장음표시 사용
2쪽
N hacem tandem omnium votis expetitum, & jamdiu desideratum incomparabilis ingenii viri D. Lucae F etioperis Complementum proserimus , quo fidem suam liberans Auctor, reliquos tres Λphorii morum Hippocratis libros publici juris Scis, eaque majori, qua potuit solertia. ac perspi a stare inter tot temporis ariis gustias , & corporis aegrimonias , quibus amictatur,aoctissimis, lueuientissimisque commentariis illustratos. Protractum hucusque opus , qui Auctoris laboriosissimas occupationes agnoverit, facillime excusabit, quibus distentus praesentem excussionem adornare . summamque illi manum imponere non valuis : Post quarum enim priorum librorum editionem, a Summo Pontifice N M CENTI O XII. initio anni MDCXCU. Neapoli Romam accersiistra . ut sta esset a Cubiculo Medicus , tantaeque vitae curam adhin ret, hujus negoesi absolvendi facultas ipsi nulla suis: dum enim illum senestate confestiam , vehementer , crebroque aegrotantem , diligentiaeaactissima fustentat sinistro namque latere oebi is faetus fuerat ob gravem casum, femorisque luxationem usque e primis sui Pontificatus temporibus atque assiduis chiragricis , podagricisque saxionibus obis noxium, & labentem vitam , ut dia produceret, inludat, haec animo Versandi , nedum perficiendi , non fuit ipsi datum . Sed cum fine Septembris anni MDCC. post diuturnum alvi profluvium, re purulentas sedes, stomacho prorsus resolutus ciborum, & cujusvis liquoris fastidio assectus . tandem exacto octuaginta l eptem annorum curriculo ille supremum diem obiverit, vix ab hoc negotio expeditus, extem 'I Μad ritum proficisci , vocatus a recolendae memoriae Catholico Rege
CAROLO IL Hispaniarum Monareha suo Domino recusa Ο , duod a Sacro Cardinalium Collegio ipsi fuerat oblatum, Primarii Meisici Conclavis munere obstructus est; eujus nutibus obtemperans, nulla interposita mora, omniaque postponens , illico . commutatis adceleritatem equis uitas , alacriter se in viam dedit . At vero cum Mediolanum pervenisset , accepto infausto mortis ejusdem Regis nuncio. Romam, unde prosectus erat, regredi coactus est; Ibique aliquo temporis spatio immoratus , praesertim ut Sanctissimi Patris nostri CLEMENTIS XI. tunc noviter ad Summi Pontificatus apicem evectr, ui semper illum singulari humanitate , cum adhuc Cardinalis ruet. ummaque beneficentia suerat prosecutus, pedes exoscularetur, ejusdem humanissimis invitationibus, ut Romae permaneret, quam molestissime recusatis , minimum . aut nihil curans primariae Medicinae Cathedrae,
3쪽
jacturam facere , & vela vertere . Neapolimque repetere voIuit , mtandem post tot exant latos labores requiesceret , & procul negotiis , omnibusque curis solutu* . sibi paterno sub lare posset vivere , & in
amatissimae patriae, suorumque gremio consenescere . Sed nec Otio, quod illi Deus secerat , omnino uti. aut studiis , & Minervae vacare licuit: turbata perditissimorum quorumdam hominum facinore jam patria, & sceleratissimis Commotionibus concussa, cum jam toto fureret Μars impius orbe, & tremebundam dissidiis, ac furoribus vexaret Italiam. Hoc tamen interea temporis Protomedici Generalis Regni munus obiens , quam ei dignitatem memorati Catholici Regis CARΟ-LI II. munificentia adjunxerat , nihil pro Rei Medicae incremento , re quo saluti, utilitatique publicae prospiceretur . intentatum reliquit, omnia , quae ad Medicam praxim faciendam pertinent , suo ordine
componens , & in numerum digerens . nova . atque essicaciora medicamenta loco antiquorum substituens . atque ideo Petitorium , quod Vocant, ac Antidotarium medicamentorum, juxta Recentiorum usum , consectioni apprime necessarium promulgans , redegit ad regulam , Normamque Pharmacopolarum . Itaque ejus diligentia , atque vigilantia factum est, ut horum officinae hac in Urbe tam perbelle, ac magnifice Ornatae, omnibus, quibus humanae vitae succurritur , affluentes conspiciantur, & nullo medicaminum genere tam simplicium , quam compositorum, careant: ut facile animadverti possit , quo studio , atque industria semper Auctor animum attenderit, ut magis , magisquet
hic Ars Medica excelleret, & nostra Neapolis tam ob illius peritiam,
quam ob remediorum composituram. inter alias Urbes caput exereret se atque extolleret. Haec te monitum volebam , ut causam scires protractae hucusque horum Commentariorum impressionis, ad quos componendos, inter tot maximas curas, vix surtim otia eaptans Auctor animum advertere potuit: in quorum, aut ipsius Auctoris commendationem , ut multa , aut pauca dicam , ne expectes 'se etenim nec meum
est, illum laudibus omare , cum satis Sol luce se prodat sua , nec hbalienis indigent encomiis, quibus emptores alliciantur. Nostris interessi Tu laboribus seuere, fave, & vale.
