장음표시 사용
11쪽
huc tamen de quantitate evacuanda dubium maneret, quousque scilicet demenda foret, re quo tempores quidque in detracti iano guinis supplementum esset adliciendum , ut meliorem , in relicto languine crasim , Introduceret : Cum naturae, aetates, & cujusque aegrotantis corporis constitutiones
praeter regiones , dc anni tempestates variae, diversaeque semper sint , atque insterum suturae : cum tamen ex regulis
echanices ista essent indiscriminatim per. agenda . Quamobrem piudenti Medico non tam facile licebit , in remedio tantopere ancipiti, certam jacturam sacere per balsami vitalis detractionem, ac vitalium spirituuna dispendium , in humanae salutis, dc vitae manifesti ssimum periculum. Accedit,
quod plerique ad simplicem sanguinis aspectum repente animo liquuntur I alii evinmunt , aut alvo turbantur, & alii alias subeunt, sive animi, si ve corporis aselictiones. Praeterea, a misso sanguine, ec multoties , meliori , puriorique, tuendae vitae magis necessario, spiritus , seu par ira te- nujores, & volatiles aliquatenus diminuuntur 3 unde sicut in ipso desectus aliquis emergit , ita dc in corde motus, ae impulsus aliquantulum pariter, ut elangueat, necesse est: languente autem motu cordis, sanguis
quoque minus impellitqr ι diminuto impulsu , facile sanguis lentescit, crassescit, naeret , adeoque momenta virtutis impulsus, de gravitatis, penitus mutantur, praeter alia mala , dc non raro etiam graviora. Nee satis est dicete , refici illico utramque posse ex
novo cibo assumpto, aut pretiosis medic mentis 3 Nam haec, eadem ratione, qua sanguis deficit, etiamsi convenienter affumantur, numquam restaurare poteruntue s. quidem non aeque bene in ventriculo, caeterisque visceribus , in chylum, & languinem commutabuntur ad eam exacte reiectionem, quae necessaria est I nam a languente sanguine deficiunt quoque succidi gestivi , & reliqua sermenta viscerum, imo quidquid ac ciborum, & sanguinis elaborationem repurgationemque requiritur.
Neque insuper perpetuo verum est , a sanguinis mimone motum ejusdem citatio. rem fieri, atque adeo successive lentescentem , & crassum sanguinem attenuari, Sexolvi. Quoniam non raro contrarium pintius evenit, siquidem educta per venaes ctionem parte languinis tenujori, floridiorique, qui remanet, magis, magisque crasi se icit, atque spiritibus magna ex parte depauperatus, libras, di cavum cordis minus
expandit, ac sollicitat, minusque pars ejasdem sanguinis vivifica in glutinosam, fibriniamque impetit , aut attritione rarefacit 3
unde pullus tardior, rarior, & imbecillior fit. Atqui praeterea cavitates Arteriarum , & Venarum inanitae, minus etiam per compreisionem residuum sanguinem propellunt; itemque fibrae motrices tum cordis , tum earumdem, laxiores redditae, minus aptae evadunt coarctioni, pressionique, quae ma jor solum accidit a languine uberiori, dc vividiori illuc appellente, ac opplente, dc veluti per iteratos cuneos amplificante . Constat autem haec omnia potius deficere, quam augeri a sanguine misso , quamobrem non est , quod citatior pulsus exinde perpetuo haberi possit.
Μajus certe periculum ulterius accidit a sanguine misso in febrientibus, quae saepenumero a particulari sermento alicubi naerente contingunt, quemadmodum in panaritiis, in spina digito infixa, vulnere, ulcere, abscessibus, tumoribus, carbunculis anthracibus caeterisque s unde sanguis subinde in motum praeternaturalem adactus, etiamsi totus eduheretur, febrem non sol veret , neutiquam scilicet educta materia
illa febrem excitante. Et quidem pleraeque febres omnes hujus generis esse solent, ut ex dissectis eadaveribus innotuit . Quae ibitur, aut qualis unaquam futura erit utilitas a sanguinis mimione , quocumque tem
pare , aut modo peragatur in febrientibus pHinc propterea satius, tutiusque visum accuratioribus , prudentioribusque Μedicis , in morbis, de praesertim cum febribus conjunctis , ab hoc ancipiti praesidio , imo
tot, tantisque periculis implexo, abstinere, quod vitae, Ac vitali somiti directe nimis insidietur, per virium, oc vitalis r boris detractionem , cui semel infracto, aut languenti, non tam facile deinde succurritur , etiamsi pretiosa adhibeantur . Quod si dicatur per missionem adaugeri in sanguine motum fermentativum ob indebitam sermentationem labrilem inductum, qua scilicet partes tenues coguntur seipsas a crassioribus . dc heterogeneis extricare , adeoque ex sermentatione ipsa fieri expansionem majorem in sanguine, qui in angustis cavitatibus arteriarum, & venarum veluti incapacibus, coactionem quamdam patitur , ideoque exigere sui diminutionem , ut possit melius deinceps amplificati, subigi, dc extricari, imo etiam in suo motu celerari , obicibus her missionem ablatis,
vel saltem imminutis 3 Contra est , quia
12쪽
s sermentatio illa in sanguine major profi-cua est , eo per eam nitituς natura par tes impuras a sanguine legregare, haudquaquam est impedienda. Per Languinis muli nem praeterea vel tamen talio diminuitur ,
vel augetur: si minuitur, impeditur proculdubio beneficium sequestrationis, quae subinde speratur: si augetur, inutilis plane fiet millio, auae ad sudandam labrilem ferinentationem ab ipsis creditur conducibilis. Sed di in canalibus angultioribus, vel ni ius liquid tum est major, quam sit in canalibus amplioribus, vel est minor: si malor, bene poterivvi sua in spatium latius adigi, atque adcosine missione ampliorem locum exquirere: si minor , longe debilior, & minor fiet , iaci aeκ verus detractioiae , quia per ipsam multum diminuetur nisus in languine inibi con
tento . Sed nee quis sibi fingat per mi ilionem
augeri sermentationem: ac subinde mox mox esse sedandam facta nimirum seque Istratione . Nam cum sequestratio motus naturae sit,
isque tempus pIurium dierum exigat, plane fieri non potest , ut tam brevi tempore illa per missionem sutura sit , quae potius coniundit , de turbat sanguinem, excreta scilicet parte tenujori, fluidiorique tanquam s
cilius excurrente , dc reliqua commota remanente cum crassa . Quin oc contrarium sis.
