitutos. Vnum qui priuatis seu ciuilh-bus , alterum uero qui publicis seu criminalibus praesunt iudiciis,apud quos infra summam limit tam lx .ducatorum summarius est procellis uia uer alis&sium mariae petitionis seu monitorii absque
villa terminorum substantialima prout supra di ia
74쪽
mus obseruatione. Quod si de maiore ageretur ima ordinarius est processiis iuxta natura caunta,& termini substantiales obseruari lent, de quibus inserius suo dicemus loco.
De Capellari R Summi Pont. cr sacri palatii caussarum Auditoribus.
R Ebus Romanae Ecclesiae auctis ex uniuerso
Orbe ad Pont.confluebant, cum de beneficijs Ecclesiasticis tum etiam de aliis rebus, litigatores nedum priuati uerumetiam Princeps & reges quorum causae ad Romanam Curiam uel iuris dispositione&natura caussarum uel Principum remis. sione: uel denique de ipsorum litigatorum consensu deuoluebantur. Adeo enim antiqua nostrorum Patrum deuotio traxit populos:ut uniuersus orbis etiam finitimae regiones huc uenirent sua sponte accepturi nedum peccatorum ueniam: sed in eoru controuersiis sacrosancta certe ipsorum responsa; Iras caussas dummodo consistoriales non essent, ruassecri palatii uocant,audiebat Pont. per se ip-um seorsum a senatu in capella sua, ad quam pro . istarum caussarum audientia & expeditione nonnisi Iutis peritos adscibat,unde & Pont. capellani hodie quoque uocantur,& in capella diuinis inserviunt. Hi sunt nostra aetate numero duodecim licet alias plures, intra quem ordinem hodie habς ν cis tuta Ioannem Paulum ptolemeum Decanum serrarie duodeei sem. Petrum uorstium episcopum aquensem flandrum,Ioanne Mohedanii episcopum rauellensem Hispanii, Hieronymu Veralium archiepiscopia Rosmensem vomansi,Thomatanone pistorien&m, Iacobum Puteum nitiensein, Fabium acorombonum eugubinum. Prosperum sanctae crucis nobile Romanum.Peregrinu Fabium bononiesiem,Seba-
75쪽
stianum Pighinum regiensem, Ioannem Reomaisnuna gallum,Antonium Augustinum Hispanum,
uiros doctissimos ac sanctos.Huic ordini Pont.paulatiui ab hoc munere se reuocantes,primo audientiam tantum litigatorum S causiarum ad partes concesserant,quare & auditores caussarum sacri palatii nouo uocati sunt nomine,ad quorum relationem Pont.in caussis iudicabant,hcc sunt innumera Pont.decreta, quae de inferioribus quoque benesciis uides libro decretorum compilata. Hanc audiendi & cognoscendi facultatem habent omnes ex generali illa & prisca delegatione, cum primum in eum ordinem sunt adsciti. Quamobre solemus dicere hanc ordinariam esse,quod illam quasi a natiuitate habeant dc cum ea nasci uideantur,eisdem ceperunt Pont. caussarum quoque decisionem suo rescripto concedere, dc tractu temporis more intro
dumini est,ut sererin omnibus speciali rescripto decidendi facultas eis delegetur, Hinc rescriptorum sacri palatii frequentior usus & iudiciorum ipsius
sacri palatii peculiares mores, quibus te instruere oportet, poliquam haec obiter dixerimus, praeter ipsum opus , ubi tamen opaereprectum esset, haud enim potuisses romanam assequi praxim ac iudicioru mores,si haec ignorasses,quae corpus loci ac singula eius i capite membra tibi demonstrant. Nue
ad ipsa iudicia descedamus, sed prius aliqua de militibus huius iudicialis militiae eorum, Romano usu dicemus , sine quibus supradiximus iudicium
consistere,uerum si adhiberentur faciliorem redderent iudiciorum exitum nempe Advocatis,Proc ratoribus,Sollicitatoribus, sc Notariis.