Neapoli VII. Kalendas Decembris M D C CIII.
4쪽
Uamvis hactenus recensita, at que e medicis iundamentis erv. di, invertendi , aut alterandi, illas commendaut i quamobrem in omnibus sere aegritu-uinibus illas prodeme posse se firmiter ostendere arbitrantur. Sed dc quod majus ex iisdem legibus Μechanices, etiam sinapis-
mos , ac phaenigmos , cauteria, Ae sonticitos, setones, cucurbitulas, aequodcumque aliud ex Chirurgico sonte petitum auxilium, in idem ad mentum revocant, ac rite, recteque revocandum demonstrare conantur Iproinde si haec alia adjiceremus, operae pretium nos facturos esse existimavimus.
Et sane, si libere licet in hac re fateri, ruod praejudieiis exuto probabile magis viisetur, etsi quae a Mechanicis desumuntur. verissima in se ipsis sint, & firmis, solidisque demonstrationibus , ac experimentis stabilita , cum nimirum Μechanica , ut Ars ipsa suggerit, pure eonsiderantur : si tamen illa eadem ad viventia corpora, e rumque physicas operationes reducantur , mirum quam longe varient, ac deficiant, cum ab ipsis plurimum alterari, ac permutari possint, imo veluti labe quadam erro ris inficiantur, ut propterea a praeconcepto fine declinent , 5c multoties penitus aberinrent. Ea siquidem est Physices, & phy si .
carum rerum conditio, saltem respectu nostri ut cujuscumque aliae facultati si jungantur, illam coinquinent, ac detur perit. Quare licet multum conferant , quae a
i ta satis esse potuissent, ut quemin I c libet praeludicris exutum facile
persuadere valerent, ut in hac,& quidem magni momenti re, cautius se gererent ι quia tamen nec his adhuc plerique Recentiores, acquiescunt, quinimo vetustam fortasse cupientes in re meis dica mittendi sanguinis consuetudinem suis stinere, illam e Μechanicis , secundum reinsulas motuum, suffulcire nuperrime conati sunt: atque statuta in primis, juxta moder-niorum Anatomicorum Observationes, Cordis primi impellentis , putati , musculari structura , deinde vero Arteriarum , mox etiam musculorum adjacentium , atque minium sanguinis per suos ductus coadjuvantium pressione, acute quidem, dc ingeniose nimis persuadere satagunt , plurimum in sanguinis, aliorumque liquorum cum sanguine commiscendorum vitiis , dc partium solidarum aegritudinibus, venarum, atque arteriarum sectiones , ad earumdem curati nes conferre , dc tum ut veteres consueverunt e directo, tum ex opposito partis la-horantis latere, atque ex imis tam reminioribus, quam vicinis, &tum gratia motus sanguinis promovendi, tum etiam refrige randi, ipsumque vel quantitate excedentem,
vel qualitate vitiosum diminuendi, depuran- meti D. Hed. m. IV.
5쪽
Mathematicis, opticis , Dioptricis , Hy-i
draulicis, Mechanicis, caeteritque sumun-ltur , ad explicanda phaenomena Naturae, quibus scilicet melius nos valeamus illa percipere, di nostris sensibus adaptareo nihilominus , quod inde possimus sine ullo penitus errore de iisdem indubie, & evidenter concludere , non est quod sperare liceat. Ita quidem licet Astronomi , ut mentibus nostris quaqua ratione Caelestia phaenomena, ac siderum motus aptarent, ad regulas quasdam e Mathesi petitas, quo fieri posset congruentius , redegerunt , finxeruntque motus circulares in Epicyclis, taceti tricis, Cocentricis, aliisque deferentibus circulis, di orbibus ι & Ingeniosissimus Cartesius pervortices , partesque varias , primi, secundi, & tertii, ut ipse vocat, elementi: unde commode nostris observationibus conruerent, & intelligenda insima arent 3 exypothesi tamen haec omnia proposuere, ruta revera nulla sunt, & mente lotum m
o conficta. Sic etiam multa in physicis per Sal, Sulphur , Mercurium, Phlegma , Ter. ram damnatam , & similia . itemque per Acidum , ct Alkali conantur Phisiologi per experimenta nostris sensibus exhibere i sed
an revera viventium corporibus haec in sinta prima sui constitutione penitus ignoramus, nec certo statuere valemus , suemadmodum enim c scite advertit , licet ad rem aliam , acutiis mus Bernardus Connos quaeliet pars Terrae, aquae, aut seris, vel
asterius, sive plieis, sive misi, compositi Corporis, mutatis figuris, quae satinaeeνant, sulphureae fieri possunt: Me es, quae
a minatis exspiatbus sales referebant, r tundatae , aut oramidales redditae , evadunt
sulptareae, visitsm , ut propterea iuxta
ram , transeant, iis commuteatur in Arbores , Plantas, fructur, femina , flores , aseoque in vinum, panem , aliaque Hodia: ita virusm ista , eversa figura , O' mole, in aliar res transmutara possunt; sic Car. nes , Panis, Fructus , atiaque edulia nobis usitata, brevi Datis intra Ventriculum asesumpta dissolvuntur , in fluxalem sis
cum , ne e cθlum commutantur, qu
pe alimenta ista fatibus aerias, at alis eis redundant, qua δειnde in stomacho, aeposim dum an sanguine , toti convertuntur
in Alli ita : quod patet , quia , si pluries,
sed eopiosum salem am i linum inde eouges. Et mox: spiritus vini, cornu Cervi, D.