saepius experimur factis praesertim inter initia se brium sectionibus , in quibus im- ossibile est coctionem, secretionemque in umoribus haberi, quae nonnisi ad flatum
earumdem comparere solet. Quae praeterea
vis ex missione ista sanguin, in serri potest , quae valeat bonum a malo sanguine secernere ρ cum contra in inori, liquidorum confusio potius inducatur , & inae. qualis permistio, a commotione , di pres sione varia, quam subeunt partes illorum tenuiores , dc crassiores , & si umquam
ecenosae subsident in ductibus , liquentes solum , di fluidae egredientur quod no
iisdem onm'. o ambiguitatibus subjiciunis
tur reliqua omnia, quae pro languinis missione a suis Fautoribus proponuntur, &quidem quod primo dicitur de maiori velocita-ιe sanguinis aucta in venis, a quihus languis mittitur, non est universaliter verum , quin plerumque infractis momentis contracti num & pressionum, in sibris cordis, arteriarum ,. dc musculorum adlacentium , contrarium evenit. Quippe universus sanguis ,
dc totus quantus est , in suis ductibus luscipit impulsum a corde, & partibus circum ambientibus , dc coad N vantibus ejusdem minium, live trodicus ille sit , sive mulius . Finge per syncopem cor stetisse 3 stat quoque oc languis: cum vero cor in tuo mora redit, lotuo ullam sanguis pari formiter luc- celsu e commovetur. Sed re contra , sit sanguis tua quantitate minutus , quia praece
dentem nitum cor amittit, ut nequeat tam valide continuum in venas commeandum
impellere : ex relistentia majori contracta in iudem, proculdubio velocitas illa prior sensi ut hebetatur, & languet . unde saris
guis in animalibus tantum impellitur, qua tum impelli , pro Ovet que cor ad motum,oc pullum sui ν ut obiervare eli in pullamyuro, dc deficiente. Pulius quoque tarn is cantes a teli , vclocutivit, di creberrimi lunt, cum tamen palilla , oc multum infracta vis, seu vigor . di ea lor in corde, oc langu me est . Quamobrem non est considerandus sat suis in arteriis, oc venis, velut purus, oci implex liquor fluens per vasa l. led velut
humiar hetcrogeneus compositus ex multis partibus , oc lpiritibus quoque plurimis abuti dans , qui cum per emitIionem resolvuntur, ac disssipantur, reliquum in venisl neptum , eficiet urnque relinquunt , ut ri
queat deinceps cor , ct reliquas partes corporis vivificare, atque ad motum solicit re, unde postmodum universalis languor , atque in ilia, de motu ejusdem ingens varietas . At vero , si verum simpliciter e&let, quod ex mulione languinis, motus iusdem velocior fieret , inoculdubio data proportione , ex malori detractione , longe major velocitas oriretur , quod contrarium eventu, languestente potius pullu . Accedit quod ex missione sanguinis, venae inanitae admittunt majus spatium sanguini circumfluenti , ut propterea non
multum turgeant , indeque etiam arteriae nec multum etiam amplificentur , unde
pullus, qui primum sorte erat elatus, dc magnus, fiat humilis, & parvus ν & vel
cilas, quae exurgit ex missione, fiet solum causa majoris , dc citioris spirituum diss, lutionis se eκ illoe motu magis concitato . Hinc tandem fit , ut licet per modicum illud tempus, quo sanguis educitur , vel
cior motus in eodem habeatur , paulo ta-:men post idem subsistit , & aequaliter
per arterias , Ac venas mole , Ac virtute diminutus hebescit ,. dc languet di quoni am universus sanguis intra horam suum circuitum per totum corpus absolvit , d licet nisus sanguis in arteriis major sane fiat , quia in ipsis vegetior , ten
lor , di spirituosior est attamen , quia
13쪽
per aeeessum illius ad varias partes corporis multum de suae vi amittis, fit , ut qu,supe re it, per venas remeandus , lenteicarnimium in motu, utpote crassior, & parto sui puriore diminutus ι ubi vem vitium ali quod contraxit magis , magi sque in arteriis , prolecto longe minor vis , ae nisus habebitur in venis. Qiiod insuper subditur, sanguinem in P sis, post missionem relictum , minus Coa- tirm remanere, di vasa ipsa minus eriam in farcta; verum esse poterit,in sanis , in quibus sanguis nullo vitio insectus esse solet, secus vero in corporibus mor sis , in quibus plerumque sanguis coagulationi lubiicimν,& per detractionem magis, magitque cora erescere, & coarctari solet. Arteriae parirer magis contrahuntur ex desectis sanguinis milli 3 quia quan o minus attolluntur, tanto
magis contrahuntur. Neque momentum
contractionis in Corde poteli esse idem ante, ct post missionem: quoniam langim appellans in Cor non idem est neque mola', neque
virtute , Ob praecedentem evacuationem .
