장음표시 사용
31쪽
artificum more loquuntur: quo discrimine posito Recentiores etiam cum Antiquis egregie conciliari. Tu vero quid de hoc demum interuallo censeas dic sodes: consonum ne reuera sit; atque ita porro haberi debeat; an potius dissonum; in quam sententiam recentiores fere propendent. Magnam profecto, atque insolubialem quaestionem ) dignamque quae tot scripturientium ingenia exerceati An quisquam hodie Musicorum.
tam imperitus est, ut contra totius antiquitatis concordem se tentiam ; contra Omnem rationem ; contra ipsum aurium iudicium, atque experientiam usumque concentuum dita Diatess
ron inter Dissonantias ascribat praesertim cum superioribus annis Andreas Papius quidam Gandauensis, vir inter Belgas bene d eius, ac nuper Donius noster firmis sane rationibus contrariun ostenderint: immo nec Zarlinus ipse quem vos Musici merito magnifacitis) nec doctus ille Hispanus (de Salina loquor nec quicumque vere eruditus dici potest: vllam haesitationis speciem
hic praebuerit: quin potius Corypheus ille vester non eam tantum in Consonantiarum album tetulerit; sed etiam in perfectarunt classem. in quo tamen nimium illi tribuisse meo iudicio videtur. Nam si rationes numerorum, quae symphoniarum intrinsecae causae sunt earumque vim, naturamque attendimuS, Diapason tantum, ac Diapente perfectae dici atque haberi debent. Sin autem concentuum proprietatem atque usum, qui in clausulis (quas Docat togas Graece recitius dixeris praecipue viget, respicimus ;ditonum, quam diatessaron, perfectis adnumerari aequius est. Verum tamen non sine magno vestrae professionis dedecore ( fatendum est enim insulsa haec opinio de dissi,nantia, Diatessaron, hucusque inualuit; hodieque etiam mordicus a multis defenditur. Magna inquam labes sit ero in dico hinc ordini vestro Philopone aspersa est; & quae in contentione aduersus antiquos, multis punctis inferiores vos videri faciat. Si enim tanta in re, dicet aliquiS pro veteribus pugnans, aberratis a vero, quid in reliquis fiet Si ne elementa quidem, ac fundamenta vere solidaeque Musicae tenetis; quid de totius disciplinae mole, quam ijs superstruxistis,
sperare possimus uic admiratus, necfacile creaeens tara, sim Cncolericorum insimam; continere se non potuit, in inter-
32쪽
2 o De Prae stantia Musicae Veteris
pellato Charidorisermonestibi ceret, Error hic fottasse loquentium est, non Operantium mulargorum. Nam ut debuerint, si velint . cum priscis, ac scientiam profitentibus apte loqui, consonantiam vocare rata Diatessaron, in usu tamen ipsius ac tractatione quid aliud facere potuerunt, quam sicut reuera disinat, ita etiam dissonanter tantum cam in concentus asciscere e Eodem relaberis mi adolescens (i,quii Chari orus quo symphoniurgus ille antea memoratus; nec satis memoria tenes, quae de usu ia dixeram: numirum hoc turpius esse apud eos erratum; quod dicta factis quam
longissime distant . dissonantiam enim, quam verbo vocant, re pse consonantiam agnoscunt, eaque omnino cohsonanter utum
tur. Quid enim aliud est diastemate aliquo consonanter uti, quam illud in praecipuis, atque imparibus locis synodiarum, seu comcentuum sterenda enim haec Graeca vocabula sunt, ne identidem eadem I atina incurrant) siue coniunctim cum alijs, siue seorsim ponere e Nam licet in Licinijs Diatessaron admitti non soleat; quod reuera duriuscula sit; seu potius exilior; atque ut eam Aristoxenus apud Plutarchum vocat, vel (hoc est obscura, vel evanida) coniunctim vero cum alijs consonantijs inter duas voces collocari nequeat; in triodijs tamen ( hoc enim malo quam Tricinijs & numerosioribus concentibus frequenter, ac suauiter ponitur. Nec tu mihi, quod solenne vobis est, illud
obtrudas ; Diatessaron consonantiam a Diapentesctuari ac
primum enim quam bene aliquid tegi dicatur,quod alteri insistit, haud satis video: deinde cum aliud sit Symphonia, aliud Eusymphonia (est enim symphonia duarum vocum apta, iucundaquo
auribus copulatio; cusymphonia vero duarum, pluriumue consonantiarum decens, ac suauis collocatio) recte mulargi faciunt, cum trinas voces sic disponunt, ut summa cum media, Diatess ron resonet, media cum infima, Diapente: qua ratione huic inferior, siue grauis locus obtingit; ideoque tegitur potius quam alteram tegat: illi vero superior, atque acutior: non recte porro
hinc colligunto Diatessaron dissonare; quia inferiori loco post
ra, non plene auribus satisfacit. nam & sic quoque manifeste consonat; quamquam mitto minus, quam ubi a Diapente sustinetur.