ret , repetιtir distιllationibus aerimoniam exuunt, in aquam insulsam convertuntur, mutata scilicet eorumdem satium Agura et aqua ipsa , teste Byle , lenissima ἀ- stillatione , per triennium super ignem invasis vitreis frictissime clausis , in terram
elementarem transmutatur, servato fere eodem pondere. Sic pariter commisti liquores extra nos aliud quid omnino peragunt, accum intra ventriculum suerint assumpti, utpote in eodem infracti. inversi , permutati ab aliis humoribuus ibidem stagnantibus, aut aliunde transfusis; unde ab illis ad istos non licet congruenter inferre . En igitur quam facilis, & prompta mutatio in rebus physicis, quae in Mathematicis neutiquam contingit. Hi ne Cartesius ipse , qui primus Animantia, veluti Automata, contemplatus est, & per regulas Mechanicas multa in operationibus eorumdem scite admodum dilucidare est adnisus , nonnisi hypothetice solum .illa consideranda proposuit; quod &alii plures post ipsum confirmare non sunt veriti. Itaque commendabilia plane sunt, quae ex Μechanicis ad nostrum captum deprompta , pro explicandis rerum naturalium proprietatibus, proponuntur, sed non inde tamen licet certo concludere, illas ita se prorsus habere, parique ratione in cunctis aliis re ipsa prosequi posse r In hunc eumdem modum te habet Myle, caeterique omnes post ipsum, quoniam hene norunt Μechanicae documenta , ac praecepta in
Artificialibus, si recte aptentur, infallibilia evadere; in Naturalibus vero non aeqae, nec ad amussim congruere , licet similitudine, quadam nos doceant id ipsum a Natura, vel non multum dissimiliter peragi posse, sicut in Artificialibus usu venire comperimus: &. quidem ratione clarissima, siquidem in Artificialibus, quae aptantur ad OpuS,& operis executionem omni ex parte n scuntur, & ut expedit , ac opus est , ita rorsus disponuntur, & adaptantur , ut ni- il lateat, quod eidem conferre queat 3 at vero in Naturalibus pleraque omnia recon dita sunt, & penitus occulta, quaeque Pintissimn m ad opus ipsum adimplendum praecipua sunt, oc necessaria. Sic ad exequendum motum arbitrarium mulculorum , licet sciamus inservire musculos, & nervos, ac motrices eorumdem fibras , diversimode m- flecti oportere, itemque extendi, contrahi,
tendi , laxari , atque in diversas figuras
6쪽
Mathematicas adaptari, latet tamen, qua ratione, quibus mediis , qua vi, aut imperio superioris virtutis opus illud peragatur, ut ad simplicem Arbitrii nutum multis riam expeditissime disponatur, perficiatur que . Hinc jure optimo dixerim Mechanicae Leges , & Instrumenta assimilari quidem posse , sed non aeque, ac ad amussim comparari operibus Naturae , quae cum nobis ignota sint , nuspiam poterunt ad certas leges redigi. Ut autem, quae generatim dicta sunt ad nostrum propositum , tam in statu sano, quam in morboso Corporis humani , contrahamus, placeat Lectori haec mecum sigillatim perpen re , & examinare , ut omni exutus praejudicio de proposita quaestione decernere possit. num scilicet, quae ex Mechanicis petuntur, exacte contonent physicis AnimaIium operationibus , & pa risormiter quadrent motui cordis, & san.
uinis, caeteritque musculorum, di mem- ranarum motionibus.