Solet praeterea sanguis in stan, morbolo ejus esse conditionis, ut licet rati e quantitatis resistere magis, vel minus podit impulsui, non tamen idipsum valear proportionaliter efficere prae sui pravitate; etenim in stam morboso omnia plane permutantur, etiam in partibus solidis , secandum te ru
cte. Sed & eontra fieri pores , in resistentia taee minor fiat mole , sed malor evadat impetu, atque virtute ν inducta nitrurum in sanguine majori commotione , ac
fermentatione. Hinc etiam nee momentum
Cordis impellentis fingi me est idem ante,
re detractionem , nec minus canales eamdem servabunt rationem ut prius. Nec In sume ex sectione venae ampliori, ut angustiori motus, ac impulsus languinis habitus a pressione circumambientium partium quidquam conferre potet , ut minor,
vel maior relistentia haheatur in sanguine mittendo, adeoque malus , vel minus in- Commodum corpori patienti inseratur 3 similem non in omnibus , credibile est ut sanguis sit uni Brmis, cum in aliquibus te- nujor, in aliis crassior inveniatur 3 sed &textura a compositio , magnitudo , robur partium, & ipsarum praesertim Nenarum. ariat in individuis 3 unde difficile admodum est divinare, ubinam sectio amplior , aut anagostior sit profutura i Non en m quae mentea Nobis at iliter iaceessura concipiuntur, inacium practicum deducta iuxta propolitum finem MIent evenire , qui alino specular iones metaphysicae plerumque non eo gruunt
physicis experimentis'. Sic in librae praegran di e. g. exine ad aequilibrium positae, qui iaque proculdubio erederet quodcumque con pux adhuc mmimum ad alterutram lancem adlectum, ad eandem partem pondus addore, atque deorsum ducere, quod lane meres, ac ratio concludenter , insallibiliterque futurum suadere videtur, cum tamen e H- versa duas prey, quamorque museas, & forte etiam plures, ad alterutram partem ili perincumbentes , h udquaquam physice pondus malus adscere experiamur , licet proportio unius Iaricis mi alteram ex illarum
adiectione, major fiat. Ita prorius , quod ex praemissis quibusdam futurum quid put
tur linum, Mileque 3 ex adverso nocuum ,
vel infructuossim evenier, ut mi nies expertum in praMi. Quoniam insuper nisus sanguinti per venas continuus est nisui sanguinis per interias, fit, ut per languinis etmisionem ex venis, dimotio ejusdem sanguinis per arrerias succedat minor , minor nilus sequitur post missionem : ia quod in liatu mor se gravius contingit, quoniam sanguis eum miti in tur , non lotum quantitare diminuitur, sese iam viribus infirmatur ob disperidium partium tens jum, & mobilium, seu spiritu, rum 3 hinc fier, nequit , quin officiat, licertensibus externis minime percipiatur . Quoasi dieatur nullam sensi ein murationem m- inde succedere, adeoque eamdem majorem sanguinis velocitatera haberi in arteriis , quam in venis, procaldubio nee juva meatum ex ipsa missone sectmmim dicendum erit ι cuiu in tantum juvamen ex missionet Tetor, in quantum muta aliqua in sanguine exinde succeisara speranda iit. Nequit autem intelligi, q- pacto per millimnem sanguinis , velocitate motius ejusdem per arterias majori effecta, calor durrim a-tur pro ratione emissi sanguinis , cum calor in sanguine a motu eiusdem haberi dicatur, ob attritionem partium calorem compIehendentium, Jc per Pluidem emi ilionem , mintus ejusdem velocior subsequatur . Si enim calor per mi ilionem minuitur , proculdubio motus in sanguine tardior erit: veI e contra, si motus post millionem velocior saccedit , calor exinde resultans adaugeri simul una dicendus erit . Quae vero de cohaesione, &contactu partium inter sese pr Poriuntur , quis unquam ad amussim hario labitur λ Sel nee omnino verum , quod per auritionem paritum ita aestu calor ha
14쪽
Matur, eum pleraque stagnantia calorem
ingentem contrahant, quem in motu posita .non proferrent , imo mota potius retriM-seunt, ut in fimo, scenu , aqua stagnante, di similibus: Sanguis ipse alicubi haerens
inflammationem parit, α ardorem Nehementissimum . Mi ac concludendum misesonem sanguinis non semper calorem imminuere , sed aliquando etiam augere i nisi cum vires lafirmat , & in exitium ducit: tutum igitur non est , quibus in corporibus, aua in aetate, loco , victu , aut segri in
tudinibus , id uniformiter possit accidere. In obflauctionibus praeterea habitis in orificiis arteriolarum, ubi plerumque contingunt , nisus iste sanguinis ex arteriis in venas longe admodum variabit, quippe ex ejusm
di impedimento ab obstructione habito, nisus hie debilior , ct tardior fiet, adeoque
motus sanguinis per venas lente admodum peragetur qui deinde per sanguinis detractionem ab iisdem, multo adhuc tardior, de debilior subsequetur, ae successive etiam in arteriis, in quas nitus ex venis in cor a Dsiduost: quamobrem ubi ante missionem nisus , videque velocitas , obstructionem in apicibus arteriarum mductam minime poterat dimovere, longe minus poterit post emissionem : idque magis cum obstructiones ac
cidunt in intimioribus partibus eorporis, in glandulis, ct in capillaribus arteriolis, in quibus nullus pulsus, nullusque nisus , vel saltem debilissimus, & tardissimus , omnimo improportionatus haerenti humori , pla Fumque etiam tenaci, acido, rebelli, mali'
no, qui non solum obsistit sanguini circum-lmaenti, sed 'uod gravius, eundem infieitec circumiacentes partes hebetat, & inqui-mat. Accedit , quod etiamsi per missionem, sanguis, qui in arteriolis haesit, per dimo- tionem loco moveatur, ille in venas ipsis contiguas intrudetur,.Ac vitium in se ipso contractum reliquo sanguini communicabit 3 nde noxa major 3 quoniam semper iacilius .vitiabitur exinde bonus, qui superest sanguis, a malo, qui haesit, licet modico, quam malus a bono, in seipsum intrusus, m meli
rem statum reducetur 3 a privatione enim ad habitum non datur regressus. Si prae ei rea id quod haesit, praesert i m in magnis Na sis, indebitam sermentationem in funiverso, sanguine , ad que febrim excitet, procul dubio nequibit missione auferri, mili totus. sanguis minus educatur, exemplo vini ace centis. Sed poterit, inquies: ergo non eo
'te , igitur dubitas i Ergo sicut in bonum ha & multo magis in malum Cedelle .POIe rit ι in dubiis autem non licet eam Deile de vita periclitari , praelertim per sanguinis , idest vitalis thesauri detractionem. ne prae benim illud Plinii nobis objiciatur 3 --
probat . quod a nonnullis tu itur , si morbus exigat missionem sareu in is a sed non ejusdem mutationem , Praevideri oportere ,
num illa officiat morbo, an secus 3 di si morbus distributus sit per omnia: sa, an alicui solum parti haereat, idque genus alia. elenim ad haec praevidenda quisuntur Nates,
qui hariolentur de statu sanguinis is de morbo , de causis , caeteri .e morbum comi
tantibus , ex quibus sane in re Medica vise
ficultates oriuntur innumerabiles.