Quod si nondum consonantiae nomen ista Diatessaron mereri qui
33쪽
Liber Primus. alleenset, quod non ubique auribus perfecte respondet, cedo cnralia omnia, vereque dissina interualla, ut tonus,aut semitonium, cum diapente seu quavis alia consonantia, utrovis loco contu tam posita, aures ita offendat ut nemo non statim disinantiam agnoscat Deinde non id tantum in harum duarum consonanti rum copulatione contingit: verum & in aliarum quoque . Sume enim exempli causa hanc eamdem Eumolpe diatessaron; & vel ditono, vel trihemitonio adiunge; statim senties iucundioren efficere symphoniam, si trihemitonio superincumbat ; ditono v ro subijciatur. quod praecipue notari a te volo : ne cum conge ronibus tuis tibi persuadeas miserrimae huic consonantiae opus esse semper fulmentis atque adminiculis: Cuius rei veram causam, atque ex intimis mathematicae sontibus derivatam si requiris, apud Zarlinum accurate expositam reperies in tertiae partis Institutionum cap. 61. Verumtamen mirari satis non possum Symphoniurgorum quos, Componisai Papius vocalitantam esse vel
pertinaciam, vel superstitionem, ut religio ijssit in humanaruvocum triodijs Diatessaron sub Ditono collocare; cum facile possint in Polyplectris; alijsq; instrumentis experiri, quam suavem
eo modo disposita concinentiam edat: neque etiam infrequenter occurrat in vulgaris peetidis chalcochordae (quam Citaram vocant & in chelonidis Hispanicae ( quam Chuarram Graeca phne pronuntiatione appellant) syncrusibus. Permovere eos etiam debuerat Salint confessio atque autoritas; qui Diatessaron sic dispositam, summa cum aurium voluptate, non semel a se auditam cum Venetijs, tum Neapoli, in sacris Graecorum concentibus fuisse testatur. Agnoscitis igitur hanc non leuem aut modicam hodiernae musicae imperfectionem: & quidem circa artificialem eius partem; ac Symphoniurgiam ipsam, seu Contrapunctum ;quam prae caeteris recentiores amplexantur; ac solam fere musicam putant. Ex quo coniectare licet, quid reliquis euenerit pa tibus ; quae scientiam potius ac theoriam, quam praxim usumque respiciunt. Itaque quam male ab ijs cognita; nedum triactata fuerit pulchrior ac potior Harmonicae pars, quae de Generibus ac Tonis edisserit, vix credibile est. Vidistis opinor in ijs quae breui ct compendiario scripto Donius noster nuper complexus est,
34쪽
- 2 2 De Praestantia a se irae Veteris est,quam prauas absurdasque opiniones; omninoque a vero abe rantes , circa Generum naturam, proprietatem atque usum , Niscolaus quidam Vicentinus conceperit; ac nihilominus, tamquam precipua sui parte veterem absolutam q. musicam restituerit, speciosum illud, ne dicam arrogans, Archimusci cognomentum ais e auerit; &gloriabundus cecinerit, Musica pri ca caput ιenciris
modo fustuot atris. Quid porro An non etiam hodie vulgo naturam ac proprietatem Enarmonij generis in eo litam putant ut minimis ac minutissimis interuallis harmonica series, perfectumque quod vocant systema, concidatur ex quo illa tam falsa quam ridicula inualuit opinio , ut communia Polyple stra, Dialonica dumtaxat vocari velint: quae vero taxillos nigros bifariam diuisos habent, Chromatica : quae autem spissius diuisa frequentioribus constant interuallis, Enarmonia. Quem in errorem delapsi profecto non essent, si antiquas illas germanasque harmonias ex Aristoxeni, aliorumque scriptis, percepissent. md si Vicentinus ad tantam prouinciam restaurandae veteris musicae aliquanto
instructiora disciplinarum praeceptis, ac priscorum autorum lcctione ( quos hodieque superesse antea dicebam accessisset; nec
