장음표시 사용
521쪽
pueri faciunι, vel ob recreationem , or moderate , Noct
Imo, secluso iure positivo, saepe est mortale aleae luiseus ratione multarum circumstantiarii m, ut docet Toletus, post S. Chry, qui homil. II. ad Popul. ait r aleas gractare non videtur mu Itis teceatum esse manifessum , Dd infinita vitae mala foIet suferre .... Cirea aIeas qu- sitim, blaspbemias , s acturas , iras . convicia, infinitainus alia his graυiora saepe prodiaeit. Hinc etiam graviter peccant, qui aleatoribus domum suam ad Iudendum eommodant et quia occasionem . Raeommoditatem graviter peccandi aliis praebent : idque tute Caesareo, 3c Francico prohibetur . His ergo deneganda ast absolutio, nisi resipuerint, ut monet S. Carciis
fit per se graviter illicitus, ac turpis, vel solo iure postivo grauiter vetitus. a. Si ludenti, vel aliis sit occasio proxima peccati mortalis, ut blasehemiae, periuria, fraudum, rixae, libidinis, Ac. 3. Si idcirco negligantur officia sui status, vel muneris ; aut omittantur opera gravi ter praecepta. 4. Si immodica summa Iudo exponatur , ita
ut reliquω bona non iussi erant ad sustentandam familiam, alendos filicis . ad dotandas filias decenter secundum suu triritum, ad solvenda debita, ad dandas eleemosynas, Zi s..si iniuria, vel damnum grave alteri inferatur fraudiis hus, violentiis, attractionibus ad ludum, die. 6. Affectu ad ludum graviter immoderato . Nam potin esse peccatvmmostale propter vehementiam assecttis ad ludum , cυ1us delectat onem praeponit aliquis dilections Dei, ua quos contra Praeceptum Reip. veι Ecclesiae , taIabus Itid1r dies more re sina, ait S. Thq. 2- a. q. 186. art. q. Denique siquis ludat cum eo , qui non potest alienare, nam vult
tine titulo iusto alienum obtinere, quod est iniustum, M
i Si victus non habeat rei dominium, di liberam dispoiastionem. a. Si victor vi, minis, dolo, comis is, vel anulatione imperitiae induxit alterum ad ludendum . Nam fecit ei injuriam, eique oceasionem damni in ruste dedit. si tamen eoactus' laretur , .non tenetur restituere uctum : quia ludus ex parte ipsius m iustus & omnem inaequalitatem circa spem lucri. sustulit imria coactio. nix ia vilius sponte in hoc periculum se con Iecit. 3. Si fraude aliqua eontra ludi leges usus sit, y. g. s chartis signo aliquo notaverit , aut per nutus circumstantium ,
uti ex industria agnouat, vel attigciost ita sompo at ,
anta omnem sentem Diuit ipso by Cooste
522쪽
Tractatus de Contractibus. 43s ut meliores sibi obveniat, &e. Et tune tenetur restituere tum id , quod lucratus est , quum illud aequisierit perinjuriam; tum etiam id, quod alter iuste lucratus fui set : nam haec spes lucri erat pretio aestimabilis , & ei per iniuriam sublata fuit. Ludi autem leges sunt , quae
uel communi ludentium consensu constitutae sunt , vel loci consuetudine receptae. Quaedam tamen fraudes, seu Potius astutiae , quae ex communi consuetudine adhibentur , & noscuntur adhiberi , non censentur contra ludi leges, nec iniustis, ut si quis sciens se meliores chartat habere, timorem simulet, quo alter ad augendam sponis fionem impellatur. 4. Si victor ante ludum habuerit aianimum non solvendi, veI si non possit alienare rem Ιu, do expositam, aut quidquam amittere, vel si arte ludendi sit notabiliter alteri superior, ita ut moraliter certullsit de uictoria. Quia tunc error dedit causam contractui Ialter enim non voluit ludere , nisi quia contrarium p cavit. Praeterea hae e sunt contra justitiam ludi, exigenis tem , ut inter ludentes sit aequalitas moralis in spe l
