De professoribus et medicis eorumque privilegiis in jure romano dissertatio ...

61쪽

tutionis, quae de minero Certo Professorumn medicorum, quibus in unaquaque civitatqimmunitas tribui Posset, ab hoc Principe fa-Ctae est, vel tamen ad eundem finem Pectavit, eum scilicet, ut in singulis civitatibus Romani imperii Primum quidem scholae Publi-Gae, quibus iuventus ad litterarum studia adduceretur, bene essent compositae, deinde vero ne deessent medici, qui salutis hominum currem gerent assiduum. Nam medicis quoque salariae data sunt et non errure videmur, si Antoninum Pium iis professoribus, mediacis, qui vacationem munerum civilium haberent, salaria etiam constituere voluisse censemus, ita tamen, ut in unaquaque civitate ordo

decurionum et immunitatem et salaria illis Personis decerneret. Huc igitur 3Pectat, quod Ulpianus in I. A D. de decreti ci Orct j c. L. s. dicit: Ambitiosa decreta decurionum rescindi debent, sive aliquem debitorem dimiserunt, sive largiti sunt. s. 1. Proinde ut solent sive decreverint de Publico alicujus vel Praedia, vel aedes, vel certum quantitatem Penestari, nihil valebit hujusmodi decretum. s. a. Sed etsi salarium alicui decuriones decreverint, decretum id nonnunquam ullius erit momenti ut Puta si ob liberalem artem fuerit constitutum, ve ob medicinam: oh has enim causas licet constitui salaria. Cf. etiam I. I. CASt. de deor decur x 6. Iam igitur extra dubium Positum est, salaria Professorum et medicorum insustinianeo quoque jure confirmatu ESSE L. f. et Iust cle Pr et med. X. Sa. r. Bolluus vero I. I. P. 156 ΠUt Sis errot, quum Philoso:

62쪽

phis in ligo C s. i. e. de exfrctred cognit. L. S. salaria negari Putat, in ista enim lego non de salariis sed de mercedibus agitur eaque de re infra Plenius dicendum erit Philoso

Phos autem Perinde a ceteros Professores fin-laria nocePisse, Symmachus nuctor est, qui Priscianum philosophum Senatu auetore Aln-ri emolumenta consecutum esse Durrat. EP.

i. Professores jam ab antiquissimis tem- Poribus de mercedibus disciplinae cum disci-Pulis suis Pacisci solebant. μει L gr&mmcti. c. S. I. I. Fuere quidem qui majori

famae quam emolumento docerent, velut Or-hilius Popillus Beneventurius grammaticus, ut iconsule Cicerone Romaei veniebat et jam Per- Senem nuPerem se ec habitare su, tegulis scripto quodam fatebatur et L I. c. s. CL etiam c. o. Multi vero sobola honeste se sustentaverunt, verbi iratia Verrius Flaccus, qui sestertia centena in annum accePit, Suet. L Lb. I . 6. Deo defuere etiam, quibus eruditi, sua maximos fructus ferret Remmius enim Palaemon ieentinus, qui PrinciPem suo temPore locum inter grammaticos Homne tenuit, quamquam infamis omnibus vitiis Palumque et Tiberii et mox Claudio iraeedi-

Guntibus. memini minus institui ionem Puer rum vel juvenum committendam, tumen Ex schola quadragena annua cepit, quin hominibus quum memoria rerum tum faCultate Seres monis se commendabat met. A d. c. b. CLetium . . . . . D. Orig. Dr. HScth O NEC MPme uotistotes Meriant, e Plurimum , Miε

63쪽

auesitoritas aras,nicitus eεt m. P. I. s. 5m. H ρεε XVI. . s. XVII. M. io XVII LM. V. Sed nullae quinem ars si tuosior fuit quam medicina, unde Plinius ut rem notandam Commemorat, in tanto fructu Paucissimos Quiritium eam attigisse. Hist mi xx x. . . S. Idem auctor est, medicis celeberrimis, ut Cassiis, Calpetanis, Aruntiis et aliis duoenae quinquagenam ci annuus mercedes apud PrinciPes fuisse. hQ. vero Stertinius simputavit Principibus, quod H-S quingenis innuis

