Bucolica, Georgica, et Aeneis Publius Virgilius Maro

281쪽

v. 344. LIBER VII.

Femineae ardentem curaeque iraeque coqueban t. Huic dea caeruleis unum de crinibus anguem Conjicit, inque sinum praecordia ad intima subdit, Quo furibunda domum monstro permisceat Omue M. Ille inter vestes et levia peetora lapsus Volvitur attactu nullo, fallitque furentem, Vipeream inspirans animam: sit tortile collo Aurum iugens coluber; fit longae taenia vit ne, Innectitque comas, et membris lubricus errat. Λe dum prima lues udo sublapsa veneno Pertentat sensus, atque ossibus implicat ignem , Necdum animus toto pereepit pectore flammam , Μ Ilius, et solito matrum de more, Iocuta est. Multa super nata lacrymans, Phrygiisque hymenaeis :Exsulibusne datur ducenda Lavinia Teucris, O genitor 8 nec te miseret nataeque, tuique Nec matris miseret, quam primo aquilone relinquet Persidus, alta peteus abdueta virgine, praedo pΑt nota sic Ρhrygius penetrat Lacedaemona PaS OP, . t Ledaeamque Heleua in Troianus vexit ad urbes Quid tua sancta fides. quid cura antiqua tuorum, Et consanguineo toties data dextera Turno pSi gener exterua petitur de gente Latinis, Idque sedet, Fauuique premunt te jussa parentis omnem equid in sceptris terram quae libera nostris Dissidet externam reor, et sic dicere divos. Et Turno, Si prima domas repetatur Origo, Iuaelius Acrisiusque patres, mediaeque ΜΥcende. His ubi nequidquam dictis experta Latinum Contra stare videt, peuitiisque tu viseera Iapsum Serpentis furiale malum, totamque pererrat; Tum vero infelix, iugentibus excita monstris, Immeusain sine more furit lymphata per urbem: Ceu quondum torto volitans sub verbere turbo , Quem pueri magno in gyro Vacua atria circum

intenti ludo exercent; ille actus Laheua

282쪽

α 5 a AENEI DO A

Curvatis sertur spatiis: smpet insetu sui a Impubesque manus, mirata volubile huxnnar Ducit animos plagae. Non cursu segnior illo Per medias urbes agitur, populosque fer Ps. Quin etiam in silvas, simulato nomine Bacetii, Majus adorta nefas, majoremque orsa furorem, Evolat; et natam frondosis montibus abdit; Quo thalamum eripiat Teucris, taedasque moretur: Evoe Bacche, fremens, solum te Vargine dignum Vociferans: etenim molles tibi sumere thyrsos, Te lustrare choro, saerum tibi pascere Crinem.

Fama volat: suriisque accensas pectore matres Idem omnes simul ardor agit no a quaerere tecta. Deseruere don os: Ventis dant colla comasque.

Ast aliae tremuiis ululati hos aethera complent, Pampineasque gerunt incinctae pellibus hastas. Ipsa inter medias flagrantem fervida Pinnm Sustinet, ac natae Turnique canit hymenaeos, Sanguineam torquens aciem; tomumque repente Clamat: Io matres, audite ubi quaeque, Latinae , Si qua piis animis manet infelicis Amatae Gratia, si iuris materni cura remordet; Solvite crinales vittas, capite Orgia mecum. Talem inter silvas, inter deserta ferarum, iReginam Allecto stimulis agit undique Bacchi. Postquam visa satis Primos acuisse furores, ConsiliuIuque omnemque domum vertisse Latini; Protenus hinc fusias tristis dea tolIitur alis Audacis Buttili ad muros, quam dicitur urbem Acrisioneis Danae fundasso colonis, Praecipiti delata noto: Iocus Ardea quondam

Diotus avis, Er mane magnum manet Ardea noment Sed fortuna suit. Toctis hic Turnus in altis Jam mediam Digra cairebat nocte quietem. Allecto torvam faciem et furialia membra Exuit: in vultus sese transformat aniles,

