De professoribus et medicis eorumque privilegiis in jure romano dissertatio ...

41쪽

as Proprie est, qui dicendi artem indit, quod

satis ni fallor Suetonii Iibello G claria Moto rihus demonstretur; hino vero sequitur, ut ad Ciaci opinionem, quae nullis niti videtur argumentis, nocedere non liceat. Equidem Ant. Augustino visentior, qui ex mea sententia totam rem acu tetigit, et Pluribus exPosuit, soPhistas, rhetores et oratores apud Modestinum haud secus a ceteros urisoonsultos et Imperatoresaeos significare, qui artem dicendi rendant argumenta vero ab eo Prolat hoc Ioco rePetere et describere Piget Lib. inguL, - - atin in in Oft Theε r. Dr. m. Om. IV.

rum haud secus vidit et in commentoriis, Laenio tam Thressi de Pr . qui in raris Conanato. Oa I. Tom. II. P. II. et ad I S. Od. Th. tuae liber urb. A. et C. CXI . s. Inm. Pamaas dilucide ha de redisseruit. Non ignoro quidem, Tullianis temporibus et Pos

en quoque oratores solos ausurum Putronos

se RPPellatos, rhetores dicendi magistros; quod discrimen Plinius h. IV. I. revissimo significat, dum narrat, Valerium Licinianum,

qui Praetorius Romae antea inter eloquentissimos causarum notores hahebatur, eo decidisse, ut exsu de senatore, rhetor de oratore tactus sit. Deinde sophistas a Cicerone Acoet IV. S. eos dictos esse, qui ostentatiorus aut quaestus gratia PhilosoPharentur, satis constat. Sed hoo non ad rem nostram Pertinet eblicaere, quomodo factum sit, ut nominari Phistarum et oratorum Posteriori aetnte de ei

quentiae PraecePtoribus intelligerentur, dum-

42쪽

modo hoc ipsum certum sit atqta indubitntum. Unum inmen restat, quod notetur.

Etenim in lege celeberrima, me de soliota ConstantinoPolitana a Theodosio II. a. ias emissa est, soPhistae ab oratoribus distincte secerit Intur, I S. Ges Thesod id Ithar. urb. A. Et tamL XIV. quid quod rhetores etiam juxta Suhistas a Modestino in L . s. r. D. de excuεαι. x VII 1 ita commemo-rnntur, ut alteri in Alterorum locum substitui non Possint sum quaeritur, i quemadmodum

nomina ista hic intelligenda sint Et dubitari

nequit, quin soPhistrerum nomen, his Iocis eos significet, qui artem Graeose dicundi tradant, rhetores autem vel Patores si aso Phistis distinguantur, Pro magistris Romae ct eloquentiae Proprie habendi sint. Rhetoris vero nomen, quumvis Graecam habeat originem, quandoque tamen Professorem Romanae eloquentiae Proprie significare, ex matur AS siduoque hujus appellationis inter Romanos usu, qui vernaculam fere tribuit ei auctoriatatem derivandum esse videtur Argumenta sententiae nostrae de vocibus sophistarum et oratorum Prolatae in ipsa Iege Theodosii II. m o nudata continentur. Addimus exemplum Libanii, qui Antiochiae rhetor fuit Gr-cus ob eamque Causam sophista dictus est Gium Histor re ho violis cinci rati et c. Boau 1 8T ov. i. ct g. 8s. Per B P-tet, in Partibus orientalibus Romani imperii sive in finibus Graecae linguae sophistarum mn-jorem fuisse numerum quam orniorum oraetores vero in Partibus ocoidentalibus sive in re-

43쪽

gionthus Romanae linguae frequentiores fuisse. Igitur non est quod miremur, SoPhisturum -- Pellationem, si locum Modestini in Im. 6. s. i. a. D. Excuεαt excipias, non in aliis fere juris fontibus nisi in constitutionibus Imperatorum orientalium deprehendi I rinio Ges. h. in re qui in urbe tanεt etc. m. I. I. S. C. Th. tues lib. u. R. et C. XIV. s. veteres autem jurisconsultos et ImPerntores ocidem tales de rhetoribus et oratoribus loqui solere. L. f. s. s. Dig excrescit. XXVI 1. I. 8. s. So. . de muner et honor. L. a. s. n. O. d. Iust de ros et meU. x a. l. o. f.