Quare licet, quae de motu ex Mechanicis deducuntur, verisimilitudinem pariant ue japraxim nihilominus medicam translata On-
nisi magna cum difficultate. & gravi pericu lo duci poterunt. Atqui si sanguis in omni morbo l. lubriter mitti potest , ob innumera, quae affert beneficia , cur est , quod praevidenti is istiusmodi indigeamus e proculdubiosi minus uno, saltem auero modo, coxo prinficiet . At id non ita evenit, nec lamper ex voto respondet: ergo dubium . Si dicatur non in omnitas easdem circμmstantus .debi ipsinveniri: en denuo iambiguitas, dc periculum. Sed & in dijudicandis circumstantiis , ecopportunitatibus mittendi , quis ignorat , quam anxiς Occurrant dissicultates, quoniam Conldicturae, quibus nitimur, fallaces sunt, ecinnumeris dubietatibus i me te . Et licet medicamenta ad correctionem perturbati sanguinis exhibeantur , qus iariasia oecessaria fuerint fraecognita 3 quia subinde tutus
fiet, num illa prooopportunit te in ventricu inlo malentur, an potius in m los succcs degenerent,&num alios ductus pervadant, quam
quo necesse est e Neque vero liquid latim,
oc tuto is alias partes corporis. Nepetito suitant , cum,non naro accidat, Ob pravitatem humorum, & ventriculi indispositionem ibidem inverti, S dema uari, quandoque etiam concrescere , & inhaerere , aut panis post per vias urinae deduci. aut Oam spe cibus intestinalibus, commisceri. Quod ulterius asseritur de sele ita venarum contentientium cum Parte affecta, inut i flammata. vel eidem opposiI3riam, neuti- qiram deduci terit in praxim ,-quando inflammatio est interna : tunc enim trunci, e-nMum C semientes, lutpote interni, seligi non possunt,muhoties etiam ignorantur,qua
is sint eque tamOMenti ac perspicuum esse
15쪽
poterit, ubi nam proprie inflammatio contracta sit, ut inde coniicere liceat, quaenam possit esse vena consentiens cum parte asse
cta . Sed di non raro fit, ut nihil prorsus ex inflammata parte deduci possit, quin potius
contra in eamdem magis confluat ex venae
sectione commotus, cum ibi sanguis in suo motu praepediatur ob impedimentum instammationis , & venarum , atque arteriarum angustiam 3 nisi etiam propter languorem partis inflammatae facilius ibidem deponatur , ct haereat s& si fortasse aliqua portio ejusdem ulterius promoveatur, & effluat, sane tenuior, serosior, acrior, ac plurimum insecta in alias partes pmmanabit, non sine totius corporis incommodo. Et dato, quod sanguis exinde influat in partem laborantem minori
quantitate, quam per Oppositam , quo tempore sanguis immittitur, quia tamen subinde velocior redditur motus eiusdem ob usum circulationis, cujus causa, quo sanguis minor quantitate fit, eo celerius commovetur,
ad lupplendam motus cordis, & vitae indigentiam , sequitur proinde , ut paulo post
impetuosius ille irruat in partem inflamma tam utpote debiliorem, unde compressio major in eadem . Sed neque tollitur exinde vitium in sanguine introductum, cujus causa haesit, puta inducti acoris, aut lentoris 3 quin misso sanguine tenujori, reliquus crassior, &haerentior remanebit, unde tam inflamma-- tio, quam sebris illam comitans adaugebitur. Difficile insuper admodum est tempus
internoscere, quando ex venis oppositi late.
ris, & quando lateris ejusdem , missio facienda fit, cum conjecturae dubiae semper utrinque sint, unde ignorabitur, num presso, & contractio potitis, quam expressio, & propulsio sit siccessura. Accedit , quod per sanguinis detractionem maturatio apOstematis, quae tamdiu desideratur , plurimum impeditur, proindeque recrudescente illo, maius, & periculosius damnum insequetur. Atqui licet rami aliqui venarum consentiant magis cum parte assecta, quia tamen sanguis brevissimo temporis spatio totus circuit, per missionem aequaliter etiam ex toto corpore diminuitur, & quod vitium in ipso est, aut ex parte inflammata contractum , toti pariter corpori communicat, atque ex reditu per eamdem partem instam. matam , veluti debiliorem redditam, & sermentanti humori magis subditam gravius inficiet, hebetatis interea per missionem viribus . Inflammationes praeterea fiunt a sanguine haerente in poris partium , vel etiam in glandulis , aut in intertextura ea. rum de en non sine vi coagulante illum in
apicibus arteriolarum , quae non pulsant Iquamobrem sanguis, qui mittitur a venis, live consentientibus , live non , nulli modepoterit haerentem dimovere , nam nisus ,
qui sorte fit, vel concipi potest a sanguines er missionem velociori reddito , fiet primum in ramis venarum Cum vena lecta contentientium , qui quoulque pertingat ad cor,& arterias, indeque ad illas, quae inflammatae parti subiiciuntur , vix sensibilis erit. propter virium deperditionem, unde maloriem per erit resistentia haerentis sanguinis in parte inflammata, quam nisus ejusdem ex
velocitate habita per missionem , & licet
inaniatur aliquantulum vena inflammatae parti attigua , arteriolae tamen illae , dc pori partium oppleti . nulla ratione deplebuntur : idque etiam si venae per circuitum inflammationis sitae aperiantur , ut promptius , ac proximius inflammata pars inaniaritur, quoniam non semper, ac minuitur quantitas, pari ratione minuitur pressio, & crescit velocitas motus sanguinis , cum possit id totum impediri a conditione partis inflammatae , & a vitio sanguinis magis, magisque concrescentis , ut in malignis tumoribus, anthracibus, furunculis, cabunculis ,
aliisque similibus, in quibus ubi semel mini
sanguinis , & cordis impellentis , necnon pressioni partium circumam hientium , quod alicubi haesit, obstitit, nuipiam tractu te poris poterit loco dimoveri, & alio propelli , sed sola maturatione subigi, & evinci .
quae tamen per missionem potius retardatur.& impeditur . Sed & per circuitum partis inflammatae, quis unquam ausit languinem educere ob periculum mali gravioris , regangraenae λ Verumtamen si unquam sanguinis missio speranda seret profutura in
inflammationibus ue plane magis per arterias in partem inflammatam influentes , quam per refluentes venas esset iacienda , ut minus sanguis in eamdem conflueret, ne stilicet inflammatio mole augeretur :at per eam desinente impulsu in venas ne,
cessario , facile qui in venis adjacentibus est intromissus , subsisteret , nec in superiores venas adigeretur, adeoque iacile posset per moram ibidem concrescere, & corrumpi , non sine graviori partis inflammatae periculo , quae per concretionem ejusdem sanguinis gangraenae subiiceretur , id quod non ita pridem in nobili quodam viro visian . Uerum Arteriotomia iamdiu e Praxi Medica exulavit ob innumera alia , ac labitanea vitae pericula.