283쪽

Et frontem obscaenam rugis arat: induit alli Cum vitta crines: tum ramum innectit OIivat. Fit Calybe, Iunonis anus templique sacerdos: Et iuveni ante oculos his se cum vocibus offert: Turne, tot iurassum fusos patiere labores. Et tua Dardaniis transcribi sceptra colonis pnex tibi conjugium et quaesitas Sanguine dotes Abnegat, externusque in regnum quaeri itur haeres. I nutic, ingratis offer te, irrise, periclis: Tyrrhenas, i, sterne acies; tege pace Lati Dos. Haec adeo tibi me, placida quum nocte jaceres, Ipsa palam fari omnipotens Salui uia jussit. Quare age, et armari pubem, portisqUe moveri, Lael us in arma para; et mir gios, qui flumine Imlchro Consedere, da es. Pictasque exure cvLinaS. Coelestri in vis magna iubet. Bex ψM Latinus, Ni dare conjugium, et dicto parere fatetur, Sontiat. et tandem Turnum experiatur in armis. Hic juvenis, Vatem irridens, sic orsa vici imoro refert: Classes iDVeotas Th3bridis undarudi Ou, ut rere, meas cffugit nuntius aures; Ne tantos mihi singe metus: nec regia Iuno Immemor est nostri. Sed te victa situ verique esseta senectus, o mater, coris ne quidquam exercet, et a riua

Regum inter falsa vatem formidine ludit Cura tibi, divum es Iigies et tempIa tueri: Bella viri pacemque gerent. queis bella gerenda. Talibus Allecto dictis exarsit in iras. At juveni oranti subitos tremor occupat artUS Deriguere oculi: icit Erlamys sibilat hydris,

Tantaque se facies aperit. Tum flammea torquens Lumina, cunctantem, et quaerentem dicere plura, Repulit, et geminos erexit crinibuS angueε, Verberaque inso luit, rabidoque haec.addidit ore: En ego victa situ, quam Veri effeta seuectus

284쪽

Arma inter regnm salsa formidine ludit. Respice ad haeo: adsum dirarum ab sede sororum: Bella manu letumque gero. Sic effata facem juveni conjecit, et atro Lumine minantes fixit sub pectore taedas.

Olli somuum ingetis rumpit pavor: OSsaque et artua Perfundit toto proruptus corpore Sudor. Arma amens fremit; arma toro tectisque requirit. Saevit amor ferri, et scelerata insania belli, Ira super. Μagno veluti quum flamma sonore Virgea suggeritur costis undantis aheni, Exsultantque aestu latices: furit intus aquai Fumidus atque alte spumis exuberat amniS. Nec jam se capit unda; volat Vapor ater ad auras.

Ergo iter ad regem, polluta pace, Latinum Indicit primis iuvenum, et iubet arma Parari, rntari Italiam, detrudere sinibus hostein;

Se satis ambobus Τeucrisque venire Latinisque. Isaeo tibi dicta dedit, divosque in vota vocavit, Certatim sese Rutuli exhortantur in arma. Iunc decus egregium formae movet atque juVenue, Hunc atavi reges, hunc claris dextera factis. Dum Turnus Rutulos animis audacibus implet, Allecto in Teucros S giis se concitat alis, Arte nova speculata locum quo littore pulcher Insidiis cursuque seras agitabat Iulus. Hin subitam canibus rabiem Coertia virgo

objicit, et noto nares contingit odore, Ut cervom ardentes agerent: quae prima laborum Causa fuit, Sessoque animos accendit agrestes. Cervus erat forma praestanti et cornibus ingens;

Tyrrhidae pueri quem matris ab ubere raptum Nutribant, Tyrcheusque pater, cui regia parent

Armenta, et late custodia credita campi. Aqsuetum imperiis soror omni Silvia rura Mollibus intexetis ornabat cornua Sertis,

285쪽

Pectebatque serum, puroque in fonte Iavahat.