illotis, ut aiunt pedibus,in Musarum adyta se coniecisset, eano laudem quam honesto proposito merebatur amplissimam, non corrupisset improspero atque irrito euentu. Et Pol aenus Saepe( iu- qui, ) admiratus sum tantam fuisse Vicentini confident; am, ut quamuis sibi conscius esset tam modicae, ac prope nullius eruditionis, notitiaeque antiquitatis, tantam rem aggredi nihilominus
non dubitaret. Itaque perinde mihi fecisse videtur, ac si quis
proauorum aetate veterem Iuris prudentiam restituere, aut saltem
illustrare voluisset; nondum lcitis Pandectarum & Codicis Iustiniani libris; sed Institution uni dumtaxat: ac reliqua hausturum se sperauisset e sordidis Accursj, ac Bartoli Baldique lacunis; purioribus illis rivis vel ignoratisiel despectis. Cui Charidorus Idem
ego mirari nonnunquam soleo : cessat tamen omnis admiratio, ubi vetus, illa sententia in mentCm Venit Ac L
itiata quam quotidie veris imam experior . Id Latine valet, ut tibi quoque Philopone mos geratur Ignoraraia homines andaces doctrina vero timidas ct cunctabundos . Sed ut de s mita
35쪽
mita in viam regrediar, cum Melo poeta fundamentum quodammodo Harmonica sit; eaque maximeque in tribus musicae Generibus versiitur, atque id tam male positum constitutumque sit, ab
eo qui plurimum hic sategit; vos iudicabitis scilicet, quid recte
atque ordine superaedificari a Recentioribus potuerit. Sed omnia magis in aperto erunt, cum Donij nostri tractatus de Enarmonio Genere prodibit in lucem; ex quo multa praeter vulgatas commmunesq; opiniones, a vetustis repetita temporibus, innotescent. De Modis autem quos alij Tonos vocant, quid attinet dicere equorum hodie nonnisi adumbratam quamdam speciem superesse, tam manifeste idena Donius probauit, ut nullum refragandi locureliquerit. Quare concidat tamdem necesse est, ut plane inutilis ac superuacanea, magna hodiernae musicae disciplinae pars: tam
illa scilicet quae circa commentitios octo Tonos, quos in sacris usurpant, quam quae circa duodecim Glareani Modos, eius quo laudabiles quidem ; sed hac in parte prorsus inutiles lucubrationes, versatur: in quibus doleo sane totos viginti annos ab eo consumptos. quos longe constidius, ut erat vir doctus, diligens, ac probus, alijs in studijs impendere potuisset. Concidant etiam
necesse est tot illae regulae,praeceptiones, ac versus, ad cognosce dos ac distinguendos hos seti Tonos, seu Modos vocare Oporteat ; eorumque differentias memoria tenendas, ab huius artis magistris excogitati. Consilescant porro tot ambages atq; altercationes, de agnoscendis proprijs singulorum Tonorum formulis, quas psalmorum Intonationes vocant; de lite antiphonarili cum illis coniunctione; quae tam multorum ingenia incassum torserunt: nec non indagationes illae laboriosae discriminis inter octo Ecclesiasticos Tonos, ac duodecim Glare anicos Modos, a doctos eduloque Belga Tornaci Nerviorum editae: una cum inanibus ijs dis serentijs ac vocabulis, Modorum Authenticorum,Plagalium, Pe sector una,Imperfectorum, Mistorum, Commistorum ; caeteris itectuscemodi; quibus otiose putideq; consectandis ac digerendis scituli quidam homines, P aciunt nae in elogenis ut A thil irate ire in , et
quandoquidem instauratis ac restitutis antiquis illis ac genuinis
Tonis: ntillam plane vim ac potesta tona, i centiorum hos Vmbratiles ac fictilios obtinere iamliouet: nihilque ex ijs nisi summam
36쪽
inam confusionem & caliginem; ac meras canoram; nugas hauriri
posse . cum Charidorus dixisset, eius sermonem Pobamus exci -