Dubio procul est, Pulsum, seu motum Cordis , di sanguinis , localem esse , atque ad ipsum perficiendum requiri in univer-lum movens, mobile, i patium, terminos motus, motum ipsum dirigentia, ac deni. que eumdem coad Iuvantia, ut ricte, recteque peragatur, ac certa, stabilique regula , statutoque Ordine , rhythmo , ac usu convenienti moderatus, perennis fiat. Haec
sane in manufactis, secundum regulas Mechanicae, rite, recteque disposita cum suerint, seri nequit, ciuio motus inde exigitus , omni ex parte absolutus, ac directus,
minimeque interruptus consequatur: quam
obrem , ubi quis haec omnia bene , exacte que disposita noverit secundum Mechanicae regulas, ita ut nil quidpiam deficiat,
aut excedat, nilque intermissum , interlectumque sit, quod possit pervertere, impedire , celerare, aut retardare mobilis loco motionem, profecto concludenter, & scite poterit de motu ipso, & motus operati nibus determinare. At vero, si forte sortuna aliquid accedat , quod unum ex iis, quae ad motum ipsum perficiendum concur-Iunt, Perturbet, aut dimoveat, plane motus ipse devius fiet, aut desinet. Quoniam ergo in Naturalibus, & praesertim in Vi-
velitibus sensitivis, haec omnia tam alterabilia , ac mutabilia sunt, ut plane dixerim , nunquam in seipsis aequabiliter constare, propterea quid fieri poterit , ut exinde certae leges , aut inconcussae regulae colligi
queant . Sed di quod gravius . nondum
plene de illis huiusque constat, quo pacto
in Animalibus peragantur , cum universae operationes Naturae hactenus nobis incomis
pertae sint , nec quispiam possit per millelaecula gloriari , ad certam notitiam illas redegisse . Et si enim plurimum in his sit
allaboratum, multaque per accuratissimas observationes Anatomicorum , & alia per Physicorum ingeniosissima excogitata, a experimenta , inventa sint I illa tamen nonnisi probabiles conjecturas ad summum attingunt , captui nostro magis , aptabiistes, haudquaquam vero cellas, de quibus jurare pol Iimus. Et quidem , post tot, tantaque in rem Medicam promovendam solertissime introinducta , ne icimus ad Eue, qua vi, quibus mindis , aut instrumentis, motus iste Cordis,& sanguinis absolvatur, & num revera Corprimum , ac praecipuum sit hujus motus Movens, & Impellens, an potius ex adverso sanguis lit causa proxima, dc immediata eluidem motus, & impulsus e Etenim iri primo illo puncto saliente Embryonis, cum vix tenuis bullula lentibus noliris conspicua fit , ejuscemodi motus percipitur , eodem prorsus ordine, ac rhythmo , quo in adurulis observatur , sibique tunc sanguis viam
sacere videtur per exiguos arteriarum, &venarum tubulos, quousque vas ovale, si nilirumque Cordis ventriculum subeat: ne
que id abs re dictum , quoniam a languine
partes cunctas corporis visere, ac nutriri,ilc vitales operationes sustinere , plerisque non irrationabiliter putatur . Sed etsi Corsit primum movens, primumque impellen , in controversiam adhuc est positum, rig*b. ΒοωI. num ab interna facultate, eaque sive naturali, sive vitali, sive etiam
animali, motum hunc tam regularem Peragat , & nam etiam electiva, ac cognosci. tiua , imo cum advertentia, ad instar caeterorum musculotum : an vero ab usu ,& consuetudine contracta per iteratos actus. b initio vitae . Sic pariter dubitare licet, num tam accurata, ct exacta Cordis sir aura, constructa fit propter ipsum motum, an potius ob robur solum , & sortitudinem ejuidem , ut huic perenni motui resistat, cum in plerisque animalibus talis, ac tanta illa non sit, imo etiam dissimiliter dispolita. Ingressus praeterea , & egressus languinis a Corde, nec in cunctis animantibus
uni ut modi est 3 quin & in ipso homine tam
adullo, quam nuper nato, intra, ct extra uterum varius. Dubio etiam vertitur , num
motus ejusdem compositus ex diastole, α
7쪽
stole , sit uterque ab interno principio, an alteruter totum, & alter quidem mera gravitate , sive introrsum , sive extrorsum concidente. Quae in suster, qualis, Ex quanta sit universim, tam in statu sano, quam in morboso vis, dc facultas so.