Contentus esset sexcena enim sibi quaestu Ur-

his fiuisse numeratis domibus ostendebat Pavet lintri eius merces a Claudio Caesare infusa est: Censusque quamquam exhausti, Peribus Neapoli exornata, meredi II S. CCC reli quere Crinas vero Massiliensis centies II S. reliquit, muris patriae, moenibus quoque aliis Paene non minori Summa exstructis Plin. T. N. l. I. Sed jam sussiciari haec exem-Pla, quibus Proverbium illudes Galenus dato Pes mPtime confirmatur Addimus soluin egregiam constitutionem Valentiniani in lege Celeberrima, quae de archiatris urbis Romae data est I. a. s. a. c. In te mees et Pr . hoo dicentis: Quos archiistros etiam ea

patimur accipere L quae sani offerunt Pro obsequiis, nomen, quae Periclitante Promittunt. Hoc edicto autem in sustiniuneo quoque Codice recepto, I. S. C. Iuει Pr et ecl., vix dubium esse Potest quin omnes medici sine discrimine ea lege teneniatur Cf. etiam l. b. u. exfrctores remm . S. Haec de mercedibus profossorum et medicorum prisE

64쪽

mittenda erant. Sed ipsae mercedes Privilegiis

eorum adnumeruri non Possunt, neque Peraonis illis privilegio quodam singulari opus fuit,

quo jus accipiendarum mercedum iis omPeteret. Igitur ad rem nostram ho unice Pe- tat, de mercedibus Professorum et medicorum extra ordinem jus dies L. r. r. s. r. . de Extr ra. OD. Sed et adversus eos meses gnoscere debet, L . s. s. eis. velut si rho-tor nut grammaticus cum discipulis de mero dibus Pactus sit, Posteae vero nut Cholum non BPeruerit, aut schola Perta negligenter rem

gesserit. Excepti sunt Philosophi et juris ci vilis Professores, quibus quamquam meroedes BCoiPere Possunt, tamen de iis jus non diciatur. An et Philosophi Professorum numero sint, quaerit UlPianus I. a. s. i. - , quod non ita intelligendum est, quasi omnino du-hium sit, Philosophi Professores sint necne pse lio solum quaeritur, an et Philosophi eorum Sint numero Professorum, quibus extruordinem jus dicatur is Et nou Putem, re-5Pondet UlPinnus; non quia non religiosa TVS St: sed qui hoc Primum profiteri eos

ortet, mercentariam Peram Pornere. Proinde ne juris quidem civilis Professoribus jus

dicent: est quidem res sanctissima civilis se Pieritia sed quae Pretio nummario non sit neStimanda, ne dehonestanda, dum in iudicio honor Petitur, qui in ingressu sacramenti eliferri debuit quaedam enim, tametsi honestra 'CoiPinritur, inlaeoneste tamen Petuntur. Contris vero aliis quibusdam personis, licet non

uelut Professores, veluti Iudi litterarii magistris,

65쪽

aut licet non sint medici nisi licuius partis corporis vel certi doloris, ut nuriculariis, obstetricibus extra ordinem jus dicitur. L. i. s. a. B. f. s. D. eod. Sed quaeri adhuc Potest , quid inter extraordinarias cognitiones, de quibus tot Digestorum fragmenta loquuntur et Ceteraejudicia Iustiniani aetate interfuerit, quum iPse sustinianus dicat, omnia judicia suo temPore ita esse composita, ut extra ordinem jus dicatur. F. S. I. cle interclicti m. 16. -υσνL I. . o. q. interus V. Celeb. Putat, in causis extraordinaria oognitionis sustiniani quoque notate breviorem fuisse Procedendi m dum sive ut nostrates diount, Processum fuis e summartiam, fortasse etiam de hiso causis non nisi certis diebus Odies cognitionum ait cognitum esse. Inatistitione des ramiachen unduratachmi vprοceεεea Sio8. . os. Equidem non habeo certi aliquid, quod sententiae Viri Pruditissimi, quam Psa natura rei aliquatenus juvare videtur, objiciam verumenimvero quum totam rem Conjecturis solum assequi liceat, sorsitan eae quoque sententia defendi Possit, inter extraordinarias omnitiones ceteraque judicia Iustiniani aetate omnino nuIIum a lius fuisse discrimen, comPilatores autem Digestorum fragmentis illis, quibus de extraordinariis cognitionibus agitur, non ideo in Pan otis locum dedisse, quia in hisce causis alius et quidem revior quam in ceteris ausi Pr cedendi modus Iustiniani etiam aetate his vatus fuerit, sed Ionge diversum finem obs-

sequi voluisse. Quid enim si quis dixerit, comPilatores eo consilio, ut singulas juris Ro-