16쪽
Quod tandem dieitur languinis missionem
omni morbo esse conserentem, sive ad diminuendam sanguinis quantitatem, sive ad velocitatem languinis adaugendam , sive ad refrigerandum , dc humectandum, sive ad dimovendum id , quod languini ci cumeunti remoram praebet, sive ad quaecumque sangui ais vitia praeter naturam inducta removenda, vel corrigenda ι plane, si verum, hinc fiet in omni morbo, dc quin cumque tempore indifferenter administra. tam , et se perpetuo profuturam , adeoque remedium um vertate, & indubitatum, quo stilicet juxta corporis laborantis indigentiam , si non uno laltem alio, atque alio mindo certo proficiat. At vero id experimentis non cohaeret, cum saepe laepius officiat, et iam si omnis diligentia in ipsa adhibeatur. Si dicas id evenire , quia non semper inveniuntur illae circumstantiae ad mistionem recte peragendam requisitae, vel ex parte nisus languinis, & cordis, vel ex parte ad Iacentium membrorum coadjuvantium , occomprimentium , vel ex parte resistentia.
rum , aliorumque 3 id plane decernit d biam illam esse , atque variis dissicultatibus implicitam , & nonnisi ambiguis conjecturis innixam, adeoque sub dubio minis eventu ducendam in usum, quod hic probandum
Sed dc consideratione quoque dignum,
arbitror non esse praetereundum, quam sa-eile nunc sit sactum , ut Mechanicam corporis constructionem unusquilque tibi talem fingat, qualem ex arbitrio praeconceperat, ut proinde super una, eademque re tin, tantaeque , inter se plurimum differentes audiantur meditationes, imo in ipsismet partium , dc viscerum lectionibus , discordes
nimium opinationes, dc lententiarum vari tates , ad eout, quae unus affirmat, alter ne-let, & quos meatus, poros, fibras, glaiidulas
te ilatuit, imo pluries observasse aestatur, alter ex adverso implexus alios, penitusque divertos, dc contrarios rescit; quin, dc proceris nonnulli stabilire conantur , itaque structuras partium omnino differenterire non
raro etiam e diametro oppositas constituunt, unde postmodum origines, nexus, communiones, tendentiae, influxus, refluxus, &ulus earumdem omnino varii, dc vicissim contradicentes decernuntur. Hinc suspicari
fas est non procul abesse, ut quae hactenus, tam improbo labore, ae solerti industria,
etiam in rebus minutissim S pervers iganuis, a Recentioribus Anatomicis in publicum
sint pro tertis prodita, sint brevissime pe-
nitus ruitura, vel in contrarios usus extorinquenda . Atqui si unquam debeant in minutissimis hisce rebus firmiora corporis humani sundamenta stabiliri, pro Mechanicis ejus- deas operationibus enucleandis,q iis plane madverto inficiari verebitur , quod alia quamplurima , dc innumerabilia sere minutiora corpuscula , inconspicuique ductus , exilissi maeque glandulae corporibus in sint , quae adusque latuere : attamen Mechanicam hanc
corporis Oeconomiam regunt,3c conservan
lintque sorte fortuna in posterum pates cienda e cum iam satis superque fuerimus edocti, non omnia simul Naturae Auctorem Deum voluisse humanis ingeniis patefacere , ac praemonstrare qui mundum tradidit di- s... sputationi bominum , iat in surs operibus Oreu- ω a. 'paremur, sed numquam inveniant, successori-hus uostris ad aliud tempus esse ostensurum. Quare quae , di qualis revera sit completa humani corporis fabrica , dc oeconomica compages, semper semperque in posterum ambigere ei ir, ut nec poli mille saecula sciatur exacte. Quae praeterea detectae de his o
tervationes, ac Ne microscopiorum , peractae, reseruntur, quaeque videntur plurimum ponderis excogitatis istiusmodi superaddere. tu spectae nimium sunt, etenim ab his non leves sallaciae exoriuntur, pro lentium e
rumdem varia figura si quae seri possint
majori , vel minori convexitate, aut conca
vitate ι siquidem ad harum diversitatem Ua- iriant admodum inter sese repraesentationes , apparitionesque rerum. lum in magnitudine, tum in figura, tum in situ, tum in coloribus. caeterisque, ut propterea ipsis non omnino Ddendum sit, cuin iacillime decipiant , dc se libus nostris imponant: nam, vel moles, dc magnitudo illa taliter figurata, & circuminscripta revera talis , ac tanta est , qualis, ac quanta microl copiis spectatur, dc ita nos in cunctis rebus dijudicandis per naturales sensus hallucinari dicemur, cum tales, ac tantae nostris sensibus non appareant ι adeoque sa- tendum esset, Naturam ipsam nimium desecisse in animalium, oc oraesertim hominis creatione, qui artis beneficio, per conspicilia. Ac micros copia egeat, ut ad amussim de reliquis corpori uus dijudicet, tum in magnitudiane, tum in figura 3 vel contra moles, dc amplitudo illa rerum per microscopi PParens,
de fictilia est 3 dc iam exinde affirmabimus elui modi apparentiis non esse fidendum . de quidem ita putandum , siquidem appareas
illa quantitas ope microscopiorum adaucta ,
si reipsa talis fieret, amplius spatium p riter exigeret, quod sane nullum per eius-
17쪽