lidi impellentis in naidum impulsum , &Num semper, ac perpetuo aequabili, in utrisque sit illa in impellendo, haec in o sequendo , debita convenientique proportione , quis unquam poterit certa methodo determinare ρ Plane ista captum nostrum penitus effugiant . A musculis etiam per universum corpus dispersis vis quoque plurima potest sanguini circumeunti impertiri , quippe qui , ex doctrina mimontii
peculiari quadam vi motrice sunt praediti,
ut alias innuimus. At vero, posito quod partes Corporis universae simul una in generatione praejactae sint , ut alias a nobis est ostensum, nec una ante aliam sit sor. mata , etiam ex documento Hippocratis, proculdubio una alteram in suis operationibus iuvabit, nec una dici poterit reipsa ob alia pendere , sed potius simul omnes
consentire ad corporis molem , vitaliter sustinendam, dc conservandam I Reciproca enim, dc aeque potens esse debet vis , di influxus unius in alteram, atque adeo potestas, & impetus solidi in solidum , & δε-lidi in fluidum vicissim proportionaliter
aequalis 3 eum solidum a fluido vigeat, su- sineatur, de eonservetur , ac fluidum ex
adverso a solido reparetur, repurgetur, ac reflorescat ut Propterea alterutra ex parte vis ista si deficiat , aut vacillet , MO-tus, Movens, Mobile, a consueto, & na-purali statu sano plurimum descient. Et si deinde quidpiam mali ab illis emergat , haudquaquam sciri poterit , cuius vitio, aut desectu , id accidat , cum conjecturae utrinque desumi , & utrimque desumptae, fallaces esse possint. Neque praeterea solidum semper in flui.
dum actionem exerit in motu promovendo r cum ex adverso saepe saepius experiamur fluidum in solidum potius eamdem excitarer etenim in febribus quibuscumque, prima actio videtur esse a liquidis in m tum fermentationis indebitum adactis, unde postmodum partes solidae in suis ope rationibus depravantur . Sic p.riter fibrae
nerveae , membraneae , musculi , nullatenus in Epilepsia, caeterisque affectibus spas--dicis contorquerentur , nisi a proritante aliquo liquore in motum illum sorent
lacessitae . idemque dicendum in Tussi , Empyemate , Stranguria , Dysuria , DP senteria, & similibus. Uitia insuper , quae solidis primo tribui
videntur, nonnisi a fluidis multo antea vitiatis promanant: nam cum a se ipsis laedi nequeant, profecto ab aliis, & quidem
liquidis assicientur , sive causae externae, sive internae ad id ipsum accusentur ι si uidem solida quaecumque , sive laxa , sive contracta, sive tensa, dc dura, sive mollia , aut aliter aflacta dicantur , nonnisi per actionem liquidorum talia fiunt, cum membranae, musculi, nervi, fibrae , glandulae, aut si mavis alia solida, in eorporibus viventium considerata , sua natura non arida, exucca , rigida, inflexilia omnino sunt, sed convenienter mollia, illita, irrorata, humefacta ε quamobrem cum prae
ter naturam contrahuntur, tenduntur, Obrigescunt , vel plus justo mollescunt , de laxantur, ab aliquo humore procul dubio
corrugante irritante, vel contra distendente, & emolliente, aut aliter praeter nat ram a Seiente, laedentur; & eum in statulano in Athleticis firmantur , roborantur, consolida nitar, nonnisi per alimentum ejusdem generis, Ac conditionis, ob exercitia affluentius suggestum , dc melius elabora tum , ita assiciuntur 3 ut propterea quae partes magis exercentur , majus quoque sabundantius , solidiusque nutrimentum su-ic'piunt : qua ratione expetimur in cunctis , etiam natura languidioribus , dextrum brachium majoris molis , de robustioris virtutis evadere , quam sinistrum quia per assiduas exercitationes , pori illius magis dilatati, majus quoque alimentum recierunt, magisque, compactum, ac lolidum in posterum sortiuntur. Itaque innumerabilia propemodum sunt , quae dubiam , atque incertam hanc de primo Μωvente positionem reddunt.
At vero Cor ipsum dato quod sit primum movens multifariam prae caeteris turbari , ademiae impulsum varium excitare
pote it I tum causa lui diversimode assecti . tum causa aliorum ad ejusdem impulsum Concurrentium , ut sunt nervi, ac spiritus animales dicti , in Cor ipsum influentes , nec non Phantasia ex diversis objectis , de
phantasmatibus commota, per innumerabiles animi passiones. Quare , cum num quam Cor in eodem stata permaneat, sed diversas assiduo subeat , etiam in statu salubri , perturbationes , prosecto non semper eodem modo aequabiliter movetur, di impellit, eoque magis quia in sal
8쪽
guinis, 3e chyli per venam cavam ascendentem receptione, modo in diastole, modo in systole, modo in utrisque , diversimode se habet ι unde postmodum pulsationes variae 3 sicut etiam variae quoque in mintu, ac in quiete corporis, in lbmno, ac invigilia, vacuo, aut repleto ventriculo, C terisque mutationibus, praeterea, quae casu, aut inopino eventu Corporibus accidunt.