Ille, manum patienS, mensaeque a uetus herili, Errabat silvis. rursusque ad limina not Ipse domum sera qUamvis se nocte ferebat. Huno procul errantem rabidae venantis 1 illi Commovere canes, fluvio quum sorte secundo Deflueret, ripaque aestus viridante levaret. Ipse etiam, eximiae laudis Succensus amore, Ascanius curvo direxit Nicola cornu: Nec dextrae erranti deus abfuit; actaque multo Perque uterum sonitu perque ilia venit arundo. saucius at quadrupes nota intra tecta refrigit, Successitque gemens stabulis; questuque, Pr lenis A, Atque imploranti similis, tectum omne replebat. Silvia prima soror, palmis percussa lacertos, Auxilium vocat, et duros conelamat agrestes.

Olli pestis enim tacitis latet aspera silvis )

Improvisi adsunt; hic torre armatus ohusto,

Stipitis hic gravidi nodis: quod cuique repertum

Rimanti, telum ira facit. Vocat agmina Tyrrheus , Quadrifidam quercum cuneis ut sorte coactis Scindebat, rapta spirans immane securi. At saeva e speculis tempus dea nacta nocendi Ardua tecta petit stabuli, et de culmine summo

Pastorale canit signum, cornuque reCUT DTartaream intendit vocem ; qua Protenus Omme Contremuit nemus, et gilvae intonuere Prosiandae.

Audiit et Triviae longe lacus; audiit amnis Sulfurea Nar albus aqua, sontesque Velini;

Et trepidae matres pressere ad pectora Natos. Tum vero ad vocem celeres, qua hoccina signum Dira dedit, raptis concurrunt undique telis Indomiti agricolae; nee non et Troia pubes Ascanio auxilium castris effundit apertis. Direxere acies: non jam certamine agresti,

stipitibus duris agitur, sudibusve Praeustis;

286쪽

v. 624.

Sed serro ancipiti decernunt, atraque late Horrescit strictis seges ensibus, aeraque fulgent Sole lacessita, et lucem sub nuhila iactant: Fluctus uti primo coepit Ru'm atheseere Ventu, Paulatim sese tollit mare, et altilis undas Erigit, inde imo consurgit ad aethera fundo. Hic juvenis Primam ante aetem, Mideute sagitta, Natorum Tyrrhei suerat qui maximus, Almo Sternitur: haesit enim sub gutture ulnus, et udae Vocis iter tenuemque inclusit sanguine vitam. Corpora multa Virum cirHI; SeuiorqNe Galaesus, Dum paci medium se o seri, justissimus uno a Qui fuit , Ausoniisque olim ditissimus armis :unireque greges illi halantum, quina redibant, Armenta, et terram centram vertebat ara ris.

Atque ea per campos aequo dum marte ger Iur, Promissi dea facta potens, ubi sanguine bellum Imbuit, et primae commisit funera PR F, Deserit Hesperiam, et, coeli conVersa Pstr aura , Iunonem victrix assatur Voce superbat: En persecta tibi bello discordia tristi: Dic in amiciti in eoeant, et limgra jungant; Quandoquidem Ausonio respersi Sansuim Te ros. Hoc etiam his addam, tua si mibi certa Voluutasti; Finitimas in bella feram rumoribus urbes, Accendamque animos insani martis amore, Undique ut auxilio veniant; .Pargam arma Per agro Tum contra Iuno: Terrorum et fraudiε unde est: Stant belli causae; pugnatur comminus armiS; Quae sors prima dedit sanguis novus imbuit ma. Talia eonjugia et talas pelebreui h1menaeos Egregium Veneris genus et rex ipse Latinus. Te super aetheria. err re licentius auras Haud pater ille velit summi regnator olympi; Cede locis: ego, si qua super fortuna Iahorum eat, Ipsa regam. Tales dederat Saturnia vosca.

