장음표시 사용
301쪽
cruda est, propter noxas, quae tunc naturae inseruntur e tamen si evenerit citra humorum redundantiam , obstructionem , aut grauitatem, febrem puncticularem incepisse contactu alicuius corporis, a quo, taquam a primo fonte, contagium emanasse suspiciamus, tentandu est, quo citius fieri possit , seminaria sudore auferre. Dicuntur vero a primo fonte emanare, quando in aliquo corpore incluse& profunda fit putredo in lenta materia ad minima elaborata, aqua insensibilia corpuscula visum effugientia prodeunt,habetque eandem vim ac corpora, e quibus immediate, & tanquam a fonte effluxerui: di in hoc a vaporibus contagiosis, quae ad distas possunt inficere, disserunt: illi enim propter parum constantem permixtionem facile restatii&discuti postant:secus seminaria, quando ab insecto corpore in aliud transeunt: nacu ex illa conclus ut diximus, & profunda putredine in multo lentore constituta oriantur, difficile evanest cunt:sed partibus haerent,&a paruis venis, &arterijs in maiores & partes principes se se insinuant: unde tunc nisi aliud non obstaret, sudor prouocandus esset, ut ab illis corpus expurgetur,& in posterum febri puncticulari semetum non praebeatur.
netrare ex lenta materia genitu.
302쪽
gata materia, quando in principio snam in alijs
temporibus coctione praecedente non est controuersia coeperit natura illum prouocare, sed prae impotentia inceptum opus non valet perfi-cς re , & tunc medicamenta quae huic operi dari debent, sunt quae citra caloris intensionem ilia lud absoluat,natura artis beneficio adiuta: quod saepenumero admonet Galen. faciendum in alijs euacuationibus,praesertim. s. methodi: nam menstruis diminute erumpentibus, quando e tiam sanguinem mittere expedit, docet ex comiunctis ambobus,quod conuenit euacuare. Sed dum nihil urget, aut prohibet, tutius erit ante sudorem sarcinam deponere,ne obstructiones augeantur,& putredinalis calor crescat. Particularia vero remedia multa quidem sunt febri pun cti culari proficua, ut potiones cordi les, electuaria,pulueres,epithemata,oxyrrhodiana,vnctiones,& similia,iuxta humorum & symptomatum emergentium, aut imminentium naturam,quae preter vim temperandi, debent etiafacultate constare cohibe ncii humoris maligniatatem: quibus ex usu erunt multa particularia r
media, quae in febrium pestilentium curatione posita sunt. A nonnullis etiam probantur tabellae ex margaritis, sandalis citrinis, terra sigi ii ata. α citri stmine, & scordei, aut ij de pulueres cum aliquo
303쪽
aliquo succo Oxalidis, vel rosarum permiscem. tur, &cum saccharo confectio fit . Ad eumdem usum exhibendo illius cochleare cum qua malidis summo mane, aut declinate febre aut hyacinthoru consectione cum aqua, in qua MOnocerotis pulveres, aut lapidis beetoar sue rint iniecti. Sed omnibus his praeferenda veniti quaedam terra, denuo ad nos ex Italia ad ortata, quae etsi malignis febribus proficua sit, praesertim conducit puncticulari . Est colore albo praedita, grauitate & substantiae modo Lemniae persimilis,quae in Pedem Me reperitur: ip quod- da praesertim oppido,ubi imago sacratiss. Virg., Mariae Mondeui a Vico, veneratur innumeris quotidie miraculis clarissima. Hanc mihi priamus omnium dedit, ut de ea periculum facere, excellentissimus dominus Carolus Philibertus de Este,Marchio Sachi Martini, serenissimi Sa baudia: Ducis nepos ,& felicissi trio eventu hi ς,' quos puncticularisse bris vexabat, administraui, praebendo pondus semidrag cum aqua scurZOnerae: aut alias cum sirupo I aquis febrem puncticularem respicientibus, deinde ad maiorem. quantitatem perueniendo. Circa Vichuy .ilit iVςro, quae in hoc obseruanda sunt,
Ita u lege supra cap. 26. ut i i
304쪽
De variolis,earums materia Egnis, rasagio. C p. XXXVJ P Avxisint striptores, qui inter pestilentes
morbos non enumerentvariolas:quando
quidem constitutione ipsa temporis in M. lienam naturam flectente,innumeri,non solum pueri, sed grandiores natu, soleant hoc morbo rario . nu affici.Tam enim cognatam, assinemque natura cum pestilentibus morbis illaehabent,ut eorum nuntij dicantur: quare nonnulla circa variolarumateria,generationem,causas,&curationem dicere erit opportunum C bi T. brariqMr Sunt variolae tumores parui per cutem eiu ' rescentes , ex crasso plerunque sanguine genixi, paruarum inflammationum figuram referentes. .