crandi , R in periculo perdendi; nam hic contractus est
utrinque Oaerosus, non donatio , nec ad remunerandum
digniorem, & peritiorem institutus , sed in eo emitur spes lucrandi periculo perdendi : ideoque requirit aequalitatem inter spem, & periculum . Idque verum est, etiam fi ex cessus peritiae unius sit notus alteri ἔ nisi prudenter excireumflantia cerrisatur donatio spontanea lucri ex parte minus periti. Nam sicut non sufficit ad iustitiam venditionis, si emptor vitium rei norit, R rei cusiclitate solvat pretium iusto majus, quia aliter ea in habere nequit, nec donare excessiim censetur; ita in ludo, Le. nisi ina qualitas peritiae aliunde compensetur. Quamdiu tamentiterque ignorat excessum notabilem peritiae alterius, i crum est iustum etiam in peritiore : quia uterque tuno se exponit periculo perdendi, & sicut lux ranti occurrit im Peritior . ita poterat occurrere peritior, & se contractus fuit fortunae, & ex utraque parte aequalis. Praeterea tu dentes hoe animo ludunt, ut lucrum retineri possit, dum neutri constat de notabili excessu. s. Iuxta varios, si victor luserit ex animo repetendi solutum : quia non hahebat ius luerandi , R decepit alterum , qui non uoluit ludere. nisi supposita spe luerandi. Qui tamen lusit animo solvendi, potest mutare animum peracto ludo, & o Iutum repetere in iudicio. Quaest. v. An qui ludo vetito, seu alea aliqω id Iue rus es , teneatur Iaertim resiluete, veι qui perdidis fol-
is que naturaliter o nec lege . quae uigent , prohibeat modicum
,, quid ludo per se licito exponere, ae proinde luerum modicum is solutum retineri potest , nec conceditur ius iIlud repetendi.
523쪽
436 Tractatus de Cont actibus . ' Reis. r. Iuxta communem sententiam, seclusa te δε speciali loci irritante contractum ludi, magna pecuniae summa iam aequisita ludo vetito, seu alea, servata aliunde justitia potest retineri in conscientia , donec per sententiam Iudicis exigatur restitutio. Quia contractus Iudi iure naturae habet vim transferendi dominii ex li- hero consensu ludentium, L iure positivo communi, vel saltem ex consuetudine , non est ipso facto irritus; nec Iudentes redduntur inhabiles ad transferendum dominium, neque obligantur ad restitutionem, nisi post sententiam Juclicis. Ex eo autem Suod contractus sit prohibitus, non ideo hoc ipso est irritus, quia multa feri prohibe stir, quae β Iacta fuersnt , obra nent roboris firmitatem . e. 16. de νγυιών. ut patet in matrimonio post uotum simplex calcitatis contracto, in negotiatione Cleriem in
. Resp. a. Qui alea lusit, & notabilem peeuniae sumiamam perdidit, sistendo in iure naturali, tenetur solve-xe. Quia contractus fuit validus, ac proinde ex illo victor comparavit ius ad id, quod lucratus est. Praeterea, oui perdidit debuit ludendo consentire in solutionem is perderet: alioqui mala fide lusisset, ideoque ilicrari