VErum clim in electionibus quae ad ecclesias in consistorio quotidie sebant, plerunque appa
76쪽
rerent oppositores & res in controuersiam iret,causae aduocatorum opera indigebant. Quamobrem ne unicuique passim liceret hoc munus apud sacruhunc senatum obire, constituerunt Pont. ordine decem uirorum,qui egregii essent iurisperiti, qui: nonnisi selenni eorum publico periculo intra huc ordinem admitterentur. Huic ordini innumera per summos Pont. & Imperatores concessa sunt priuilegia , praesertim laurea doctorea, in utroque ilire caesareo scilicet & pontificio doctos iuuenes ornandi. Amplius S locum parentis in ipso ordine ad filium iurisperitum & aliis idoneum transmittendi quod ad nepotes etiam ex filio iure traduceis retur,inad nostris temporibus ad fratrem benignitate tamen principis pro ea duntaxat uice extenissum fuit. Horum uirorum proprium munus in se-xo, erat in consistorio sacro senatu electionum alias ue etiam grauiores causias kro altera parte tueri, quas consistoriales uocant, a quibus etiam ipsi consistoriales dicti sunt Advocati .Hodie tamen decrescentibus negociis, ct eligendi facultate usurpatione quadam in principes translata, in hac specie fere ociosi sunt, ct in publicis duntaxat consistorus no minus quim poetae caussas sibi cofingunt, ac passim conducti apud omnes Romanae Curiae Iudices de iure respondent.
De Procuratoribus cnugarum sacri Palatii.
HVic proximus est alius uirorum ordo,quorum munus est lconsistoriales, ct sacri palatii, quas
rotales dicimus alias ue caussas ex facto instruere &orare,quos procuratores caussarum Romanae Curiae & sacri palatii vocamus. Intra quem ordinem nonnisi graues uiri toga ac laurea doctorea candi
dati, selenni etiam eorum periculo admitti solent,
77쪽
quorum certus nunquam fuit constitutus nume rus. Huius ordinis tametsi proximo inferioris semper aliqui Romae floruerunt uiri adeo celebres, ut nemini ex superiore ordine fuerint suis temporibus ex communi reputatione secundi. Intra hunc ordinem ego proximis annis dii hic Romae uelle mihi ociosus esie ut priusquam in aliquam messem manum admouerem quid magis expediret maturius deliberarem, praeter omnem mentem meam ac pedibus potius tui,& necessitate & amicoru precibus immitsius,in quo animus meus adeo conquiescit,ut nihil est quod amplius ambiam. Vno tantuconsueuit stomachus meus fastidire, et liceat hic Romae unicuique indocto& imperito plerunque
etiam infami uiro extra istum ordinem: non dico artem exercere sed nomen hoc Procuratoris causisarum Romanae Curiae apud ueteres non uulgare) sibi arrogare ac prosteri etiam apud acta caussarum cum dedecore grauiorum eiusdem nominis uirorum cum causiarum & litigatorum periculo. Quod nuper intelligens Pont. Motu proprio ad
Totae Decanum rescripsit, ut omnibus extra illum ordinem artem exercentibus illius exercitium auctoritate sua interdiceret. Decanus autem interdixit, sed interdictione huiusmodi ad preces multo rum suspensa remanet res in pendenti. Ego si meae
sententiae accederet aequi pollens avetoritas nemini artis exercitium interdicerem, sed usum duo taxat huius nominis, statuerem* ut aliquo diuerso ct humiliori nomine, utpote sollicitatores causarum,& palim & apud acta nomenclarentur,ita uequi temere hoc nomine uteretur poena falsi ueniseret plectendus. quius nominis,priuatio detraheret
quoque huius conditionis hominibus omnia quae in sequelam istius nominis sibi accesserunt,fiman Primum deinceps litigatores & caussas simul* remanerent ocios, & interdictio exercitii absque nostro secto sequeretur, di ueluti homines inserioris
78쪽
ordinis praecederemus ipsos in audientiis apud Auditores dc signaturae praesectos, uel serie melius caussarum exercitium in sacris dun taxat consistorio ac Palatio , eis interdicerem, ac reliqua omnia auditoria Romanae Curiae, & urbis pro publica eis dimitterem palestra, ex qua optimis luctatoribus ad hunc grauiorum uirorum ordinem solito eorupericulo daretur aditus.
De sollicitatoribus expeditionum ercrassurum Romanae Curiae.