Existimant multi,uariolas vocati, ob similitudinem quam illae cum varis qui in facie fiunt, hano bent:quod videtur insinuare Arist.in problema
prob.s. tiS:nam quaerens,cur in faciemaxime tubercula oriri flentiquos rosvocamus o uam resposum pro blemati praebuit,subiungit: Tuberculorum autemge . nus id veluti pustula minutus absicesus cui tam inconcocti humo is est. l fi m LUP .suἱbis, dis Disserunt a morbillis variolae, primo ratione feraης Me efficietis causae:nam, sicut statim dicemus, san
lib. guis est ut plurimum illarum causa; & ad febres synochas
305쪽
synochas reserutur; morbillorum Vero materia, bilis,& ex consequenti ad tertianas, ob id 7. die solent iudicari tardius variolae.Rursus in illis hii 1 o 'is mortumorem causat,qui ad suppurationem pQr ρhranoris , uenit: secus in morbillis: ac tandem in utrisque ita pi ut calor diuerso modo tactum immutat: na ex sanguinis putredine mitis, ex bile acris euadit.Mor 3M.'. in hibiliorum speciem esse nonnulli existimant cx-uath anthematum, seu ecthymatu quoddam genus, acuticum morsibus persimile: & papulae illae ru- velat cνι
rem cuti eruperunt. bro fulis is Variolarum causae aliae externae sunt: internar vero aliae. Inter externaS connumeratur aer, Vel νὰ ibia si
tridus,vel calidus & humidus factus, losa mo cada extrarra in Sole,exercitatio vehemens lactis prauitas,' 'vi in nuper natis contingit,cum nutricis lac debitas conditiones non habet: aut in adultis,u'. ad 7.praesertim annum,dum prauis cibis,&eLculentis calidis de humidis, aut dulcibus vescun
Inter internas vero praecipua, ut aliquimant. est sanguinis menstrui reli uiae, quae ex μηβ η μ
m tantis mitritione superruerutriuae reliquis hu- 'moribus permixtae, cu ex sua natura prauae sint, calore & feruore ab illis excrementis in venis aucto, ad expellendum facultate prorritat: quod
306쪽
deinde natura ut malu auertat cristi simile eua-
cuatione tentat. Hanc ebullitionem & feruore Fen. i. . insinuat Auic. dicens: Quaniloquidem accidit insan-
' , ' guine bullitio secundum semitam putredinis, &c. Nom i nulli tamen Auic. expositores illam ebullitionua,.a dicunt esse perfectivam, aut corruptiuam. Per- Arabes sic feetiva vocant, cum pars sanguinis,& reliquoruebullitiρ p- humoru, immunis & pura remanet a reliquis ex ..iγὰν cremetosis partibus . secus cu eande labe partici- explicatur. pant. Sed cur ebullitio illa est necessaria, siquido in scabie,& alijs cutis assectibus non requiritur Resp. illas prauas reliquias esse adeo ad minimas partes reductas, ac saguihi permixtas, ut citra ser sorem & ebullitione ab alijs no possint separ Mi bi ri, ut in externis videmus succis igni ex pomis. Sed contra id quod dictu est, sanguine men
struum, a quo variolae generantur, praua natura constare, & variolarum esse causam,extant plures rationes&autoritates oppositum ostendentes. Primai Sanguis ille, est eiusdem speciei cum ηt Φηtr- eo in hepate & venis existit causa utriusque efficiens & conseruans eadem: igitur nauara, &stmus rist temperie non distabul. Deinde ex eo nutricibus si in enses supprimul ur,quia sanguia, quo infans in v tero nutriebatur,ad mamas refluit, ut ex eo lac
fiat. Ex purissimo tame sanguine fit lac:ut docet Hipp.lib.de natura pueri. abit, inquit, quodAL
307쪽
tio . Dicenduna igitur est,sicut partes corporis sollidae ex semine nut,sic carnosas,ta ex menstruo, qua ex reliquo sanguine,qui in hepate est,gen tratione,& nutritione sumere: na ex semine desa guine mestruo nostru in natu calidu costat, quo calore nutrimur, augemur, & tota Vitae periodo duramus. Quod si ita est.prauis istis morbis procreadis no erit aptus: na quatunuis in solis qualitatib', in calore scilicet & humiditate excremotosa,vi aliqui arbitratur, excesserit, certo spatio noue lenitu quo eo nutrit is fuit in utero infas, in lucela editus,valetudinarius,atq: plurib'morbis obnoxius esset: praeterquam quod si sanguis me struus retetus variolam esset causa, cur du supprimitur in foeminis teperamento calidis &hu'midis,uariolae no fiui3 Nihilominus tamen Aui.& Arabum opinio in hac revera est sanguinem Valbum menstruum causam esse variolarisveommunio- plicatur reni tamen & magis uniuersalem:na metia fitra