In Philosophos discrimen IIud Grae-

eorum et Latinorum non Collatum est, naturaliter quidem, quum PhilosoPhiae studia cum cognitione singularis cujusdam Iinguae non

habeant tam arctam necessitudiarem, certe nona ea Pendeant. Hoc vero non Praetermi

tendum est, in constitutione illa Theodosii re, quae de schola ConstantinoPolitana datu est, non solum juris Professores, sed Philosophos etiam sive qui Philosophia, arcana rimentur, Pr rummaticis no rhetoribus Profundioris scientiae atque doctrinae auctores nuncuPaeri; nihilominus tamen Philosophos inprimis ob excusationes ut videtur non semper injustus, quibus contra munern oneraque iis imPosita uti via ant, a Principibus Perinde atque juris- Consultis a Pe correPtos esse, insia videbimus.

44쪽

Do iuris civilis Professoribus hario

solam adjicimus notaem eosdem etiam Profossores Iegitimae scientiae, Iegum doctores sivo Professores, juris interpretes vel exPositores, antecessores denique appellari L. a. s. S. D. Maerectoril cognit. L. I S. I. 6. QIMει frct: et med. X. a. Comi. εο MOLI S. Omnem remuo. s. a. s. o. Tranis l. s. I. vet. Pro m. Imt. The fili. Od. F. S. αεεMd. V . IX. r. De voco anteo essor inde Zimmern I. I. F. . . . Restant medici, quorum Plura sunt gemnem. Distinguuntur enim qui medio simplis, citer ocantur, Mohintri, ex archiatris et archiatri Palatini Archia trorum appellaetio, quae ni fallimur in Digestis nondum deprehenditur, in codicibus vero tam Theodosiano quam Iustiniane aliisque etiam soritis Passim invenitur, I. a. i. g. s. S. S. S. COQ'ροῶ. de med. VP f. XII S. s. f. s. o. Ces. Mεt de ros et med. x Sa mmctoALE V. B. X. o. d. Icto Lectii 16 3. primum quidem eorum Propria fuisse videtur, qui in comitatu Principis medendi cura fungebantur,

T. a. M. Mat. lith. non ob longi temP. r. VILIS. Octo in commini ad i. f. C. αε res et med. xia. his vero Postea nomi ne archiatrorum Palatinorum honoratis, ad eos quoque transiit, qui medicinam Constuntinopoli vel Romae, in his inquam duabus urbitius regiis exercebant; sed utrum ad omnes an ad quosdum solum, dubitari potest Lm 8.

e. h. do med et Pros XI S de archiareia urbis Romae ita loquitur: Excutis Portua

45쪽

xii(Goth r. Muli: Porticu, at Tom VP..i virginumque Vestalium, quot regiones urbis

sunt, totidem constituantur archiatri. Qui solentes, Monaria sibi commoda a Populi commodis ministrari, honeste obsequi tenuioribus malint, quam turpiter servire divitibus. Iam vero a Gotholaedo in comment ad hario legem Om V. . o. q. ea Prolatae St Semtentia, omnes medicos urbium regiamm,P- Pellatos esse urchiatros, eorum vero nonnuIIos, et Romae quidem quatuordecim, excePtis

Portus rati virginumque Vestalium fuisse nrohintros Populares oui vero fuerint ii, qui in fontibus ex archiatris dicuntur l. v. COAE'. Od. I. . . Ascras ref es med X. a., omnino silentio praetermisit. Mucius quidem

in Ommerat. G l. f. Oci ex archiatris eos esse

dicit, qui dimissi sint, Matio sive omitaetu, quasi qui archiatri simpliciter PPellantur,

semer in Palatio artem suam exercuissent.

Mihi quidem neque maci neque Gotholaedi

Placet sententia. Non Puto, omnes mediuos orbium regiarum archiatros APPEIIatos esse, sed hoo Potius probabile mihi videtur, non nisi certum illorum medicorum numerum, et Romae quidem ex constitutione Valentiniani I sedecim medicos lia appellatione decoratos fuisse. Cui sententiae illud ni fallor urgumento est, quod archiatrorum certum emi COI- Iegium cum ordine definito successionis, si qui in archiatri defuncti Iocum aggregandus erui, et huc accedit, quod archiatria ipsa dignitas nouPatur. L. B. s.c. h. de meae et Pr --