287쪽

Illa autem attollit stridentes anguibus alas, Cocytique Petit sedem, supera ardua linque . Est locus, Italiae medio sub montibus altis, Nobilis, et fama multis memoratus in Oris, Amsancti valles; densis hunc frondibus atrum Urget utrimque latus nemoris, medioque fragosus Dat sonitum saxis et torto vortise torrenS. Hic specus horreadum, saevi spirocula Ditis, Monstratur; ruptoque ingens Acheronte vorago Pestiferas aperit fauces, queis condita Erinn s , Invisum nΠmen, terxas coelumque te abat. Nec miniis interea extremam Saluxnia bello Imponit regina manum. Ruit omnis in urbem

Pastorum ex acie numerus: gaesosque reportant

Λlmonem puerum, scedatique orat Galaesi; Implorantque deos, Obtestariturque Latinum. Turnus adest, medioque in crimine caedis et ignis Terrorem ingeminat; Teucros iu regua VO Ti ,

Stirpem admiscexi PDrygiam; se ii ue pelli,

I um, quorum attonitae. Baccho nemora avia matres Insultant thiasis, neque enim leve Nomen Amatae,

Undique collecti cocunt, Martemque fatigant. Dicet insandR i cuncti contra Omina bellum . Contra sata deum, perverso uumine PDSCunt: Certatim regis circumstant i peto. Latini.

Ille, volui pelagi rupe im 'i' , resistit; f Ut pelagi rupes, magno. veniente sxagore, JQuae sese, multis Circium latrantibus undis, Mole. tenet: scopuli nequidquam et spumea Circum Saxa fremunt, laterique illisu refunditur a gaVerum, ubi nulla da lux caecum.exsuperare PoteStas Consilium, et saevae nu: u Iunonis eunt. Tqs, Multa deos aurasque pater testatus inanes,

Frangimur, heu i fatis, inquit, ferimurque processu. Ipsi has sacrilego pendetis Sanguine Pinnas, O miserit te, Turne, nefas, te triste mouebit

288쪽

Supplicium; voti quo deos venerabere seris.

Nam mihi parta quies, somnisque in limine portus; IFunere felici spolior. Nec plura locutus. Saepsit se tectis, rerumque reliquit habenas. Μos erat Hesperio in Latio. quem Protenus urbes

Albanae coluere sacrum, nunc maxima Terum

Roma colit, quum Prima moverit in proelia Μartem, Sive Getis inserre manu lacrymabile hellum, Hyrcanisve, Arabisve parant, seu tendere ad Indos, Auroramque sequi, Ρarthosque reposcere Aigna. Sunt geminae belli portae, sic nomine dicunt, Belligione sacrae, et saevi formidine Μartis: Centum aerei elaudunt vectes, aeternaque ferri Robora; nec custos a istit limine Janus. Has, ubi certa sedet patribus sententia pugnae, Ipse, Quirinali trabea cinctuque Gabino Insignis, reserat stridentia limina consul; Ipse vocat pugnas: sequitur tum cetera P es,

Aereaque assensu Conspirant Cornua rauco.

Hoc et tum Aeneadis indicere bella Latinus Μore iubebatur, tristesque recludere PortaK. Abstinuit tactu pater, aversusque refugit Foeda ministeria, et careis se condidit umbris. Tum regina deum, coelo delapsa, morantes Impulit ipsa manu portas, et eardine Verso Belli serratos rupit Saturnia Postes. Ardet inexcita Ausonia atque immobilis ante: Pars pedes ire parat campis; pars arduus altis Pulverulentus equis furit: omnes arma requirunt: Pars leves clueos et spicula lucida tergunt Amina pingui, subiguntque in cote secures; Signaque ferre juvat, sonitusque audire tuharum. Quinque adeo magnae positis incudibus urbes Tela novant; Atina potens, Tiburque superbum, Ardea, Crustuinerique, es turrigerae Antemnae. Tegmina tuta cavant capitum, flectuntque salignas