Sed controvertitur, an Iure civili communa , leti Caesareo lusor teneatur in conscientia solvere debita ludo contractar Alii negant, quia l. I. Cod. de alea xor. conise editur victo, R ejus haeredibus Ius repetendi In audiis elo: quod solvit. Ergo victus potest jure retinere id , ouod lolirium repetere statini posset: cui enim lex daractionem repetendi, etiam dat exceptionem, ut Don lotis vat . iuxta reg. iur. 7 I. in ε. Qui ad agendum ad miti σώευν es ad excipiendiam muIto magis admirten s. Et I. 108. q. de vest. ,ων. Praeterea leges Caesareae statuunt, ut victus non cogatur solvere. Unde quum retinere meam rem.& datam recipere aeuuiualeant, in Iussum non est
ua Iido , d se irritetur ti sic victor habet ius
solutionem donec eo privetur per Iudicem. a. Sicut oui valide lusit. ti perdidit, non potest ante sententiam Iudicis solutum reperere , aut occulte recipere , ira nec meli ante sententiam non solvere. 3. Leges non conce-unt jus repetendi solutum nisi in rudicio : ergo ius non solvendi aequiritur solum per sententiam Judicis; de quum dicunt: victus non cogatur solvere, stibantelligitur a Iu-ἀice ' u:rde significant solum actionem victori non dari. ad repetendum debitum. Porro cerrum est, vinum tene-
524쪽
Tracta tis de Contractibus . 437 solvere, si juraverit se soluturum: quia iuramentum de re licita praestanda servari debet ex religione . ti reis
Dixi iure communi. Nam potest esse alia consuetudo patriae, vel lex sPectat IS annullans obligationem naturalem solvendi debita ludo contracta , prout est in Gallia ex edicto Ludovici XIII. quoad hoc, recepto. Sed videtur in his rebus standum esse consuetudini receptae nec lege abrogatae . r
Reis. Sponsio est contractus, quo duo. vel plures de 'veritate, aut eventu rei alicuius contendἰntes, libi in-
Ut hie contractus sit iustus necesse est: I. Ut res. de qua agitur, in eodem sensu ab utroque aecipiatue e nam alioqui nullus esset contractus sponsionis, siquidem spon- eos ditent 'U ide in , si diuersimode rem in telligerent. a. Ut res , de qua contenditur, sit incerta
Hinc si quis certus de rei veritate, vel eventu . aliquid sponsione lucratus est, tenetur iurestituere, ctiam-s de su a certitudine alterum monuisset, qui nihilominus
vellet contendere. Quis hic non vult donare, aut o i sed p xl styla ' quod putet rem esse semper inis
certam , R falli ab alio ; 8c ideo diligenter postea veri tatem inquirit . Quum autem in sponsione ematur direndatur spes lucra periculo amittendi, veluti merx pretio, si fullum I riculum perdendi, nihil emitur . nec venditur; ac proinde Invalidus est contractus, sicut inua.
nitus fuisset fallam esse, sed credere potuisset. De Lugo. CAPUT XII. De tiItimis voluntatibus. Quaest. I. Ujd in Tinamentum p Reis. Est legitima dispositio de iis .euia
in solemne , an qua servantur omnes sole-T a mnia Diuit eoo by Corale
525쪽
Tenui sinis, ti in nuncupativum, seu apertum uo ij
' voee coram testibus requisitis , lacet postea pomu GT ωumni res a iure in testamentis requisitas con
suli debent leges, ae locorum consuetudines. iure autem Caesareo ad testamentum . . ris
quiruntur . I. Ut haeres staris et st: a -atur, illiusque nomen propria manu testatoris cra di . inr . vel si aliena , ipse testator subseribat, & subscriptu ,
llimam voluntatem contineri. a. Ut. adhIbeantur'P
tesses rogati , masculi, puberes, idonei, hos e R , qu Non excludantur a iure, quales sunt baere , , Iias furiosi . damnati oti trimen, Rς. 3. V s .