66쪽

mani Partes digererent oti quatenua fieri Posset in ordinem systematieum redigerent, pultae, quue non remplius: in usu essent, in Digestis recepisse Quid porro, si cui maxime quidem ob locum istum Institutionum s. S. I. a inferes. fragmenta illa de extraordinariis cognitionibus ecth oh causam solum in audeoos recePin Sse videnritur, quia aliae quoque Priumcipia juris, quae in sustinianeo etiam jure valebant, sin iis exposita sint Nonne denique fieri Potuit, ut compilatores normam quandam generalem judiciorum illius temporis in hisce exemplis exhibere vellent, quum omniniudicia ita tunc comPositis essent ut EAtruor dinem jus diceretur Iam vero missis ejusm di conjecturis, unum restat, quod addaetur. Prohata enim ea sententiae, inter extraordi, Durias Cognitiones ceteraque judicia sustiniani aetate nihil omnino interitasse, inde sequeretur, illo tempore jam non amPlius Professores et medicos hoc velut ius Praecipuum licibuisse, ut de Mercedibus eorum extra ordinem jus diceretur; quod tumen quatenus contendito pit, in medio relinquendum erit. 6. Constantinus in lege i. r. C. h. clamesil et ros. III S. hae dicit: - - uinjus vocari eos medicos et Professores litterae,

rum vel pati injuriam Prohibemus, itu ut, si

quis eos vexaverit, centum millia Dummorum aerario inferat a magistratibus vel quinquennalthus exuotus, ne ipsi hanc Poenni suStim Deunt s. i. Servus eis si injuriam fecerit, na-gellis debent a suo omino verberari Coram

eo, cui fecerit injuriam, vel Si dominus con-

67쪽

sPnsit, iginti millia notomorum fisco inferat,

servo Pro Pignore, donec summa haec exsoles vrium retinendo. nec autem verba in LG , Ictat es mou. et pros. xit in uno modum immutata sunt et , PraeciPhnus -- - Deo

ad redi hun ducluci, animi, vel exhiberi, vel injurifim pati professores et mediocio ita ut si iris dos voxavorit, poena arbitrio judicis

Plecta nu- Ccijadius iri commentario ad . . C. Iusti Oil enn Protari sententiam, Professorum et ' medidi, a leges incultateiri clavi; Pero istores alims suus Agendi quae tamen opini jam a Iac Gothofredo in commemariba l. 1. Q Th Mes. in dubium voreta, mihi quoque noli placet. Gotholiedus CL Putnt,

Constantinum sacrosanctas quodnmmodo Professorum et medicorum Personas uno i Iege recl-doro voluisse. Nempe, inquit, in jus vocari eos, sim injuriasque his inferri, hos vexari

mos incesserat, sollicet hoc genu 3 hominum ac noministim sophistae in contemtum venerrent, tamquctan αγ-ino essem foroque uti nescirent;

fori tanto magis quin Christiana religione jam invalescente in contemtum venerant hi Professores ferme gentiles , sic ut ad foras dictuque vertraherentur, hisque minae et fodimidine )udiciorum imperitis intentarentur id enim est hac lege in jus vocari Sed Gotholaedi etiam sententiae, quamquam multo mugis se commendaere videtur, mihi non omnino satisfacit, eam Potissimum ob causam, quod Constantinus nori solum eam in jus vocationum, quae violenter fit, sed omnem in jus vocationem Prossissoriri et Medicorum vetat