Secundo Mobile , id est sanguis a Corde
impulsus, perpetim quoque variat, tum ratione sui, interius in suis particulis commOti , & a recrementis repurgandia tum ratione aliorum humorum cum ipso permis o-rum , aut permiscendorum , qui varii, ac
multigeni esse solent, sive in statu naturali,
sive praeter naturam , ex innumeris sere aegritudinibus contingentes: unde multot es qui exinde isterni , ac repurgari debebant,
non secernuntur, nec repurgantur aut
mali , ae vitiosi eum ipso commiscentur. Spiritus item , seu potius pars ejusdem san- suinis vivida, semper in eodem variat, aut
in modica exolutione, aut non convenienti resectione : idque potissimum in aegris. Pars etiam glutinosa nec semper uniformis est, neque chylus, qui eidem luggeritur, ut de lympha undequaque variabilis, tam in quantitate, quam in qualitate, caeteri Gque . Aer pariter inspiratus per pulmones ,
aut circumambiens per poros corporis , mirum quantam etiam varietatem in corporibus faciat 3 itemaue vapores, aut halitus perspiratione disset vendi , tam in sanis, quam in morbosis; motum item pulmonis, ae diaphragmatis, & musculorum intercostahum, simulque cum his alia plura, quae nos latent , a quibus mobile illud dive fas subire potest mutationes, ut propterea
non aeque semper moveatur, nec eiusdem virtutis, energiae, aut elateris, neque certa lege, aut periodo comprehensibilis. Ide et quoque sanguis, sive in statu
secundum naturam, sive in statu praeter naturam , aliquando plus Iusto rarescit . aliquando densatur: interdum parte florida abundat , aut deficit , anterdum fibrosa; alius est ieiuno stomacho, 6c alius a pallu ν alius in qniete, alius in motu 3 unde ocaliquando latius spatium , aliquando angustius, nonnumquam concitatior in suo et r. cnitu fit, quandoque tardior, crebrior , aut
rarior I idque passim singulo quoque die , di in individuis, adeo inter se differentibus. Sive insuper sanguis a se Ipso moveatur, ac veluti undatim latim gyrum absolvat per arterias, &venas: sive a corde impellente , ut in motu proiectorum, vel a comprimentibus arteriis, per eamdem fortasse vim utriusque insitam, vel ob testuram fibrarum oscillantium , aliudve simile, semper in suo motu inaequalem subibit varie.
tatem : in motu siquidem projectorum quo magis a propellente projectum distat , eo debilius, ac debilius evadit, ut tandem inquietem desinat. Si vero a sanguine ipso motus hic habeatur , quia in ipso itinere semper consumitur , da tenuiore sui parte
fatiscit, aut etiam in robur, & nutrimentum partium transit , tractu temporis reo motiores partes pertingens , in arteriolis hebescit: mox etiam in venas transfusus, magis, magi lque lentescit, adhuc ex valvulis earumdem impedientibus: unde non raro fit , ut in ei idem pariter concrescat veluti in varicibus , desinente simul una impulsu, & pressione arteriarum , dc cras scente pariter languine , vi ejusdem non leviter imminuta : quam rem certa lese haec omnia ad normam invariabilam rediagere , impossibile videtur. Per venae sectionem praeterea sanguis exiliens non nisi ab arteria, quae in venam iectam influit, egreditur , adeoque, lege circulationis, sanguis arteriosus a Iiquantulum dumtaxat mutatus inanitur: eo autem
diminuto , minuitur deinceps quoque i inpulsus in venas adueentes, & successive ici
reliquas luperiores, atque in ramum venae
cavae ascendentis , quae languinem in Correducite Hinc impetus in idem Cor, dc vigor a sanguine promanans pariBrmiter imminuitur . Celerat cir autem per aliquod tempus motus in pulsu , & 4n arteriis, quia ob earumdem depletionem cogantur in tu plementum inaniti sanguinis , a superioribus arteriis, Ac a Corde, novum, & n vum alium excipere , atque in detracti
sanguinis, arteriarumque inanitarum auxilium, frequentiori nitu, reliquum sanguinem propellere , qui tandem iteratis circuiationibus sensim deficit, pol quam scilicet ab astricta vena secta paulatim substiterit. Tertio Spatia, seu Cavitates, per quas
mobile, idest sanguis assiduo movetur , dccircuit, quales sunt Uentriculi cordis, Arteriae , Ac Uenae , varias subire posIunt mutationes ' Ac quidem hae cum suis fibris
sint intertextae , quae nunc molliores , nunc duriores , modo laxae , modo rigidae 3 proinde fit , ut aliquando latiores, aliquando angustiores illae evadant, praeter rim in morbis , atque in diversis eorumdem