sui uti testes nomen solum subi frib 'x P 'py: . , ibiζ,
in uno, eodemque loco, A tempore MDOR peragatur, l. xx. cod. δοτω-ς' suam
x Ad nuneupativum requiritur solum υ μ - u hem . ultimam voluntatem tam si ς- ιη ς' sivi; , ii
tale testamentum esse nivalidum in utroquu fMoa
. ex in speciem contrarias. Und' i g 'ciis hisum
amentum destitutum to Ist iudicis
namentum destitutum solemnitate pro
m esse, scilicet, inmuiunt per dite t)- . qui ob defectum solemnitatis effςλς in fisi fidim Ego assentior iis, qui docent. d/ς , -- in
526쪽
Tractatus de Conιractibu3. 43'esse locorum consuetudinem, & praxim iudicIosum, a que servandum id, quod sequus iudex perspecta penitus
veritate judicaret. Nam idem in utroque foro servandum est, ubi forum externum non nititur falsa praesumisptione , nee damnat in poenam , quae iudicis sententiam requirit. Quare si iudex quamvis certo norit volunt a rem testatoris , rescindat testamentum ob defectum solemnitatis, R haereditatem. ae legata prophana ad iudicet haeredi ab intestato : ea ipsi debentur in constientia ante sententiam. Quia sicut privati possunt apponere contractibus suis eertas eonditiones, quibus omissis nolunt valere eontractum ς ita princeps , vel respubl. cui subditorum personae, ac bona subiiciuntur in ordine ab bonum commune, potuit propter fraudis periculum, & maiorem dispolitionis cautionem facere, ut consensus contraiahentium, ac disponentium sine certa solemnitate esset de facto irritus; fecisse autem constat ex verbis hegis .
. et consuetudine, & praxi diciorum, quae est legum
interpres. , NOTA . Testator tenetur haeredes iusti uere in portione legitima ,, destendentes & his defieientibus ascendentes . nisi iustam exhae.., redandi causam habeat t uade hi die untur haeredes necessarii.
Quaest. III. Quinam tessari non possunt
Reis. I. Qui carent usu rationis, ut infantes. & peris petuo amentes. a. Filiusfamilias. Si tamen pubes sit.
potest testari de bonis castrensibus, ti quasi castrensibus ad quaslibet eausas, & de adventitiis ad pias eausas. Sed
cum patris consensu, ex c. q. de sepult. In 6. 3. servus.
4. Religiosi solemniter professi. s. prodigi post interdictam administrationem . 6. Qui commiserunt aliquod crimen, cui jure annexa est talis poena , ti morte damna- ti. 7. Cleri ei de bonis Ecclesiasticis, c. s. de tessam. et a multis camen locis consuetudo est contraria; sed semper tenentur de iis in pias causas disponere: nam iuxta communem sententiam tenentur iure divino naturali ea bona toto vitae tempore sic impendere. Quare nulla consuetudo. nec potestas humana potest eos excusare, uel dispensare.
Quaest. IV. Quid es Codiet Ilus ZReis. Est scriptura continens ultimae voluntatis dispois ritionem circa ea, quae quis vult post mortem citra haeredes, seu legatarii universalis institutionem . Adhi-hetiir ad legata, ae fidei commissa relinquenda, vel ad aliquid explicandum. aut mutandum circa testamentum. Ad ejus valorem sumetunt quinque testes licet non rogati, nec requiritur, ut testator manu propria subscri
Quaest. V. Quenam noranda sunt eirea iegata rR ρ. Sequentia. I. Legatum est ultimae υoluntatis
dispositio, qua tςstator particulare donum ab haereditate
527쪽
MOTν astatus de Contractibus. selectum directis .erbis alicui relinquit. Sumit ut etiam pro ipso dono sic relicto. a. Legata solvi debent ex iustitia statim post aditam
haereditatem, & ex hoc legatarius acquirit eorum dominium . Ouare si executor testamenti negligat ea solvere, tenetur ae damno inde secuto: nam peccat eontra proia trium ossicium in damnum alterius ; executor enim eonituitur ad praestandum id omne, quod testator fieri re 1uit: qui autem peccat contra proprium ossicium ad auxerius commodum spectans , peccat contra justitiam. Si nullus sit constitutus executor, tenetur haeres: nam haeis
seditatem acceptando, se obligavit implicite ad praestanda onera ei annex R. q. Legatum transmittitur ad haeredes Iegatarii.