modi apparentias progigni potet , cum& ex altero capite omne spatium sit tam occupatum . Sed & magnitudo ipsa apparens sallax etiam ello siquidem uno mis γscopio minor videtur , altero maior pro varietate, & multipl catione lentium , di eo magis si in ipsis figurae haberemur ellipticae, parabolicae , aut hyperbolicae , perimetri latioris, aut angultioris, quibus etiam colores multi, & varii, Miltar tridis apparerent . od si dicatur nil per ipsa ievera adaugeri , aut in figura mutari, sed tantummodo apparenter talia fieri, ac videri, plane concludendum sensus nostros in iis deiscipi , & plurimum hallucinari, ut propterea sicut major illa quantitas rei pla nulla est, ita vacuitates , meatus , pori , & reliqua Per microscopium visa , apparentia solum esse , sed revera nulla ibidem inexisti re. Non disti militer de sinapismis, phoenig mis , cauteriis , caeterisque stimulis motum in liquidis corporum , & laccorum expressionem , evacuationemque promoventibus, putandum, quod scilicet illa iisdem ambiguitatibus sint implexa , cum necdum bene pateat, num illa reipsa detrahant, an aliquid potius in corpus immittant, adeoque alterent, perturbent, depravent , ac scindant. quidquid glandulis , & cute subest ,
aut quod vasa lymphica, nervea, ct sanguifera permeat: num etiam stimulatas partes contrahant , & corrugent , vel potius de laxent, inficiant, & corrumpant, siquidem ab aliquibus densatio, & eschara, ab aliis potorum obstructio; ex aliis distractio, ec laxitas 3 a nonnullis cutis elatio , tumeis factio, rubificatio; ab aliis stupefactio, sti-gefactio, mortificatio, idque genus alia ex riuntur . Sed & non raro tantum abest, ut a stimulis istiusmodi citatior motus fiat in humoribus, ut potius illi in parte stimulata concrescant, & haereant , veluti in tum ribus, gansraenis , & membrorum inustio. nibus. Per idipsum quoque, quod varia, &multiplicia beneficia haec corporibus male affectis afferre dicuntur, dubia, & suspecta sunt ι cum fortasse id applicita peragant, quod minime desideratur, & utile non es t Illud namque remedium tutum , & salutare solummodo putandum , quod id dumtaxat agit, quod prodest, & agere natura aptum est: cum autem varium est, & in operando multiplex creditum, ex illa eadem varietais te periculosum, & nocuum plerumque fit; quamobrem a peritioribus tutiora sempersant habita , quae specifica nuncupantur,
atque ad unum Iolummodo opus addicta. Caeterum de vesicantibus , cauteriis, usti nihils alibi a nobis fusius actum est. Innumerae propemodum aliae in hanc rem afferri possent dissicultates, sed satis sit hashreviter praemonstrasse, ut incertitudinem , nimiamque dubietatem istius magni, re ingentis auxilii in Μ edicina facienda, putati, cognitam facianto cautosque reddant Μ dicos , ne tam fidenter a concredito Mechanices sustentaculo . illi in curandis aegrotantibus incumbant : Etenim ab his, tam dubiis, Ac opinabilibus solum, ouid unquam certi poterit universaliter concludi, quemadmodum ex Mechanicis proponitur sperandum , imo evictum, stabilitum, ac d terminatum ρ Haec plane omnia dubia sunt,
ut & quaecumque alia in Re Physico-Μedica . Sed quid in his diutius immoror e s- Medica, ut & Philosophica, atque Anat
mica quaecumque, eo nunc devenit, ut post tot tantaque magnorum Uirorum excogitainta, adinventa, ct communi omnium plausu probata , ac recepta magis adhuc iam claudicet, tam sunt ista a nuperrimis Pr
sessoribus excussa, quassa, inversa, & praesertim, quae hactenus summa indu stria , ingentique labore a Bartholino , v villisio , Malpighio , Bellini , caeterisque in opem
Μedicam invecta erant. Pro coronide adjirere iuvat, quod in Philosophia Burgundica, tom. 3. Pbdificae Gen
ratis tract. 2. disp. I. qu. I . concl. I. dicitur: Comoris Mathematici notione , tamquam
'fiet, plerique abutuntur: id enim fefeliit
Cartesium Geometriae assuetum , quod respb eas , more matbematicorum , confid ravit; eum corpus pθ ficum fit actuosum , Ο, principium motus . non item Hatbematicum . Et in Thesibus, ex universa Phil lophia , in Regia Burgundia propugnatis Quarta haec ex Physicis fuit apposita: Primcipia rerum rurbanisa , ut minime sura contemnenda , sic nec prima diei possunt, nec viventium conformationi, o functionibur explicandis sola suffieiunt . Quamo, rem jure optimo Simplicius vetustissimus Aristotelis Interpres, in de Anima, Ge metriam , ut de caeteras Mathematicas, a dicandas a Philolophia censuit . Postremo concludamus cum Ecclesias e , Cay. 8. Intel-Dκι , quod omnium operum Dei nullam possit bomo invenire rationem eorum , quae sunt sub sole, o, quanto plus laboraverit ad quae
rendum, ramo minus inveniet , etiam a
xerit sapiens se nosse, non poterit reperire .
18쪽
In Quintum Librum Aphorismorum.
dixerat Hippocrates , elleborum facere convulsionem :Nunc convulsionem ex ipso inductam lethalem esse prin
An autem de albo, vel de nigro intelligat , dubitari primum hoc loco potest. At
si in memoriam revocentur ea , qtrae ab eo
dem pluribus Aphorismis scripta sunt eodem
G.a. sane assierere non dubitabimus de albo elleboro esse in te Ligendum , quem admindam latetur etiam Galen. au comment. tum quia ejus usus prae caeteris apud Vereres erat Dequentissimus : tum quia de eo ex prelse meminit cit. tib- 4. Apbor. t x. Iῖ. Iq. S. Ita ubi cum de elleboro ad vomitum in se
rendum verba secerit, nonnisi album intellexit ι quippe albas sursum movet, deorsum niger : rum etiam , quia convulsio , quae lucabula e I labori notatur, facilius ex alisbo, difficilius ex nigro contingere solet.