machi P. X. go. Quod vero jam ad eos attinet,

46쪽

qui ex aro hi atris in sontibus vocamur, conjecturis haud dubie locus est, Pinesertim quum omnes fere juris interpretes lano de rotaceant. Primum quidem hoc dubium esse nequit, archintros atque eos, qui ex archiatris di Cuntur, non ESSE Easdem Personas alieri enim ab alteris in constitutionibus supra laudatis distincte secernuntur. Quae vero a vincio Profertur sententia, PPellutionem ex dichi utris eorum Propriam esse, qui archiatri jam Entea fuerint, non vero esse desierint, antiquo atque genuino usui voculae ex innio-Pere rePugrint, ut ne ImPeratores quidemsne-culi quarti et quinti ista loquendi ratione uti Potuisse videantur; quiPPe quum unice ver- horum habita ratione ii, qui ex archiatris sunt, non pro iis, qui archiatri fuerunt, sed Pro ipsis Potius archiditris habendi sint. At,

inmeri quum discrimen inter eos esse conoedi

debeat neque tamen iceat ad maci opini

nem achedere, nos quidem aliam inte reta, tionis alionem secuti sumus. Multae impedirntoriae Constitutiones, maxime Theodosiani uodicis, de Personis loquuntur, quae ex omiet tibus, ex Praesidibus, ex rationalibus, ex Permfectissimis, ex vicariis etc. nuncuPantur Et averis comitibus, Praesidibus, rationalibus etc. nocurate distinguuntur. L. 26. 6. C. Theoc curim. XII. 1. I. unio C. h. Pr .

Jam quaeritur, quomodo nomina illa intelligenda sint, qualeque sit discrimen verbi grati inter comites atque eos, qui ex omitibus sunt; et haec quaestio nullis involuta eo e vim

47쪽

tur dissiciatatibus. Comites enim sunt, quibus ordinaria comitiva dignitas tributa est;

ex comitibus vero sunt, qui honorariam tantum comitivam dignitutem nocuerunt, et hoc idem discrimen inter praesides etiam est atque eos, qui ex Praesidibus sunt, nihiloquesectu in ceteras omnes dignitates, quarun, memionem fecimus, conferri Potest. Quoniam autem dignitates istae honorariae a multis, qui minera curialia fugere volebaent, redemine sunt, in legibus dignitates adumbratne sive emine, sive honores imaginarii dicum , atque ii, sequi fugientes obsequia curiarum in tabant Edumbratae nomina dignitatis , ob excusati Des praePosteras ab ImPeratoribus amen mero corriPiuntur. i. i. 25. 26. T. Sa. 6..ta a. i. s. os. IZ8. Ibo C. h. ea deo rionibus II. I. I. . . C. Iuεt met et r. Sed hisce missis, quae ad rem nostram minus Pe- mare videntur, vix dubitare licet de eo, quod inter archiatros eosque qui ex archiatris sunt, interest. Hae enim PPellatione ex iostra quidem sententi ii significantur, qui non ordinariam, sed honoruriam solum archiatriae dignitatem adePti sunt. De favore autem imbsigni, qui hisce quoque Personis, etsi honorariis solum dignitatibus decoretis, b Imperatoribus tributus est, non ost quod miremur, quum Procul dubio nemo nisi qui medicus esset, Curchiatris esse posset, medio autem in Nniversum benevolentiam Principum sibi quaesierint. Ceterum de medicis, qui ex archia tris Palatinis dicantur, omnino nihi in fonti-hu deprehenditur. Archiatri Palatini ive

48쪽

sa ori Palatii ii sunt, qui Principi eius o

familine Peram dant, unde etiam rchiatri, qui intra Penetralia regalis uiane florent, vel qui in sacro Palatio militant, dicuntum L. M. C. h. de com et Grin. Scio. PGI. I. 6. I. a. El. 6. 18 Is C. R. ela meae et Pr . XIII S. I. I. C. Iuει. eod. x. a. -mα- EP. X. o. De legitimo quodam eorum numero nihil constat; Aelius Lumpridius vero motor est, sub Nexandro Severo usque ad sePtem medicos Palatinos fuisse. - μυρr. o. a- Sicut ipsa medicina nomine salutaris Promsessionis a Celso I. Priam celebratur, itae medici quoque et nominatim archiatri sacri Pu- Iatii in I. a C. h. de med et Pr . nluturis, necessaria retis professores, et a Sym, macho X. o. medendi Professores areelluntur. Fuisse quidem inter Romanos haud secus a Graecos medicorum scholas, satis constat Plinius major non semes de medicorum scholis et sectis loquitur; idem medicum Themisonem Asclepiadis, quo medico amicoquo Cicero usus est, nuditorem nuncupat, nisi N.