4. Legatu tra sub modo factum obligat ad modum illum observandum, si modus sit in utilitatem tentii , vel Ie Eantis. Ouia tunc testator praesumitur voluisse ad eum oblitare: seeus dicunt, fi modux sit in solam utilitatem legatarii. quia non praesumpur obligatio inducta , mualiunde colligatur , sed solum testator explicuisse motivum
lagandi. Quando autem testator obligat ad modum implendum . aliquando obligare vult, non tamen , ut si non 1 leatur, ,egMum re Vocetur, k retriaue debeat, sed ut oec et Iehatarius contra austitiam, si noa observet. At tuando vult . vi modo non observato res legara restituatur vel cum fructibus perceptis, vel De illis . Quae omnia pendend eri in Leotione testa oris , quae athitrio pruia cientis ex ejus verbis, A aliis con ecturas , ac circum-ctantiis colligenda est. Quando legatum te hietum est Ec- caesiω.uel piae causae sub modo obligandi, niti a trudie- stator ex pr esserit , non censetur voluisse , quod revocetor legatum , si modus non servetur , c. mearum , ast Si te erutum. at certam piam eausam factum , nequeat ei applicari ι debet ab haerede dari in arteram in causam impendendum iudicio Episcopi . Nam censetur in tali easu voluisse , ut alteri piae caulae εἴ-
uincti tunc habet ius legata pia ad alium psum usumat . nandi ex e 3M R i γά M tes. Legatum vero rela etiam ad causam prophanam , si impleri nequit , reda. Ouamvis testamentum ad causam non piam defectu solamnitatis esset invalidum in utroque foro ' tamen testata pia in eo contenta valida simi, di ea stathm l vere tenetur haeres ab intestato, si constet quoad ill ile
oluntate defuncti , ex z. 11. de Suff. e, i a legata sunt remedra vulgo ad testatoris satiriem nece Isaria 4 δ semper utilia, imo saepe restitutiones ex Iu-1ima de inae , di a consessario P straptae . Tum .ri
528쪽
Tractatus de Cssu tractibus. MI iuxta leges Caesareas legata etiam prophana relicta sine
solem a te requisita lolvi debent, si constet de volunta te defuncti , ex instit. de fideicomm . oe ex eap. q. de te- flament. In Gallia vero iure consuetudinario secundum eommunem Doe orunn Gallorum sententiam ha res tene tur in conscienti' solvere legata ad pias causas , quam . vis in iis , vel in testamento praescriptae solemnitates omissae fuerint: secus si sint ad causas prophana S. Hi ac quando haeredi constat voluntatem testatoris esse ut aliquid in causam piam distribuatur , licet id in foro
externo probar nequeat , tenetur in co i scientia solve re . Tunc enim probatione opus non est. dum de veritate constat.
NUρ. Est ultimae voluntatis dispositio , qua testator
fidei haeredis committit aliquid alteri tradendum . Duplex est, aliud universale, in quo tota haereditas comomittitur danda alteri. Sed jus Caesareum concedit fidei commissario quartam partem haereditatis , quae Trebellia mea dicitur a jure consulto Trebellianico , ne inutiliis ter haereditatem adierit.
Aliud particulare , in quo tantum pars haereditatis
Quaest. VII. an υaleat in foro eo eleutiae fideleom mussam in 1aυorem υυs , qui per leges non potes haeresve I tegatarius anstitii sReis. I. Testator peccat mortaliter ita disponendo . R etiam is , qui talis dispositionis executionem promi tit r quia violat legem Iustam, quae id graviter prohi-hri. Hinc S. Hier*n. epist. ad Nepotia a. Per rideicomis fidiam Iegibus a Uurimur. Reu. 2. Is, qui per fidei commissum etiam occultum haereditatem, aut legatum accepit tradendum personae . quae per leges excluditur ab haereditate, vel legato. se Jdono, puta filio spurio, vel uxori defuncti, ita ut nona , ceperit, ni II sub nac conditione sibi signineata : non potest licite tale fideicom mi Tum exequi, sed tenetur accepta restituere legitimis haeredibus ab intestato . ouia I a loqua ageret contra intentionem, & finem legis. Miptam legem prohibentem , ne haereditas, vel legatum re clonum talibus personis tradatur simpliciter . ideoque ii vetadi recte , sive indirecte. Nam certum es . quod is
quia una υia prohibetur alicui , ad id alia non deberad, mi is regu I. 84. jur in 6. Iam vero quae eonιra iusiunt i de ent pro snfestis baberi, reg. 64. iur. in 6. &leges instae obligant in constientia. a. Tale fidei commisissum est in fraudem legis , eiusque essicaciam prorsus elidere L, si laceret, aut valeret. se Datis. ω dolus alietii poιrocru ars nou deber, ait Concit. Generat. Lateran. IV. T. S caP.