Affert autem convulsionem elleborus albus , non ram evacuatione per vomitum excitatam , quam irritatione , punctioneque
nervis per stomachum d i per si s . inducta ,
ob iIlius acritatem nervorum fibris insen- sitsimam . At si praeterea hypercat harsim promoveat, quiae tune praeter e acu tionem humorum in ventriculi cavum deri antium , etiam exolutionem roridae substantiae , & liquoris nervorum , non sine eorumdem molestia inseret, convulsionem Ionge facilius succedentem excitabit. Sed an revera convulsio , quae retractio est nervorum . & musculorum ad propria
capita, an potius motus convulsivus , ex elleboro immoderatam evacuationem prin
Ovente, sulaequatuc, adhuc l dubitare est. Et licet sere communiter ab expositoribus de convulsione proprie dicta Aphorismus
exponatur, cum in Graeco Codice σπα ιυscriptus sit; videtur tamen dicenuum, incipere primum motum convullivum , seu convulsionis prodromum , subsequi vero convulsionem. Etenim naverisimile videtur posse , tam subito convulsionem exoriri ex vomitionibus ab uis eIlebori,cum non statim nervi, & musculi contrahantur , & Conintracti remaneant, nili postqua in iteratis motibus convulsi vis fuerint irritati, concussi, ac tandem obrigefacti. Crediderim ea propter ab usu ellebori motus convulsi vos , seu inaequales , irregularesque contractiones primum inferri, more vero, nisi opportunis re
mediis occurratur, aut compunctio nervorum sedetur, exoriri convulsionem; quem
admodum aliquando memini me observata ab hypercat harii virulenti cujusdam medicamenti purgantis 3 & alias ab importuno usu pulveris Αlgorethici , seir mercurii vitae dicti , ex quibus primum motus convulsivi, postmodum reipsa convulsiones subortae sunt. Ita ipsum etiam experrum non semel est in his , qui venenum assumpserunt , praesertim Mercurium sublimarum,
aut Ar leni cum I nam cum prae irritamento vomitus foret excitatu , motus convulsivi,
non vera convulsio' inducta est. Hoc idem observare est in singultu , qui ad motus quinque convestivos refertur t quin & singultus saepe saepius fit a re stomachum vellicante , unde non convulsio, sed motus convulsivus insequitur. Uerumtamen cum diutius isti perduraverint, in veram denique convulsionem desiniere solent, quemadmodum in epilepsia , quae non raro transit in ap plex iam , vel comi 'atur in convulsi
Sed quod Hippocrates de elleboro scribit se an dici quoque possit e de caeteris ca haris Ucis, tum per se periora , tum per inseri rae plus iusto moventibus, in controversiam revocari potest: & dicendum Hippocratem B a et Ie-
19쪽
ellebori, loco exempli, meminisse, adeo tu idipsum referri quoque posse ad caetera pharmaca, si modum excesserint, & hyperca. tharsim promoverint e nam quaecumque possunt roridam nervorum subitantiam extenuare , ct eorumdem fibras lacessere, irritare , di extorquere poterunt quoque motus convulsi vos, Ac convulsiones ipsas parere. Quei in dc humores ipsi praeter naturam affecti , ac maligni , deleteriique redditi id ipsum
possunt excitare , quemadmodum Galenu rn comm . refert de eo, qui humorem aeruginosum evomens, toto corpore eonvulsus eii
illo autem excreto , & penitus educto , a convulsione liber evasit. Itaque etsi Hippocrates convulsionem ex elleboro lethalena dixerit , non tamen ex caeteris catharticis inductam exemptam ab hoc eodem periculo putavit, ut idem habeti ubori tractias. caetera cum paria esse possint ι potissimum autem cum ob sui acritatem , ac vehementiam , praeter dejectionem, vomitum etiam excitaverint , quippe per vomitum plurimum stomachus lacessitur, ubi nervi plurimi in consensum quoque spinam , & cerebrum contrahunt.
Cur autem omnino lethalis dicatur ex elle. boro convulsio , non aeque apud omnes convenit. Galenus, & caeteri Expositores adfecitatem in nervis inductam ex immodica
inanitione causam retulere. Nam cum c
vulsio ab eodem Hippocrate dicatur , vel
Inanitione, vel repletione seri, curabilem sore illam existimarunt, quae ex repletione est, in curabilem vero , G penitus mortalam , quae ab inanitione . Attamen cum non adeo facile sit tantam siccitatem in nervis excitari, quanta satis sit ad vitam destruendam, cum alioqui toto corpore tabcsacti,& marasmo affecti, licet summopere exte- nuati, non tamen in convulsionem incidant: Hinc probabilius creditum , eam , quae ex repletione fit, convulsionem, iacilius sanari , quia nervorum fibrae ab humore quodammodo crassescunt, & tumefiunt quae vero ex inanitione fieri dicitur, cum ab acritate , & virulensa succorum , nervorum fibrae eontorqueantur, dc obrigesca int , nec tam
facile in pristinum statum restitui potiunt,
sed laesione terebit meditullio communicata , talis noxa inducitur , quae a compAge,& naturali constitutione cerebrum ipsum deturbet, proinde seri, ut illa insanabilis evadat , cum dc dissicillimum sit dissolutum
nerveum liquorem restituere , & fibras convulsione di florias, ac retractas, denuo mol lificare, atque in naturalem Ilatum restitue.
re. Uerum, quoniam usus ellebori albi a Dd
nos iam exolevit, dc catharrica quaecumque, tam bene ope chymica corriguntur , ut Omne virulantum exuant, imo dc ista rarenter ducantur in usum, ejusmodi incommoda nulla fiunt, nec ullatenus sormidanda.
Caeterum si unquam id accideret; remediis oppugnandum foret sistentibus hypercatharissim , humesacientibus , & retundentibus
acritatem, atque postremo vomitum sedantibus, Ec stomachi irritamentum compescentibus, de qua re actum a nobis est in expinsitione Αpnorismi I s. Libri I v.
Convulsio ex vulnere lethalis es.
Ouod de convulsione ab assumpto elleis
boro praecedenti Aphorismo dixerat,
nunc de eadem ex vulnere subjungit . Et quidem pari ratione, ac antea est animadis versum , dicendum hic etiam, ex vuInere eam non raro subsequi poli iteratos motus convulsi vos. Contingit autem saepenumero convulsio ex vulnere , vel ob vulneratam partem nervis plurimis contextam , quemadmodum in spina, in membranis, in musculis , & tendinibus eorumdem , veh ob ingentem inflammationem vulnera ae parti supervenientem o vel ob indebitam acrium , ct irritantium medicamentorum applicati nem , quemadmodum aliquando memini me observasse ex importuna trochiscorum deminio in partem vulneratam immissione.