iens. Fatendum est cinquit in magna rei non leuis ignoratione ad hanc diem musicos nostros esse versatos; qui, nisi id eos Donius docuisset, nondum animaduerterant admistionem illania extraneorum phthongorum(quos dies atos & bemollatos barbari vocant, vos politiores exharmonios,& metabolicos, ut opinor non Generis esse; sed Toni: ac proinde quicumque intra hos centum annos in suis melodijs usurpare eos ceperunt ( quod prae ceteris Venusinus Princeps factitauit non Chromatici generis sonitus atque interualla ( si pauca quaedam loca exceperis multoq;
minus Enarmonia; sed metabolicos potius cantus , ex peregrini cuiusdam atque extranei Toni chordis compositos; consule t men , nulloque certo ordine, usurpasse. Etsi (ioquii Chaeri rus hoc iam meridiana luce clarius est; vereor tamen ut id fateri vclint: tanta in plerisque pertinacia est; & inanis quaedam ambitio; dum Enarmoniarum etiam cantionum callentes ; nedum Chromaticarum, vel ipsis inuitis Musis, videri cupiunt. quo in numero patris tui maiorem filium ascribendum equidem Philopone censeo: qui in his quas nuper edidit modulationibbs , plenissimis
quidem illis omnium suauitatum atq; affectuum, minime dubitauit ascribere Enarmonias esse: quamuis nullum huius Generis sit in eis vestigium: verum apta quaedam, ac satis expressa Phrygiarum Lydiarumque chordarum mistura . Cui Phil anus, Me quidem inuito ac dissentiente obsequi genio suo Cyriacus isoluit. quod si me audisset, inania nomina reliquisset; ac rem potius petasecutus esset. Videtis igitur subh cit Chamidorus) cum hodierna musica praecipua sui parte tam manca mutilaque sit, qua fronte quoue iure, ad priscam illam persectionis atque excellentiae laudem aspirare possit. Nam, ut propius collato pede iam agamus, quaenam est istri per Deum Immortalem, recentiorum vanitaS, cum videant (de solertioribus ac doctioribus loquor tam multa huic deesse ad perfectionem & complementum totius disciplinae sane quam necessaria; quae sine dubio in veteri illa fuisse, tot testimonia scriptorum euincunt, velle nihilominus eam cum prisca
conserre;immo multis paralangis (quo loquendi genere non ne-
37쪽
Liter Primus. i et sano illorum utitur anteferre Q'id enime mille annorum spatio,
ut M.Varro apud Pliniti autor est, omnes artes ac disciplinoe, atq; sin his Musica, apud Graecos inuentae, elaborator, absolutaeque fuerunt , & tu nobis Glareane persuadebis centum annorum curri culo (totidem enim sere antecesserunt aetatem tuam primi illi fiagurati cantus , ut vocant, repertores, quiq; alij rem musicam instaurare ceperunt ad summum huius facultatis apicem peruen-
tum esse proesertim cum indocti plane ac semibarbari ij autores extiterint; atque eiusmodi fuerit seculum illud, quod a Christi
Saluatoris ortu quartumdecimum numeratur,propter Italiae bella & calamitates; vi( quod acerrimi vir ingenij Alexander Tas sonius in sermone illius temporis animaduertit ) non magmina
sane incrementum amoeniora haec studia capere potuerint. Dicent fortasse, quod & nos fatemur, post Glareani aetatem, magnos fecisse progressus musicam facultatem: nam & multo elegantiores cantiones nunc componuntur; ac melismatis artificiosioriabus condiuntur: longeque nitidiora ornatioraq; carmina decantantur ; verborum expressio ac prolatio venustior atque aptior fit: instrumentaque peritius etiam pulsantur. quae vel ex ipsis cantuum descriptionibus ac diagrammatis proculdubio apparent. Sed quid tum postea An non totum hoc magis sententiam nostra confirmat Nam si iam tum Glareani aevo, quo musica rudis adeo, atque incompta erat, non deerant tamen qui nihil ultra ad ij ci posse censerent, quamuis a vero longissime aberrarent; ita profecto credere fas est, eos qui hodiernam musicam pari conatu eX- tollunt; ac nillil ad eius perfectione superaddi posse credunt, eodem in errore versari. Vt enim homines vere docti, ac sapienteS,