Equior est proximo sollicitatorum ordo, quo-orum in Romana Curia duae sunt species,alii qui supplicibus in eorum impetrationibus &dipplomatum expeditioni desuper necessariae opera prae stant, quorum aliqui publica permutatione recipiuntur, quos sollicitatores literarum apostolicam seu Ianni Egeros uocant. Aliqui priuati,quos illicivatores expeditionum vocamus, quorum plerique semper fuerunt & sunt in Romana Curia insignes uiri,qui non mediocres opes sibi hac arte compararunt,siolet 'Datarius S alii Romanae Curiae taxarum receptores certum quid de summa taxata QI- Iicitatori remittere,id, eius intuitu & eo animo ut no supplici sed sollicitatori remittat,qua de re iuste sollicitatores ficiunt ut supplices hoc etiam remissum ueluti expensum viant,utque totum lucro ce dat suo, sed pauci sunt aac obuentione contenti, mec desunt qui sibi plus lucrentur qua in erogent, . Tu si huic rei operam dabis tantum accipies quantum pro timorata contentia labori tuo condignum arbitraberis. Alii ueror sunt caussarum Gollicitatores , quorum aliqui sunt procuratoribusi quasi adscriptitit,aliqui sui iuris, omnes Qtent sibi - aliquem ex procuratoribus deligere, & hoc tan-- tum inter utramque partem interest,quod primi a Qui sunt species sollicita
79쪽
procuratoribus caussas accipiunt de procuratores eorum opera in sollicitandis caussis utuntur. Alii uero potius a seipsis caussas habent & procuratores conducunt, qui ab eis ex diuerso caussas accipiunt . Est similium Sollicitatorum in Romana Curia satis inges numerus, & ipsi serer omnes caunsas sibi occupant. Qua de re conquesti pluries fuerunt Procuratores nostri ; non tamen omnes: sed alii exiliores, quos Sollicitatores: ueluti tetiues uiros in caussis suis non consulunt,& a liminibus suis abstinent. Quamobrem Procuratores isti facile in hanc luerunt sententiam ut crederent hoc Lenus hominum caussas etiam suo marte in plurimo Tum damnum regere, ea ratione quod ueluti h mines alicuius eruditionisi cepius procuratores, quos sibi deligunt domi consulant, quam conducant'gila monstratione nostra contenti, accerr
mi sunt caussarum defensores. Hyspani praesertim,quorum aliqui apud me diu uersati fuerunt &ueriantur, nimirum si contra istos Quaerulos semPer caussam ipsiorum sollicitatorum utpote iustam acerrime defendi.
De Notari' dctuari' caussarum sacri Palat .
VSu quoque comprobatum est ut petibna Notarii tametsi absquisa iudicium constet per
. quam sit necessaria,quamobrem habet sectum Pa Quadratino latium Notarios caussarum suarum actuarios quata octo nota- draginta octo, singuli scilicet Auditores quatuor, η' apud quos omnia quae in iudicio sibi utilia uel necessaria litigatores putant,ueluti apud personas publica fide probatas recipiuntur adnotantur*. NeC solent intra hunc ordinem admitti nisi sint uir
probatae fidei quamuis non nisi publica permuta- tione. Habent quoque certum uniuersitatis seus
80쪽
dalitii corpus, cui silmmi Pont.innumera concesserunt priuilegia, ac certis legibus eorum artem exercent,quarum aliquas libro constitutionum apostolicarum,quas rotales dicimus, aliquas uero ab ipso sodalitio siue collegio legere licet, sole Canceliariae apostolicae Regens pro officio suo caussas inter Auditoresaequa lance distribuere, di interquatuor Notarios cuiusvis Auditoris. Alter solet sin-
ulis mensibus extrahi, quem proinde Mesarium
icunt, quique inter Conotarios auditoris sui causas suo Auditori in maiori turno contingentes dividit , dc unicuique aequam portionem designat. Quod si inter ipsos de re officium concernente alielma exoriatur controuersia, solet generalis omniuMensarius Seo non ualente Decanus auditorum eam audire & definire. Reliqua si quae supersunt ad Notarios pertinentia ar te ipso secum uerians citius edisces,quam Uelis, non recenseo omnia, satis enim mihi uisum fuit, eos breui hac nostra mon-sratione silentio non praetermisisse.
DE IVDICII S. Iuditium plurifariam accipi, eT qualest in nostra stetit.
V DITIVM iure nostro plurisatiam iacipi solet, nepe quindecim modis, quos docet glO.i Ri.quit non est permisace.testa. g. praeterea uerbo iudicium. Sed nostro casu pro humano contentioso accipiemus,quod homoi