I. i. et celebritas famae, quam Alexandrinae medicorum schola quaeri etiam suemio tenem bat, in supra commemorata est. Amm. αreol ore 16. Num vero archiatris illis nomen Professorum in dictis Iocis eam ob musam datum sit, quod artem non solum exercuerint, sed etiam docuerint, est quod dubitetur. Professor enim quillhet appellari Potest, qui netem aliquam se caelere Pronuntini,

ut quod inde sequitur, qui eam re vera iam

49쪽

Iet et exemet, unde verbi grati Pictores etiam Picturne Professorum nomen habent. . . Cossimhesis de exmε. rtim. XIII. . Certe hoc ex fontibus juris demonstrari nequit, medicis heneficia juris sub ea tantum conditione concessa fuisse, ut artem non solum exercerent sed etiam docerent. sit l, ait Modestinus, od

γιών, υτωσὶ δἐ καὶ ἀπο ἐπιτροπήh καὶ κουρατυραισάν τ-σιν ἔχουσιν. . . F. I. Dia de excliscit. XXVII. 1. Igitur de necessitate docendi iis imposita nihil dicit, sed unio de necessitatonrtem exercendi i. o. aegrotos urandi loquiatur. Περιοδευτα enim medio dicuntur, qui circumeunt urbem sanitatis hominibus reddem-dae causa, quibus immunitas datur, non etiam

iis, qui domestico et umbratili studio dediti sunt. Sed a de re inlia demum Plemus

agendum erit. Iam in universum commemoratum est,

dictis ordinibus varia privilegia, tametsi non nisi sub quibusdam conditionibus in jure Romano coneessa misso. Sed non solum magiastris litterarum et medicis, sed aliis etiam Pedisonis vel ordinibus talia competebant hene ola juris, ita quidem ut doctoribus et medicis alia cum aliis communia essent, nominatim cum iis ordinibus, quorum artes necessitudinem quandam cum artibus Professorum et medioorum habebant. Cf. ut Cod. ηεοῶ. de excumf. rtis III eieronis VII. o. d. Iuat de erum XII. T. et M. Non defuisse autem videntur, qui sibi uno alterove

Privilegio, quo Professores et medio laueban-

50쪽

tur, tributo, cetera quoque et mnxime immunitatem illis indutiam nullo iure dePoscere et Praeposteris uti vellent excusntionibus. Unde oPus visum est, ut quaedam Personue, quiPPequinus in Professorum et medicorum numero . Iocus non deberetur, nominatim exciPerentur.

Huo igitur Pertinent ii, qui Pueros Primn li

teras Meent sive Iudi litterarii magistri, quos Professores non esse Ulpianus ProPrie dicit. L. . . . Dig. de xlx ril cognit L. a. Itaque etiam immunitatem is civilibus numeribus non habent sed ne cui eorum id quod surae vires sit, indicatur, ad Praesidis religionem Pertinet, sive in civitatibus, sive in vicis Primas litteras doceant. .2. F. 8. Dig. - να--cat et Paecum L. S. Iam et GaIculatores exei, Piuntur l. - d. Iust de Pros et med. X. Sa., iisque Ithrarii, notarii, tabularii, omnesquct quorum artes, ut cum Ulpiano L . s. f. q. do extraοre cogn loquar, non intra Ilithras sed intra notas positae sunt, nequiPuraudi Esse videntur, quamquam his omnibus eo secius etiam ludi litterarii magistris de merauedibus extra ordinem jus icitur. Sed ne Poetis quidem locus est inter Professore eorum rae Praeerogativis ex constitutione Imperatoris

Philippi carent. . . Cod. Iure de ros et meae, Cur ita Philippo P v. Otto libro de edialibus oesmicirrani et tinim VI S. P. 188. quia xit. An quia Pauci semper poetae boni AD qiuod poeta nasoitur nec doceri solet . Sed, vi Summa esse videtur, quod Eoinani nullam nrtem praemiis dignain ore censuerunt, nisi quae reiPublicas aliquid i commodaret. Ce-