quo magis multa in dies percipiunt, eo plura adhuc supercs e cognoscunt addiscenda;sic quanto diligentius hoc nostro politiori . quam rudi ori illo Glareani seculo musica facultas a multis tractari cepit, tanto maiorem sibi campum rerum nouarum atque e
cellentium aperiri , tamquam e longinquo prospiciunt cordatiores atque intelligentes viri;quae nobis sine controuersia desunt, antiquis vero ( ut eorum commentarij quotidie magis ostendunt affatim suppetebant. Quamquam ut nunc tempora sunt, nunqua
38쪽
χ6 De Praestantia Musicae Veter s
eius inodi hominum, qui rationescin musicam, hoc est nobilioren illius partem, quae circa theoriam, historiam, ac philoIogiam vel satur, profiteantur, Quod eo magis mirandum mihi videtur, quo plures hodie reperiuntur, qui affinem illi, sed aridissimam meo iudicio, ac maxime auulsam a sensibus mathematicae speciem, a Arithmeticam Analyticam; alij Logarithmicen; plerique Arabsco vocabulo Algebram dicunt , impensiore studio colant . ImmoveI in hoc etiam demirari ac depIorare licet misera hodiernae musicae conditionem; cuius nobilior ac certe dignior portio, adeo paucos inuenit amatores sui: cum longe ignobilior ac vulgatior
eius pars ; quae vel nudam continet copulandarum consona tiarum rationem; vel meram praxin usumque canendi,a maximis
quibusque ferme Christianae Reipublicae Principibus tanto impretio nunc habeatur; ut nonnulli artificiosissimos concentus co-
ponant; alij voce, quidam insanis peritissime canant . Sed ut re deam e diuerticulo in viam; si, quod supra dicebam, qui musica disciplinam post GIareanum accnratius tractarunt,ac ZarlinuS in primis, multa adhuc ad eius perfectionem deesse suspicati sunt, multoque ampliorent atq; absolutiorem eius speeiem nobis animo fingere possumus (quod &alijs nonnullis euenire puto ;& mia hi sane usu venit vel talem extitisse fatendum est felicissimis ijs
Graecorum ac Romanorum temporibus (quibus omnis elegantia vitae, ac totius Iinmanitatis cultus ad miraculum usque effloruit ; hoc est ante barbaricas illas clades vel cci te nunquam fui ram. Primum enim quis adeo hebes est, qui non videat, quibus hodie dissicultatibus, quibus impedimentis ingenioru retardetur ursuS; magnarum I. ac liberalium artium profectus Quantus hodie liuor inrer litteratos grassatur, mu Itoque magis inter mutacae professo res eos praesertim qui AuIas frequentante Quid quod sapientes quidam obseruarunt propter hodiernam vivendi co suetudinem apud cultiores Europae gentes non ita pridem inolia tam , quae omnia compleuit timoribus anxijs,suspicionibus inanibus, odijs occuliis , o nsionibus obuijs, simulationibus callidis; di quadam cum agendi tum loquendi haesitantia, eloquentiam obmutuisse e Quid enim facundia prosit, ubi dicturus aliqua de re, circumspic ere prius omnia quam diligentissime debeat; singulavPrope
39쪽
I Dr Primus . . ET prope verba diu pensitare, ac librare saepius , futilibus his inaniuosficiorum, titulorum, appellationumque momentis; necubi scialicet inopinanter impingat Quid ergo vegetum ac floridum tot vinculis alligatae humanae mentes concipere possunt e Quid comceptum infelices linguor,tot quasi ergastulis circumsepte solutum, liberum,ac profluens effundere Quae ratio pariter in musicis v Iet: ut in his quae labore atq. artificio consequi licet, antiquos fortasse aequare possimus; ubi vero vigore quodam atque impetu