289쪽

Umhocium crates; alii thoracas alienos, Aut leves ocreas lento ducunt argento. Vomeris huc Et falcis honos, huc omnis aratri Cessit amor; Lecoquunt patrios fornacibus enses. Classica iamque sonant: it bello tessera dignum. Hic galeam tectis trepidus rapit; ille frementes Adjuga cogit equos, clypeumque auroque trilicem Loricam induitur, fidoque accingitur ense. Pandite nunc Helicona, Deae, Oantusque movete. Qui bello exciti reges; quae quemque secutae Complδrim campos acies; quibus Itala iam tum Floruerit terra alma viris; quibus arserit armis. Et meministis enim, Divae, et memorare potestis; Ad nos vix tenuis famae perlabitur aura. Primus init bellum Tyrrhenis asper ab oris Contemptor divum Μezentius, agminaque armat. Filius huic juxta Lausus, quo pulchrior alter Non fuit, excepto Laurentis corpore Turni. Lausus, equum domitor, debellatorque ferarum, Ducit Agyllina nequidquam ex Urhe secuto Μisse viros; dignus patriis qui laetior esset Imperiis, et cui pater haud Meetentius esset. Post hos insignem palma per gramina currum Victoresque ostentat equos satus Hercula puIobro Pulcher Aventinus; clypeoque, insigne Patomum, Centum sngues, cinctamque gerit serpentibus tir

Collis Aventini silva quem Rhea sacerdos Furtivum partu sub luminis edidit oras. xta deo mulier, postquam Laurentia Viator, Geryone exstincto, Tirynthius ultigit ama , Tyrrhenoque boves in flumine lavit Iberas. Pi Ia mauu saevosque gerunt in heIIa dolones; Et tereti pugnant mucronq, Vertique Sabello. Ipse pedes, tegumen torquen8 immane leonis, Terribili impexum saeta, cum dentibus albis,

290쪽

2so . AENEIDOS

Indutus capiti : sic regia tecta subibat Horridus, Herculeoqiue humeros innexus ami tu . Tum gemini fratres Tiburtia moenia linquunt. Featris Tiburti dictam cognomine gentem, Catilliisque acerque Coras, Argiva iuventus ;Et primam ante aciem drnsa inter tela seruntur: Ceu duo nubigenae quum vertice montis ab alto Descendunt Centauri, Homolon Othrynique vivalem Linquentes cursu rapido: dat euntibus ingens Silva locum , et magno cedunt virgulta fragore. ΝΡΟ Ρramestinae sandator defuit urbis. Vulcano gea itum pecora inter agrestia regem , Inventumque meis, Omnis quem credidit aetas, Caeculus. Hunc legio late comitatur agrestis; Quique altum Pram esto viri, quique arva Gabinoe. Iunonis, gelidumque Anienem, et roscida rivis uernica saxa colant; quos, dives Anagnia, pascis; Quos , Amasene pater. Non illis omnibus arma , Nec clypei currusve sonant: pars maxima glandes

Liventis plumbi spargit: pars sΡicula gestatnina manu: salvosque lupi de pelle galeros

Tegmen habent capiti; vestigia nuda sinistxi Iustitu Ere pedis, crudua tegit altera Pero. kt Messapus equii in domitor, Neptunia proles, Qvcm neque fas igni cuiquam nec Sternere ferro, . iam pridem resides populos desuetaque bello

Agmina in arma voeat subito, ferrumqUe retractat. Hi Fescenninas acies, AequosqRe Faliscos; Hi soractis habent arces, Flaviniaque a TVa, Et Cimini cuni monte lacum, lucosque Capenos. Ibant aequati numero, regem trie canebant:

Ceu quondam nivei liquida inter nubila cycni,

QPum Sesy e pastu reserunt, et Ionga canoros

Darii Per colla modos; sonat amnis, et Asia longe Pulsae palus.