temporibus, tum universalibus, tum par iacula
9쪽
eularibus: unde aIlter se habent inter initia accessionum , aliter in augmento , &aliter in statu, ac declinatione F idquepoti Rsimum ex varietate humorum illas assicientium , acrium, acidorum , aliorumque, nec non ex diversa eorumdem motione, ut& a causis externis , ambiente aere, cibo, potu , medicamentis assia mptis, caeterisque:
Itemque cum per viscera male assecta recurrunt , quae in aegris quoque multum variant , Ac magis, magi sque in glandulis, &apicibus arteriarum, quae ex observati e plurium Anatomicorum, non pulsant: qua etiam de causa diversimode pariter per po ros partium percolatitur, & aboicillisve. narum excipiuntur, indeque in vasa majora , ac in Iecur caeteraque viscera. Simul cum his variant etiam spiritus e sanguine
eliciti , qui vel dissipantur plus justo, dc
evanescunt, concrescunt, accescunt, oc in alios omnino degeneres permutant nr : quemadmodum , di halitus, sive evaporationes, quae diutius retentae sanguinem inficiunt,3c in suo motu plurimum perturbant. Quod si tubercula, abscessias . aliique tumores in glandulis , caeterisque partibus, ingenerentur, ut non raro fieri solet, quam graviora, dc pejora contingant, nemo plane addubitabit . Quamobrem neque ex hoc certae leges hauriri poterunt. Quarto Interstitia, seu intermedia arteriarum , & venarum, quam etiam ignota sint, quisque novit. Si enim per intermedios paros partium , proculdubio in his moram aliquam contrahens sanguis , sive ut partes ipsas nutriat, sive ut easdem vivificet , & roboret i multum a priori, per arterias impulso deficit, tam ratione sui, parte aliqua depauperati, quam ratione impellentis , nequeuntis pari impetu , ficut marteriis, eumdem promovere : cum sanguis in arteriis inclusias, e latiori semper Ioco in angustiorem deseratur: & contra in venis ex angustiori traducatur tu ampliorem. Si vero per Anastomosim, quam plerique habere ajunt arterias cum venis: plane constat , exiles arteriolas in apicibus non pulsare, adeoque nec aequabili ratione propellere susceptum sanguinem . Neque praeterea plene liquet, num indiscriminatim plures venulae ab una arteriola I an plures arteriolae in unam venulam impulsum sanguinem transfundant , & quo pacto per
venas perpetuo majores, ac majores, tuis etiam valvulis interseptas , motum eumdem continuent, eum in latiori spatio motus , ac impulsus lanae icat. Ia Λrteriis insuper contentus sanguis lympha & sero scatet, quibus resumptis a vasis lymphaticis, per interjacentes glandulas , magna ex parte destituitur, cum in venas traiicitur sunde non eamdem omnino tenuitatem,
fluxilitatemque in iisdem retinet: quamobrem diversus a cunctis ponitur sanguis, qui in venis est, ab illo, qui per arterias excurrit. Quod si in glandulis , intermediisque ejulcemodi spatiis, seu interstitiis,
aut etiam in apicibus arteriarum, vel venarum impedimentum aliquod . sortassis
praeter naturam , acciderit , quam varia
adhuc, interrupta , & vitiosa fiet sanguinis traiectio p ut non raro contingit in se-bribus acutis . Quid si insuper vitium sit in lympha , dc vasis lymphicis, itemque
in nervis per eas partes perreptantibus, aut etiam in adiunctis, & circumiacentibus partibus o quae pressae, constipatae, o structae, tumefactae, aliterve affectae, plurimum pollunt circumgyrantem sanguinem , &. lympham incommodare λ praeter
innumera alia accidentia , quae Vix men te concipere valemus , sed tamen anat
micis cadaverum dissectionibus non semel inventa, dc observata sunto Quinto Ad Iuvantia , aut dirigenti a m tum, ut praelertim sunt Mulculi , eorumdem fibrae motrices ac Uilcera, diversim de quoque circumpellunt, cum proritata , gravata , constipata , impedita non uni sorinmiter moveant, & moveantur, tum multoties vitio tui, tum non raro vitio nervorum , dc spirituum animalium in eos influentium r unde saepenumero laxitates, Contractiones, tensiones , durities, compuncti
nes , dolores, imbecillitates , torpores, aliaque innumera accidentia illis contingunt z qua de re, nec aequabilis semper in eisdem compulsio, aut in motibus sanguinis adjumentum fit, cum omnia se in aegrintis permutari soleant praeter ea, quae lanis quoque frequenter accidunt nam bonum , dc sanum ex integra caula, malum , dc morbosum ex singulis desectibus evenit.