ingenij ( qui non in Melopoeia minus quam in utraque facundiae ecla, oratoria ac poesica pluximum pollet enitendum quidpiaest, valde vereor ne non facile seruili hoc restricto I. seculo pares ijs esse possi nus . Vt enim terrae vel gelu constrictae, vel suopte pondere Maue' & eonmp maligne germinant; contra solutae ac tenerae abundanter fructificant; licaninu mentesque hominum seruilibus eiusmo casectili addo etiam multiplicibus curis, quae implicitam quamdam ac sollicitam vivendi rationem comitari splent, oppressae ac devinctae: nihil laetum aut generosum parturiunt. Antiquae aute Graeciae eiusmodi statusacvita fuit, vinihil accomodatius fingere nobis possimus ad castam quamda ac nihilominus elegantem, iucundam , & uobilem musicae speciem exe
cendam. Nam cum ingenio , auribus, ac voce preter caeteras gyntes pollerent; animoque soluto ac libero,plurimum vers rei tur in agris; & pastoritiam vitam colerent ( quae ut M. Varro ac seuerat;&sacre litterae certo ostendunt,omnium antiquissima est)haec potissima vel unica fuit eorum oblectatio,cum feriati essent; totos dies choreis canticisque vacare: quae partim eorum quos tunc Deos putabant, virorumq; fortium commemorationem laudesque continebant; partim castissimos amores ambientium nuptias iuuenum ac puellarum: quae quamquam simplicia & rudia, suum quemdam leporem ac venustatem nihilominus habuerunt;
vel quod propiora tunc essent tempora primis rerum principijs, quae Deum ipsum autorem habent: vel quod ob eam analogiam quae maiori huic Mundo cum homine intercedit ( quem &ipsuin paruum quemdam mundum sapientes eriistimant) nuda quaedam; sed decens venustaque simplicitas , quae in pueris mire placet, inmortalium qui tunc erant saetis dictisque vigebat: quae omni
40쪽
extremo hoc pene Mundi senio secus se habent. tametsi enim is
quo laim modo repuerascat; puerilem illum decorem atque ingenuitatem nihilo magis repraesentare potest: siue noua quaedam e cogitet ; siue priscis institutis ac moribus resumendis pugnet aduersus obliuionis veteritum.quod cum ipse temporum fluxus, tum multo magis barbaroru iniuria & oonfusio ge ntium inuexit Ceterum ssorentibus Graecorum rebus; cum vetus illa musica paulatim aucta quidem atque exculta, non auteni prorsus immutata & co rupta , ad cum statum deuenis et, cui tunc additis ex theatrali luxu ac solutioris secus lautitia, omnigenis ornamentis delicijsque nihil deesset: ad priorem elegantiam ac maiestatem; posteriorem quoque affluentiam ac suauitatem adiuiixit.Quod hodiernae comtra euenit: quae ut copiosa sit,delicata,& suauis ; primigeniam' i men illam gratiam ac leporem, in tanta tamquq diuturna rerum omnium perturbatione, quae barbaris saeuientibus extitit; & tam Iongo seculorum defluxu, retinere non potuit. Hae cum Chaeridorus dixisset, subiecti Poli,nus. Si isthaec ratio valet, tam
altis quippe firmisque fundamentis suffulta, non dubito equidem quiri & ad alia longe diuersa, quae nihil ad rem nostram faciunt;
sed praecipue ad eam quoque musicam , quam gens Hebraeorum vetustissimis temporibus coluit, trahi possit. Antequam enim in
externo S cultus ac mores degenerarent; hoc est ante Babylonica captiuitatem (quae septuaginta annorum spatio praeter aui te linguae corruptelam , multa alia irreparabilia damna ipsis inuexit hanc facultatem diligentissime ab ijs exercitam fuisse Sacrae ii terae testantur: ea praesertim parte qua maximi illius ac sapientissimi regis, ac prophetae Dauidis res admirabiliter gcstae traduntur: ex quibus liquet non modo constitutos fuisse cantores per varia ossicia multifariam descriptos; qui voce atque organis personarent; Deique laudes modulatissitne concinerent: sed ipsum etiaRegem ante Arcam Domini praesultantem in pompa ; citharaque canentem fuisse conspectum. Erat enim, ut sacrae litterae loquuntur , psaltes iA II )el: & suorum ipse carminum, ut Graecorum antiquissimi, modulator & cantor . Post redditam vero Cyri iussu Hebraeorum populo libertatem ac patriam, minime du-