Sed dc saepissime quoque accidit , sine
ulla evidenti causa vulneratam partem subire eonvulsionem , imo & alias quoque par tes in consensum trahere , ob solam nervi punctionem : ea enim est nervorum conditio , ut caesi, atque omnino resecti minus periculi asserant, puncti vero saepissime exitium inserant irreparabile: quod & notatum a Galeno lib. artis Medicae ; siquidem caesi , dc resecti nervi aequaliter in suis
fibris coassiciuntur, dc commode per convenientia medicamenta conglutinantur; at vero punctis non aeque fibras assiti contingit , unde fit, ut illarum aliquae retrahantur, aliae resolvantur, ideoque inaequaliteTin se ipsis contorqueantur . Hinc consueve.
runt peritiores Chirurgi ad inhibendam ejusmodi inaequa se in nervearum fibrarum comumotionem , punctum nervum penitus rescindere , ac resecare. Quoniam vero convulsio ex vulnere orta
arguit ingentem nervorum laesionem , ob quaru
20쪽
mam etiam terebri meditullium eoassiciatur, idcirco fit, ut lethalis evadat: Cerebriemm laesiones potissimum in meditullium , atque in nervorum originem inflictae periem dolae perpetuo sunt, & laepissi me in mortem desinunt, dissipatis subinde spiritibus , dc r
rida nervorum substantia, vel corrupta , vel exoluta r atqui etiam constat Anatome , cor
pariter ejuscemodi spiritibus egere, ut suum
motum , de vitam tueatur: deficiente autem cordis motu , vita ipsa desinit. At quaeri hic potest , num etiam ex ulce re convulsio Iethalis sit. Et dicendum saepissime quoque suisse observatam exitialem , an quia inflammatio ibidem suborta est, & non
raro cum gangraena , & sphacelo ι an etiam quia sanies ex ulcere prodiens tantam aliquando acquirit pravitatem , ut sive halitibus , sive continuata per parteS virulentia, cerebrum cerebrique iunctiones deturpet , unde postmodum animales , dc vitales Operationes laesae consequantur . Uerumtamen est , quod non semper convulsiones ex ulcere inductae lethum afferunt , potissimum . eum ejusmodi sunt, ut a sorditie ulceris prinficiscantur ι etenim abstersis sordibus , &ulcere mundificato , iacile solet convulsio
desinere. Expertum quoque est, convulsionem ex puuctura nervorum desiisse, admo..tis medicamentis motum illum fibrarum in
qualem sedantibus, quemadmodum ab usu et terebinthinae . Id ipsum dicendum in convulsione ex ictu, contusione , haemorrhagia , aliisque , quoniam admotis remm diis, quae contusioni , aut, haemorrhagiae opitulantur , solet statim e vulsio desin re , nisi tamen talem illa secerit in nervis, ec cerebro impressionem , ut non tam facile sit emendabilis . Sic quoque pro partium vulneratarum varietate , varius quinque esse solet eventus , cum aliquae facilius , aliae difficilius restituantur. Quando que etiam loco convulsionis accidit resolutio , quae comparata ad convulsionem , minoris solet esse periculi. Caeterum , quae his conserunt, petenda arunt a Chirurgis,
A PHORISMUS III. mι sanguis tiarimus fluxerit , singultus ,
aut convul o superveniens, malum.
UBi antea lethale dixit , hie malum
dumtaxat pronunciat Hippocrates . Neque vero malum cum lethale confundit, quemadmodum existimat Galenus ιa comm .
nam non adeo funestus est exitus ex et avulsione , aut singultu ab haemorrhagia . uti ex convulsione ab elleboro . dc vulnere . visum enim pluries est ab his aegrotantes convaluisse , ab illis vero rarenter admodum, vel numquam et attamen levis momenti negotium putandum est , cum non solom ob convulsionem , dc lingui. tum, vitae periculum involvat, sed quod gravius, ab immoderato sanguinis fluxu . cum hic vitae thesaurus sit, quo exhausto
vita ipsa deficit. Quoniam vero Hippoerates indefinite diaxit , ubi sanguis immodice fluxerit, neque
locum exitus sanguinei determinaverit, pr
culdubio intelligendus ille erit de sanguinis
evacuatione, undecumque contingat. Quare , sive ex ore , naribus , Ac partibus supernis , sive ex alvo, viis urinae , aliisque partibus infernis prodeat , semper ac singultus, aut convulsio succedat, vitae pertinculum minabitur e quamquam cohaerenter Aphorismo praecedenti, manans solum ex vulnere a quibusdam exponi soleat. At qua de causa periclitentur aegrota tes ex singultu . aut convulsione post immodicam sanguinis perfusionem ἔ oc unde contingat singultum, aut convulsionem oriari ex immoderato sanguinis fluxu , gravis est hujus loci dissicultas. Omnes Interpretes eum Galeno utriusque causam referunt ad immodicam ipsam languinis evacuati nem , per quam nervi, da musculi inaniati, &exsiccati contrahantur . Verum qui convulsionem nonnisi a causa irritante progenitam admittunt , non bene his conveniunt, neque ad solam causam inanitionis illam reserunt , dc eo magis quia praeter convulsionem, singultum quoque hic memoravit Hippocrates: modo cum singultus ventriculi laenonem arguat, dc hic non tam iacile ab ejusmodi inanitione a Sciatur , propterea fit, ut ad aliam causam consu-gere sit necesse, ut ratio scilicet utriusque probabilior eluceat. Crediderim ea propter convulsionem , dc singultum non proprie oriri ex ipsa sanguinis evacuatione , sed consequi antecedentem illam causam , quae
talem , ac tantam evacuationem promoverit . Cum enim sanguis e suis vasis non
prosiliat , nisi post contractam acritalcm ,
venenatamque conditionem valentem emindere , & reserare vasa, sane quae in causa est . ut sanguis prodeat erit quoque , ut
nervorum fibrae proritentur, dc convellantur , atque in ventriculo singultus concitetur: postquam enim sanguinem insecerit, e