illam posse fieri, non est dubium,ut diqemus. ni Q uod ut intelligatur ciendu est, in sanguine me struo aliquid excrementosa, inutileq; rpperiari, alitioni pueri ineptu, sicut contingit in qigacuq; alia materia nutrinietati hoc utc deinde reliquis humoribus permixtum illos afficit, quous M ue a natura expellaris ;yt supra diximus Sisero insesibiliter a valido calore, & robusta virtute
308쪽
partes litiosariguinis excrementosi consumantur,indiescualijs corporis humoribus, qui quotidie generantur,deficiunt & corrumpunturrino rum videri debet,si toto vitae tempore a Variolix evadantimmimes: quod maxime contingiti his quia teneris sui dicere solemus) unguiculis tum educati; tum postea ipsi frugalitati dc parsi moniae fuerunt dediti: ob id non tam communes & vulgares cxtitere variolae antiquis , quam nostris temporibus' sic Hippoc. & Gal. obscure visi sunt de illis agere,locis citatis, quanuis dei morbillis extent alia loca,quae ostendut eis fuisse notos . Sed ut ad institutum retrertamur, euenit non raro,cum natura impotens imbecilla est, vi semel expellat sanguinis insecti, autexcremetorum aliorum superuacanea , tunc quod sui' perest intus relictum, iterum reuerti illas co-
- Aut tandem seri potest consumpta materia qualitate praua intus relicta,& partibus solidis impressa, quod ab humorum alteratione non cesset, neq;desistat, donec ab ea & humoribus, quibus aliquod illius viiij genus communicatu
aest, immunis euadat. Hinc videmus multos di-iuersis aetatibus hoc morbo affici: quae diuersitas, 1e varietas,profluit & dimanat ex maiori aut minoii sortitudinis causa, &resistentia subiecti, vis Iolestis est potius
309쪽
potius in hac, quam in illa aetate talem morbum contrahant: sicut videmus succedere in haereditarijs morbis. Sed quod citra hanc communissima caiisam possint variolae generari,costat: nam si ab aliqua η θ' causa externa ex dictis contingat produci in 'b. - . corporibus qualitatem simile illi,quae ab excre-: fleri pρ mentis insertur,proculdubio idem effectus pulta μ' 'Iulabit. Inde videmus in Austrina tempestate sanguine alterari, & ad hunc morbum disponi,
pluresque uno eodemque tempore ab aeris, vel alia communi causa hoc morbo affici:etsi antea illu passi essent. l l Di Ad loca tamen in contrarium adducta dice mus, Verum esse,sanguinem menstruum, quo inlutero foetus alebatur, optimum esse,sed ex eo variolas gigni non dicimus,sed ex inutili & excremetosa parte quae superquit. Foeminis Vero, quibus menses supprimuntur, ideo variolae no sup perueniunt dicunt aliqui quia sanguis in illis re tentuS comparat diuersam qualitatem, qua ex nutritione excrementum quod supererat in foetu, & ex consequenti symptomata diuersa. Sed melius dicemus pueros facultates naturales perfectiores habere, utpote principijs generationis propinquiores,sentientes vero hebetes &obtu-iasicque minus irritantur,maxime ob familia.
310쪽
Iitatem quam ex nutritione compararuntsa utates naturales cum sanguine menstruo: unde
diutius possunt illud in corpore detinere cum minori noxa: in foeminis vero detentus sanguis si putrescat, partes ab eo irritatae & molestata per palantiores de ampliores vias, aut per hanci ia ut illam regionem illum expellent: sin minus.
ta praua & veneno simile coparat naturam,Vt
lios longe distinctos exitiales morbos generet. Verum ad signa opuς est deueniamus : quOrum alia sunt antecedetia, ut turbata insomnia Cu pauore, capitis grauitas, dorsi dolor,tussicula leuiter irritans,& inquietudo maxima. Cum Ve ro iam apparere incipiunt,quae sanguinis, aut bilis permixtionem habent, celerius erumpunt,
quam alijs lin moribus dominatibus, aegros uexehementius molestant:&si copiosus sanguis in corpore praeest,in pectore angustia, & in gutture dolor persentiri solet. Narium etiam pruritus stequentissime solet illos insessare, quia na-
Iura tentat orificia venarum, quae ibi terminantur, aperire,Vt per illam partem copiam sanguinis euacuando, potentior deinde euadat. Tremores,&oscitationes ex vaporu copia subsequutur Praesagia ad vitam & mortem sumuntur ex multitudine , magnitudine & colore variolam: segriqtae tolerantia nam rubrae variolae , aut ad