68쪽

jubet. Mihi autem haec interpretationis ratio maxime arridet. Inde a Diocletiunt tempori-hus vetus illud discrimen inter ius et judi

tio, etsi ill aetate nondum Prohibita nitamen Sensim sensimque in desuetudinem abiisse via detur, ita quidem, ut ejus loco celebrata denuntiation lis is exordium auspicaretur. - L. a. i. C. in demtinficit. Neled rarum. I. i. εἰ C. F. C. Och. Initio autem hario novam denuntiationis dormam tum solum adhibitam esse, quum contra Personae honestiorΘs gendum esset, Irobubile est, suum viliores Personae diutius adhu in jus vocarentur, etivo ut leges Posteriores' dicunt ad judicium deducerentur ve exhiberentum Igitur, mi ad

legem nostram revertamur, Constantinus non SucroSnnCtos Professores no medicos reddidisse, ne ho maxime voluisse videtur ut siquis sim Professorem inliquem inui medicumngere vellet, eos ut Personus honestiores non indus vocare auderet, sed Potius denuntiatione uteretur sustinianus Postea omnes exhibitiones reorum Prohibuit et in NOMA ISI. - I. nperte dicit: MNos, omnem Perductionem in

jux exhibitionemque dia judicio inversamur. - for . b. asa. Exinde autem sequitur, ut m 6. M. Iust Pr . et mea. quaerenus en Professores et medicos adiudicium deduci ve exhiberi vetet, Personis illis nullum ius praeciPvum tribuntur, me regula tantum

generalis juris Iustiniane in certum quoddam

69쪽

Personarum genus reseratur. Ceterum ex Constantiniuriae gravissimam Poenam ei imPonit, qui in jus vocaret eos aut 1juriam illis inferret. Distinguuntur Rutem tres Casus. a. bhomo liber eos vexaverit, centum millia nummorum aerario inferat Goth r. G I. I. Tom. V. P. 2s. h. ita servo inscio domino hoc factum sit, flagellis debeat a suo domino ver-herari coram eo eui fecerit injuriam. o. Si a Servo Consentiente domino factum sit, dominus viginti millia nummorum fisco inferat, servo Pro Pigriore, doneo summu ne exso vitur, retinendo. Tribonianus in Iege sua ex hac intevolata et hujus mulctae et servi mentionem omnino sustulit et Poenam mutavit in arbitrariam itiniue nihil hac in Parte Professore et medio PraeciPuum habent: nam cuilibet illata injuria arbitrio judicis coercetur.

joc in comment G I. f. C. Iure de Pr . est mees Magistratus, qui in Constantini edicto nominantur, hac lege ut aliis quam Plurimis legibus sunt Duumviri seu magistratus muni-GiPales, qui summam potestatem intru metas ProPriae civitatis emercebant Icte Goth r. I. I. Tom. V. P. s. cui FU I P. 28. s. hi mquenna Ies autem eosdem esse magistratus municipales, qui in aliis legibus censores sive curatores dicantur, Savinius V. Celeb. I. L, ιδ ερ. ita demonstravit, ut nulli dubitationi relictus sit Iocus Constantinus igitur mulctae illius exigendae curam injungit magistratibus vel quinquennalibus, qui si eam non exigerent, ipsi

inferare tenerentur: sed hujus quoque rei memori in Iustiniane codice sublatae est.

70쪽

vos Suo mediCos et modions numerum' et

Iustinianum ipsum non semel de servie. medicis utriusque sexus uerba incere. Nolae lio nui igitur ab Io Ioco videstur, mentioriem facere Protii, quod a Iustitiinno emisianedicis constitutum fit, quum inde meat, urentiar medica: in illis etiam aesti nata fuerit. Apud verere iuris auctores dubitatum sterni, quid de communi servo, ah uno Sota manu misso dicendum esset, et quatenus inPrimis alteri socio necessitas inponi Posset, Socio manumissori Partem suam vendendi A sustiniano has alaeuecretiones decide't in I. i. s. i. C. I. UE COAnm. MeriM. mctrium V L . generriliter sancitura ast dium inter vivos, sive in vItima dispositione Iibertatem quis egitimam communi servo donarer velit, semPer a socio vendi debent, s suae, quaeritam in servo Possideat, sive Didihm, sive tertinm, sive quantamcunque et si plures sint socii, uno ex his libertatem imponere Cymerito, re ceteris omniinis Partes , quas in ovvo Possideant, vendendae sint ipsi, qui libertatem servo imponere desideret, vel heredi ejus. Ne vero Perratiocinia de Pretiis servorum libertas mP-diretur, Pus visum Bat, ut quantitas servilis pretii lege statueretur. Igitur sustinianus I. I. s. S. sanoit, ut servi Pretium sive uncilliso, si nulla arte sint imbuti, viginti solidis taxurin, his videlicet, qui usque is decimum aetati annum nondum venerint, in decem tantu, modo solidis Ponendis; sin autem reliqua arte