Quantum nraeterea illa varient in cunctis individui , non est quod multis persu
deam I etenim constat ex corporum constitutionibus , aetatibus habitibus , regionibus, victus ratione , exercitiis, tempori
bus est tempestatibus Anni, caeterisque haec omnia ita diversificari , ut quo pacto uni accidunt, alii aliter contingant. Hinc pullus quibusdam sunt perpetuo magni , quibusdam parvi, nonnulli celeres, dc freque tes , alia rari , dc tardi, imo etiam pu
10쪽
sili, de dehites. Sed & aliquibus non raro intermittentes , exiles , Obscuri , vix perceptibiles . Quapropter quis umquam certis legibus , aut invariabili , constantique ratione illos restringere valebit et En
itur , quomodo fieri poterit , ut possint
Mechanicis regulis , certisque demonstrationibus physicae in nominibus habitae operationes congruenter aptari , aut ex illis istae certo sanciti. sed & ulterius quis umquam pro certo definiet , num impulsus Cordis in sangui. nem aeque sat in Ramum Λ ortae descendentis, ac in Ramum AOrtar ascendentis, cum in Ramo ascendente consideranda sit major resistentia ex parte sanguinis impulsi , quod sursum sit ascensurus: quam in descendente, qua propria gravitate , fluxi litateque, facilius movetur, dc profluit. Et quamvis a proportione maloris capacitatis in Ascendente, per quam major sanguinis impulsi quantitas traducitur , comparatione habita ad ramum descendentem angustiorem , minoris quantitatis susceptivum , quaqua ratione evinci misit, aequalem in utrisque fieri propulsionem , quemadmodum in Hydraulicis per varios ductus, latiores,
angustioresque , aquam fundentibus, experimur , non tamen id ipsum Omnino contingit in Aorta ascendente, ac descendente nam una sursum , altera deorsum vergit, nee deinde per aequales tubulos, aut conformes semitas, sed omnino varias, diversasque, adeout licet impullus in descendentem Aortam, ob angustiorem, ac Perimetro minorem locum, major evadat . sanguis tamen , veluti in angustiori loco receptus ,
paucior est , qui deinde per plures, oc plures ramulos tortuose admodum diffusus , Squantitate minutus , ac impetu deinceps relentescente, non leviter retardatus, comparari haudquaquam proportionaliter poterit sanguὶni abundantiori per ampliorem Aortam ascendentem sursum excurrenti. Quin & Sanguis per Λortam ascendentem majori quantitate assurgens , quam Per descendentem , remotam sibi faceret
ob sui ipsius pondus , quod pondere sanguinis deicendentis majus esset. Id ipsum considerate est in ramis, ct canalibus Arteriosis , per quos in aliquibus partibus recta, in aliis vero tortuose admodum , dc in quibusdam aliis partibus spatio ampliori, in aliis arctiori, di vix conspicuo, sanguis diffunditur, unde qui, qualitve im-2lius in his accidat, quis umquam di vinait ' In iis praeterea, qui Meurismate laborant , ubi veluti in ahero Corde , imput.
lus sanguinis vehementissimus percipitur, qua methodo ista peragantur saltem in partibus infra partem affectam sitis , vereri quoque subit. In Arteria similiter Celiaca hypochondria a flectorum , pullus observantur elatiores, oc crebriores , licet in aliis
arteriis exiliores sint: contra vero in varirieosis, haemorroidibus affectis , aliisque, quibus , sanguis inter valvulas venarum haeret . Quae igitur uniformitas motus in cunctis concipi poterit 3 ut exinde certat regulae deduci possint, quales in Mechanicis p Si enim corpus humanum sua natura perpetuo mutabile est, δέ mille propemodum alterationibus obnoxium quomodo fiet, ut in ipso umquam stabiles , dc immutabiles leges stabiliri queant, cum ex quacum que , etiam levi causa mutetur , ct licet nostris sensibus id conspicuum aliquando non sit , reipsa tamen tale est , atque de momento in momentum variabile, potissi,mum vero in statu morboso, cum scilicet causae morborum occultae sunt, & partes
affectae nullatenus determinabiles, sed solum dubiis conjecturis nobis suspectae. Sed ouid quaelo, umquam ponderis addit , vel detrahit ictus Scorpii, vel Viperae, aliusve venenosi animalis p cujus causa sanis
guis momento temporis veneno insectus statim a sua crasi naturali declinat, eca suo motu desciscit, ad ut paulo post demorsus vita defungatur. Quid etiam ponderis exquirendum in peste, caeterisque contagiosis a flectibus ex insecto aere 3 atquς in animi desectioitibus , ex pravo halitu , ut & in praesecatione uterina', aliisque similibus e
Quid in his, quae extrinsecus admota cor pori , ut emplastra , Olea: caustica, praesem tim carpis pedum I dc tarsis manuum , in
mento sere temporis sanguinem inficiunt, elusque motum perturbant, dc in magnam virium iacturam patientem conjiciunt λ Similiter sumus mercurii, sulphuris , dc salis ammoniaci, nec non pleraque alia sive bene , sive male olentia, a quibus non leviter sanguis, dc corpus uni versum alteratur, dc vel bene, vel male afficitur, quid ponderis adjiciunt, vel adimunt 8 Animi qumque pathemata inducta ex solo.aspectu, vel nuncio objecti tristis, aut voluptuosi, adhuc in sanis , quantum sanguinem perinturbent , di immutent, nemo est, qui non sciat, cum tamen nihilum illi adjiciatur, vel detrahatur.
Sed etsi certo sciretur , sanguinis detractionem alicui aegrotanti prasuturam, ad huc