529쪽
4 1 Tractatus de Contractibus.
cap. 46. Item persona, quae per legem ex eluditur ab hω- Teditate, vel lepato re ipsa bona acciperet a principali testatora per alium tamquam instrumentum : at lex id vetat, hoc ipso quod illam exeludit a bonis defuncti. Ita ovarruvias, seor asserens esse eommunem sententiam. Igitur tale φ deleommissum debet censeri tamquam si actum non fuisset , ac proinde bona defuncti per illud accepta pertinent ad haeredes legitimos ab intestato : Nam qui accepit aliquid tradendum alteri, non potest illud sibi retinere, quia revera non ei donatum fuit; neque potest tradere illis, qui per leges sunt incapaees illud accipiendi . Hinc Covarr. R Azor, ex communi cui ipse ait sententia docent, filium spurium, qui accepisset bona patris per fideicommissum , vel alio modo , teneri ante amnem sententiam ea restituere legitimis haeredissius ab i testato venientibus, vel testamento institutis; quum justa Iege eorum bonorum sapax non sit. Porro in Gallia id omnino certum est: nam ibi, & forate etiam in multis aliis locis, quodvis fidei commissum iure saltem eonsuetudin rio vim legis habente, & obli- fante in conscienti', reprobatum est, nullumque jus triuit.
530쪽
Quae continentur in Primo R seeundo
Volumine. Numerus romantis indieat volumen, numer so - autem arabus paginam, ASOR s , vide Paetus. Abrogatio legis est legis abolitio. m. I. pag. 1 f. Abstia entia quid est. II. 3I. ipsi opponitur gula. II. ra.
oecusator, Ae denunciator inter se differunt . II. x x. Aecusator tenetur desistere ab accusatione , ubi deprehendat a usatum etire in noeentem 4 vel ubi crimen incipiat es e dubium. m. Aeeusare, vel denuntiare quis tenetur. II. 343. Reedia quid est. I. as . eius filiae quae sunt. I. 233. eius rem
Actici omnis, vel omissio, quae non est ex dictamine eoascientia peccatum est. I. 63. Actus, ut sit honestus , & bonus, quid requiritur. I. po. Actus aliqui Intrinsece mali , nec unquam liciti. I. st. Actus interiar'. di externos Ecclesia praecipere potest . I. sy. nam mere. I. ys. Actu: habens obiectum malum . & finem malum peior est . quam si esset solum malus ex alterutro . I. I'.
talis per accidens , seu Per aliquid ei adiunctum muItipliciteria I. xys. hctus venialis ex obiecto indifferens potest esse mortalis ratione scandali . I. 283. oefee. Actus omnis, qui est causa 4 finis, vel occasio omissionis malae contrahit malitiam omissio-
Actus voluntatis divisio in positivum . & adversativum . I. Ips. Actus externus per se non auget bonitatem. Fel malitiam forma eu imputabIlem volitionis efficacis. I. ros. Auget eameta aeylmi me per accidens, seu Deeasionaliter bonitatem. vel mali tiam actus interat, a quo imperatur. ibis. Adiuratio quid est. I. 3ν'. dimet a iuramento . s . Adoratio alia late , alia stricte sumpta. I. as6. late sumpta alia Wa ta Moia hyperdesia . ibid. item alia absoluista, alia relatava. abis. Advena quis dicitur. I. 11 advertentia virtualis , & interpretati τa. I. ay4. ω se . eius Pro.